Voorzitter,
Ik heb hier al eens eerder een bijdrage mogen leveren op dit dossier en ik zal dan ook vandaag mijn kernboodschap van toen herhalen: Voor D66 gaat dit dossier over natuur én over het vinden van de juiste balans. Balans tussen natuur en economie; balans tussen uitstoot van stoffen en gezondheid van Brabanders.
D66 is blij met de pragmatische en actieve inzet van dit college, dat binnen een zeer korte termijn met een visie en een concreet plan van aanpak komt om het stikstofvraagstuk aan te pakken. De Brabantse Aanpak Stikstof, ook wel BAS. BAS brengt Brabant in beweging en BAS maakt een begin aan het herstellen van de balans.
De aanpak van stikstof is een nationaal en dus ook Brabantbreed probleem, maar er zijn duidelijke regionale verschillen te zien. In Brabant is het dan ook goed dat we met een gebiedsgerichte aanpak gaan werken.
Om de huidige problematiek op te lossen moet er breder gekeken worden dan alleen naar de veehouderij of langzamer rijden op de snelwegen. Dit maakt dan ook dat meerdere maatregelen in elkaar overlopen of elkaar versterken. Koppelkansen zou ik ze willen noemen. Zo schept deze BAS kansen om naast stikstofreductie, ook de verdroging en de inzet op het klimaatadaptatievraagstuk aan te pakken. D66 ziet dan ook kansen om verschillende doelen aan elkaar te knopen.
Stikstof is niet alleen voor beschermde planten en dieren een probleem. Zij voelen de effecten van de jarenlange te hoge stikstof uitstoot en luchtvervuiling, maar het gaat ook ten koste van de gezondheid van onze Brabanders.
Het beeld van een man die hees en happend naar lucht meer aandacht vraagt voor de gezondheidseffecten van luchtvervuiling zoals stikstofdioxide en ammoniakuitstoot, tijdens een bijeenkomst in Oirschot. Of iemand die vertelt hoeveel beter hij kan ademen als hij zich buiten onze provincie bevindt. Dat zijn verhalen die maken indruk. Op mij tijdens die betreffende ontmoetingen, maar dat weet ik zeker, ook op de mensen die vandaag dit debat volgen. Het zijn deze verhalen die de afgelopen tijd misschien minder hard te horen waren. Ze vielen natuurlijk een stuk minder op dan die grote, glimmende tractoren. Maar juist daarom pleiten wij vandaag voor gezonde natuur, een goede luchtkwaliteit en herstel van de balans voor de gezondheid van de Brabander.
Zo is eerder dit jaar één van de grootste studies ooit over de effecten van stikstofoxide op de aanwezigheid van astma bij kinderen gepubliceerd. Er bleek een directe link als gevolg van de blootstelling aan stikstofdioxide en fijnstof. Het gaat hier om kinderen die een leven lang een ziekte met zich mee moeten dragen die invloed heeft op hun dagelijks functioneren. Nu er lastige besluiten genomen moeten worden over de vermindering van stikstof in de lucht, vinden wij het belangrijk om op te komen voor deze belangen.
Maar de stikstoftaart – zelfs als we hem kleiner maken – is momenteel onevenredig verdeeld, de ene sector heeft een veel grotere hoeveelheid stikstofruimte in handen dan de andere sector. Sectoren als de bouw gebruiken nauwelijks stikstof. En toch ligt de bouw nu op diverse plekken stil, waardoor starters nog langer moeten wachten op een betaalbare woning. Maar ook scholen, ziekenhuizen en bedrijven niet gebouwd kunnen worden. D66 wil de BAS gebruiken om de stikstoftaart gelijker te gaan verdelen over alle sectoren. Daartoe dienen wij een motie in. Hierdoor komt ook de landbouwsector meer in balans met de omgeving.
Deze stikstofruimte die de BAS in eerste instantie schept door het op korte termijn uitkopen van ondernemingen wil D66 in zetten voor duurzame ontwikkelingen die bovendien veel urgentie hebben, zoals woningbouw.
Maar D66 wil vooral focus op de langere termijn waarbij een stevige reductie nodig is. Voor D66 is het dan ook essentieel dat het College vasthoudt aan de inzet van een onomkeerbaar stikstofreductiepad zoals in het bestuursakkoord is afgesproken.
In het bestuursakkoord is ook afgesproken dat we de monitoring en rapportages rondom metingen willen verbeteren. Wij wijzen het College graag op die afspraak. Want deze ambitie is voor ons nu extra belangrijk geworden. Wij bepleiten een ‘Hand aan de kraanprincipe’ waarbij we tijdig maatregelen kunnen nemen en deze indien noodzakelijk kunnen verscherpen.
Het college geeft aan naast de GGA in te zetten op sectorale generieke maatregelingen voor de industrie, bouw, mobiliteit en landbouw. In de infographic van vorige week werden de maatregelen van de veehouderij keurig weergegeven; terwijl we ook op al die andere terreinen al zoveel doen. D66 roept het College daarom op om ook voor die andere sectoren een mooie weergave in één oogopslag te maken. Het kan maar duidelijk zijn.
En ik herhaal maar weer eens dat D66 graag wil dat in het kader van mobiliteit er niet alleen naar het aanpassen van de snelheidsborden wordt gekeken, maar ook naar de inrichting van de provinciale wegen om daadwerkelijk de snelheid te verminderen en daarmee ook de verkeersveiligheid te vergroten, waarbij we de fietsveiligheid niet moeten vergeten.
Inzetten op duurzamere manieren van vervoer, zoals elektrische deelauto’s, extra en slimme fietspaden en goede bereikbaarheid door verkeerhubs, is nodig om ook vanuit de mobiliteitssector verdere afname van stikstofuitstoot te realiseren. Brabant kent een grote vervoerssector met vele transportbewegingen die door onze provincie heenlopen. Hierdoor is deze sector ook verantwoordelijk voor de uitstoot van de grootste hoeveelheid stikstofoxide.
Van de industriesector verwachten wij een sterke inzet op technologische innovaties en elektrificering, om ook hier de uitstoot van stikstof verder te reduceren.
Op deze manier houden we rekening met elkaar en met de toekomst van Brabant. Want wij staan als D66 voor die toekomst. Wij zijn vandaag bezig met het Brabant van morgen. Een Gezonder, duurzamer Brabant met betere balans tussen economie en natuur.