Poliflw

Grijp de kans die de RES biedt

In de energie transitie scoort de provincie Groningen niet slecht ten opzichte van de andere provincies in Nederland. We kunnen trots zijn op de prestaties, aldus projectleider Mark Jager van de Regionale Energie Strategie (RES). Dat is natuurlijk geen verkeerd bericht, maar we moeten nu wel verder. Nederland wil af van het gas en andere fossiele brandstoffen, de CO2 moet drastisch verminderen, geheel conform het klimaatakkoord. De RES is in het leven geroepen om hier uitvoering aan te geven. Nederland is verdeeld in dertig regio’s, die elk een plan maken voor de RES. De provincie Groningen is een van deze regio’s. De gemeenteraad van Midden-Groningen behandelt het startdocument van de RES, levert kritiek en geeft aanvullingen. De fractie van GroenLinks heeft zo haar eigen ideeën en plaatst enkele kanttekeningen.

De inbreng van de fractie:

Grootschalig versus kleinschalig

De grootschaligheid van projecten (zon, wind en restwarmte) komen in het startdocument volop aan bod. Zolang er draagvlak is onder de bevolking en het Groninger landschap bovendien in tact blijft, is daar niet veel op tegen. GroenLinks mist in het document echter de aandacht voor kleinere (burger-)initiatieven. Een paar zonnepanelen op het dak tellen niet mee voor de RES, alleen projecten groter dan zestig panelen doen mee. Maar wanneer je als dorp, buurt of straat de handen ineen slaat, en gezamenlijk meerdere daken met panelen bedekt, dan tel je wel mee voor de RES. Het grote voordeel van zo’n coöperatie of stichting is de directe betrokkenheid van de burgers, immers zij zijn gezamenlijk eigenaar van zo’n project. Daar zou veel meer op ingezet kunnen worden.

Van boven opgelegd of van onderop

Uit het startdocument blijkt dat er weinig van onderop wordt bedacht, van buiten naar binnen zogezegd. Regie voeren door de overheid is prima, maar de ideeën en wensen van bewoners of bedrijven zouden een veel prominentere rol moeten krijgen, vindt GroenLinks. En wellicht nog belangrijker: de kosten van woningisolatie, de aanschaf van een warmtepomp of andere noodzakelijke investeringen moet voor iedereen betaalbaar blijven, wil je kunnen spreken van succes. Draagvlak wordt alleen bereikt wanneer inwoners naast de lasten ook de lusten krijgen van de energietransitie. Simpel gezegd, een Groninger gaat niet alleen investeren uit idealisme, maar wil tevens antwoord op de vraag: ‘Wat levert het mij op?’ Daar moet van begin af aan de nadruk op liggen, wil je een draagvlak creëren. In het RES-document kan daar nog wel een verbeteringsslag geslagen worden.

Een stap verder – integraal beleid

GroenLinks vindt de energietransitie uitermate belangrijk, maar zoals gezegd, deze moet van onderop gedragen worden, en tegelijkertijd betaalbaar blijven voor de burger. Het Rijk gaat over een jaar bepalen of Groningen voldoende doet. De GroenLinks-fractie wil echter nog een stap verder gaan, de ambities om de landelijke doelstellingen te halen zijn niet voldoende. Als de regio Groningen de (opgelegde) targets haalt is dat mooi, maar GroenLinks ziet tegelijkertijd ook kansen voor een duurzame economische groei met bijhorende werkgelegenheid. Gingen we in Groningen als makke schapen Nederland welvarend maken met ons gas – iedereen weet waartoe dat heeft geleid -; nu krijgen we de kans om Nederland te bedienen met fossielvrije energiebronnen. Daar liggen de kansen voor Groningen die we met beide handen moeten aangrijpen. Met goede investeringen kunnen we de energie-omslag benutten en de situatie in Groningen drastisch verbeteren. We praten dan over een integraal beleid met perspectief voor alle Groningers. Daarvoor is visie, lef en een goede communicatie noodzakelijk. Het draagvlak ontstaat dan vanzelf, want iedere inwoner profiteert er van.

De provincie Groningen scoort niet slecht ten opzichte van de andere regio’s in Nederland. We lopen voorop volgens de RES organisatie, aldus RES-projectleider Mark Jager. Dat is geen verkeer bericht, maar we moeten nu verder. Donderdag 5 maart behandelt de raad van Midden-Groningen het startdocument van de Regionale Energie Strategie (RES). Nederland is verdeeld in dertig regio’s, de provincie Groningen is een van hen. Elke regio maakt een document (een bod), waarin staat hoe men de CO2 reductie wil halen. De raad wordt gevraagd aanvullingen te oden op het startdocument. GroenLinks stelt wel haar prioriteiten

De inbreng van de fractie:

De grootschaligheid van energieopwekking staat in het document voorop. Grote zonneparken en clusters van windmolens. Zolang er draagvlak onder de bevolking is en het open Groninger landschap overeind blijft, is er niets tegen grootschaligheid. GroenLinks mist daarentegen aandacht voor kleinere (burger-)initiatieven. Een paar zonnepanelen op het dak tellen niet mee voor de RES. Maar wanneer je als dorp, buurt of straat de handen ineen slaat, en meerdere daken met panelen bedekt, dan kunnen ze meetellen voor de RES. Dan spreek je over projecten die groter zijn dan zestig panelen en doen dan mee. Zestig panelen is de ondergrens volgens RES-projectleider Mark Jager.

Enkele dagen na de gemeenteraadsverkiezingen zijn de Statenfractie van GroenLinks en leden van de afdeling Midden-Groningen vrijdag 24 november op werkbezoek geweest bij Holthausen in Hoogezand. Holthausen is een familiebedrijf, waar momenteel 62 mensen werken aan nieuwe technologie met als doel energie te leveren die geen schadelijke stoffen uitstoot.

De mogelijkheden van de techniek zijn bijna onbeperkt. Bij Holthausen wordt gewerkt aan het gebruik van waterstof als brandstof voor voertuigen met een elektromotor. Waterstof kan 100% duurzaam worden geproduceerd met behulp van elektrolyse.  Tijdens dit elektrolyseproces wordt water omgezet in waterstof en zuurstof. Dat kan met behulp van elektriciteit die wordt opgewekt door wind of zon.

De zo geproduceerde waterstof kan worden getankt en door middel van een chemische reactie in een brandstofcel in de auto weer omgezet worden naar elektriciteit waarmee een elektromotor kan worden aangedreven. Daarbij blijft als restproduct alleen waterdamp over. De toepassing van de brandstofcel kan dus worden vergeleken met accu’s voor elektrische auto’s, alleen wordt de stroom in de auto zelf uit waterstof geproduceerd.

In samenwerking met Gasunie en andere bedrijven gaat Holthausen tankstations in Noord Nederland situeren, zodat een netwerk ontstaat waar waterstof kan worden getankt. In de gemeente Groningen rijden al voertuigen op waterstof, in de nabije toekomst komen daar bussen en wellicht ook treinen bij. Steeds meer automerken zien de voordelen van waterstof. Daarom wordt het aanbod van voertuigen met een brandstofcel de komende jaren alleen maar groter.

Daarnaast is waterstof geschikt als medium om energie in op te slaan, bijvoorbeeld energie afkomstig van windparken op zee. Tijdelijke overcapaciteit kan in waterstof worden omgezet, opgeslagen en beschikbaar worden gemaakt op momenten dat er meer vraag naar energie is.

In het Dagblad van het Noorden stond onlangs een ingezonden meningsuiting van Henk Bos (GroenLinks kandidaat raadslid Midden-Groningen). 

Op de begeleidende foto van Jan Zeeman is Nationaal Coördinator Hans Alders aan het woord, tijdens de overhandiging van het Witboek van Overschild. Henk Bos aan het woord:

In een eerdere opiniebijdrage schreef ik dat we als Groningers niets meer te verwachten hebben van een minister van EZ. Het recente besluit van de Raad van State bevestigt dat. Waarom zou dat ministerie nu opeens wel een goed plan kunnen maken?

Ik gaf ook aan dat we een andere oriëntatie moeten zoeken: niet die van de minimaal noodzakelijke gaswinning, een drogreden om de Groningers uit te kunnen spelen tegen andere Nederlanders die misschien in de kou zouden kunnen komen te zitten.

De Raad van State maakt duidelijk dat die oriëntatie moet verschuiven naar de veiligheid van de Groningers en om op dat andere been te komen hebben we ook een ander ministerie nodig.

Grotere rol

Ik pleitte ook voor een grotere rol van de heringedeelde gemeenten (4 in plaats van 12) die daadwerkelijk als opdrachtgevers van de NCG zouden moeten kunnen optreden. Dat onder leiding van de provincie. Formeel zijn ze al de baas, maar in de praktijk lijkt de bestuurlijke stuurgroep alleen als doorgeefluik voor de Nationaal Coördinator Groningen (NCG) te functioneren.

De natuurlijke bondgenoot van de gemeenten is het Ministerie van Binnenlandse Zaken en …. Wonen. Dat laatste komt goed uit. Nu de versterkingsoperatie in de uitvoeringsfase komt, blijkt steeds duidelijker dat de woning(ver)bouw de cruciale factor is voor succes.

Nieuwbouw

Waarom bijvoorbeeld geen goede, blijvende woningen bouwen in plaats van tijdelijke wisselwoningen. Nieuwbouw maakt de voortgang van de versterking mogelijk zonder dat bewoners hoeven te gaan kamperen. En het geeft perspectief aan de eigen jeugd en maakt het dorp aantrekkelijker als vestigingsplaats. Het bevordert ook een optimistische sfeer in plaats van het krimp- en doemdenken. Gegeven de kosten-reputatie van de NCG zal het financieel misschien niet eens veel verschillen.

Zekerheid?

Men leze er het Witboek van Overschild (www.overschild.nu) nog maar eens op na. Overschild blijkt inmiddels één van de slechts vijf dorpen te zijn waar de NCG zich met afgeslankte plannen op wil gaan concentreren. Het is moeilijk voor te stellen dat de in het witboek beschreven problemen en wensen opeens opgelost zouden kunnen worden. Op dit moment weet men nog van niks. En dan nog. Veiligheid blijkt in de praktijk van de versterkingsoperatie in te houden dat er gebouwd wordt om bewoners veilig uit hun ingestorte huis te laten komen. En dan? Waar komt de lange termijn zekerheid vandaan die de rest van Nederland wel geniet?

Falende strategie

En dat is een ander symptoom van een falende strategie: de spaarzame transparantie van het versterkingsproces en de (bestuurlijke) besluitvorming er om heen. De Provinciale Staten en Gemeenteraden blijken het zat te zijn dat plannen ‘met stoom en kokend water’ ‘door de strot worden geduwd’. Hoe minder en hoe later de informatievoorziening hoe gammeler meestal de plannen. En hoe geringer het draagvlak.

Ommezwaai

De nieuwe gemeenten zullen die heroriëntatie op veiligheid en volkshuisvesting moeten bewerkstelligen, maar dat vereist ook bij hen een ommezwaai. Midden-Groningen is vanaf 1 januari 2018 aan de beurt om te laten zien dat het ook anders kan. Zij moet onvoorwaardelijk en vanaf het begin voor haar burgers en dorpen opkomen en maximale openheid betrachten.