Poliflw

Vandaag, op Internationale Vrouwendag is het goed om terug te denken aan 14 november. Vanaf die dag hebben vrouwen de rest van het jaar symbolisch voor niets gewerkt. Vrouwen verdienen namelijk nog steeds gemiddeld 13% minder per uur dan mannen, wat in een heel leven op kan lopen tot 300.000 euro. Tel uit de winst.

Vrouwen werken vaak in cruciale beroepen die minder gewaardeerd worden dan beroepen waar veel mannen werken, denk bijvoorbeeld aan de zorg of aan kinderopvang. En ook in onbetaalde zorgtaken blinken vrouwen uit: ze besteden anderhalf keer zoveel tijd aan het huishouden, kinderen en aan mantelzorg dan mannen.

De lagere beloning en het onbetaalde werk dat vrouwen doen staat in schril contrast met de top. Voor elke vrouwelijke bestuurder zijn er zes mannelijke. Die mannen en enkele vrouw aan de top worden dan weer niet onderbetaald en ondergewaardeerd, want die verdienen bijvoorbeeld bij de grote bedrijven in een jaar net zoveel als wat een vrouw misloopt aan loon in haar hele werkende leven.

In een samenleving en economie die draait om winsten en om aandeelhouders is dit alles geen probleem. Want lagere lonen voor hetzelfde werk leiden per definitie tot hogere winsten. Het blijft ongelooflijk dat de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen zo groot is en nauwelijks afneemt, ondanks alle mooie woorden, voornemens en beloften. Het gaat hier om klassenstrijd.

En die strijd is hard nodig. Op de wereldwijde ranglijst voor gelijkheid tussen mannen en vrouwen staat Nederland op een magere 28e plaats. En met het tempo dat de ongelijkheid verkleint zijn we er pas over 72 jaar. Nou, dat maken ik en veel andere vrouwen dus niet meer mee.

Een lage waardering maakt vrouwen kwetsbaar. Vrouwen hebben een groter risico om in armoede te raken. Bijna de helft van de vrouwen in Nederland is afhankelijk van een partner of de overheid. In mijn eigen Arnhem heeft twee derde van de vrouwen of meisjes straatintimidatie of seksueel grensoverschrijdend gedrag meegemaakt. In die straten waar je in het donker naar huis loopt met de sleutels in de hand, of waar je net doet alsof je aan het bellen bent. ‘Ik app je als ik thuis ben.’ En elke 8 dagen wordt in Nederland een vrouw vermoord omdat ze vrouw is. Femicide als het ultieme dieptepunt van een totaal gebrek aan respect voor vrouwen.

Die respect en waardering voor vrouwen moet er komen. Dit betekent gelijke beloning als vrouwen en mannen hetzelfde werk doen. De beroepen waar veel vrouwen werken moeten worden opgewaardeerd, zoals bijvoorbeeld het onderwijs en de zorg, op het relatief hoge niveau zoals het was toen het nog typische mannenberoepen waren. Goede en toegankelijke kinderopvang, beter ouderschapsverlof, en meer zekere banen en contracten zijn nodig. Belangrijke stappen in de klassenstrijd. Op internationale vrouwendag zijn er mooie woorden, beloften en intenties. Maar zonder actie zal het echt 72 jaar gaan duren.

Een wet waarmee het minimumloon wordt verhoogd naar 14 euro. ‘Dat is eerlijk en nodig’, aldus SP-fractievoorzitter Lilian Marijnissen. De wet zorgt voor een loonsverhoging voor meer dan twee miljoen werknemers die nu op of rond het minimumloon verdienen. Denk aan winkelpersoneel, zorgmedewerkers, pakketbezorgers en schoonmakers. Lilian Marijnissen: ‘Hun lonen blijven al veertig jaar achter op de winsten van bedrijven. Met deze wet brengen we daar verandering in.’

Eerder onderzocht onafhankelijk onderzoeksbureau SEOR, gelieerd aan de Erasmus Universiteit, de effecten van het verhogen van het minimumloon. Daaruit bleek dat een verhoging van het minimumloon veel oplevert. Het zorgt er niet alleen voor dat werkende mensen gemakkelijker hun rekeningen kunnen betalen, het heeft ook een stuwend effect op de overige lonen. Daarnaast leidt het tot meer koopkracht van mensen die dit vaak ook direct uitgeven, wat goed is voor onze economie die nu in deze coronacrisis flinke klappen krijgt.

Een hoger minimumloon is niet alleen eerlijker, het pakt ook positief uit voor de economie.

Marijnissen: ‘Een hoger minimumloon is niet alleen eerlijker, het pakt dus ook positief uit voor de economie. De verhoging geldt ook voor mensen met een uitkering en AOW, vanwege de koppeling aan het minimumloon. We betalen dat door hogere belastingen op kapitaal. Wat ons betreft is het tijd voor een eerlijke economie, waarin iedereen zijn deel krijgt. Een hoger minimumloon is haalbaar en betaalbaar.’

De wet van de SP werkt eenvoudig: hij verhoogt het minimumloon jaarlijks met 2,5 procent. Na vier jaar leidt dit – bovenop de reguliere indexatie - tot een verhoging van ruim tien procent. Concreet betekent dit dat het minimumloon - nu ongeveer 10 euro per uur - in 2028 op 14 euro per uur komt te liggen. Einddoel is dat het minimumloon 60% van het gemiddelde loon gaat bedragen. Dit is een internationale doelstelling die wordt aanbevolen door de Europese vakbonden waaronder de FNV. Met de 60%-norm voorkom je dat het minimumloon te ver wegzakt ten opzichte van het gemiddelde loon.

De afgelopen 35 jaar zijn de dividenduitkeringen 10 keer harder gestegen dan de lonen. Het is een patroon dat in de gehele economie te zien is: de drang van aandeelhouders om zich winsten toe te eigenen zorgt voor een neerwaartse druk op de lonen van de mensen die het werk doen. Zo zijn de mensen met de laagste inkomens er de afgelopen 30 jaar meer dan 10 procent op achteruit gegaan.

De coronacrisis heeft glashelder aangetoond hoe essentieel de cruciale beroepen van mensen in de zorg, distributiecentra, post en supermarkten zijn. Maar het heeft ook aangetoond dat bedrijven terug willen naar 'business as usual'. Dat mogen we niet laten gebeuren. Het kan en moet anders. De lonen moeten omhoog!

Zo moeten de lonen van de vakkenvullers omhoog. De afgelopen maanden heeft iedereen kunnen zien hoe essentieel dit werk is; zonder vakkenvullers waren er lege schappen. Maar terwijl Ahold, Albert Heijn en bol.com, tijdens de piek van de coronacrisis 48% meer winst wist te maken, werken vakkenvullers en caissières nog steeds voor het minimumloon en moet hun inkomen met huur- en zorgtoeslag worden aangevuld. De winsten van deze bedrijven moeten van de zakkenvullers naar de vakkenvullers.

Gelijk loon voor gelijk werk. Het klinkt heel logisch, maar in de dagelijkse praktijk in Nederland zijn gedetacheerde werknemers uit bijvoorbeeld Oost-Europa veel goedkoper dan werknemers uit Nederland. Een nieuwe wet, de zogenaamde detacheringsrichtlijn, zou moeten helpen tegen oneerlijke concurrentie op de Nederlandse arbeidsmarkt. Maar volgens SP-Kamerlid Jasper van Dijk is daar met het voorstel zoals het er nu ligt geen sprake van. 'De Europese richtlijn is al veel te slap als het gaat om de duur van de detacheringsperiode. Die wordt 12 en mogelijk zelfs 18 maanden, terwijl een gemiddelde detachering nu 3 tot 4 maanden is. Maar door de wijze waarop de regering de richtlijn doorvoert dreigt het helemaal een lege huls te worden. Gedetacheerde werknemers uit Oost-Europa blijven veel goedkoper dan die uit Nederland zodat de oneerlijke concurrentie zal blijven bestaan.'

De SP komt daarom dinsdag tijdens het debat over de richtlijn met een aantal verbetervoorstellen. Om te voorkomen dat buitenlandse gedetacheerde werknemers goedkoper blijven dan Nederlandse werknemers, zouden zij onder de cao op de werkplek moeten vallen. Ook zou het niet betalen van pensioenpremie gecompenseerd moeten worden in opslagen bovenop het loon. Van Dijk: 'Alleen zo voorkomen we dat grote bedrijven die altijd op zoek zijn naar nieuwe manieren om werknemers uit te knijpen, massaal goedkope arbeidskrachten uit het buitenland blijven halen. Dat is niet goed voor werknemers, uit welk land dan ook.'

De coronacrisis heeft het begrip 'vitale beroepen' vleugels gegeven. Als geen ander weten we nu welke beroepen onmisbaar zijn: de zorgverlener, de supermarktmedewerker, de vuilnisman, de medewerkers in distributiecentra en vele anderen. In dat rijtje staan niet: de consultant, de manager, de bankdirecteur. Toch verdienen zij al snel vijf keer zoveel als de mensen op de werkvloer. En laat nu juist een flink aantal mensen uit de vitale sectoren het minimumloon verdienen (zo’n 1.600 euro of net iets meer), een loon waarmee je al snel in financiële problemen komt, blijkt uit onderzoek van het Nibud in opdracht van de FNV. Topverdieners verdienen vaak meer dan 10.000 euro per maand. Vitale beroepen met een laag loon en juist hoge lonen voor banen met weinig relevantie, waarom verdelen we het niet eerlijker?

Pijnlijk maar waar: de mensen met de laagste lonen gaan nu voorop in de strijd tegen corona. Maar daarmee lopen zij ook het meeste risico. Denk aan de ouderenzorg waar tienduizenden mensen - soms zonder beschermingsmiddelen - vechten tegen corona. Maar ook de supermarktmedewerkers verdienen rond het minimumloon, net als de medewerkers in de schoonmaak, het openbaar vervoer en in de transport. Dat geeft te denken. Als deze beroepen zo cruciaal zijn, waarom betalen we hen dan zo weinig?

Ook een deel van de werknemers dat nu gedwongen thuiszit door de coronamaatregelen verdient vaak nauwelijks meer dan het minimumloon. Bijvoorbeeld werknemers in de horeca en in de winkelketens. Zij zitten in onzekerheid of ze straks nog een baan hebben als de overheidssteun afloopt. Door hun krappe inkomen hebben ze nauwelijks ruimte gehad om te sparen.

Bij de invoering in 1968 kon je van een minimumloon nog een gezin onderhouden. Geleidelijk is het laagste loon echter steeds minder waard geworden ten opzichte van het gemiddelde loon. Bedroeg het wettelijk minimumloon in 1976 nog ongeveer 68% van het gemiddelde loon, nu is dat nog slechts 43%. Een hogere btw, hogere zorg- en huurkosten helpen daar natuurlijk niet bij.

We zien steeds meer politieke en maatschappelijke organisaties een verhoging van het minimumuurloon naar 14 euro steunen.

Wij concluderen uit het Nibud rapport dat zowel alleenstaanden als gezinnen die werken en het minimumloon verdienen, structureel geld tekortkomen. De financiële problemen worden grotendeels opgelost door een verhoging van het minimumloon. We zijn, al helemaal in deze tijd, blij met zorgmedewerkers die het verpleeghuis draaiende houden, met supermarktmedewerkers die de voorraden aanvullen en met vuilnismannen die de straten schoon houden. Het is hoog tijd dat die waardering zich niet alleen uit in woorden en applaus, maar ook in daden.

Daarom voert de FNV campagne voor een verhoging van het minimumloon naar 14 euro per uur (nu ongeveer 10 euro) en pleit de SP hier ook voor. We zien steeds meer politieke, maar ook maatschappelijke organisaties die dit steunen.

Verhoging heeft grote voordelen, blijkt ook uit onderzoek van SEOR van de Erasmus Universiteit: het haalt mensen uit de armoede (de uitkeringen stijgen automatisch mee), het zorgt voor meer koopkracht en het heeft een stuwend effect op alle lonen. Een hoger minimumloon heeft bovendien niet of nauwelijks effect op de werkgelegenheid. Een hoger minimumloon heeft bovendien nauwelijks effect op de werkgelegenheid, blijkt deze week ook uit onderzoek van het CPB.

Het coronavirus leidt tot veel leed en verdriet, maar het kan ook tot nieuwe inzichten leiden: dat mensen met een vitaal beroep niet alleen meer waardering, maar ook een beter salaris verdienen. Wij nodigen iedereen uit om mee te doen met die strijd, want klappen is mooi, maar lappen is beter.

Lilian Marijnissen – Fractievoorzitter SP Tweede Kamer

Zakaria Boufangacha – FNV Bestuurder

Rodrigo Fernandez – Senior onderzoeker bij SOMO

Een verhoging van het minimumloon is niet schadelijk voor de werkgelegenheid, concludeert het CPB vandaag in een rapport. Daarmee vervalt een groot kritiekpunt op dit SP-voorstel. De regering wees steevast naar het CPB als wij ons voorstel deden: ‘een hoger minimumloon kost banen dus dat gaan we niet doen.’ Vandaag blijkt dat deze kritiek niet klopt. De SP wil zo snel mogelijk een heropening van het debat over het minimumloon.

SP-leider Lilian Marijnissen ziet in het onderzoek een bevestiging op het standpunt van de SP: ‘Wij vragen de regering om nu snel een voorstel te maken om het minimumloon te verhogen. Dat past ook goed bij deze tijd, waarin iedereen klapt voor de mensen met een vitaal beroep. Veel van hen verdienen op of rond het minimumloon. Laten we onze waardering omzetten in een substantiële loonsverhoging.’

Het voortschrijdend inzicht van het CPB komt door studies uit het buitenland (VS, VK, Duitsland), waaruit blijkt dat een verhoging of invoering van het minimumloon nauwelijks effect heeft op de werkgelegenheid. De vrees dat werkgevers personeel massaal ontslaan als zij een hoger minimumloon moeten betalen, lijkt door de praktijk ongegrond, stelt het CPB. Daarnaast ligt het volgens het Planbureau voor de hand dat de overige lonen óók zullen stijgen, naarmate de laagste lonen verder toenemen. Deze punten staan reeds allemaal in een Initiatiefnota van de SP uit 2019. “Fijn dat het CPB onze conclusies overneemt. Nu de regering nog”, aldus Kamerlid Jasper van Dijk.

Om te beginnen valt die beloofde en verwachte economische groei wel mee. Zelfs in de meest optimistische scenario’s is de economische groei maar een klein beetje. Wij zullen er dus niet zoveel van profiteren. Degenen die er wél van gaan profiteren, dát zijn de bedrijven. Het bedrijfsleven had sowieso een grote vinger in de pap tijdens de onderhandelingen over dit akkoord. Uit recent onderzoek is gebleken dat de toegenomen handel tussen Canada en de EU in de afgelopen twee jaar bijna alleen maar in het voordeel is geweest van oliebedrijven. En dat nota bene in een tijd van klimaatverandering.

Grote bedrijven krijgen nog meer macht

Als de Tweede Kamer instemt met CETA dan kunnen buitenlandse investeerders beslissingen van de regering of gemeenten aanvechten. Dat zit zo. Als we bijvoorbeeld de gaskraan in Nederland willen dichtdraaien, het minimumloon willen verhogen zodat de lonen in Nederland eindelijk gaan stijgen, of als we vastgoedbeleggers willen aanpakken die in Nederland onze huizen opkopen. Als wij deze dingen in onze democratie besluiten, dan kan een Canadese investeerder opstaan met het CETA-verdrag in de hand, en zeggen dat dat niet goed is voor zijn winst. Ook Amerikaanse bedrijven kunnen gebruik maken van dit verdrag. 80% van de Amerikaanse bedrijven actief in de EU hebben een dochteronderneming in Canada. CETA zet dus de achterdeur open voor claims uit Amerika. Bedrijven kunnen dan beslissingen die wij zelf nemen over ons eigen land saboteren. Ze kunnen ons land onder druk gaan zetten en dreigen met miljardenclaims.

Mensen krijgen minder zeggenschap

Gewone mensen, zoals jij en ik, kunnen géén aanspraak maken en claims neerleggen als wij benadeeld worden door diezelfde bedrijven. Dit verdrag zorgt ervoor dat we met zijn allen minder te zeggen krijgen over wat van ons allemaal hoort te zijn.

Na decennia van achterblijvende lonen wordt het tijd voor een trendbreuk. Het wordt tijd voor een verhoging van het minimumloon. Dat voorstel doet SP-Kamerlid Jasper van Dijk in zijn initiatiefnota "Een Eerlijker Loon". Voorafgaand aan het debat spreekt Martine Nijkamp Kamerleden van verschillende partijen toe. Zij moet met twee kinderen rondkomen van zestig euro per week.

Van Dijk: 'Ondanks torenhoge winsten blijven de lonen achter. Talloze Deskundigen, van onder andere CBS, Rabobank en DNB, pleiten voor hogere lonen, er gebeurt alleen veel te weinig. De huidige loonsverhogingen komen amper uit boven de inflatie als gevolg van hogere lasten zoals de btw-verhoging. Premier Rutte dreigt de verlaging van de winstbelasting te schrappen als de CAO-lonen niet gelijke tred houden met de loonsverhogingen aan de top. Aan stevige taal dus geen gebrek, het is nu tijd voor actie.'

Het SP-voorstel verhoogt het minimumloon met tien procent. Daarmee zijn direct meer dan een half miljoen mensen geholpen, mensen die nu niet of nauwelijks kunnen rondkomen. Het aantal 'werkende armen' nam het afgelopen jaar zelfs toe met 27.000 mensen. Maar een verhoging van het minimumloon kan een veel breder effect hebben en ervoor zorgen dat alle lonen omhoog gaan. Ook betekent het vanwege de koppeling een zelfde verhoging van de uitkeringen.

De SP wil het voorstel voor het ophogen van de lonen onder andere betalen door een verhoging van de vermogensbelasting. Van Dijk: 'Een verhoging van het minimumloon zorgt voor een eerlijker verdeling van de welvaart en heeft een opwaarts effect op de andere lonen, wie kan daar tegen zijn?'

Hoewel de economie fors blijft groeien en er een recordaantal vacatures zijn, stijgen de lonen amper mee. Sterker nog, in vergelijking met de prijzen zijn ze zelfs gedaald. De reactie van economen hierop is veelzeggend. ‘Raadselachtig’ zegt de één. ‘Niet te verklaren volgens de economische normen,’ zegt de ander. Wat kunnen we hieruit concluderen? De economische normen deugen niet. Tijd om die te veranderen met een gouden aandeel voor werkenden betogen Lilian Marijnissen en Mahir Alkaya.

Al dertig jaar wordt aan bedrijven alle ruimte gegeven om te streven naar winstmaximalisatie voor de aandeelhouders. Zo is de winstbelasting in dertig jaar gehalveerd. Ook zijn onzekere contacten de nieuwe norm geworden. De gedachte hierachter was dat winst voor de bedrijven goed is voor ons allemaal. De winsten rezen inderdaad de pan uit. De 75 grootste beursfondsen maakten nog nooit zoveel winst: 66 miljard in 2018. Tegelijkertijd merkten werknemers daar weinig van: zeventig procent van de totale winst belandde in de zakken van aandeelhouders. Tegelijkertijd groeide het aantal banen amper bij deze bedrijven. Sterker nog: bij de meeste van deze bedrijven loopt de werkgelegenheid terug.

Het is door deze cijfers dat de neoliberale economen nu met de handen in het haar zitten. Want groeiende winsten blijken helemaal geen garantie voor groeiende welvaart voor iedereen. En ook voor bedrijven zelf kan een eenzijdige blik op aandeelhouderswaarde schadelijk zijn. Het is daarom tijd om de balans tussen kapitaal en arbeid te herstellen. Zonder werkenden is er geen winst. Is het dan ook niet rechtvaardig dat ze daar hun eerlijke deel van op kunnen eisen?

Winstdeling en zeggenschap als tegenhanger van de almacht van aandeelhouders.

Wij nemen daarom het initiatief voor een “gouden aandeel” voor werkenden. Bij elk bedrijf in Nederland met meer dan 100 werknemers krijgt de werknemersvereniging een niet verhandelbaar aandeel. Dat aandeel geeft de werknemers recht op inspraak bij ingrijpende beslissingen van het bedrijf en recht op winstdeling. Zo kunnen overnames, fusies en exorbitante salarisverhogingen voor de bedrijfstop niet meer plaatsvinden zonder toestemming van de werknemers. Dat geeft niet alleen meer betrokkenheid bij het werk, het zal bedrijven ook dwingen hun werknemers fatsoenlijk te belonen. Het gouden aandeel geeft ook recht op winstdeling. Zo profiteren werknemers mee wanneer er dividend wordt uitgekeerd aan de aandeelhouders. Elke werknemer krijgt een even groot deel van deze winstuitkering. Het minimumpercentage leggen we vast in de wet. Vakbonden kunnen altijd een hoger deel uit onderhandelen, als daar ruimte voor is.

Winstdeling en zeggenschap als tegenhanger van de almacht van aandeelhouders. Van veertig jaar feest voor de enkeling aan de top, naar een eerlijk deel voor iedereen. Geen dictaten uit de directiekamer maar democratisering van het werk. Zo zetten we een eerste stap op weg naar een nieuwe, rechtvaardige economie.

Dit opiniestuk verscheen in het Algemeen Dagblad op 14-06-2019.

Hoe kan het dat de lonen al sinds de jaren 70 achterblijven bij de economische groei? En wat kunnen we daaraan doen? Op donderdag 13 juni organiseren we hier een symposium over. Meld je nu snel aan!

Dit symposium vindt plaats op een historische plek, namelijk in Wassenaar. Daar werd in 1982 het Akkoord van Wassenaar gesloten, waarin werkgevers en vakbonden besloten tot loonmatiging in ruil voor arbeidstijdverkorting.

Is het geen tijd voor een nieuw Akkoord van Wassenaar maar dan wel precies andersom: voor een loongolf in plaats van loonmatiging?

Op het symposium spreken interessante gasten uit binnen- en buitenland, zoals:

Michael Crosby (Fight For Fifteen)

Bas Butler (DNB)

Martin Visser (journalist De Financiële Telegraaf)

Rodrigo Fernandez (onderzoeker)

Menno Middeldorp (hoofdeconoom Rabobank)

Ewald Engelen (hoogleraar financiële geografie UvA)

Han Busker (voorzitter FNV)

Peter Hein van Mulligen (hoofdeconoom CBS)

Khadija Tahiri (President FNV Schoonmaak)

Martine, Jan en Eline vertellen over hoe het is om rond te komen van een minimumloon.

De presentatie is in handen van Lilian Marijnissen.

Dit wil je niet missen! Meld je daarom snel aan.

Wanneer: donderdag 13 juni 2019, start 19.30u (inloop vanaf 19.00 uur).

Waar: Kasteel Oud Wassenaar, Park Oud Wassenaar 1.