Op 10 juli 2023 had de gemeenteraad de jaarlijkse vergadering over de jaarstukken, trimesterrapportage en perspectiefnota. De stand van zaken van gemeentelijke financiën en voortgang van projecten werd besproken. Nelly Nieuwenhuizen deed dat voor de jaarstukken, Tineke Nieboer voor de andere twee onderwerpen. LGN wees daarbij op de moeizame planning en vele vertragingen bij projecten. Personeelsbeleid en ICT zijn niet op orde. Kostenstijgingen maken dat een project als Peize-Zuid er zeer verliesgevend uitziet.
De tekst van Nelly was de volgende. De jaarrekening 2022 wordt afgesloten met een voordelig resultaat van € 975.000. Er dient echter wel een bedrag beschikbaar te zijn voor zgn. overloopbudgetten. Daarnaast laat de 2e trimester-rapportage een positieve afwijking van € 1,4 miljoen zien. Het weerstandsvermogen lijkt goed te zijn, maar er zijn toch wel zorgen voor de toekomst. Er komt een gewijzigde landelijke verdeling van middelen uit het gemeentefonds en er zijn nog steeds onzekerheden i.v.m. de opvang van vluchtelingen, de inflatie en de energieprijzen. Een beheerst uitgavenpatroon de komende tijd ligt dan ook voor de hand.
In 2022 sluit het sociaal domein af met een positief resultaat van 4,3 miljoen euro. Het begrote overschot van bijna 1,2 miljoen is opgelopen naar 1,6 miljoen. Hierin zit o.a. ook 1,9 miljoen die we van het rijk gekregen hebben voor de hervormingsagenda voor de jeugd. De stand van de reserve sociaal domein bedroeg eind 2022 € 7.941.000, maar zal uiteindelijk uitkomen op ruim 9 miljoen ( € 9.062.000). Veel meer middelen dan volgens de risicoanalyse nodig zijn. Vraag aan het College: heeft het college al zicht op wat in de toekomst de plannen voor het sociaal domein zijn, en wat daarbij het beslag zal zijn op de reserve sociaal domein? In hoeverre is het dan nodig om dit volledige bedrag van meer dan 9 miljoen te reserveren?
De reserve grondexploitaties; (eind 2022 € 4.142.000). De tekorten van grondbeheer worden in mindering gebracht op de reserve grondexploitaties. Het betreft hier o.a. een tekort € 1.703.000 voor Peize-Zuid. Uiteindelijk resteert er nu in de reserve grondexploitaties ruim 1,9 miljoen (€ 1.921.000). LGN vraag zich af of dit wel voldoende is. Hoe zal zich het tekort op Peize-Zuid ontwikkelen? Daarnaast staan er ook nog plannen voor Roden-Zuid en Maatlanden/de Zulthe op de rol. LGN vraagt zich af of de reserve grondexploitaties dan nog wel voldoende is om tegenvallers op te vangen. Hoe gaat het college dit oplossen? Worden er dan in de toekomst alleen maar dure huizen gebouwd?
Het hele ICT-gebeuren is nog steeds een punt dat veel zorgen baart en de nodige aandacht vraagt. De accountant (BDO) stelt in zijn bevindingen over het IT-beheer dat de logische toegangsbeveiliging grotendeels ontoereikend is en Change management en continuïteit deels toereikend. Er is nog altijd veel te verbeteren. Er is een ICT-visie tot 2025, maar de IT-beheersing scoort nog onvoldoende en hiermee loopt de gemeentelijke organisatie risico’s. Verschillende door de accountant beoordeeld applicaties scoren onvoldoende op de aspecten autorisatiebeheer, periodieke controle en op juistheid. Het wachtwoordbeleid van de financiële administratie is slechter geworden. Ook heeft een hack plaatsgevonden bij één van de belangrijkste softwareleveranciers. De borging en bewaking bij de gemeente laat op dit punt te wensen over. Hoe en op welke termijn wil het college de beheersing en veiligheid van de ICT-processen borgen?
Het gaat daarbij ook om de aanbestedingsregels. Het blijkt dat niet alle diensten en leveringen rechtmatig aanbesteed zijn voor wat betreft de EU-aanbestedingsregels.
Het college is al een aantal jaren druk met het oplossen van problemen van personeelsbeleid. Er is een knelpuntennota opgesteld waarin stappen vermeld worden hoe deze problemen op te lossen. We lezen in de stukken dat er in 2022 een relatief groot personeelsverloop van 12,5 % was, een ziekteverzuimpercentage van 10% en er wordt veel, al dan niet tijdelijk, personeel van buiten aangetrokken. Vraag: op welke termijn denkt het college deze problemen op te kunnen lossen en welke consequenties hebben deze problemen volgens het college op de mogelijkheid bestaande en toekomstige plannen uit te voeren? Heeft het college hier zicht op, bv. bij de invoering van de Omgevingswet?. In dit verband wil LGN ook aandacht vragen voor het Rekenkameronderzoek naar de demografische ontwikkelingen in Noordenveld. Uit dit onderzoek blijkt dat er binnen de gemeente onvoldoende visie bestaat op het gebruik van demografische gegevens bij het vaststellen en uitvoeren van beleid. Binnen de ambtelijke organisatie zijn er slechts incidentele contacten tussen ambtenaren wat betreft dit onderwerp. Lijst Groen Noordenveld ondersteunt de aanbeveling van de Rekenkamercommissie om hierop een visie te ontwikkelen.
Tot slot: wat betreft het Openbaar Primair Onderwijs in Noordenveld (OPON) lijkt het ons verstandig het advies van de accountant over te nemen om bij de ontvlechting van administraties de onderlinge afspraken te formaliseren en schriftelijk vast te leggen.
Tineke Nieboer bracht over de trimesterrapportage het volgende naar voren. Deze trimesterrapportage laat weer eens zien hoe groot het probleem van vertraging bij uitvoering van plannen is. Van ongeveer 35 miljoen euro aan budgetten (die van voor 2022 en de eenmalige) is zo’n 28,5 miljoen nog niet besteed. De planning zal toch echt anders moeten. Terwijl er PM posten voor de dorpsplannen Norg en Peize worden voorgesteld (blijkbaar is daar geen geld voor), blijven er bij andere plannen miljoenen ongebruikt liggen.
Ruim 1,1 miljoen meer aan uitgaven in 2023 komt door de nieuwe CAO. Degenen die vanuit Noordenveld nog in de Sociale Werkvoorziening bij Novatec werken mogen wat LGN betreft niet vergeten worden. Het college heeft hen al dezelfde eindejaarsuitkering toegekend als diegenen die onder de ambtenaren cao vallen ontvangen. Heel goed. LGN gaat er vanuit dat zij ook een vergelijkbare loonsverhoging / prijscompensatie als die volgens de ambtenaren cao, ontvangen. Graag een bevestiging hiervan.
Bij de rapportage over Vitale Vakantieparken staat vermeld dat voor Camping Ot en Sien wordt gewerkt aan een toekomstperspectief voor na 2024. LGN gaat er vanuit dat dat betekent dat het huidige gebruik van de camping ook dan kan worden voortgezet. Graag een bevestiging hiervan.
En de inbreng over de perspectiefnota luidde als volgt. LGN heeft over de perspectiefnota, in november 2022 een motie ingediend, die toen helaas geen meerderheid kreeg. Die motie ging in op het “voorspellend vermogen” van de begroting, dat tot nu toe beperkt is. Dat betekent dat ook in 2023 net als in eerdere jaren, veel plannen uit de begroting pas later, of niet, uitgevoerd worden en er veel niet-bestede budgetten zijn. Het geld daarvoor wordt niet gebruikt, terwijl er anderzijds dringende zaken zijn waarvoor geen geld is. Dat is een ongewenste situatie. Een tijdige openbare discussie in de raad kan het voorspellend vermogen verbeteren. Een aantal scenario’s, bijvoorbeeld met weinig tot veel projecten, kan tot een zo realistisch mogelijke keuze leiden.
Centraal in de vooruitblik op 2024 staan de stijgende kosten van (bouw)projecten, problemen met ICT en het gebrek aan mensen om bepaalde vacatures of vervanging tijdens ziekte, in te vullen. Daarnaast is er onzekerheid over bedragen die al dan niet van de rijksoverheid naar de gemeente gaan. Financieel gezien blijkt uit de stukken van vanavond, dat er meer kosten zijn dan begroot is, maar dat de rijksoverheid ook meer lijkt te gaan bijdragen aan gemeenten. Hoe dat zich ontwikkelt nu het kabinet gevallen is en alleen nog lopende zaken afhandelt, versterkt de onzekerheid.
Genoeg redenen voor LGN om het college te vragen scenario’s te schetsen voor de begroting 2024. Geen PM posten, maar plannen die
doorgaan als er menskracht en geld is. Vinden we niet genoeg geschikte mensen en komt geld niet beschikbaar, dan is een
van belang. LGN ziet dan twee mogelijkheden:
- Een scenario met alleen het huidige personeelsbestand en inschakelen van de samenleving
- Een scenario met alleen het huidige personeelsbestand en “vinkjes zetten”, waar de landelijke overheid op aanstuurt door middel van specifieke uitkeringen. Dus de procedures en rapportages afwerken, datagestuurd, en verder niet.
Dat laatste scenario heeft niet de voorkeur van LGN, integendeel. De samenleving heeft veel kennis en inzet van vrijwilligers. We maken daarvan al gebruik, bijvoorbeeld bij de sportverenigingen. Maar ook de lokale media zijn daarvoor belangrijk. Journalistiek die dicht bij de mensen staat en een belangrijke rol kan spelen bij het informeren en betrekken van mensen rond gemeentelijke plannen. Een voorbeeld waarbij meer gebruik gemaakt kan worden van de lokale media is de recente publicatie over het beleid om woningen te splitsen. De publicatie is moeilijk leesbaar en moeilijk te vinden. Als publicatie direct wat meer wervend en makkelijker leesbaar gebeurt, zeker ook in alle lokale papieren media, kan dat inwoners op ideeën brengen om een deel van hun woning voor anderen beschikbaar te stellen. Geen dure projectleider nodig, maar de samenleving stimuleren. Wat LGN betreft blijft Noordenveld alle lokale papieren media inclusief de Norger Courant, een vergoeding betalen voor de wekelijkse gemeentelijke publicatie. Hiervoor heeft LGN een motie voorbereid.
Gemeentelijke beleidsvrijheid wordt steeds verder ingeperkt door specifieke uitkeringen vanuit het Rijk. Ook, en met name in het sociaal domein. Om inwoners die het zelf niet helemaal redden, te blijven stimuleren om mee te doen in de samenleving, kan de gemeente zelf meer doen. Gevallen die buiten de datagestuurde “vinkjes” van de vergoedingen van de rijksoverheid vallen, kunnen mogelijk onder de Meedoen regeling gebracht worden. Voor degene die de Meedoen regeling niet kent: het is een regeling voor sociaal gezien noodzakelijke kosten waarvoor financiële bijdragen worden verstrekt. Dit is een mooi onderwerp om samen met de nieuwe Adviesraad Sociaal Domein op te pakken.
In het scenario dat extra geld en nieuw personeel niet beschikbaar komen, is het belangrijk prioriteiten te stellen en eerst lopende plannen af te maken. Zie de trimesterrapportage met veel vertraagde en nog niet afgemaakte plannen, waarvoor de budgetten nog steeds beschikbaar zijn. Dorpsplan Peize en dorpsplan Norg zouden als plannen die sinds 2021 klaarliggen, prioriteit moeten hebben. Met inschakeling van betrokken inwoners, moeten in ieder geval delen kunnen worden opgepakt. Dit geldt ook voor de sportaccommodaties in onze dorpen, een onderwerp dat aanstaande woensdag verder aan de orde komt. Goede projecten, zoals rond water en wegen in De Westerd Peize worden gelukkig uitgevoerd.
Ook water en inrichting van Norg-west dienen hoge prioriteit te krijgen. Er is al te vaak uitgesteld. Dergelijke projecten voor klimaatbestendigheid zijn essentieel. Inspelen op watertekort, wateroverlast en verzakking en beweging van de bodem, bepalen de leefbaarheid in Noordenveld. Honderden, misschien wel duizenden inwoners hebben mogelijk schade van te veel of te weinig water en van de bewegende bodem in de gemeente Noordenveld.
Het is een goede zaak dat er sinds 1 juni 2023 een Projectleider Wet Open Overheid is. In het algemeen is een open houding van de gemeente belangrijk. LGN merkt helaas te vaak dat de gemeente weinig toegankelijk is voor inwoners. Raadsleden krijgen de laatste tijd veel signalen dat inwoners bij de gemeente vastlopen. Ook dit is een prioriteit om te verbeteren: probeer de betrokkenheid van inwoners om te zetten in een positieve bijdrage in plaats van hen op afstand te houden en ideeën niet op te pakken. Loslaten en vertrouwen hebben in de samenleving. Luisteren, zorgen dat mensen gehoord worden. Goodwill kweken. Een extra inspanning leveren voor inwoners. Dat zijn zaken die zichzelf terugverdienen.
In verband met het gebouwenbeheerplan is gesproken over een onderzoek naar woonbestemming of multifunctionele bestemming van het huidige gemeentehuis. Wat LGN betreft heeft ook huisvesting van de medewerkers prioriteit. Verplaatsing naar het bedrijventerrein in Roden, waar de gemeente grond in eigendom heeft, is een goede optie. Daarbij kan er een loketfunctie in de dorpscentra van Roden, Peize en Norg komen. Een nieuwe opbouw van de werkorganisatie in een nieuw gebouw kan een aantal problemen oplossen. Denk aan het voldoen aan arboregels, duurzaamheid en veel aandacht voor veiligheid van digitale gegevens van inwoners. Bovendien kan het de arbeidsvreugde van onze zittende ambtenaren bevorderen en aantrekkelijk werken voor nieuwe aanwas.
Terug naar de scenario’s die geschetst kunnen worden.
- Een scenario dat rekening houdt met het invullen van vacatures en vervanging van zieken. Welke projecten die niet direct moeten, kunnen dan aanvullend worden opgepakt?
- Een scenario dat uitgaat van het inschakelen van externen, als vacatures niet ingevuld worden en ingehuurde expertise wel te vinden is. Welke projecten zijn dan nog meer mogelijk en wat zijn de extra kosten daarvan?
- Een scenario dat geld waarover nu nog onzekerheid bestaat, beschikbaar komt en daarvoor uitvoeringscapaciteit te vinden is.
Bijvoorbeeld als er geld komt voor alternatieven voor het overbelaste elektriciteitsnet hoe kan de gemeente daar iets mee doen? Met betrokkenheid van de Adviesraad Duurzaamheid en de Energiecoöperatie Noordseveld moeten we dan een eind kunnen komen.
Verschillende scenario’s voorleggen aan de raad, en wellicht ook aan de inwoners, bevordert betrokkenheid en draagvlak voor het stellen van prioriteiten en voor het maken van onderbouwde keuzes. Keuzes die we kunnen uitleggen aan de inwoner van Noordenveld. LGN heeft hiertoe een motie voorbereid. Tot slot: Het lijkt erop dat het participatiebeleid vóór de begroting 2024 is behandeld in de raad, zodat conform een eerder aangehouden amendement van LGN, een paragraaf over participatie in de begroting kan worden opgenomen. Graag een bevestiging hiervan.
