Poliflw

De SP-Statenfractie stelt voor om het geld dat is gereserveerd voor het doortrekken van de A15 te gebruiken voor de aanleg van dubbelspoor en een snelle trein naar de Achterhoek. Inmiddels is gebleken dat de kosten veel hoger uitvallen dan de 80 miljoen die de provincie eerder al had gereserveerd. SP Statenlid Maurits Gemmink: “We kunnen beter geld investeren in beter openbaar vervoer dan in nog een snelweg die binnen de kortste keren weer volloopt.”

Woensdag 29 januari spreken Provinciale Staten over de plannen voor de RegioExpres Achterhoek. Dit bestaat uit verdere spoorverdubbeling tussen Arnhem en Doetinchem en het laten rijden van een sneltrein tussen deze steden. SP Statenlid Maurits Gemmink: “De lijn Arnhem-Winterswijk is een van de drukste regionale spoorlijnen van het land. Het is echt een levenslijn voor de Achterhoek. Al jaren heeft de lijn te kampen met problemen, onder andere doordat een groot deel van het traject enkel spoor is. De Achterhoek verdient een fatsoenlijke spoorverbinding en daarom strijdt de SP samen met de Achterhoekers al jaren voor dubbelspoor.”

In 2018 hebben Provinciale Staten besloten geld beschikbaar te stellen voor verbetering van de spoorlijn. Dat ging aanvankelijk om 80 miljoen. Maar inmiddels is gebleken dat de plannen wel 137 miljoen gaan kosten. Wat de SP betreft geen reden om het sein weer op rood te zetten. Gemmink: “Dat flinke bedrag is voor sommige partijen ongetwijfeld een reden om de keutel weer in te trekken. Maar de resterende miljoenen kunnen zo weggehaald kunnen worden bij de A15. Daarvoor zijn 420 miljoen euro gereserveerd. Door de stikstofuitspraak is de doortrekking van de A15 op losse schroeven komen te staan. Als we dan toch willen investeren in de bereikbaarheid van Gelderland kunnen we beter investeren in openbaar vervoer dan in nog een snelweg die binnen de kortste keren weer volloopt.”

De SP stel niet alleen voor het geld van de A15 te gebruiken. Gemmink: “Laat Gedeputeerde van der Meer zijn beste pak aantrekken en de trein naar Den Haag pakken en zorgen dat de minister eindelijk eens meebetaald aan een bereikbare Achterhoek.”

De mooie regio Achterhoek mag niet met een 30 meter brede betonbak voor de Noordtak van de Betuweroute worden doorsneden. Het Openbaar Vervoer is in de Achterhoek de laatste jaren sterk achteruit gegaan. Kleine dorpen en buurtschappen zijn met het OV niet meer te bereiken. Het Rijk weigert een paar miljoen bij te dragen aan verdubbeling van de succesvolle regionale spoorlijn tussen Arnhem en Doetinchem. Maar eens in de zoveel jaar komt zij wel met het miljardenplan om voor de Betuweroute een Noordtak aan te leggen. Weggegooid geld, gezien de prestaties van de huidige Betuweroute. De Achterhoek heeft verder niets aan deze spoorlijn waarover alleen goederentreinen tussen Rotterdam en Duitsland zullen rijden. Een goederensnelweg over het spoor, dwars door de Achterhoek, is voor de SP echt een spoor te veel.

De Noordtak, langs de A18 door de Achterhoek, moet het goederenvervoer over bestaand spoor, tussen Arnhem - Apeldoorn en Enschede, terugdringen. De SP staat hier volledig achter. Vervoer van (vaak) gevaarlijke goederen over bestaand spoor door woonkernen is niet meer van deze tijd. Maar of daarvoor een Noordtak van de Betuweroute de oplossing is? De Betuweroute wordt nu nog maar voor de helft van de capaciteit gebruikt en leidt een verlies van 37 miljoen per jaar. Treinen naar Noord-Duitsland kunnen via de bestaande Betuweroute richting Duisburg om daar over Duits spoor naar het Noorden te gaan. Pas als de bestaande Betuweroute vol is kunnen we over een Noordtak gaan praten …

De Betuweroute, tussen de Rotterdamse haven en de grens bij Babberich-Elten, is als goederenspoorlijn aangelegd om de vervoersdruk op de weg en water te verlichten. Het werd een financiële ramp: de kosten van de aanleg zijn meer dan verdubbeld en het beloofde aanbod van containers valt vies tegen.

‘Als je het mij vraagt wordt de Betuweroute vooral ingezet om de prijzen van vervoer in Nederland onder druk te zetten’, zegt Maurits Gemmink, SP woordvoerder mobiliteit in de Gelderse Staten. ‘Het waren de Rotterdamse havenbedrijven die met klem om een goederenspoorlijn dwars door Nederland naar het Duitse achterland vroegen. Ze waren zelfs bereid mee te investeren in de Betuweroute. Toen puntje bij paaltje kwam trokken de havenbaronnen dit aanbod terug, maar ministers Netelbosch en May-Wegge drukten toch door waardoor we nu met een onrendabele goederenspoorlijn zitten.’

De aanleg van de Betuweroute zorgde voor veel leed. Diverse dorpen worden doorsneden met de spoorlijn die langs de A15 dwars door Nederland loopt. In de Gelderse regio Liemers moesten talloze boerderijen worden gesloopt en verzakten huizen door de aanleg van de tunnel in Zevenaar. De regio’s, waar het spoor doorheen gaat, hebben verder geen voordeel van het spoor. De provincie Gelderland wil dat verbeteren door een railterminal aan te leggen bij Valburg, maar kenners zeggen dat dat het volgende financiële debacle gaat worden. Er is niet voldoende aanbod van goederen in de regio om deze railterminal rendabel te maken.

Een goederensnelweg over het spoor, dwars door de Achterhoek, is voor de SP dus een spoor te veel.

Laat de Achterhoek sporen! Zo’n tien jaar geleden was dat de leus van een grote SP actie voor de verdubbeling van de spoorlijn Winterswijk - Arnhem. Deze drukke enkelspoorlijn stond toen regelmatig stil omdat een van de dieseltreinen storing had. Tien jaar en vele acties verder is het dan zover. Provinciale staten van Gelderland staat unaniem achter het plan de meest succesvolle regionale spoorlijn van Nederland tot Doetinchem te verdubbelen. En nu kent ieder goed plan vele vaders, maar alle SP’ers die de afgelopen jaren bij nacht en ontij op de stations stonden om een handtekening te vragen voor het Achterhoekse spoor weten hoeveel zweet en tranen dit succes heeft gekost.

SP-Statenlid Maurits Gemmink: “Verdubbel de spoorlijn Winterswijk – Arnhem, in ieder geval tot Doetinchem, in de Achterhoek zodat er meer stabiliteit in de dienstregeling komt en er een regionale intercity tussen Doetinchem en Arnhem kan gaan rijden. Het werd een actie van de lange adem want acht jaar geleden was de provincie Gelderland vooral bezig met uitbreiding van asfalt en stond het regionale spoor laag op de agenda.”

De lange adem bestond uit vele acties van de Achterhoekse SP afdelingen waarbij regelmatig de reiziger werd betrokken. Vele handtekeningen, bouwborden, puzzelstukken en zelfs het leggen van alvast een stukje dubbelspoor op station Doetinchem volgden. De SP’ers stonden regelmatig klaar voor het gesprek met de reiziger. Men zou er moe van worden en dat kwam wel eens voor. ‘Moeten we al weer een handtekening zetten voor deze spoorlijn? Dat heeft toch geen nut, want ze luisteren toch niet…’

Gemmink: “Maar deze keer luistert de politiek wel. Woensdag 20 juni 2018 was de commissievergadering unaniem positief over een onderzoek naar verdubbeling van het spoor tussen Didam en Doetinchem de Huet. Hierdoor kan er een Regio-Express, een trein die tussen Winterswijk en Doetinchem als stoptrein rijdt en daarna doorgaat als intercity, tussen Doetinchem en Arnhem gaan rijden wat een reistijdverkorting van 20 minuten oplevert.”

Vervolgstap is dat in de komende Statenperiode de resterende 50 miljoen moet worden gevonden. Volgens de SP moet dat geen probleem zijn. Het spoor is van Pro-Rail, dus van Nederland, en Den Haag mag deze rekening wat ons betreft betalen. Als het ministerie niet thuis geeft dan is Gelderland rijk genoeg, met meer dan 4 miljard NUON geld op de bank, om zelf de Achterhoek beter te laten sporen. Als het geld er is dan kan men aan de slag en zal tussen 2025 en 2027 de eerste Regio-Express het station van Doetinchem verlaten. Dat is dan een groot succes voor de Gelderse SP dat laat zien dat actievoeren, op de stations en in de staten, helpt!

Enkele feiten

In acht jaar tijd hebben we het regionale spoorlijntje Winterswijk – Arnhem zien veranderen. Ooit, in 1991 stond de NS op het punt de lijn op te heffen. Ingrijpen door de provincie, in combinatie met de vervoerders, heeft de lijn gereanimeerd. Met als gevolg dat het enkelspoortje met zijn dieseltrein al snel tegen zijn grenzen aanliep. Het dieptepunt in dienstregeling ligt al weer een paar jaar achter ons. Waar het spoor zo’n zes jaar geleden bovenaan de lijsten meest onbetrouwbare dienstregelingen stond rijdt er, door investeringen in infrastructuur en materieel, nu een stabiele kwartierdienst. En met succes: Winterswijk – Arnhem is de drukste regionale spoorlijn van Nederland met zo’n 23.000 reizigers per dag.

Drie opties

In de commissie zijn drie opties voor verbetering van de spoorlijn Winterswijk – Arnhem besproken.

Optie 1, gaat over een verdubbeling van het spoor tussen Doetinchem en Wehl. Dat is zo’n vier kilometer dubbelspoor waarbij Wehl – Didam enkelspoor blijft en er geen verbetering voor de dienstregeling optreedt.

Optie 2, gaat over spoorverdubbeling tussen Didam en Doetinchem de Huet. Daarmee is het traject tussen Arnhem en Doetinchem de Huet compleet dubbelspoor. Om het spoor te verdubbelen tot station Doetinchem moet de spoorbrug over de Oude IJssel vervangen worden wat 40 miljoen extra gaat kosten en relatief weinig voordeel oplevert. Dat gaan we dus niet doen. Met deze maatregelen kan er een keer per uur een Regio-Express gaan rijden. Meer gaat niet vanwege de drukte op het spoor bij Arnhem Oost.

Optie 3, verdubbeling van het spoor tot Doetinchem de Huet, elektrificatie van de spoorlijn, inhaalspoor bij Gaanderen en aanpakken van de spoorknoop Arnhem-Oost, is daarna het logische gevolg. Met deze maatregelen kunnen er twee Regio-Expressen, Doetinchem -Arnhem per uur rijden, waarbij de optie van doorrijden naar Nijmegen mogelijk is. Deze optie echter staat of valt met het aanpassen van de spoorknoop bij Arnhem en dat is, wat de SP betreft, een taak voor de rijksoverheid. Hierover rijdt niet alleen de regionale trein naar de Achterhoek, maar ook de intercity’s naar Noord-Oost Nederland, de ICE en stoptrein Arnhem - Duisburg en het goederenvervoer.

De railterminal bij Valburg gaan zorgen voor teveel overlast voor omwonenden stelt SP-Statenlid Maurits Gemmink. Bovendien voorziet hij een financieel drama voor de provincie. De SP vindt dat de provincie maar beter snel kan stoppen met dit plan.

‘Railterminal Gelderland kan zo maar eens net zo’n financiële drama worden als de Betuweroute, waar het aan komt te liggen.’ Ook het drama als het gaat om leefbaarheid voor omwonenden zal niet gering zijn. Kosten zullen oplopen tot tussen de veertig en zestig miljoen. Marktpartijen, op het bedrijf DERT (dat de terminal gaat huren) na, zeggen dat het onmogelijk is om bij Elst een succesvolle overslag te exploiteren. Als het project mislukt komen de kosten bij de samenleving te liggen. Daarnaast zal de terminal zal de leefbaarheid van de buurtschappen Reeth en Eimeren en Oosterhout en Elst zwaar aantasten. SP was tien jaar geleden tegen een railterminal en dat zijn we nog steeds.

Eigenlijk had deze containeroverslag van spoor naar weg tien jaar geleden bij opening van de Betuweroute in gebruik genomen moeten zijn. Maar toen zag men op tijd in dat een railterminal bij Elst niet rendabel zou zijn. Dat is tien jaar later niet anders, maar nu is het een prestige project van gedeputeerde staten geworden. Railterminal Gelderland moet en zal er komen.

Het is druk tussen Oosterhout en Elst. De doortrekking en uitbreiding van de A15, industrieterrein Park 15, Knoop 38, windmolens, de Betuweroute en nu komt er ook nog eens een railterminal. Uiteraard beloven gemeente en provincie dat er rekening gehouden wordt met de leefbaarheid van omwonenden. De bewoners van het buurtschap Reeth hebben daar geen vertrouwen meer in.

Mensen van de dorpsbelangenverenigingen zijn in Venlo bij een werkende railterminal wezen kijken. Daar werd uitgelegd dat containervervoer vooral ’s nachts plaatsvindt, omdat er dan geen personenvervoer is. Dit betekent ook dat de treinen ’s nachts worden gelost en dat gebeurt met zogenaamde container-stackers. Enorme heftrucks die een volle container moeiteloos van de trein oppakken en vijf hoog neerzetten. Dat gaat met veel lawaai gepaard wat de nachtrust niet ten goede zal komen.

Tot nu toe geven gemeente en provincie niet thuis als het om leefbaarheidsmaatregelen gaat. Omwonenden klagen over het ontbreken van één loket waarmee ze in overleg kunnen gaan. Ze hebben nu te maken met de gemeente, provincie en ProRail wat de zaak niet makkelijker maakt. Ook de keuze het railterminal terrein aan de Noordzijde, direct naast de bebouwing van Reeth, in plaats van het, voor omwonenden, veel gunstigere Zuiden te ontsluiten heeft kwaad bloed gezet. Als er op deze essentiele punten al niet naar de bewoners wordt geluisterd, wat betekent dat dan voor de toekomst?

Het bedrijfsplan achter de railterminal ziet er niet goed uit. De provincie legt het complete terrein en de wegen aan. Dat gaat zo’n 42 miljoen kosten, met een uitloop naar 30% meer. DERT huurt het terrein voor een ‘marktconforme prijs’, waarbij is afgesproken dat ze de eerste drie jaar geen huur betalen. Naast DERT was geen enkele ander partij geïnteresseerd in het exploiteren van de railterminal. BCTN heeft al een containerterminal langs de Waal in Nijmegen. Zij stellen dat er te weinig vraag naar containervervoer over het spoor in dit stuk Gelderland is. DERT schermt met bedrijven als Heinz en Lidl, die nieuwe bedrijfspanden op knoop 38 langs de A15 bouwen. Echter Lidel wist bij een hoorzitting niet te vertellen hoeveel containers ze per week over de Betuweroute zullen laten rijden.

Railterminal Gelderland zal moeten concurreren met de railterminal in Emmerich en de terminals in Oss en Venlo. Daarin heeft het meteen een achterstand, immers de terminal in Emmerich ligt binnen een straal van vijfendertig kilometer en aan de Rijnhaven, het spoor en binnen vier kilometer van de A12/E3. RTG schermt ook met ligging aan de Waal, maar is voor overslag van en naar scheepvaart afhankelijk van concurrent BCTN met hun Waalhaven terminal in Nijmegen. Dat is maar liefst twaalf kilometer omrijden met een container voor een terminal die stelt spoor, weg en water te combineren.

SP voorspelt dat DERT het niet gaat redden. Bij faillissement zal het bedrijf gewoon z’n aan zichzelf geleasede spullen oppakken en blijft Gelderland met een ongebruikte railterminal van tientallen miljoenen achter. Lachende derde is dan het bedrijfsleven. Gelderland zal het dure prestigeproject graag onder de marktprijs verhuren om schade en schande te bedekken. De samenleving mag betalen.