Poliflw

Lithium Werks is een zeer innovatief bedrijf dat hard op weg is een keyplayer te worden op het gebied van lithium batterijen. Op dit moment zijn de markt, de patenten, kennis en fabricage voor energieopslag in batterijen grotendeels in handen van China. Qua technologie hebben we een inhaalslag van 10-15 jaar te maken. Dit type lithiumbatterij biedt niettemin nog een mogelijkheid om een wereldspeler in energieopslag te worden en op EU-niveau leading te zijn. Maar dan moet die marktpositie snel veroverd worden. Over de hele wereld worden in rap tempo enorme fabrieken gebouwd voor de fabricage van lithiumbatterijen.

De R&D campus – het onderzoekslaboratorium – voor de wereldwijde productie komt op de voormalige luchtmachtbasis Twenthe. De perfecte plek: nabijheid van een technische universiteit met uitstekende reputatie en nog weinig concurrentie tussen bedrijven om talenten te werven. Als Lithium Werks de hoopvolle kansen weet te benutten, zal Technology Base Twente zeker meer bedrijven aantrekken die zich in de buurt van de campus willen vestigen. Naar verwachting zal de Twentse campus helpen talenten aan te trekken en vast te houden, en daarnaast gastvrij onderdak bieden aan samenwerkende onderzoekers uit de hele wereld. Zo kan intensief en mondiaal samengewerkt worden aan de ontwikkeling van batterijen met een energieopslag en -afgifte voor specifieke motoren en apparaten.

De Staten brachten op 21 december een werkbezoek aan Lithium Werks. Daarbij was ook een delegatie van het ministerie van Economische Zaken uit Den Haag.

Onder de paraplu van Lithium Werks is bedrijf Super B in Hengelo inmiddels begonnen met de fabricage van lithiumbatterijen. We bekeken de fabriekshal waar de lithiumbatterijen worden geassembleerd. De fabricage van de batterijcellen vindt in het buitenland plaats en spraken met o.a. directeur Wim Koolen over de vestiging van de R&D campus in Twente.

Om de noodzakelijke energietransitie succesvol uit te voeren zijn we aangewezen op opslag van energie uit schone opwekking van zon en wind. De lithiumbatterij biedt hiervoor belangrijke voordelen: licht van gewicht, snel oplaadbaar, weinig energieverlies, duurzaam in gebruik en bij afvalverwerking herbruikbaar. Kortom, TBT kan uitgroeien tot een brainport van internationale allure.

Overijssel heeft (via fondsen) vanwege de gunstige perspectieven een investeringsbijdrage geleverd. D66 steunt die investering, de koers voor de campus en de vestiging van een omvangrijke assemblagelijn. Wel blijven we kritisch op investeringen – met gemeenschapsgeld – uit de provincie en blijven ze zeer scherp op transparante processen, ook als het gaat om governance.

Voor alle duidelijkheid: de Staten mengen zich niet in de onderhandelingen over de grondprijs tussen Lithium Werks en de provincie. Dat hebben we tijdens dit werkbezoek vanuit D66 ook aan de heer Koolen duidelijk gemaakt. We vertrouwen op een succesvolle uitkomst van die besprekingen.

Er is veel te doen geweest rondom de investering vanuit Overijsselse overheidsfondsen om een R&D campus voor Lithium Werks te realiseren op Technology Base Twente in Enschede. De D66 Statenfractie was daar in de commissie en in PS zeer kritisch over. Moeite met de gang van zaken rondom de informatievoorziening en besluitvorming wegen uiteindelijk niet op tegen het veelbelovende economisch perspectief van deze investering voor Twente. Daarom hebben we vóór gestemd. Voorwaardelijk: we willen een fundamentele discussie (evaluatie en heroriëntatie van overheidsinvesteringen) over de rol en organisatie van Overijsselse investeringsfondsen en de betrokkenheid van de Staten daarbij. Die discussie vindt in januari 2019 plaats.

Als gedeputeerde heb ik verschillende rollen. Zo ben ik o.a. asbestambassadeur binnen een samenwerkingsverband. Dit bestaat uit afgevaardigden van gemeenten, provincies, omgevingsdiensten, belangenorganisaties en dak-eigenaren. Het netwerk werd in 2016 opgezet via het Ministerie van IenW en maakt zich hard voor een versnelde pragmatische en proactieve aanpak van het asbestdakenvraagstuk. Een onderwerp dat mij zeer aan het hart gaat en waar ik mij graag voor inzet.

In Overijssel hebben we zo ongeveer 12 miljoen m2aan asbestdaken. Die moeten allemaal gesaneerd worden. Een flinke klus, die bovendien voor 1 januari 2024 geklaard moet zijn. Want dan gaat de Wet op het verbod op asbesthoudende dakbedekking in.

Op 11 juni jl. mocht ik – samen met de overige asbestambassadeurs – mevrouw Stientje van Veldhoven (staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat) in onze provincie ontvangen voor een werkbezoek. Onderwerp van gesprek was uiteraard de versnelde sanering van asbestdaken. De ontmoeting met de praktijk stond deze dag centraal. We deelden onze ervaringen met asbestsanering met de staatssecretaris, bezochten verschillende praktijkvoorbeelden en toonden noviteiten. Ook bespraken we kansen, knelpunten en financieringsmodellen. Mevrouw Van Veldhoven had veel interesse in onze aanpak met o.a. het voorstel voor een Stimuleringsfonds asbestdaken.

 

Achtergrond plan Stimuleringsfonds

Met het beoogde Stimuleringsfonds verspreiden we breed alle bestaande mogelijkheden voor de financiering van asbestsanering en verduurzaming van de nieuwe daken. Daarmee is het nadrukkelijk niet de bedoeling te concurreren met marktpartijen. Het Stimuleringsfonds richt zich op eigenaren die niet voor de beschikbare financieringsvormen of regelingen (zoals rood-voor-rood) in aanmerking komen. Dat zijn vaak particulieren, bedrijven of andere rechtspersonen die geen financiering bij een bank kunnen krijgen. Er zijn verschillende criteria opgesteld om voor de regeling in aanmerking te kunnen komen. De eigenaren moeten de lening terugbetalen, de risico’s hieromtrent worden nog in kaart gebracht.

De provincie is van mening dat gemeenten een belangrijke rol hebben in het ondersteunen van eigenaren bij sociale en/of financiële problemen. De gemeenten hebben hiertoe meer mogelijkheden en staan dichter bij de eigenaren. Verder onderzoekt de provincie of Europese subsidies of fondsen benut kunnen worden.

Zowel Rijk als gemeenten zouden in het fonds moeten participeren. De omvang wordt geschat op ca. 25 miljoen.

 

Werkbezoek

Het was een vol, maar concreet programma. We bezochten o.a. een saneringslocatie in Nijbroek, waar drie locaties van een houtvezelbedrijf tegelijk gesaneerd worden. Saneerder Lagemaat vertelde over de brede context van sanering en alles wat daarbij komt kijken. We konden ter plekke zien hoe de asbestdaken werden verwijderd. Een indrukwekkend schouwspel, waarbij de staatssecretaris nog eens haar oprechte aandacht voor dit maatschappelijke probleem onderschreef. In Klarenbeek vond het inhoudelijke programma plaats en vertelden de mensen achter de praktijkcases hoe een succesvolle versnelling van asbestsanering plaats vindt.

Verder bezocht de staatssecretaris een aantal locaties voor duurzame asbestverwerking en sprak via een videoverbinding met gedeputeerde Stelpstra van de provincie Drenthe over dit onderwerp.

Ik ben van mening dat met dit werkbezoek weer een goede stap is gedaan richting een asbestvrij, gezonde toekomst voor de provincie Overijssel.

 

Annemieke Traag

Gedeputeerde Provincie Overijssel (Energie, Milieu en Europa)

Afgelopen zaterdag brak er een grote brand uit bij afvalverwerkingsinstallatie Twence. Dit leidde tot veel stankoverlast in de omgeving.  

Rob Wertheim (Statenlid D66): Twence doet veel goed werk in het kader van de energietransitie, echter de volksgezondheid en veiligheid moeten altijd voorop staan. Vandaar dat we vandaag vragen gesteld hebben aan gedeputeerde van Haaf over de brand van afgelopen zaterdag.

Volgens gedeputeerde van Haaf zijn er geen aanwijzingen dat er iets niet volgens de vergunning is verlopen. Wel loopt het onderzoek nog en worden de Staten op de hoogte gehouden van de verdere ontwikkelingen.

D66 zal de bevindingen en ontwikkelingen rond Twence nauwlettend blijven volgen.

Afgelopen Statenvergadering stond de P-nota op de agenda. In de P-nota kijkt de provincie Overijssel naar de beoogde prioriteiten en koers van Overijssel in 2019. D66 Overijssel is blij met de ingezette koers. Hierin zoekt de provincie actief de verbinding met  inwoners, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties om Overijssel toekomstbestendiger te maken.

Wybren voerde namens de fractie het woord: ‘Wij streven eeninclusieve samenleving na, waar ruimte is voor iedereen om te zijn wie hij of zij is, waar talenten worden benut en waar uitgegaan wordt van de kracht van het individu. Dat doen we door een sociaal vangnet aan te bieden voor hen die hulp nodig hebben en door open te staan voor mensen die niet het traditionele levenspad bewandelen”.

De gedeputeerde zei toe in de zomer met een voortgangsrapportage te komen over de uitvoering van het actieprogramma regenboogprovincie.

D66 heeft vertrouwen in de kracht van lokale sociale verbindingen en geeft burgerinitiatieven graag de ruimte. Dat sluit aan bij initiatieven die bijdragen aan collectieve energie, cultuur, sport, de helende kracht van natuur en initiatieven die een schonere leefomgeving bevorderen. Dat alles roept om hogere budgeten en een grotere ambitie. D66 wil hiervoor extra middelen. Wat D66 betreft betekent dat structurele verdubbeling van het huidige budget.

Mobiliteit

Door te reizen komen mensen in verbinding met elkaar, dat is belangrijk. D66 is een warm voorstander van fietsmobiliteit. Vandaar dat D66 ook tijdens de P-nota gepleit heeft voor versnelling van de fietssnelwegen tussen Zwolle-Hellendoorn en Zwolle-Ommen. Statenlid Wybren Bakker: ‘We zijn blij met de toezegging van gedeputeerde Boerman dat fietssnelwegen voortvarend worden opgepakt. Nu er landelijk geld beschikbaar is moeten we ook focus aanbrengen en doorpakken’.

Nieuwe energie

Nieuwe energie vergt een forse en blijvende inspanning. Op verzoek van D66 zal onze gedeputeerde Traag actief met onderwijsinstelling en zorginstellingen contact zoeken en streven naar een gezamenlijk energieactieplan. De provincie kan hierin een aanjagende en verbindende rol vervullen. Omdat ook wij als D66 vragen krijgen over het mogelijk maken van plaatsing van windmolens in gebieden waar het nu uitgesloten is zal er mede op initiatief van ons in een gezamenlijke commissie energie en natuur doorgepraat worden wat belemmeringen en mogelijkheden zouden kunnen zijn om toch ook de ambities van gemeenten o.a. in Twente gestalte te kunnen geven.

In Overijssel is het goed wonen, werken en recreëren. Maar ook hier geld samendoen. Samen een verbinding zoeken tussen economie en ecologie, samen een verbinding zoeken tussen landbouw en natuur en samen een verbinding zoeken tussen boer en innovatie. Dat is belangrijk om Overijssel sterker en mooier te maken voor mensen, flora en fauna. We hebben een motie ingediend die met brede steun is aangenomen waardoor de huidige biodiversiteit in samenhang in beeld wordt gebracht en aanbevelingen voor (nieuw) beleid vervolgens aan de Staten voorgelegd gaan worden. Ik verwacht dat die uitkomsten bij de coalitieonderhandelingen in 2019 een grote rol gaat en moet spelen.

Wybren Bakker (Statenlid D66): ‘We hebben een mega-opgave voor ons om de verbinding te leggen tussen natuur en landbouw. De essentie daarin is dat we gaan naar kringlooplandbouw waar natuur en landbouw harmonisch samen kunnen bestaan.

In 2028 bestaat Overijssel 500 jaar. Maar we hebben slechts enkele honderden jaren inzicht in onze Statengeschiedenis. Dat wil D66 veranderen. In opmaat naar 2028 en de viering van ons 500-jarig bestaan moeten de archieven voor iedereen digitaal beschikbaar komen. Dat vergt een forse inspanning en kost geld. Daarom heeft D66 een motie ingediend, die met algemene stemmen is aangenomen, die dit wil bewerkstelligen.

Tenslotte hebben we aandacht gevraagd voor het Nedersaksisch. Er is een intentieverklaring gerealiseerd maar dat leidt naar onze mening nog niet tot actie.

We willen vooral van GS weten wat we gaan doen om het Nedersaksische ook in het publieke domein zichtbaarder te maken. Onze collega Mooijweer pleit daar al enige tijd voor. Met GS is afgesproken daar op zo kort mogelijke termijn in de commissie cultuur over door te spreken.

Grootschalige energieopwekking kan niet zonder draagvlak en acceptatie. D66 is dan ook blij met het grote aantal serieuze energie-initiatieven in de provincie. Een organisatie als Natuur en Milieu Overijssel ondersteunt deze. Onlangs sloot NMO een landelijke ‘green deal’ met verschillende partijen, waaronder de provincie.

De deal moet er voor zorgen dat de betrokkenheid van belanghebbenden bij de bouw van windmolens of zonneweides verbetert. D66 juicht de samenwerking met partners als NMO, gemeenten en omwonenden van harte toe. Het is essentieel om de lusten en de lasten zo goed mogelijk te verenigen.

Draagvlak

Het betrekken van belanghebbenden bij opwekkingsprojecten is immers niet alleen een formeel recht, maar creëert ook draagvlak en voorkomt onnodige vertraging in besluitvorming. In onze provincie zijn tal van voorbeelden van geslaagde participatiemodellen.

Gezamenlijke energievisie

Zo schrijven inwoners van Olst-Wijhe mee aan de energievisie in die gemeente. Zowel voor- als tegenstanders van windmolens en zonneparken denken actief mee.

De initiatiefnemers zijn verantwoordelijk om de omgeving te betrekken bij het proces. Een goede balans tussen economische ontwikkelmogelijkheden en verbetering van de ruimtelijke kwaliteit is essentieel en altijd maatwerk. Dit hangt samen met de impact op de omgeving. In de Kwaliteitsimpuls Groene Omgeving (KGO) zijn de voorwaarden voor investering vastgelegd, zoals compensatie van de ruimtelijke impact, vergoeding voor planschade, etc.

Projectinitiators zijn zich bewust van het belang van draagvlak in de omgeving. Het project Wind voor buren uit Ambt Delden is daar een fraai voorbeeld van. Een melkveebedrijf wil twee windturbines op hun terrein plaatsen. Echter, alleen als er voldoende draagvlak is bij omwonenden. De Provincie ondersteunt dit project op het gebied van kennisdeling.

Een ontwikkeling van kennisdeling komt op meerdere fronten op gang. Zo wisselen de mensen uit Olst-Wijhe kennis uit met initiatiefnemers van een windmolenpark in Nieuwleusen en een zonnepark in Heeten.

Van toeschouwer tot initiatiefnemer

Er zijn verschillende vormen van participatie: van toeschouwer tot initiatiefnemer. De mate van invloed van burgers wordt bepaald door de gekozen ‘traptrede’.

Rendement

Inwoners kunnen ook financieel deelnemen, zowel in projectontwikkeling als in opbrengsten. Met obligaties, certificaten van aandelen en aandelen. Een andere vorm is ‘winddelen’. De bewoners en/of bedrijven worden samen eigenaar van hun lokale ‘dorpsmolens’ en wekken hun eigen groene stroom op. Ze kopen winddelen en worden – via lidmaatschap van de coöperatie – mede-eigenaar. Een winddeel levert ca. 500 kWh per jaar op.

Daarnaast zijn er verschillende scenario’s waarin verenigingen of corporaties een percentage eigendom afspreken. Coöperaties met voldoende middelen ontwikkelen parken met zelfs 100% eigendom.

In Overijssel zijn er (op initiatief van inwoners ontstane) windparken in Hardenberg / Ommen en Deventer. In Wierden is een zonnepark gerealiseerd.  In Deventer brachten de ruim 90 leden van de coöperatie in korte tijd het aandeel in de investering (415.000 euro) bijeen. Ze verwachten een rendement van zo’n 6%. Een windaandeel kost 250 euro per stuk.

In Hardenberg/Ommen worden de randvoorwaarden voor afdracht en winddelen nader ingevuld door een werkgroep van omwonenden, gemeente en provincie.

Provincie ondersteunt

De provincie helpt kennis te delen, o.a. via NMO en bereidt plannen voor. De regie ligt bij de gemeenten. Zo zijn we op dit moment in gesprek met Zwolle, Dalfsen en Olst-Wijhe om de participatie goed op orde te krijgen. In Staphorst is recent de coöperatie Duurzaam Staphorst opgericht. Men wil een deel van de opbrengst ten goede laten komen aan omwonenden. Daarnaast wil de coöperatie de regie houden op groencertificaten bij bedrijven in Staphorst die hun productieproces verduurzamen.

En nu door…

Op dit moment zijn er 80 energiecorporaties in Overijssel. Wat D66 betreft staan we nog maar aan het begin. Samenwerking met alle partijen is essentieel en werkt zijn vruchten af, zo blijkt in de praktijk. De lusten en lasten moeten we samen delen. Daaraan dragen we als Provinciale Staten graag ons steentje aan bij.

Annemieke Traag (Gedeputeerde Energie, Milieu en Europa)

Rob Wertheim (Statenlid D66 Overijssel

Afgelopen Statenvergadering werd een motie vreemd aangenomen, op initiatief van GroenLinks en D66, met de volgende strekking:

Te onderzoeken of in het kader van de nieuw te maken afspraken alsnog de mogelijkheid van zonnepanelen op de geluidwal bij Bathmen gecreëerd kan worden, en de uitkomsten van dat onderzoek te delen met Provinciale staten. Provinciale staten een voorstel voor te leggen voor het combineren van geluidwerende voorzieningen en duurzame energieopwekking langs het provinciale wegennet.

 

Rob Wertheim (Statenlid D66): ‘Met het aannemen van deze motie zetten we de mogelijkheid open om geluidswallen te bedekken met zonnepanelen. Zo sla je twee vliegen in een klap. Een mogelijkheid die het zeker waard is om te onderzoeken’.