Initiatiefvoorstel van de ChristenUnie :
- om voorbereidingen te treffen om meer ruimte te geven aan burgerparticipatie in dorpen en wijken van de fusiegemeente;
- daarbij de bevindingen van projecten zoals het Dwaande-project “Atlas van Noordoost-Fryslân”, het Woonakkoord 2013-2023, het DOM-project, de regionale denktank “CO2-reductie2030” en het pilotproject ‘It Nije Doarp’ te betrekken;
- tot het aanpassen van de oude verordening burgerparticipatie van 2003 in een nieuwe verordening met heldere voorwaarden en spelregels, waaraan nieuwe initiatieven op het gebied van lokale duurzaamheid, wonen, zorg en welzijn dienen te voldoen;
- tot het harmoniseren van de Wmo-verordening 2015;
- de daarvoor noodzakelijke middelen uit het bestaande budget voor de transitie naar de nieuwe gemeente aan te wenden;
- dit besluit als visievoorstel mee te geven aan de Werkgroep Nieuwe Democratie uit de DFK-gemeenten
- dit besluit tevens voor te leggen aan de gemeenteraden van Ferwerderadiel en Kollumerland c.a.
Het volledige Initiatiefvoorstel vindt u in deze bijlage of in de tekst hieronder!
Voorgenomen besluit:
In aanloop naar de fusie van de DFK-gemeenten per 1 januari 2019 zou de ChristenUnie graag zien dat de gemeenteraad van Dongeradeel besluit:- om de noodzakelijke voorbereidingen te treffen om in het kader van de nieuwe democratie meer ruimte te geven aan burgerparticipatie in dorpen en wijken van de fusiegemeente;- daarbij de bevindingen van projecten zoals het Dwaande-project “Atlas van Noordoost-Fryslân”, het Woonakkoord 2013-2023, het DOM-project, de regionale denktank “CO2-reductie2030” en het pilotproject ‘It Nije Doarp’ te betrekken;- tot het aanpassen van de oude verordening burgerparticipatie van 2003 in een nieuwe verordening met heldere voorwaarden en spelregels, waaraan nieuwe initiatieven op het gebied van lokale duurzaamheid, wonen, zorg en welzijn dienen te voldoen;- tot het harmoniseren van de Wmo-verordening 2015;- de daarvoor noodzakelijke middelen uit het bestaande budget voor de transitie naar de nieuwe gemeente aan te wenden;- dit besluit als visievoorstel mee te geven aan de Werkgroep Nieuwe Democratie uit de DFK-gemeenten;- dit besluit tevens voor te leggen aan de gemeenteraden van Ferwerderadiel en Kollumerland c.a.
Aanleiding en overweging:
Sinds geruime tijd is er sprake van een democratisch gat in de publieke betrekkingen tussen overheden en burgers. Dit gat of die kloof is vooral manifest geworden door de achtereenvolgende krediet-, banken-, financiële, vertrouwens- en vluchtelingencrises van 2007-2017. Burgers voelen zich onvoldoende beschermd en vertegenwoordigd door hun bestuurders. Actiegroepen en populistische partijen zijn in het democratische gat gesprongen dat gevestigde belangen door falend beleid hebben laten ontstaan. Als bestuurlijke elites belangrijke zaken, zoals de invoering van de euro of een Europese grondwet en de afschaffing van de Europese binnengrenzen, buiten het publieke debat om gaan besluiten, dan hoeft het niemand te verwonderen dat de roep om meer democratische invloed door middel van volksreferenda aanzwelt. Een recent voorbeeld is de Britse Brexit.
Een succesrijk Europees voorbeeldland op het gebied van directe democratie is Zwitserland, waar alle wetten, verdragen en volksinitiatieven aan bindende referenda onderworpen zijn. Ons land kent alleen de mogelijkheid tot een raadgevend referendum. Maar de bestuurlijke elites en politieke partijen weten nog niet goed raad met de uitkomsten van dergelijke volksraadplegingen.
Ook op lokaal niveau willen burgers meer invloed op zaken, zoals woningbouw, goede zorgverlening en duurzame energievoorziening, die zij voor hun buurten, wijken en dorpen belangrijk vinden en die hun eigen omgeving betreffen. Dat is trouwens niet alleen oerhollands-calvinistisch (soevereiniteit in eigen kring), maar ook heel Europees: lokaal, waar het kan, centraal waar het moet (subsidiariteitsbeginsel).
In de samenleving ontstaan steeds meer initiatieven van burgers om zelf vorm te geven aan hun fysieke en sociale leefomgeving. Sleutelbegrippen bij deze initiatieven zijn: eigen regie, co-creatie en eigenaarschap. In steden als Tilburg, Rotterdam en Utrecht wordt hiermee al druk geëxperimenteerd, in navolging van het Britse “Right to challenge”, het recht van bewonersgroepen om tegen een vooraf afgesproken tegemoetkoming lokale publieke taken beter en/of goedkoper uit te voeren.
Deze ontwikkeling is overigens niet alleen in, maar ook buiten de Randstad al volop gaande, of “dwaande”, zoals we in Noordoost Fryslân zeggen. De “Atlas Noordoost Fryslân” laat zien dat door de verwachte krimp voorzieningen zoals scholen, sportcomplexen en zorginstellingen alleen door slim samenwerken op peil kunnen blijven, terwijl Noordoost Fryslân leefbaar blijft.
Kortom: democratie van onderop, meer eigen verantwoordelijkheid aan de mienskip. Mooie voorbeelden van deze ontwikkeling in Dongeradeel zijn de succesrijke DOM-projecten, het initiatief Holwerd aan Zee en het pilotproject ‘It Nije Doarp’ in Moarre-Ljussens.
Het huidige Coalitieakkoord van CDA-FNP-ABD Dongeradeel bepleit evenals voorheen het Coalitieakkoord van CDA-FNP-ChristenUnie terecht: “Mear romte oan de mienskip”.
In juni 2016 heeft de denktank van de VNG een Jaarrapport “Maatwerkdemocratie” het licht doen zien. Daarin wordt ervoor gepleit dat gemeenteraden in staat worden gesteld om betere verbindingen te kunnen leggen tussen burgers en bestuur en daarmee een bijdrage te leveren aan versterking van het vertrouwen van de burgers in de lokale democratie.
Op 23 augustus 2016 hebben de fractievoorzitters van ChristenUnie en PvdA in de Tweede Kamer een initiatiefnota ingediend, waarin de steun van de overheid werd uitgesproken voor lokale initiatieven t.b.v. een duurzame en zorgzame samenleving, waarbij de gemeenten Apeldoorn en Lierop als voorbeeld worden genoemd.
Op 26 januari 2017 heeft in Oosterwolde het “Noordelijk Congres Democratic Challenge” plaats gevonden over de betekenis van deze democratische veranderingen voor de politiek en de maatschappelijke verhoudingen.
In Harlingen mogen honderd willekeurig geselecteerde burgers meedenken over de bestemming van € 100.000 gemeenschapsgeld voor de begroting 2018 (zie: www.harlingen.nl/burgerbegroting).
Op 24 november 2016 heeft de Raad van Dongeradeel een motie van de ChristenUnie aangenomen over de nieuwe rol van de gemeenteraad en de vormgeving van burgerparticipatie in aanloop naar de nieuwe DFK-gemeente per 1 januari 2019.
En op 1 februari 2017 wordt in Kollum de aftrap gedaan van de voorbereiding van een themabijeenkomst “nieuwe democratie” voor raadsleden van de DFK-gemeenten.
Wat betekent concreet: mear romte oan de mienskip?
Het bestuurlijke dilemma hierbij is dat wanneer de burger meer ruimte krijgt voor eigen initiatief en inbreng voor zaken in eigen omgeving, er tevens duidelijkheid moet zijn over spelregels en condities, om precedenten van omstreden besluiten te voorkomen. Vrijheid betekent geen wetteloosheid, met als gevolg bestuurlijke chaos. Maar vrijheid in een democratische rechtsstaat als Nederland betekent ook verantwoordelijkheid. Elk goed initiatief houdt immers ook rekening met de private belangen en openbare orde en veiligheid in zijn omgeving. Gemeentebesturen kunnen ook niet willekeurig het ene subsidieverzoek of burgerinitiatief honoreren en het andere afwijzen. En niet alle burgers zijn even goed van alle regels op de hoogte, als zij steun of subsidie vragen voor hun ongetwijfeld mooie initiatieven op het gebied van wonen, zorg, duurzaamheid, welzijn. Voor een nieuwe democratie is nieuw beleid nodig. Daarvoor is ook nodig om heldere uitgangspunten voor het dorps- en wijkgericht werken te formuleren. Vragen die daarbij aan de orde kunnen komen zijn onder meer:
- Hoe wil de nieuwe fusiegemeente met burgerparticipatie omgaan?- Wat is de rol van raadsleden in het proces om ‘mear romte oan de mienskip’ te geven?- Wat zijn de democratische spelregels en randvoorwaarden die voor meer burgerparticipatie in de DFK-gemeenten gelden? - Komen deze voldoende tegemoet aan de ervaren behoefte van burgers? - En is het nodig om naast de bestaande verordening burgerparticipatie (aanvullende) voorwaarden en regelgeving te formuleren, ten behoeve van de omslag naar een nieuwe democratie voor de nieuwe fusiegemeente?
Wijze van aanpak / oplossingsrichting:
In het kader van de zogenaamde nieuwe democratie burgers, buurten, dorpsbelangen, organisaties en bedrijven meer betrekken bij de participatie aan en ontwikkeling van burgerinitiatieven, in aanloop tot de vorming van de nieuwe fusiegemeente in NO-Fryslân. Daarvoor is nodig dat de Werkgroep Nieuwe Democratie uit de DFK-gemeenten kansrijke voorstellen formuleert, voor meer burgerparticipatie in de nieuwe fusiegemeente. Daarbij kunnen de volgende aspecten aan de orde komen:
1. Het formuleren van de uitgangspunten voor initiatieven van (verbanden of groepen) van burgers op het gebied van burgerparticipatie in Dongeradeel, Ferwerderadiel en Kollumerland c.a.;2. Het formuleren van de succesfactoren voor geslaagde burgerinitiatieven met draagvlak in de DFK-gemeenten;3. Het opstellen van de randvoorwaarden en democratische spelregels, waaraan burgerinitiatieven dienen te voldoen om kansrijk te kunnen zijn;4. Ontwikkeling van een concept-bestuursmodel voor burgerparticipatie in de nieuwe DFK-gemeente, waarin burgers als partners van het gemeentebestuur worden gezien;5. Het betrekken van de burgers van de drie DFK-gemeenten bij lokale meedenksessies over burgerparticipatie of: ‘mear romte oan de mienskip’ in eigen omgeving;6. Het doorlopen van een open planproces, in gesprek met vertegenwoordigers van dorpsbelangen en wijkraden, verenigingen en bedrijven, naast raadsleden en ambtelijke adviseurs uit de drie gemeenten;7. Het proces wordt gefinancierd uit het beschikbare budget ten behoeve van de transitie naar de nieuwe fusiegemeente;8. De Werkgroep Nieuwe Democratie ontwikkelt kansrijke voorstellen voor burgerparticipatie voor de gemeenteraden van de DFK-gemeenten; 9. De gemeenten dragen zowel in het voor- als natraject zorg voor een goed communicatie- en voorlichtingstraject naar alle burgers, dorpsbelangen, buurtverenigingen, bedrijven en organisaties van de DFK-gemeenten.10. De uiteindelijke besluitvorming over de wijze waarop burgerparticipatie zal worden ingevoerd is aan de gemeenteraad van de nieuwe gemeente.
Ondertekening namens de fracties van:ChristenUnie, Rein FerwerdaPvdA, Cootje Klinkenberg
