Poliflw

Vorig jaar kregen meer dan 450.000 jongeren in Nederland jeugdzorg. Achter die cijfers zitten verhalen van jonge mensen. Jonge mensen die eigenlijk alleen maar beter willen worden.

Deze jongeren willen beter worden en dat maken we hen bijzonder moeilijk: ellenlange wachtlijsten, zorgorganisaties die vooral naar elkaar wijzen en wisselende hulpverleners. En alsof dat niet genoeg is hebben ze bij de start van hun volwassen leven ook nog eens minder kans op het afronden van een opleiding, het vinden van een baan en het hebben van een dak boven hun hoofd. Dat is fundamenteel onrechtvaardig en leidt tot onnodige maatschappelijke kosten.

Voorzitter, ik was vijftien en had toen zelf zorg nodig. Ook ik wilde alleen maar beter worden. Ik zag de mooie en de lelijke kanten van de zorg. Ik nam me toen voor: als ik ooit in de positie kom waarin ik de zorg voor jongeren beter kan maken, dan is dat wat ik ga doen. Dat heb ik de afgelopen jaren gedaan: als consultant, raadslid, wetenschapper en nu als Tweede Kamerlid. Al die rollen had ik niet kunnen vervullen zonder de steun, het vertrouwen, de liefde en de humor van mijn vrouw, kinderen, vrienden en familie. Dank jullie wel!

Voorzitter, achter die CBS-cijfers zitten kinderen en jongeren die nú vastlopen en nú beter geholpen moeten worden. Niet met mooie woorden, maar met oplossingen. En niet alleen de jeugdzorg loopt vast. Hetzelfde geldt voor de geestelijke gezondheidszorg, de gehandicaptenzorg, de ouderenzorg en de medische zorg. Dat vraagt om 1) het slimmer organiseren van de zorg, 2) meer inzet op wat bewezen werkt in de zorg en 3) een andere manier van kijken naar zorg. Bij dat laatste punt wil ik langer stilstaan.

Ik pleit voor een verschuiving van zorg naar gezondheid. We weten dat als je mensen vraagt naar hun ervaren gezondheid, dat slecht 11% daarvan afhankelijk is van zorg. De overige 89% wordt bepaald door factoren zoals het hebben van een sociaal netwerk, een stabiel inkomen en de omgeving waar je woont. Dat betekent dat we het sociale domein en het zorgdomein veel beter moeten verbinden.

Verschuiving van zorg naar gezondheid betekent op kleine schaal dat je kijkt wat een individu en een gezin echt nodig heeft en niet tezelfdertijd inzet op – bijvoorbeeld – traumabehandeling, dagbesteding en aanpak schulden als onderzoek aantoont dat traumabehandeling veel minder effectief is als mensen zich zorgen maken over of ze wel of geen eten op tafel kunnen krijgen.

Verschuiving van zorg naar gezondheid betekent op grote schaal dat we ons ook de vraag moeten stellen of we niet te vaak maatschappelijke problemen in de zorg proberen op te lossen. Zoals de prestatiedruk die jongeren ervaren, de gevolgen van vechtscheidingen en de aanpak van overgewicht. Maatschappelijke problemen met zorg proberen op te lossen is niet wenselijk en niet houdbaar, omdat we problemen niet bij de bron aanpakken én de zorg nu al vastloopt.

Voorzitter, ik gaf al aan: niet alleen mooie woorden, maar juist ook oplossingen. Ik deel er twee:

Ten eerste: Of jij je goed voelt, wordt niet alleen bepaald door of jij ziek bent of niet. Het wordt ook bepaald door of je überhaupt toegang hebt tot medische zorg. Voor meiden die vanwege het gevaar voor eergerelateerd geweld in het geheim worden geplaatst en dus, aan de andere kant van het land, onder een nieuwe identiteit naar school gaan en een nieuw leven opbouwen geldt dat zij vaak geen gebruikmaken van medische zorg. Hun ouders kunnen dan namelijk via de zorgverzekering hun verblijfplaats achterhalen. Hetzelfde probleem speelt bij slachtoffers van huiselijk geweld, aangezien de zorgverzekering vaak op naam van de partner staat. Ik kom met een voorstel om dat recht te zetten.

Ten tweede: De zorg kent helaas lange wachtlijsten. Wachtlijsten moeten korter. Daarnaast moeten we mensen op wachtlijsten ook beter helpen. Uit onderzoek van MIND in de geestelijke gezondheidszorg blijkt dat de helft van de respondenten met een lange wachttijd geen overbruggingshulp krijgt aangeboden tijdens het wachten en wachten op hulp kan soms jaren duren. De zorgvraag wordt dan onnodig erger. Wederom, wat mij betreft een verkeerde keuze, die we moeten rechtzetten.

Tot slot, voorzitter. Ik begon mijn verhaal met mijn gedrevenheid om de zorg beter te maken en ik zal ervoor strijden, nu vanuit deze plek, dat iedereen die zorg nodig heeft zo goed mogelijk wordt geholpen en dat geen jongere met 3-0 achterstand aan zijn of haar volwassen leven begint. Dankuwel.

Ieder kind krijgt straks een vorm van onderwijs. Dit kan op verschillende manieren worden ingevuld. De behoeften van het kind staan hierbij centraal. Scholen krijgen hiervoor veel meer mogelijkheden tot maatwerk. Wanneer een kind beter kan leren door dat een aantal dagen per week thuis te doen, dan kan dat. Maar ook andere vormen van onderwijs zijn mogelijk. Als een kind maar kansen krijgt om te leren en zichzelf te ontwikkelen. Het recht daarop verankeren we met de initiatiefwet ‘leerrecht’ in de wet.

De leerplichtambtenaar wordt leerambtenaar, die naast het kind staat om waar nodig het leerrecht, het recht op onderwijs, af te dwingen. En om te voorkomen dat er niet alleen over kinderen wordt gesproken maar ook mét kinderen, geeft de wet het kind hoorrecht.

‘Het leerrecht staat opgenomen in het door Nederland ondertekende VN Kinderrechtenverdag, maar heeft geen plaats in de Nederlandse wet. Met als gevolg dat we een steeds grotere groep kinderen aan hun lot over laten. Met het leerrecht geven we deze kinderen weer kansen. Zij krijgen recht op onderwijs dat bij hem of haar past’, aldus Van Meenen.

“Ik ben een kind van gastarbeiders. Mijn ouders kwamen beide in de jaren 60 naar Nederland. Mijn moeder in 1968, na mijn vader, met drie kinderen; mijn zus en twee broers. Als enige van het gezin ben ik in Nederland geboren. Mijn jeugd was goed. Ik heb twee ondernemende ouders: van het runnen van pensions tot cafés en het organiseren van evenementen.”

“Ik herinner me een bijzondere ervaring op school: ik kreeg te horen dat ik wel veel vragen stelde in de klas. Of ik dat wat minder kon doen. Ik was een kritisch kind. Op mijn 12e kreeg ik als schooladvies lbo, een voorloper van het hedendaagse vmbo. Ondertussen zat mijn zus op de filmacademie. Ze was feministisch, activistisch en erg betrokken bij mijn leven en schoolloopbaan. Toen zij van mijn schooladvies hoorde, wilde zij ‘wel even met het schoolhoofd praten’. Mijn zus vond dat ik moest gaan studeren, maar het schoolhoofd adviseerde anders. ‘Je kunt beter een beroep leren, een vak’ vond hij. ‘Als je straks weer teruggaat naar je thuisland, heb je daar niks aan je studie.’ Ook dit moment is mij bijgebleven. Het was gek om te horen dat ik een ander thuisland zou hebben dan Nederland. Het waren goede intenties van het schoolhoofd: in die tijd was het een gangbare gedachte dat kinderen van gastarbeiders weer terug zouden gaan. Hij bedoelde het niet slecht.”

Zaterdag had de dag moeten zijn waarop we met 3000 D66’ers samen zouden komen in ’s-Hertogenbosch. Voor het eerst in twee jaar zou het weer mogelijk zijn elkaar te ontmoeten, fysiek te stemmen en nieuwe ideeën op te doen tijdens de grootste D66-bijeenkomst ooit.

Helaas hebben we vandaag het besluit genomen het congres niet door te laten gaan. Met pijn in het hart. Het kabinet maakt komende vrijdagavondbekend of en zo ja welke nieuwe maatregelen nodig zijn om verspreiding van het coronavirus in te dammen. Wij kunnen daar niet op wachten met het nemen van een besluit over of het grootste congres ooit de volgende ochtend kan beginnen. Daarom nemen we dat besluit nu.

En dat kon voor ons uiteindelijk alleen maar het besluit zijn om het congres af te gelasten. Met het oog op de snel stijgende besmettingen, de situatie in de ziekenhuizen en de aanhoudende onzekerheid over eventueel striktere coronamaatregelen is dat voor ons de meest verantwoorde keuze.  Zodat jij weet waar je aan toe bent. Zodat wij kunnen werken aan alternatieven.

Wij willen alle leden bedanken voor het indienen van voorstellen en het organiseren van subsessies. En voor het enthousiasme dat vele leden de afgelopen weken met ons deelden om naar ’s-Hertogenbosch te komen. Natuurlijk willen we ook de medewerkers bedanken die al weken heel hard werken om van deze dag een succes te maken.