Poliflw

Woensdagavond 10 januari organiseerde GroenLinks Wormerland een eerste van een drietal meetups in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen. In een overvolle zaal van de Poelboerderij werd enthousiast, maar ook bezorgd en kritisch, gereageerd op de conclusie dat het natuurgebied Wormer- en Jisperveld door oxidatie van het veen verzakt en CO2 uitstoot. Ook is de weidevogelpopulatie sterk afgenomen. Dat vraagt niet meer om aanvullende studies maar om maatregelen. Diverse mogelijkheden werden door experts gepresenteerd, waarna er een discussie volgde over nut, noodzaak en haalbaarheid.

Gebrek aan lef

Hoewel de presentatie van Nic Grandiek als laatste aan bod kwam, werd uit zijn verhaal wel pijnlijk duidelijk dat de wetenschap al vele jaren op de hoogte is van oorzaak en gevolg van de grondverzakking in onze regio, maar nog niet in staat gebleken is om dit oplossingsgericht aan te pakken. Gebrek aan lef bij bestuurders en een hang naar nostalgie voor niet meer haalbare natuurwaarden, zoals de baltsende grutto, zijn hier debet aan.

Bodemdaling afremmen, stoppen en zo mogelijk herstellen.

Dat was de titel waarmee Peter Hoogervorst van de Provincie ons inleidde in een presentatie waarin hij heel duidelijk aangaf welke problemen er liggen:

Een gemiddelde bodemdaling van 27-34 cm tot 2050 in ons gebied en tegelijkertijd een zeespiegelstijging; Oorzaken: ontginning, te laag waterpeil, oxidatie van het veen, enzovoort. Met als eindresultaat dat al het veen zal verdwijnen; Daardoor enorme uitstoot CO2 en methaan, vrijkomen van meststoffen en bagger, verlies van veenweidegebied en daarbij horende biodiversiteit; Hogere kosten door compenserende maatregelen zoals onderhoud wegen en riolering en telkens terugkerend onderhoud van het watersysteem.

Als we moeten denken in oplossingen stuiten we op de complexiteit van het totale gebied:

Veel diversiteit in peilgebieden en functies. Fricties tussen bebouwd gebied, boeren en natuur.

De Provincie rekent op dit moment diverse scenario’s door. Daarbij zijn er voor hen geen belemmeringen. Niets houdt hen tegen. Maar de scenario’s kunnen helpen om keuzes te maken. Zoals:

Kiezen voor landbouw of natuur (lange termijn) met hoger waterpeil. Landbouw uitkopen. Onderwaterdrainage op landbouw percelen kan het proces vertragen maar is geen definitieve oplossing en bedrijfseconomisch onrendabel. En kan plaatselijk zelfs onmogelijk zijn. Welke andere innovaties in het gebied zijn kansrijk. Paludicultuur: teelt van natte gewassen

Roel van Gerwen van Landschap NoordHolland nam daarna het stokje over en ging vooral in op die innovaties. Hij liet ons op vrolijke en overtuigende wijze zien welke resultaten onderzoekers op verschillende proeflocaties hebben weten te behalen. Onder andere bij Nauerna wordt een gebied getransformeerd tot een akker waar veenmos geoogst kan worden terwijl de bodem omhoog komt. Het aangroeiende en geoogste veenmos biedt nieuwe kansen voor flora en fauna en heeft ook een economische waarde waardoor de investeringen zich kunnen terugverdienen. Zelfs met een factor 2,5x zo hoog als traditionele landbouw, zonder gebruik te hoeven maken van subsidies. Het Innovatie Programma Veen (IPV) laat ook andere kansen zien zoals het verbouwen van natte gewassen als lisdodde, die als bouwstof toegepast kan worden in woningbouw. GroenLinks zal dit voorjaar proberen een excursie te organiseren naar Nauerna zodat belangstellenden zelf kunnen kijken wat daar gebeurt.

Discussie wat houdt ons tegen?

In de discussie die volgde zijn een aantal punten duidelijk geworden:

Vrijwel iedereen ondersteunt de conclusies zoals die zijn gepresenteerd door deskundigen: het probleem is bekend en urgent niets hoeft ons tegen te houden te starten met een aanpak; Ook is iedereen het eens met het vertrekpunt: alles is al onderzocht dus laten we geen langdurige onderzoeken meer doen, maar laten we leren terwijl we doen; Om alle neuzen dezelfde kant op te krijgen moet nog wel een verdieping plaatsvinden over alle individuele belangen en hoe deze geraakt worden. Zoals Jan Praag uit Jisp die duidelijk maakt dat hij en zijn familie hebben gekozen voor veeteelt en niet voor lisdoddeteelt. Hij verdient nu zijn geld met veehouderij in het gebied. Dat is ook een duidelijk vertrekpunt en verdient dus aandacht bij het zoeken naar mogelijk oplossingen; Mooi is het om te horen dat twee andere agrarische bedrijven juist kansen zien in een andere natuur-beheer-toekomst. Evelien en Marcel Al van Noord Hollands Hof laten zich hier nu al in bijstaan door een adviesbureau om te bekijken welke exploitatie er met hun grondgebied mogelijk is en een bijdrage kan leveren aan hun biologische boerderij. En Piet Maas van zorgboerderij Limosa stelt zich flexibel op en past zijn bedrijfsvoering aan als dat economisch rendabel is, maar pas nadat de contractuele afspraken (met Natuurmonumenten) zijn nagekomen; Natuurmonumenten is de grootste grondeigenaar en denkt dat er nog steeds voldoende kansen zijn om het huidige veld te behouden met de huidige wijze van beheer. Zij wijzen naar andere veenweidegebieden waar de gronddaling sterker is: laat daar het experimenteren beginnen. Zij willen dus geen grootschalige experimenten op hun grondgebied in het Wormer- en Jisperveld. De argumenten die zij opwerpen worden echter tegengesproken door Peter Hoogervorst en zelfs de Vogelwacht Nederland die voor NM de vogeltellingen in veld doet: alle onderzoeken en de behaalde resultaten tot nu toe, wijzen anders uit en uit intensieve langdurige tellingen blijkt dat de gruttopopulatie nog steeds afneemt; Ook de recreatieve kant van het veld en het behoud van open water verdient extra kansen. Voor recreërende inwoners van Wormerland maar ook voor bezoekende toeristen (pleziervaart, kanoërs) en lokale ondernemers, is een toekomstgerichte CO2 reducerende aanpak wenselijk gezien de veranderende tijdsbesteding van de mens. Ondernemers en verenigingen die afhankelijk zijn van de recreatieve kant van ons natuurgebied, moeten een duidelijk en meerjarenperspectief worden geboden. Voor de gemeente ligt er een belangrijke afspraak vastgelegd in het klimaatakkoord. Wormerland moet in 2050 CO2 neutraal zijn en dat is met het natuurgebied in ons midden onmogelijk … tenzij er maatregelen worden genomen. De gemeente zal de regie moeten nemen om partijen bij elkaar te brengen en voorwaartse stappen te laten maken. Wat gaat GroenLinks nu verder doen?

Net zoals bij andere dossiers (zorg, duurzaamheid, Tiny Houses, burgerparticipatie, ..) maken wij ons zorgen over de huidige situatie en de snelheid van verandering naar een betere duurzame toekomst. Door in gesprek te gaan met belangenbehartigers, experts en inwoners proberen wij ons een goed vertrekpunt te vormen waarmee wij aan politieke oplossingen kunnen gaan werken. Dat hebben we eerder gedaan en dat zullen wij blijven doen. Ten aanzien van het veenweidegebied zullen wij dus de leiding nemen in het gemeentebestuur om de problemen oplossingsgericht aan te pakken.

Het is duidelijk dat wij in dit dossier Natuurmonumenten over de streep moeten halen om in het veld te gaan innoveren. Voor een partij als GroenLinks lijkt dat lastig, want wij strijden beide voor behoud van ons natuurgebied. Maar wij zijn het gewend om lastige kwesties aan de orde te stellen en zullen die discussie over de toekomst van ons natuurgebied niet uit de weg gaan. Misschien zullen wij als gemeente, samen met de provincie, zelfs tot een set van prestatieafspraken met Natuurmonumenten moeten komen waarin duidelijk wordt vastgelegd wat Wormerland van Natuurmonumenten verwacht als eigenaar en beheerder en welke subsidies Natuurmonumenten kan verkrijgen bij het behalen van die prestatieafspraken. Want duurzaamheid betekent ook dat wij als belastingbetaler garanties willen hebben voor de langere termijn. Terwijl het huidige beheer geen lang leven meer is gegeven.