GroenLinks-Kamerlid Linda Voortman wil opheldering van staatssecretaris Blokhuis (VWS) over de problemen die het radioprogramma Argos boven water haalde rond de leeftijdscontrole bij alcoholaankopen in de supermarkt. Onderzoeksjournalisten van Argos haalden boven water dat ambtenaren onafhankelijk onderzoek zouden hebben beïnvloed.
Op verzoek van het departement deed het Trimbos-instituut in 2014 onderzoek naar de effectiviteit van leeftijdscontrolesystemen voor alcoholaankopen in supermarkten. Daaruit trokken de onderzoekers aanvankelijk de conclusie dat alleen het digitale hulpmiddel Ageviewers voor een hoge mate van naleving zorgt. Alleen: supermarkten wilden daar niet aan. Ambtenaren van VWS vonden dat blijkbaar belangrijker en slaagden er blijkens de reportage in om de conclusie om te buigen en in het uiteindelijke rapport komt te staan dat er nog nauwelijks kennis is over het gebruik van Ageviewers.
“Ongehoord,” concludeert Linda Voortman in een eerste reactie op de reportage. “Ambtenaren die een extern onderzoek proberen te beïnvloeden en het nog voor elkaar krijgen ook. Wat voor nut heeft een onafhankelijk onderzoek nog als je op deze manier de conclusies kunt aanpassen?”
Op de achtergrond speelt wellicht mee dat VWS al een gedragscode had afgestemd met de supermarkten. GroenLinks vindt het op zich begrijpelijk dat het departement niet aan afspraken wil tornen, maar pleit wel voor openheid. “Geef onderzoekers dan gewoon de ruimte om hun conclusies te trekken en verklaar waarom als ministerie een andere keuze maakt,” aldus Voortman.
De manier waarop VWS daarna met opheldering over de kwestie omspringt, verdient evenmin een schoonheidsprijs. Zo is het onduidelijk of de volledige notulen van een overlegronde in deze kwestie openbaar zijn gemaakt en wordt getalmd met het verstrekken van informatie: het departement gaf pas na meer dan een jaar gehoor aan een verzoek om stukken in deze kwestie vrij te geven.
Voortman: “Of dit doelbewust is gebeurd of niet: het kan niet. De Kamer en de media moeten de overheid kunnen controleren en dat wordt wel heel lastig als een departement een jaar wacht voor er gegevens worden vrijgegeven. Feit is dat de informatiehuishouding van onze overheid niet op orde is. Voor GroenLinks is deze kwestie in ieder geval het zoveelste bewijs dat de initiatiefwet ‘open overheid’ die we samen met D66 indienden hard nodig is. Die wet regelt een veel betere ontsluiting van alle overheidsdocumenten. Maar los daarvan is het natuurlijk schandalig om de behandelingstermijnen van de Wet openbaarheid bestuur zo extreem met voeten te treden.”