Poliflw

Het grootste gedeelte van de commissievergadering van de commissie Openbare Ruimte van januari 2017 was gewijd aan de houtwallen en met name de houtwal aan de Oosterzijweg waar op dit moment de wijk Oosterzand gebouwd wordt. Naar aanleiding van een artikel in het Noord Hollands Dagblad leek het wel of heel Heiloo op zijn kop stond. Er werd flink met modder gegooid naar de gemeente in het algemeen, de wethouder in het bijzonder en ook naar de projectontwikkelaar.

Maar wat was er nou echt gebeurd? Waardoor was deze commotie ontstaan en was deze terecht? Daar wil ik in deze blog graag wat dieper op ingaan.

Laten we beginnen met wat een houtwal nou eigenlijk is.

Een houtwal is een aarden wal (een soort dijkje) begroeid met bomen en struiken. Vroeger, toen er nog geen prikkeldraad was, gebruikten boeren zo’n wal om hun vee binnen hun terrein te houden. Het moest dus vooral ondoordringbaar zijn voor koeien, paarden of schapen. Bovendien konden de boeren af en toe wat bomen of struiken kappen en dit hout werd voor van alles gebruikt: als brandhout of om gereedschapsstelen, meubels of hekken te maken.

Tegenwoordig zijn veel oude houtwallen helemaal of bijna verdwenen. Boeren vonden het gebruik van prikkeldraad gemakkelijker. Het neemt veel minder ruimte in en vraagt weinig onderhoud. Daardoor werden houtwallen verwaarloosd of gewoon gekapt.  [1]

Zoals blijkt uit bovenstaande, werden houtwallen dus in het verleden verlegd en verwijderd door de boeren. Het was een praktisch middel om het vee op het land te houden. Soms ging er een stuk weg en soms werd er ergens anders weer een stukje bijgebouwd.  Inmiddels is bekend is dat bij echte historische houtwallen (vooral als ze ook nog in de nabijheid van een oever liggen, wat in Heiloo overigens niet het geval is) op een klein oppervlak een rijke flora en fauna mogelijk is. Die moeten we dan ook koesteren.

In het geval van de houtwallen in Heiloo speelt het feit dat de meeste houtwallen nooit onderhouden zijn, een grote rol. Ze zijn flink verwaarloosd en vaak niet eens meer te herkennen als een houtwal. De houtwallen bestaan voornamelijk uit oud hout en boompjes die tussentijds zijn geplant en niets meer met de originele houtwal van doen hebben. Maar er zijn ook nog enkele originele delen aanwezig. Het klopt dat in het verleden ook meerdere delen van houtwallen gesloopt zijn. Het zou handiger geweest zijn als het college toentertijd al beleid had gemaakt hierover. Dat is niet gebeurd. Je zou je dan ook af kunnen vragen waarom niet? De meeste leden van de raad zitten al vele jaren op hun plek, meer dan 12 jaar is geen uitzondering, waarom is er toen niet ingegrepen als dat volgens de partijen die nu zo hoog van de toren blazen, zo noodzakelijk was geweest? De suggestie die nu gewekt wordt, in menig tendentieus stuk in de krant, doet voorkomen dat ten gunste van de plaatsing van één der woningen in Oosterzand er een groot extra deel van de houtwal zonder pardon en respect voor de historische waarde is verwijderd. Dit is niet waar. In het geval van het bouwplan Oosterzand is juist in nauw overleg met de gemeente en de betreffende ambtenaren van Stedenbouw en Groen besloten welke delen van de bestaande en in deplorabele staat verkerende restanten van de houtwal verwijderd mochten worden en welke niet. Dat is al gebeurd op 29 augustus 2016. Er is dus wel degelijk lering getrokken uit omissies in het verleden, echter niet door de gemeenteraad maar door het college. Om het college hier nu uit het niets op aan te vallen lijkt mij niet op zijn plaats. De meeste lang zittende raadsleden moeten wellicht eens de hand in eigen boezem steken.

Er is door de projectontwikkelaar om en nabij 20 meter meer weggehaald dan afgesproken was omdat dit stuk als zodanig niet eens meer te herkennen was als houtwal. Dat had niet mogen gebeuren.  Het stuk waar het echter om ging en waarvan de gemeente had gezegd dat dit persé  moest blijven staan, staat er nog. Om dus te spreken van een kaalslag is ons inziens niet terecht. In het plan Oosterzand worden alle houtwallen juist in ere hersteld en zal de projectontwikkelaar op eigen kosten zorg dragen voor een compleet nieuwe houtwalconstructie in het hele plangebied,  juist om de cultuurhistorische waarde van dit gebied in ere te herstellen en recht te doen aan de geschiedenis van het landschap.

Maar hoe nu om te gaan met de houtwallen in de toekomst?

Dat er beleid moet komen omtrent dit onderwerp is wel duidelijk. Het college heeft daartoe de toezegging gedaan om binnen 3 maanden te komen met een inventarisatie van de bestaande houtwallen in Heiloo en de staat waarin ze verkeren. Welke zijn te redden en welke niet, welke zijn in originele staat en welke zijn zo aangepast door bewoners in de afgelopen decennia dat je eigenlijk niet eens meer kunt spreken van een houtwal. Als die stukken voorliggen, kunnen we gaan kijken wat er moet gebeuren om de houtwallen die écht van cultuurhistorische waarden zijn te behouden c.q. te herstellen. 

We wachten de uitkomsten van dit onderzoek af en zullen op basis van de uitkomsten daarvan beleid ontwikkelen  met betrekking tot de houtwallen in Heiloo.