Poliflw

Door Don Ceder op 26 februari 2024 om 13:23

Debatbijdrage Begroting Buitenlandse Zaken

Bijdrage Don Ceder, 13 februari 2024

Voorzitter, de vrijheid om je geloof, je diepste levensovertuiging, uit te leven is een fundamenteel mensenrecht. Het is de belangrijkste vrijheid, die we moeten koesteren en die ons mens maakt. Het maakt datgene wat we hier aan het doen zijn met elkaar mogelijk. Maar juist het recht om te geloven wat je wilt, staat op ontzettend veel plekken ter wereld onder grote druk.

Voorzitter. Ik wil daarom allereerst aandacht vragen voor de situatie rondom christenvervolging. Waarom? Terwijl we het hier amper kunnen geloven, is dit de meest vervolgde groep ter wereld. 365 miljoen christenen, een op de zeven, kunnen hun geloof niet in vrijheid beleven, vooral niet onder autocratische regimes. Om die reden wil ik beginnen met de aandacht te vestigen op de verschrikkingen die zich in Noord-Nigeria blijven afspelen. Meer dan 4.000 christenen zijn daar in het afgelopen jaar dorp voor dorp vermoord, boven alles omdat ze christen zijn. Het dieptepunt was afgelopen kerst, de dag waarop christenen vieren dat de Vredevorst geboren is. Toen zijn ongeveer 200 mensen in één keer afgeslacht. Op veel plekken in Nigeria, maar ook op verschillende andere plekken ter wereld, zijn specifiek christenen het doelwit. Ze worden niet of nauwelijks beschermd.

Voorzitter. Ik heb niet de illusie dat ik of wij hier alles kunnen oplossen, maar ik heb wel een stem en die wil ik luid en duidelijk gebruiken om aandacht te vragen voor christenen die vervolgd worden en wier schreeuw nauwelijks gehoord wordt. Daarom vraag ik aan de minister: zouden we in het kader van onze betrekkingen niet moeten aandringen op effectiever ingrijpen door in dit specifieke geval de Nigeriaanse regering? Ik weet dat onze ministers daar van de week waren. Kunnen we Nigeria niet ook aanspreken op het feit dat daar nog steeds de doodstraf geldt voor het overtreden van de blasfemiewet en dat daar helaas ook misbruik van wordt gemaakt? Er worden om deze reden mensen vastgezet. Dit speelt ook in andere landen, bijvoorbeeld in Pakistan. Ligt er geen rol voor onze gezant voor godsdienstvrijheid om dit misbruik van blasfemiewetten aan te kaarten?

Voorzitter. Hoe staat het met de uitvoering van de motie-Voordewind c.s. om ons als Nederland internationaal in te zetten voor de afschaffing van de doodstraf voor blasfemie en afvalligheid? Ook het recht om niet te geloven staat onder druk. Wat doet Nederland er nu aan om dit internationaal te bepleiten? Is het mogelijk om dit samen met Australië te doen, naar aanleiding van de aangenomen VN-resolutie met dezelfde strekking?

Voorzitter. We hebben het gehad over Oekraïne en de oorlog op ons eigen continent. Ik heb daar bij de begrotingsbehandelingen van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking en van Defensie al aandacht voor gevraagd. Hoe kan Europa Oekraïne voldoende blijven steunen, ook als het scenario ontstaat dat de Amerikaanse steun wegvalt? Die kans is groot, want afgelopen week hebben we presidentskandidaat Trump weer dingen horen zeggen die ons zorgen moeten baren en ons in beweging zouden moeten zetten. Daarom heb ik de volgende specifieke vraag: worden er vanuit het kabinet ook gesprekken gevoerd met bijvoorbeeld de senaat en het Congres om het belang van blijvende steun, ook na een presidentswisseling, te benadrukken?

Voorzitter. We hebben het hier de hele avond gehad over de situatie in Israël en Gaza. De gevolgen van die strijd zijn verschrikkelijk. Ik heb er al wat over gezegd in mijn interruptiedebat met mevrouw Piri. De vraag is: wat is er nog nodig om tot een tijdelijk staakt-het-vuren te komen waar beide partijen akkoord mee kunnen gaan? Hoe taxeert de minister dit en de gesprekken die onze minister-president de afgelopen dagen gevoerd heeft?

Voorzitter. De situatie in Rafah is verschrikkelijk. Tegelijkertijd zien we dat juist daar twee gegijzelden vrijgelaten zijn na een militaire interventie. Dat maakt de situatie en de dilemma's ongelofelijk complex. Welke mogelijkheden ziet de minister om noodhulp daar te krijgen? We hebben het hier ook over de grens met Egypte gehad. Welke mogelijkheden ziet de minister daarvoor? Kan de minister het dilemma schetsen tussen enerzijds een verplaatsing van de bevolking, wat door sommigen geduid wordt als etnisch zuiveren, en anderzijds de bevolking daar houden, wetende dat daar gegijzelden zijn, en misschien ook de heer Sinwar? We weten dat ingrijpen daar noodzakelijk is en natuurlijk ook mogelijk veel slachtoffers zou betekenen. Kan de minister daar iets over zeggen?

Voorzitter. We hebben het hier in het debat ook gehad over de uitspraak van het hof. Wij respecteren die uiteraard, maar we vragen ons wel af of alle overwegingen en perspectieven, waaronder de internationale consequenties, er voldoende bij betrokken zijn. Ik vind het daarom een terechte keuze dat de regering in cassatie gaat. Maar wat doen we in de tussentijd? Het vonnis ligt er namelijk en wij, als ChristenUnie, vinden dat wij de rechtspraak daarin dienen te respecteren. Hoe zit het met de afdwingbaarheid door andere landen van de afspraken die wij met hen hebben gemaakt ten aanzien van levering? Kan het gezien worden als een wanprestatie? Kunnen wij daarop aangesproken worden en kan nakoming afgedwongen worden? Ik vraag de minister graag om ook dat perspectief te schetsen naar aanleiding van de uitspraak.

Voorzitter. Ik kom even terug bij Gaza. Wij vinden dat er voldoende humanitaire hulp moet komen. Hoe staat het nu met de maritieme corridor? De heer Ergin, van DENK, heeft daarover vandaag een motie in stemming laten brengen, die ook is aangenomen. Wat kunnen we doen met ons schip dat daar ligt? Ik hoorde dat de heer Tuinman het over de UNRWA had. Daar heb ik het de vorige keer ook over gehad. We moeten ook gaan nadenken over de wederopbouw van Gaza. Uiteraard is daar internationale steun voor nodig.

Even los van de discussie rondom de betrokkenheid van medewerkers bij 7 oktober of de verheerlijking daarvan: wij zien dat er veel meer speelt, zoals het continu terugkeren van antisemitisme in schoolboeken, waar UNRWA ook verantwoordelijk voor is. We hebben natuurlijk het verschil tussen de UNRWA-definitie van vluchtelingen, waarbij Palestijnse vluchtelingen aan het groeien zijn, en de UNHCR-definitie van vluchtelingen, waarbij andere vluchtelingen juist in populatie dalen, omdat zij zich vestigen en aan een toekomst kunnen bouwen. Het meest pro-Palestijnse wat we kunnen doen, is duurzaam perspectief bouwen. Ik stel de minister daarbij de serieuze vraag of UNRWA een tweestatenoplossing dichterbij brengt of juist verder brengt, ook vanuit de inherente politieke keuze van destijds om daarin onderscheid te maken.

Voorzitter. Tot slot de situatie in Noordoost-Syrië. Turkije blijft daar bombarderen, terwijl IS-strijders daar vastzitten, ook met de Nederlandse nationaliteit. Dat is een nationale en Europese veiligheidssituatie. Wat spreekt de minister af met Turkije? Ik hoop dat we Turkije daar ook op kunnen aanspreken.

Dank u wel, voorzitter.

Door Mirjam Bikker op 26 februari 2024 om 13:18

Debatbijdrage Begroting Justitie en Veiligheid

Bijdrage Mirjam Bikker, 7 februari 2024

Voorzitter, doe recht. Dat is de kern van de oproep die de profeet Micha zo in de achtste eeuw voor Christus deed. Doe recht. Hij zei het tegen bestuurders, tegen priesters, tegen mensen die te makkelijk lippendienst bewezen aan het volk, tegen een overheid die het recht krom maakte en tegen mensen die eigenlijk geen oog hadden voor het onrecht in hun samenleving. Doe recht, wees trouw, wees nederig en ga zo de weg van je God.

Ik vind het eigenlijk een prachtige oproep, ook voor ons land en voor deze tijd, om recht te doen. Doe recht aan minderheden, aan de Joodse gemeenschap, die keer op keer de haat ervaart en zich daardoor niet veilig weet, en aan de vrouwen die worden uitgebuit in de prostitutie en zich niet beschermd weten in dit rijke land. Doe recht aan de jongeren die het slachtoffer zijn van de gokindustrie en verslaafd zijn geraakt. Doe recht aan de bewoners in die wijken waar we zien dat drugs zo veel ellende veroorzaakt. Doe recht aan de slachtoffers van de toeslagenaffaire en aan die van de aardbevingsschade in Groningen, waar de overheid zelf ook veroorzaker was van al dat onrecht. Doe recht. Daar gaat deze begroting over. Er is genoeg werk te verzetten.

Voorzitter. Recht brengen begint niet bij de overheid alleen. Het begint bij de samenleving: een samenleving die opstaat tegen onrecht, zelf ook durft te normeren en weerbaar is. Als het gaat over drugs, betekent dat niet dat je gaat beginnen te pleiten voor het legaliseren van cocaïne, zoals we onlangs uit Amsterdam hoorde, waarmee je en passant de 40.000 cocaïneverslaafden in ons land opgeeft, alleen maar bijdraagt aan het beeld van Nederland als drugswalhalla en volledig voorbijgaat aan het feit dat drugscriminelen echt niet opeens wasmachines gaan verkopen als je drugs legaliseert. Hebben we dan niks geleerd van de opheffing van het bordeelverbod en het legaliseren van online gokken? Wat de ChristenUnie betreft stellen we een heldere norm en laten we zien wat gebruik de samenleving kost. Juist daarom pleit ik ervoor om te doen wat men in Rotterdam al heeft gedaan. Laat het maar zien; start die campagne maar. De aangehouden motie van een heel aantal collega's hier, die ik heb ingediend, zal ik daarom komende dinsdag in stemming laten brengen.

Voorzitter. Dan ten aanzien van de politie. Een weerbare samenleving kijkt ook wat ze zelf kan oplossen. Die kijkt niet bij alles naar de politie. Dat burenfeestje dat net te hard is en net te laat is afgelopen: je kunt ook zelf aanbellen en gewoon even het gesprek aangaan of er de volgende ochtend eens op terugkomen. Te vaak bellen we voor al dat soort dingen toch de politie. Te vaak escaleren we in plaats van dat we het gesprek zelf voeren. Het voetbalgeweld neemt toe, demonstraties worden steeds ruiger en harder en keer op keer kijken we naar de politie. En zij staan klaar. Ik wil hen daar allemaal enorm voor bedanken. Aan al die mannen en vrouwen die dat dag in, dag uit en nacht in, nacht uit doen: dank je wel! Maar wij als samenleving hebben op te staan en hebben ook zelf gewoon ons werk te doen, een ander aan te spreken en te zoeken naar vrede.

En ja, het gevolg is dat de wijkagent op sommige plekken niet meer 80% van de tijd in de wijk is, maar 20%. Het gevolg is dat de helft van de Nederlanders die wijkagent eigenlijk nooit in de buurt ziet. De heer Aardema zei hier al goede dingen over. Deelt de minister deze zorgen? Waarom is het eigenlijk altijd de wijkagent die op moet draven bij de ME? Waarom krijgt de aanwezigheid bij een voetbalwedstrijd de voorkeur boven aanwezigheid in de wijk? Mijn concrete vraag luidt: kunnen we dit niet gaan veranderen, zodat de wijkagent niet de sluitpost maar het hart van het politiewerk is?

Voorzitter. Een tweede punt is antisemitisme. Ook daar heeft een weerbare samenleving op te staan. Die moet opstaan tegen haat, want de Joodse gemeenschap moet altijd een veilig huis hebben. Ik weet dat het deze minister van Justitie aan het hart gaat, maar ik zou haar willen vragen: wordt antisemitisme nu ook keihard en vooral pijlsnel bestraft? Hoe staat het met het snelrecht? Kan dat ingezet worden en kan dat meer gebeuren?

Voorzitter. We zien de spanning in de openbare ruimte. We zien die bijvoorbeeld ook bij de lichtprojecties op gebouwen, waar tegen de zin van een eigenaar een gebouw met een dikwijls confronterende boodschap wordt beschenen. Dat lijkt me lijnrecht tegen het eigendomsrecht in te gaan. Wat kan de minister daaraan doen?

Dan een robuuste rechtsstaat. Want ja, recht begint in de samenleving maar moet bevordert en gedragen worden door de overheid. Dat wist Micha ook al heel nadrukkelijk. Niet voor niks sprak hij de machtshebbers aan. Het ministerie van Justitie heeft het recht hoog te houden en te staan voor een sterke rechtsstaat. Ik vraag daarom in het licht van het rapport van de Commissie van Venetië van 11 oktober jongstleden hoe de minister kijkt naar de onafhankelijkheid van de rechtspraak en in het bijzonder naar de benoemingen, naar hoe we dat in Nederland doen, ook in de binding met de Tweede Kamer. De heer Sneller heeft op het gebied van het OM al een initiatiefwet liggen.

Voorzitter. We zien dat er bij het gevangeniswezen capaciteitstekorten zijn. We hebben simpelweg niet de mensen om de gevangenissen ook goed te bewaken. Dat geeft zorgen voor de veiligheid en de recidive, maar ik zie ook een kans. Er zijn namelijk heel veel vrijwilligers die heel graag goed werk doen, bijvoorbeeld via Humanitas, via Exodus of via Gevangenenzorg. Zij willen gevangenen bijstaan bij de re-integratie in de samenleving. Juist dan is het ook belangrijk dat je die organisaties die dat goede werk doen fatsoenlijk indexeert qua subsidie. Daarom heb ik een amendement.

Voorzitter. In een sterke rechtsstaat kijken we niet alleen naar de wereld hier, zo voor onze ogen, maar ook naar wat er online gebeurt. Wat offline niet normaal is, moet dat ook online niet zijn. Als een prediker terecht geen toegang krijgt tot Nederland vanwege het aanzetten tot haat, dan moet hij ook niet online dezelfde menigte toe kunnen spreken. Hoe staat het met de aanpak van onlineopruiing en het onlinegebiedsverbod? De normering online geldt ook voor de gegevens van kinderen. We moeten er niet aan denken dat iemand op het schoolplein de hobby's, voorkeuren en gegevens van onze kinderen op een kladblokje verzamelt en vervolgens doorverkoopt, maar als het online gebeurt, is er geen haan die ernaar kraait. De ChristenUnie wil dat de Autoriteit Persoonsgegevens meer kan doen om hiertegen op te treden. Ik heb begrepen dat erop wordt gestudeerd, maar ik zou zeggen: aan de slag. Wanneer horen we wanneer deze autoriteit er komt en hoe die eruit gaat zien?

Voorzitter, ik rond af. Recht doen in de tijd van Micha ging altijd hand in hand met oog hebben voor de meest kwetsbaren en opstaan als hen onrecht wordt aangedaan. Daarom heb ik twee punten. Over gokken gaan we het komend jaar vast nog wel meer hebben, net als over de verschrikkelijke reclames en over de invloed van de goklobby. Maar er is ook iets wat we deze week al kunnen regelen: de goklimieten. Ik vind het onbestaanbaar dat je als gokker bij elke aanbieder weer opnieuw je speellimiet kan verliezen en kan storten. Met een telefoontje naar het gokbedrijf kan je dat bedrag weer ophogen. Dat is de kat op het spek binden. Daar moeten we mee stoppen. Daarom kom ik met een motie voor één overkoepelend speellimiet. Mijn oproep aan de minister is om vandaag alvast met die wijziging te beginnen.

Tot slot, voorzitter, zoals beloofd: de gezamenlijke aanpak van mensenhandel. Er ligt een wens van deze Kamer voor een meer robuuste aanpak. Er ligt een brief van de staatssecretaris die heel goed duidelijk maakt dat het kan, dat het nodig is en wat het kost. Daarom heb ik een amendement ingediend om dat ook mogelijk te maken. Ik ben zeer benieuwd naar de appreciatie en ik hoop dat we dit met de brede Kamermeerderheid die voor de motie was, mogelijk kunnen maken.

Dank u wel.

Door Mirjam Bikker op 26 februari 2024 om 13:18

Debatbijdrage Begroting Justitie en Veiligheid

Bijdrage Mirjam Bikker, 7 februari 2024

Voorzitter, doe recht. Dat is de kern van de oproep die de profeet Micha zo in de achtste eeuw voor Christus deed. Doe recht. Hij zei het tegen bestuurders, tegen priesters, tegen mensen die te makkelijk lippendienst bewezen aan het volk, tegen een overheid die het recht krom maakte en tegen mensen die eigenlijk geen oog hadden voor het onrecht in hun samenleving. Doe recht, wees trouw, wees nederig en ga zo de weg van je God.

Ik vind het eigenlijk een prachtige oproep, ook voor ons land en voor deze tijd, om recht te doen. Doe recht aan minderheden, aan de Joodse gemeenschap, die keer op keer de haat ervaart en zich daardoor niet veilig weet, en aan de vrouwen die worden uitgebuit in de prostitutie en zich niet beschermd weten in dit rijke land. Doe recht aan de jongeren die het slachtoffer zijn van de gokindustrie en verslaafd zijn geraakt. Doe recht aan de bewoners in die wijken waar we zien dat drugs zo veel ellende veroorzaakt. Doe recht aan de slachtoffers van de toeslagenaffaire en aan die van de aardbevingsschade in Groningen, waar de overheid zelf ook veroorzaker was van al dat onrecht. Doe recht. Daar gaat deze begroting over. Er is genoeg werk te verzetten.

Voorzitter. Recht brengen begint niet bij de overheid alleen. Het begint bij de samenleving: een samenleving die opstaat tegen onrecht, zelf ook durft te normeren en weerbaar is. Als het gaat over drugs, betekent dat niet dat je gaat beginnen te pleiten voor het legaliseren van cocaïne, zoals we onlangs uit Amsterdam hoorde, waarmee je en passant de 40.000 cocaïneverslaafden in ons land opgeeft, alleen maar bijdraagt aan het beeld van Nederland als drugswalhalla en volledig voorbijgaat aan het feit dat drugscriminelen echt niet opeens wasmachines gaan verkopen als je drugs legaliseert. Hebben we dan niks geleerd van de opheffing van het bordeelverbod en het legaliseren van online gokken? Wat de ChristenUnie betreft stellen we een heldere norm en laten we zien wat gebruik de samenleving kost. Juist daarom pleit ik ervoor om te doen wat men in Rotterdam al heeft gedaan. Laat het maar zien; start die campagne maar. De aangehouden motie van een heel aantal collega's hier, die ik heb ingediend, zal ik daarom komende dinsdag in stemming laten brengen.

Voorzitter. Dan ten aanzien van de politie. Een weerbare samenleving kijkt ook wat ze zelf kan oplossen. Die kijkt niet bij alles naar de politie. Dat burenfeestje dat net te hard is en net te laat is afgelopen: je kunt ook zelf aanbellen en gewoon even het gesprek aangaan of er de volgende ochtend eens op terugkomen. Te vaak bellen we voor al dat soort dingen toch de politie. Te vaak escaleren we in plaats van dat we het gesprek zelf voeren. Het voetbalgeweld neemt toe, demonstraties worden steeds ruiger en harder en keer op keer kijken we naar de politie. En zij staan klaar. Ik wil hen daar allemaal enorm voor bedanken. Aan al die mannen en vrouwen die dat dag in, dag uit en nacht in, nacht uit doen: dank je wel! Maar wij als samenleving hebben op te staan en hebben ook zelf gewoon ons werk te doen, een ander aan te spreken en te zoeken naar vrede.

En ja, het gevolg is dat de wijkagent op sommige plekken niet meer 80% van de tijd in de wijk is, maar 20%. Het gevolg is dat de helft van de Nederlanders die wijkagent eigenlijk nooit in de buurt ziet. De heer Aardema zei hier al goede dingen over. Deelt de minister deze zorgen? Waarom is het eigenlijk altijd de wijkagent die op moet draven bij de ME? Waarom krijgt de aanwezigheid bij een voetbalwedstrijd de voorkeur boven aanwezigheid in de wijk? Mijn concrete vraag luidt: kunnen we dit niet gaan veranderen, zodat de wijkagent niet de sluitpost maar het hart van het politiewerk is?

Voorzitter. Een tweede punt is antisemitisme. Ook daar heeft een weerbare samenleving op te staan. Die moet opstaan tegen haat, want de Joodse gemeenschap moet altijd een veilig huis hebben. Ik weet dat het deze minister van Justitie aan het hart gaat, maar ik zou haar willen vragen: wordt antisemitisme nu ook keihard en vooral pijlsnel bestraft? Hoe staat het met het snelrecht? Kan dat ingezet worden en kan dat meer gebeuren?

Voorzitter. We zien de spanning in de openbare ruimte. We zien die bijvoorbeeld ook bij de lichtprojecties op gebouwen, waar tegen de zin van een eigenaar een gebouw met een dikwijls confronterende boodschap wordt beschenen. Dat lijkt me lijnrecht tegen het eigendomsrecht in te gaan. Wat kan de minister daaraan doen?

Dan een robuuste rechtsstaat. Want ja, recht begint in de samenleving maar moet bevordert en gedragen worden door de overheid. Dat wist Micha ook al heel nadrukkelijk. Niet voor niks sprak hij de machtshebbers aan. Het ministerie van Justitie heeft het recht hoog te houden en te staan voor een sterke rechtsstaat. Ik vraag daarom in het licht van het rapport van de Commissie van Venetië van 11 oktober jongstleden hoe de minister kijkt naar de onafhankelijkheid van de rechtspraak en in het bijzonder naar de benoemingen, naar hoe we dat in Nederland doen, ook in de binding met de Tweede Kamer. De heer Sneller heeft op het gebied van het OM al een initiatiefwet liggen.

Voorzitter. We zien dat er bij het gevangeniswezen capaciteitstekorten zijn. We hebben simpelweg niet de mensen om de gevangenissen ook goed te bewaken. Dat geeft zorgen voor de veiligheid en de recidive, maar ik zie ook een kans. Er zijn namelijk heel veel vrijwilligers die heel graag goed werk doen, bijvoorbeeld via Humanitas, via Exodus of via Gevangenenzorg. Zij willen gevangenen bijstaan bij de re-integratie in de samenleving. Juist dan is het ook belangrijk dat je die organisaties die dat goede werk doen fatsoenlijk indexeert qua subsidie. Daarom heb ik een amendement.

Voorzitter. In een sterke rechtsstaat kijken we niet alleen naar de wereld hier, zo voor onze ogen, maar ook naar wat er online gebeurt. Wat offline niet normaal is, moet dat ook online niet zijn. Als een prediker terecht geen toegang krijgt tot Nederland vanwege het aanzetten tot haat, dan moet hij ook niet online dezelfde menigte toe kunnen spreken. Hoe staat het met de aanpak van onlineopruiing en het onlinegebiedsverbod? De normering online geldt ook voor de gegevens van kinderen. We moeten er niet aan denken dat iemand op het schoolplein de hobby's, voorkeuren en gegevens van onze kinderen op een kladblokje verzamelt en vervolgens doorverkoopt, maar als het online gebeurt, is er geen haan die ernaar kraait. De ChristenUnie wil dat de Autoriteit Persoonsgegevens meer kan doen om hiertegen op te treden. Ik heb begrepen dat erop wordt gestudeerd, maar ik zou zeggen: aan de slag. Wanneer horen we wanneer deze autoriteit er komt en hoe die eruit gaat zien?

Voorzitter, ik rond af. Recht doen in de tijd van Micha ging altijd hand in hand met oog hebben voor de meest kwetsbaren en opstaan als hen onrecht wordt aangedaan. Daarom heb ik twee punten. Over gokken gaan we het komend jaar vast nog wel meer hebben, net als over de verschrikkelijke reclames en over de invloed van de goklobby. Maar er is ook iets wat we deze week al kunnen regelen: de goklimieten. Ik vind het onbestaanbaar dat je als gokker bij elke aanbieder weer opnieuw je speellimiet kan verliezen en kan storten. Met een telefoontje naar het gokbedrijf kan je dat bedrag weer ophogen. Dat is de kat op het spek binden. Daar moeten we mee stoppen. Daarom kom ik met een motie voor één overkoepelend speellimiet. Mijn oproep aan de minister is om vandaag alvast met die wijziging te beginnen.

Tot slot, voorzitter, zoals beloofd: de gezamenlijke aanpak van mensenhandel. Er ligt een wens van deze Kamer voor een meer robuuste aanpak. Er ligt een brief van de staatssecretaris die heel goed duidelijk maakt dat het kan, dat het nodig is en wat het kost. Daarom heb ik een amendement ingediend om dat ook mogelijk te maken. Ik ben zeer benieuwd naar de appreciatie en ik hoop dat we dit met de brede Kamermeerderheid die voor de motie was, mogelijk kunnen maken.

Dank u wel.

Door Don Ceder op 26 februari 2024 om 13:15

Debatbijdrage Begroting Defensie

Bijdrage Don Ceder, 6 februari 2024

Voorzitter. Alleen als we ons voorbereiden op oorlog, kunnen we voorkomen dat het oorlog wordt. Met deze woorden sloot de voormalig Commandant der Strijdkrachten, Bauer, afgelopen november zijn toespraak bij het defensiedebat van Elseviers Weekblad af. Zijn woorden zijn een parafrase van het bekende gezegde —de heer Tuinman refereerde er al aan— si vis pacem, para bellum; als je vrede wil, bereid je dan voor op oorlog. Helaas zijn we in deze fase, in dit tijdsgewricht met alles wat er in de wereld gebeurt, beland.

Voorzitter. Ik moest terugdenken aan 2020. Toen mocht ik deel zijn van een groep, de NATO 2030 Young Leaders. Dat is een groep jongeren die in opdracht van Stoltenberg als denktank aan de slag mocht met frisse ideeën over de toekomst van de NAVO in 2030. We zijn met een groepje van verschillende landen aan de slag gegaan. Voor mij als jurist, maar ook als reservist, was dat natuurlijk een prachtige ervaring. Maar, voorzitter, wat is er in die drie jaar ongelooflijk veel veranderd: Rusland, Oekraïne, Zuid-Soedan, Ethiopië, Noord-Nigeria, de gevechten in de Rode Zee, Israël, Gaza, Libanon, Syrië, Irak, Noordoost-Syrië en de aanvallen vanuit Turkije. Dat zijn allemaal conflicten die er óf al waren en aangewakkerd zijn óf zijn ontstaan en waar momenteel militaire activiteiten plaatsvinden.

De wereld is in beweging, voorzitter. Ik las ter voorbereiding van dit debat terug naar wat we toen schreven en toen ook adviseerden. We hadden acht pijlers waarvan we zeiden dat de NAVO, en dus ook Nederland als bondgenoot, er serieus mee aan de slag moest. Dat waren een aantal punten; ik wil ze even kort langslopen. Allereerst, interne veerkracht binnen de NAVO. We weten dat er in november verkiezingen aankomen in de Verenigde Staten. Sommige collega's van mij hebben het erover gehad en het baart ons zorgen. Ik vraag me af — ik zeg dit richting de voorzitter — wat wij nu al doen. Welke stappen doen wij qua voorbereiding? Maar ook: welke stappen doen wij om bijvoorbeeld met het congres te praten, om met de senaat te praten, om juist ook aan te geven wat het speelveld is, wat ook de meerwaarde is van het krachtigste bondgenootschap dat ooit op aarde heeft bestaan, het trans-Atlantische bondgenootschap, de NAVO?

Voorzitter. Ik vraag me dit ook af over Turkije. De afgelopen weken zijn er bombardementen geweest in Noordoost-Syrië, juist in een gebied waar IS-strijders, van wie er een aantal de Nederlandse nationaliteit hebben, vastzitten en mogelijk dreigen los te komen. Turkije is ook een NAVO-bondgenoot. Wat doen we daarmee? Want onveiligheid begint niet alleen buiten het NAVO-bondgenootschap, maar ook intern. Daar zien we dat ook bewegen. Ik vroeg me dus af hoe de minister de interne veerkracht ziet.

Voorzitter. Het gaat ook om de maatschappelijke veerkracht, het vermogen van de samenleving om bedreigingen te weerstaan en daarop te reageren. We zien dat de opinie, het maatschappelijke debat, overal beïnvloed wordt, namelijk via social media, via de tv en via allemaal verschillende SciOps om ervoor te zorgen dat de samenleving minder weerbaar wordt. Wat doet de minister om ons hier effectief op voor te bereiden? Is dat voldoende? Het gaat ook om de veerkracht van ons defensiespectrum, het vermogen van apparaten om zich aan te passen aan een nieuwe dreigingsomgeving.

Voorzitter. We hebben het gehad over munitie. We hebben het erover gehad dat we ons moeten voorbereiden en dat we autonoom de regie moeten nemen. We moeten ook niet voorbijlopen aan het feit dat we een van de beste cyberteams ter wereld hebben. Moeten we daar niet volop inzetten en dat verder door ontwikkelen, vraag ik aan de minister. Hoe ziet zij dat? Ik doel hierbij ook op de specialistische bezetting.

Voorzitter. Dan kom ik op de zorg voor kritische infrastructuur. In dat kader lezen we vandaag het bericht dat het ministerie van Defensie vorig jaar Chinese spionagesoftware op een computersysteem van de krijgsmacht heeft gevonden. Het ging om geavanceerde malware die is geplaatst door een Chinese staatsinstelling. Ik vraag me af of de minister hierop kan reageren. Welke maatregelen zijn er genomen? Is er vitale informatie verkregen?

Voorzitter. Dan de economische veerkracht. We zien dat de samenleving onder druk staat door de inflatie en de energiecrisis. Ook dat is een vorm van oorlog. Ik vraag mij af hoe we Defensie mede hierop kunnen laten inspelen, om te voorkomen dat deze schokken onze veiligheid en weerbaarheid beïnvloeden.

Voorzitter. Tot slot kom ik op de veerkracht van de ruimte. We moeten ervoor zorgen dat de ruimtevaartmiddelen niet in gevaar komen. Denk hierbij aan satellieten. Heel veel gebeurt momenteel in de ruimte. In de memorie van toelichting bij de begroting lees ik hier kort iets over, maar ik vraag me af of we niet veel meer moeten gaan samenwerken met de wetenschap en met weerinstituten om gebouwen, apparaten en technologie in dual use te gebruiken om ervoor te zorgen dat we voorbereid zijn op mogelijk toekomstige manieren van oorlog voeren. Dat zal namelijk ook via de ruimte plaatsvinden.

Voorzitter. Het is veel gegaan over Oekraïne. Het is duidelijk dat de urgentie om Oekraïne te steunen steeds groter wordt. Daarom hebben we het gehad over munitie. We maken ons zorgen over de ontwikkelingen in Amerika. De oorlog in Oekraïne vraagt dat wij ook steun blijven betuigen. Ik ben blij dat een aantal Kamerleden die eerder de steun als wankel hebben geuit vandaag ook weer hun steun hebben uitgesproken. Dat is belangrijk. Ik hoop dat een nieuw kabinet — in mijn tekst stond "de formerende partijen", maar ik weet niet wat de status daar nu van is — dat ook serieus neemt.

Voorzitter. Het is gegaan over achterlopende munitieproductie. Een echt duidelijk antwoord heb ik nog niet gehoord. Hoe gaan we op korte termijn de productie opvoeren? Er is een belofte gedaan. Europa had Oekraïne 1 miljoen granaten beloofd, maar kwam niet verder dan 500.000. Ik weet dat er plannen zijn en ik weet dat de heer Boswijk een motie heeft, maar wat is er op korte termijn mogelijk? Want het is noodzakelijk dat we dat gaan doen.

Voorzitter. We halen de NAVO-norm van 2% niet, ondanks beloftes. We kunnen het wél halen als we nu zouden besluiten mee te doen aan de gezamenlijke verwerving van de Leopard 2A8, waartoe Duitsland ons uitgenodigd heeft. Laten we dat doen, want dat is goed, en daarnaast voldoen we daarmee aan de belofte van 2%.

Voorzitter. De Russische aanval op Oekraïne heeft plotseling ook de langlopende discussie over de eigen tanks een duidelijke richting gegeven. Onze conclusie is dat we deze nodig hebben en snel ook. Ik hoop dat de minister dat kan beamen, want regeren is vooruitzien.

Voorzitter, ik ga richting een afronding. We hebben eerder een motie gesteund van de heer Erkens over het dienverlof. Die is ook aangenomen vandaag. Daar ben ik blij mee. Gefeliciteerd. Ik vraag me af wat dat op korte termijn betekent. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat dit snel geïmplementeerd kan worden?

Voorzitter. Ik wil afsluiten door de mensen te bedanken die nu overzees Nederland aan het dienen zijn, die voor recht en vrede staan. Ik wil ook stilstaan bij hen die thuis zijn, die soms in angstige momenten moeten stilstaan, en niet weten of soms niet horen van hun geliefde.

Voorzitter. Vrede is niet vanzelfsprekend. Ik wil hier opnieuw mijn steun blijven uitspreken aan hen die deze vrede hier mogelijk maken.

Dank u wel.

Door Pieter Grinwis op 26 februari 2024 om 13:09

Debatbijdrage Begroting Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit

Debatbijdrage Pieter Grinwis, 31 januari 2024

Voorzitter. Een aantal boeren in Gelderland begon afgelopen jaar aan het programma Boeren voor Natuur. Ze zouden zo gaan boeren dat de natuur daar beter van zou worden, met maatregelen als geen chemische gewasbeschermingsmiddelen gebruiken, zelfvoorzienend zijn in mest en voer, en de grondwaterstand verhogen. De provincie wilde hen 30 jaar ondersteunen via een subsidieregeling van 23 miljoen euro van het Rijk. Toen bleek dat al het geld al in 2026 uitgegeven moest zijn. De provincie besloot daarop meteen maar weer te stoppen met dit prachtige programma. De boeren hadden er ondertussen al wel investeringen voor gedaan.

Voorzitter. Waarom faalt de overheid soms toch zo, te vaak? Dit amateurisme leidt vanzelfsprekend weer tot een verdere deuk in het vertrouwen van de betreffende boer in de overheid. Dat gebeurt terwijl iedereen in deze zaal en in het kabinet de mond vol heeft van herstel van vertrouwen, landbouw, landschap en natuur weer verbinden, boeren goed en vooral langjarig betalen voor maatschappelijke diensten et cetera. We hebben nota bene dit najaar met een Kamermeerderheid van GroenLinks-PvdA, CDA, SGP, VVD, NSC en natuurlijk ook mijn fractie, de ChristenUnie, een amendement ingediend om te voorkomen dat de vergoeding aan boeren voor agrarisch natuur- en landschapsbeheer in reële termen omlaag zou gaan. Dat was het amendement op stuk nr. 15. Ik zou onze beide bewindspersonen willen vragen of ze het niet zonde vinden wat er is gebeurd in Gelderland en wat ze gaan doen om dit op te lossen. Kon die kortetermijnvoorwaarde echt niet van die specifieke uitkering af? Zorg er nou voor dat langjarige zekerheid en stabiliteit geen mooie woorden blijven, maar praktijk worden. Ook de 1,28 miljard euro aan extra middelen voor provincies — het is goed dat deze nota van wijziging er is, overigens; laat ik het maar even expliciet zeggen — staan in de boeken tot en met 2026. Wat betekent dat voor het helpen van de transities die verder strekken dan dat jaar?

Voorzitter. Landbouw en natuur moeten daar waar het kan juist weer meer verweven raken. Er moet niet meer die harde scheiding zijn die we in de decennia na de Tweede Wereldoorlog hebben laten ontstaan met een eenzijdige focus op landbouw óf natuur. Waar zij in de afgelopen decennia wel tegenpolen leken te zijn geworden, hebben we nu juist meer landbouwbedrijven nodig die bijdragen aan natuur en landschap, en natuurorganisaties die op zo'n manier willen bijdragen aan herstel van landschap, natuur en biodiversiteit. Laten we diegenen die deze stap willen zetten daarbij helpen met langjarige financiering en ze niet ontmoedigen, zoals nu te vaak gebeurt. Laten we ervoor zorgen dat afspraken, zoals over groenblauwe dooradering, geen mooie woorden blijven maar praktijk worden, en wel zo dat juist boeren een financieel gewaardeerde sleutelrol vervullen.

Voorzitter. De afbouw van de derogatie is nog maar net begonnen of we hebben al een overspannen mestmarkt. Ik vrees dat we aan de vooravond van een financieel zeer moeilijke tijd voor de veehouderijen in ons land staan. Als je de gevolgen voor de mestplaatsingsruimte van de wegvallende derogatie, de NV-gebieden en de bufferstroken optelt, kom je tot vele tientallen miljoenen kilogrammen minder stikstofruimte in 2026. Dat is tientallen procenten minder dan afgelopen jaren. Collega Holman zei het ook al. Hoe staat het nou met het crisisplan voor de mestmarkt waar de Kamer om heeft verzocht? Hoe staat het met de uitwerking van de Kamerbreed aangenomen motie van mijn hand om de afroming te verhogen bij transactiemomenten, zodat generieke kortingen worden voorkomen? Daar is gisteren de aangenomen motie in relatie tot extern salderen bij gekomen. Dat zijn allemaal moties die de ChristenUnie-fractie niet voor de grap heeft ingediend of mede-ingediend, maar omdat de Nederlandse veehouders vanwege Brusselse maatregelen aan de vooravond staan van een zeer zware tijd en wij ons willen inzetten voor een houdbare toekomst voor boer en leefomgeving.

Daar komt het duidelijke Wageningse onderzoek nog eens overheen. Dat heeft de facto als titel Je kunt niet groen doen als je rood staat. Zonder inzet van de markt, de consument en de overheid blijft noodzakelijke verdere verduurzaming van de landbouw een fata morgana. Welke inzet en middelen zijn nodig om dat te voorkomen? Is de minister bereid om de opties duidelijk op een rijtje te zetten in een brief? Zo hebben de formerende partijen goede beslisinformatie alvorens er lukraak miljarden uit het nog niet ingestelde transitiefonds worden getrokken.

Voorzitter. Dat Nederlandse boeren willen verduurzamen als daar een boterham mee te verdienen is, heeft de eco-regeling het afgelopen jaar wel aangetoond. Dank overigens voor het uitvoeren van de motie die verzocht om daar 50 miljoen euro extra voor uit te trekken. Is de Europese Commissie eigenlijk al akkoord? Kunnen we dat dit jaar niet anders doen door vooraf te zeggen dat het bedrag in de eco-regeling maximaal 5% omhoog- of omlaaggaat ten opzichte van het aanvankelijke bedrag en dat we het anders bijpassen? Is dat niet af te spreken met de Commissie? Is er sowieso niet wat te halen in Brussel nu half agrarisch Europa protesteert tegen overheidsbeleid? Waar zet de minister de komende maanden op in, behalve op RENURE? Welke ruimte kan hij bijvoorbeeld uitonderhandelen voor doelsturing voor duurzame voorlopers, die het afgelopen jaar behoorlijk zijn afgestraft met de aangescherpte middelvoorschriften? Wat te denken van een serieuze voedselstrategie, die de Europese Unie tot op heden moet ontberen? Voedselzekerheid wordt in Europa immers nog weleens vergeten.

Voorzitter. Complimenten aan onze minister voor zijn inzet voor onze jonge boeren en nog meer complimenten voor de jonge boeren zelf, verenigd in het NAJK. Helaas is het een razend ingewikkelde tijd voor hen. In deze jaren een boerenbedrijf overnemen is geen sinecure. Je moet dan wel heel veel liefde hebben voor de grond van je voorouders, voor het landschap, voor de planten en voor de dieren. Je kunt je geld immers veel en veel gemakkelijker verdienen. Om die reden heb ik met plezier mijn naam gezet onder het amendement van collega Vedder om het geld voor vestigingssteun voor jonge boeren op het juiste begrotingsartikel te krijgen.

Voorzitter. Tot slot nog twee korte punten. Meten is weten, en in de proeftuin van de Regio Deal Foodvalley is een meetnetwerk ingericht dat emissies per sector en staltype in kaart brengt. Dat is doelsturing avant la lettre. Hoe zorgt de minister voor stikstofreductie ervoor dat ze daar verder kunnen en dat ze dit netwerk verder kunnen uitbreiden? Dat sluit ook aan bij het betoog van collega Hertzberger en bij mijn eerdere motie.

Ten slotte de vogelgriep. Hoe staat het met de ontwikkeling van een landelijke structuur waarbinnen uitvoerende partijen in staat worden gesteld om het opruimen van dode wilde vogels goed uit te voeren?

Tot zover in de eerste termijn, voorzitter.

Door Pieter Grinwis op 26 februari 2024 om 12:10

Debatbijdrage Wet toekomst pensioenen

Bijdrage Pieter Grinwis, 17 januari 2024

Voorzitter. Allereerst nogmaals de felicitaties aan de collega's Joseph en Vermeer voor hun maidenspeech. Ik vervang vandaag mijn collega Ceder en voer mijn eerste pensioendebat. Eens moet de eerste keer zijn. Toen ik begin 20 was en ging werken, interesseerde pensioen me niet bijster veel. Vertrouwen dat het pensioenstelsel voor jongeren nog iets zou opleveren tegen de tijd dat ze rond hun 70ste met pensioen zouden mogen, was er nauwelijks. Door de doorsneepremie betaalden jongeren vooral mee aan het pensioen van de oudere deelnemers. Tegen de tijd dat de jongeren in een sterk vergrijzende samenleving en flexibiliserende arbeidsmarkt zelf aan de beurt waren voor pensioen, zou de bodem van die pensioenpotten wel in zicht zijn. Maar nu, twintig jaar later, gloort er weer hoop voor ons pensioenstelsel. Het is de polder gelukt om na veel overleg, jarenlang, en gesoebat in 2019 een pensioenakkoord te sluiten. Beide Kamers hebben na een zeer uitgebreide behandeling van de wet met een ruime meerderheid ingestemd met de Wet toekomst pensioenen. Een betekenisvol feit, ook na de dag van gisteren, me dunkt.

Terug naar het pensioenstelsel zelf. Het oude stelsel leidt tot verwachtingen die niet werden waargemaakt. De hoge mate van zekerheid die het suggereerde, was er in de praktijk niet en zouden pensioenfondsen ook in de toekomst niet kunnen waarmaken. Veel pensioenen zijn jarenlang niet geïndexeerd. Bovendien was het voor mensen niet duidelijk wat het verband was tussen wat ze aan premie inlegden en wat ze uiteindelijk aan pensioen zouden krijgen. Het nieuwe pensioenstelsel is op veel punten een verbetering ten opzichte van het oude stelsel. De doorsneesystematiek wordt vervangen. Dit betekent een einde aan herverdeling van jong naar oud maar ook van praktisch geschoolden naar theoretisch geschoolden. Hiermee samenhangend, bouwen jongere werknemers meer pensioen op voor een gelijke premie. Je bent dus geen dief meer van je pensioen als je na twintig jaar loondienst besluit om ondernemer te worden, want iedereen krijgt straks een pensioen dat past bij de ingelegde premie. Het nabestaandenpensioen wordt eerlijker en rechtvaardiger — ik ben overigens wel benieuwd naar de antwoorden op de vragen van de heer Flach hierover — en gepensioneerde werknemers krijgen weer zicht op pensioenen die sneller geïndexeerd kunnen worden. De afgelopen jaren is daarop al vooruitgegrepen met soms forse indexaties die onder het oude stelsel niet mogelijk zouden zijn geweest. Dat gaat om indexaties die het totaal maximaal mogelijke nadeel van invaren stevig overtreffen. Zo zit het toch, is mijn vraag aan de minister. Die jaar op jaar indexaties in combinatie met de koopkrachtbesluitvorming in augustus overtreffen toch met enige regelmaat in positieve zin het maximaal mogelijke nadeel van invaren van 5% op het kapitaal, het vermogen?

Niet dat het nu allemaal koek en ei is. Het is niet perfect, zoals collega Flach al zei. Nog steeds is er in Nederland een probleem, bijvoorbeeld met lange financiële balansen, en een issue met besteedbare inkomens in het spitsuur van het leven. Daarin mag je kostbare kinderen opvoeden, moet je de hypotheek verplicht aflossen en moet je flink inleggen in je pensioenregeling. Hoe kijkt de minister hiertegen aan? Moet er een oplossing worden gevonden in een integratie van wonen en pensioenen? Of moeten we meer denken aan een oplossing in het fiscale woondomein? Schaf bijvoorbeeld de 100% aflosverplichting af en maak daar bijvoorbeeld 50% van. Of bied de mogelijkheid van een aflospauze, zeker in het spitsuur van het leven en met wat kinderen. Dek dit alles dan financieel door een verdere versobering van de hypotheekrenteaftrek, om maar eens een apolitiek voorstel te doen.

Ergo, het nieuwe pensioenstelsel lost niet alle problemen op, maar feit is wel dat de Wet toekomst pensioenen tot een beter pensioenstelsel leidt dan het oude stelsel. Cruciaal is dat solidariteit en collectiviteit de uitgangspunten blijven. Het pensioen is een levenslange uitkering, ook al word je 100 jaar oud. Deze solidariteit tussen generaties is een groot goed en moeten we wat mij betreft niet in de waagschaal stellen met voorstellen voor referenda, waarbij vooral het individuele belang leidend is. Sociale partners komen samen tot een transitieplan, waarin de belangen van alle deelnemers moeten worden gewogen. Ik zou ook niet de politicus willen zijn die nu aan sociale partners, die bijvoorbeeld deze week het transitieplan van het Pensioenfonds Zorg en Welzijn hebben ingediend bij het pensioenfonds, zou moeten vertellen dat hun zorgvuldig en democratisch verlopen proces gedwarsboomd gaat worden door een referendum. Via het hoorrecht hebben de verenigingen van gepensioneerden, door tegenstanders van het nieuwe pensioenstelsel veelal als "slachtoffer" betiteld, nota bene ingestemd met het transitieplan. Met zo'n voorstel wijzigen we dus lopende de transitiefase, lopende het spel, de spelregels. Dat is met recht geen betrouwbaar bestuur te noemen. Laten we dat dus onbetrouwbaar bestuur noemen.

Voorzitter. Laten we niet vergeten dat er bij de totstandkoming van deze wet niet over één nacht ijs is gegaan. Het pensioenakkoord is omgezet in wetgeving die zeer uitgebreid is behandeld in beide Kamers van de Staten-Generaal. In deze Kamer was de behandeling zelfs artikelsgewijs, een unicum dat decennialang niet was toegepast in dit huis. De sociale partners, pensioenfondsen en -uitvoerders en toezichthouders zitten nu volop in de implementatiefase. Daarover heb ik een vraag aan de minister. In de brief van de minister van 21 december wordt helder beschreven wat de stand van zaken is van die implementatie. Mijn conclusie na het lezen van die brief was dat het voortvarend verloopt. Daarom de vraag of de minister, bijvoorbeeld in de eerste voortgangsmonitor, die de Kamer voor de zomer krijgt, bereid is om grondig te onderbouwen waarom het nodig is om nu al de transitieperiode met een jaar te verlengen, zoals in de Eerste Kamer is besproken. Is zij bereid om in die voortgangsmonitor nader te onderbouwen waarom dat wel of niet mogelijk is? En hoe gaat het met die implementatie? We moeten immers niet een nodeloos lange transitieperiode hanteren.

Ondanks alle inzet en waarborgen blijft een reële zorg hoe we ervoor gaan zorgen dat meer mensen substantieel gaan deelnemen aan het nieuwe pensioenstelsel. Hoe zorgen we dat zzp'ers hun pensioen niet proberen te regelen door huizen op te kopen maar door mee te doen aan het pensioenfonds? Hoe maken we het de kleine werkgevers gemakkelijker om een pensioenregeling aan te bieden aan die paar medewerkers die ze hebben?

Dat was mijn totslotvraag.

Door Don Ceder op 26 februari 2024 om 11:05

Debatbijdrage Begroting Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

Bijdrage Don Ceder, 16 januari 2024

Voorzitter, je schoolperiode is de meest vormende periode in je leven. Het is dé voorbereiding voor iedere persoon om zijn of haar weg te vinden in deze samenleving. Het is een tijd waarin je je identiteit vindt, je je karakter vormt en waarin je actief de wereld ontmoet. Ik ben dan ook dankbaar voor mijn eigen leraren, zoals meester Auke op de school De Brink en mevrouw Oosterwijk op het St. Nicolaaslyceum. Die deden zo veel meer dan alleen lesstof overdragen. Zij gaven betekenis aan de werkelijkheid en leerden mij om zelf na te denken en om te staan in deze wereld. Die ruimte is trouwens mede te danken aan de grondwettelijke onderwijsvrijheid in ons land.

Voorzitter, juist deze vormende periode staat enorm onder druk. Want niet elk jong persoon wordt momenteel recht gedaan in dit land. Denk aan het enorme lerarentekort waar we nog steeds geen oplossing voor hebben en waar schoolgaande jongeren de dupe van zijn. Denk aan de onderwaardering van het mbo: onze jongeren met gouden handen, die niet altijd de waardering krijgen die ze verdienen. Maar denk ook aan het mentale welzijn van zo veel studenten die gebukt gaan onder stress en angst om te falen, omdat deze samenleving ze inmiddels leert dat succes een keuze is en daarmee dat falen ook hun eigen schuld is. Het trieste feit dat suïcide de meest voorkomende doodsoorzaak is bij jongeren onder de 30, zorgt voor rillingen over mijn rug.

Tegen al deze jongeren die meekijken en luisteren, wil ik zeggen: je bent waardevol, niet om wat je doet en wat je kan, niet vanwege wat er wel of niet lukt in je leven, maar simpelweg omdat je er bent. Omdat deze jongeren er zijn en omdat ze ook waardevol zijn, is het belangrijk dat wij hier in de Kamer, samen met al die hardwerkende leraren, betrokken ouders, conciërges, gemeenten, schoolbestuurders enzovoorts, ervoor zorgen dat onze jongeren perspectief hebben. We moeten zorgen dat ze weten dat ze er mogen zijn en dat er een overheid en een samenleving is die om hen heen staat.

Voorzitter, een van de manieren waarop we dat kunnen doen is door middel van deze onderwijsbegroting. Daarom wil ik een aantal thema's belichten. Ik begin met mentaal welzijn. Het is mooi dat onderwijskoepels en studentenorganisaties samen hebben gewerkt aan een kader voor een integrale aanpak studentenwelzijn, die momenteel wordt uitgevoerd. Ik lees over diverse thema's en maatregelen. Uit onderzoek blijkt echter ook dat mentaal welzijn sterk samenhangt met de vraag of iemand zijn of haar leven als zinvol ervaart en of iemand betekenis vindt. Vindt de minister dat dit voldoende aan bod komt bij de aanpak van het studentenwelzijn? Kan de minister benoemen op welke manieren dit thema binnen het hoger onderwijs aan de orde komt?

Ten tweede, ik maak me veel zorgen over het toenemende antisemitisme van de afgelopen maanden in het onderwijs, van het basisonderwijs tot het hoger onderwijs. Leerlingen en studenten in dit land voelen zich niet veilig. Vorige week waren er bijvoorbeeld op scholen zelfs twee incidenten met fysiek geweld, waarbij Joodse leerlingen werden omsingeld door 40 tot 50 jongeren. Voor mij, en ik neem aan voor de hele Kamer, staat als een paal boven water dat de school voor elke leerling of student een veilige omgeving moet zijn. Ik heb hierover een aantal vragen. Schoolbesturen geven aan dat ze behoefte hebben aan concrete richtlijnen en protocollen om effectief om te kunnen gaan met antisemitische incidenten. Dat moet een concreet stappenplan zijn waarin staat welke acties moeten worden ondernomen als er een incident plaatsvindt. Is de minister bereid om met scholen, organisaties en andere experts te zorgen voor een dergelijke handreiking en om verder het gesprek te voeren over hoe Joodse leerlingen een veilige leeromgeving kan worden geboden? In hoeverre herkennen daarnaast vertrouwenspersonen in het hoger onderwijs antisemitisme? Herkennen ze hun rol in het opvangen en begeleiden van Joodse studenten en medewerkers die hiermee te maken hebben? Kan de minister hier misschien over in gesprek met onderwijsinstellingen, om vertrouwenspersonen hierbij te ondersteunen? Het CIDI heeft een meldpunt opgericht dat hulp biedt bij aangifte en andere vervolgstappen. Kan de minister scholen in gesprekken misschien ook stimuleren om dit meldpunt verder onder de aandacht van ouders van Joodse leerlingen te brengen?

Dit toenemende antisemitisme laat ook zien hoe belangrijk het is dat leraren de ondersteuning hebben om gesprekken te kunnen voeren en in goede banen te kunnen leiden over gevoelige thema's als antisemitisme, racisme, homofobie of eenzaamheid. Je hebt organisaties zoals de Respect Foundation, die hierin goed werk doen. Voor dat gesprek moet ook de ruimte zijn. Op welke manieren kan de minister zich nog meer inzetten voor de ondersteuning van leraren en voor het vergroten van de weerbaarheid van leraren op dit punt?

Voorzitter, dan het onderwerp vakmanschap. De samenleving schreeuwt om technici, juist gezien alle uitdagingen waar wij nu voor staan. Dit kabinet heeft op het gebied van de praktijkgerichte havo al mooie stappen gezet. Er zijn een stuk meer aanvragen ingediend dan het geld dat ervoor beschikbaar is. Dat laat zien dat het onderwijsveld ermee verder wil. Laten we nu een nieuwe stap zetten, richting het wettelijk verankeren van een echte techniekhavo als onderwijsvorm. Daar is behoefte aan. Het Gilde Vakcollege Techniek in Gorinchem is hier al mee gestart. Brugklassers krijgen nu al tien uur techniekonderwijs per week. Vanaf de derde klas werken zij aan complexe opdrachten vanuit het bedrijfsleven. De wettelijke kaders hiervoor ontbreken echter. In Gorinchem lopen ze daartegenaan doordat een techniekhavoleerling evenveel kost als een vmbo-leerling met een techniekprofiel, terwijl de bekostiging niet toereikend is. Ook zijn de wettelijke vereisten voor het curriculum hierop niet ingericht. Dat is een onwenselijke situatie die jongeren geen recht doet. Is de minister daarom bereid om te verkennen hoe het goede werk dat al gebeurt wettelijk verankerd kan worden, waarbij aandacht is voor de financiering en het curriculum?

Als het om vakmanschap gaat, kijk ik nadrukkelijk ook naar het vmbo en het mbo. Is de minister bereid om te verkennen hoe we de administratieve lasten en daarmee ook de werkdruk voor mbo-docenten kunnen verlagen? Voor het basisonderwijs loopt er al een onderzoek door de Rekenkamer naar de administratieve lasten. Is de minister bereid om ook voor het mbo te onderzoeken waar de administratieve lasten vandaan komen en hoe die verminderd kunnen worden?

Voorzitter, we zijn in Nederland gezegend met docenten die hart hebben voor hun vak. Hoe vaak komen docenten die soms al tientallen jaren voor de klas staan echter zelf bij bedrijven in hun werkveld? Zou het niet goed zijn als docenten soms ook even stage kunnen lopen, al is het maar één dag per halfjaar? Op welke manieren zou de minister dit eventueel kunnen stimuleren en hiervoor ruimte kunnen bieden?

Voorzitter, ik dank de minister voor de brief over de studieschuld, met opties voor rentemaatregelen voor studenten die onder het leenstelsel hebben gestudeerd. Bij de derde optie lezen we in een voetnoot over een niet-verkende optie, namelijk om het geld te gebruiken om de eenmalige tegemoetkoming te verhogen. Is de minister bereid om deze optie verder uit te werken, met alle mitsen en maren? Daarbij zou ik graag concrete opties zien. Stel je voor dat we het geld tot bijvoorbeeld 2040 middels een kasschuif naar voren halen. Hoe hoog zou dan de tegemoetkoming zijn? Lukt het om daar nog voor de tweede termijn van het kabinet op terug te komen?

Voorzitter, ik rond af met nog één punt: de thuiszitters. Elke thuiszitter in het onderwijs is er een te veel. Een van de problemen die hen belemmert om deel te nemen aan het reguliere onderwijs is het feit dat leerlingen in het reguliere onderwijs geen vakcertificaten kunnen halen middels het staatsexamen. Is het in het kader van passend onderwijs, waarbij we juist zo veel mogelijk leerlingen in het reguliere onderwijs een plek willen geven, niet goed als het behalen van certificaten ook voor hen mogelijk is? Is de minister bereid om de wet- en regelgeving hierop aan te passen?

Voorzitter, daar laat ik het bij. Dank u wel.

Door Mirjam Bikker op 15 februari 2024 om 15:05

Meerderheid stemt voor long-covid poliklinieken

Eindelijk komen er long-covid poliklinieken. Dat is de uitslag van de stemming in de Tweede Kamer vanmiddag. Een jaar geleden pleitte Nico Drost al voor speciale poliklinieken voor long-covid patiënten. Long-covid patiënten verdwalen nu te vaak in een medische mallemolen. Er moet een plek komen waar ze erkenning vinden, gespecialiseerde hulp en waar ook steeds meer kennis wordt verzameld.

Tot nu toe kwam dat maar niet van de grond. Terwijl het in het buitenland wel lukt en artsen en patiënten het eens zijn. Dat moet anders. Er is al zo lang gewacht.

Dinsdag sprak ik nog met dappere Jenna. Al 10 maanden zit ze ziek thuis, terwijl ze zo graag naar school gaat, net als alle anderen kinderen. Heel veel kinderen net als Jenna, maar ook jongeren en volwassenen met long-covid lijden in stilte. Aangrijpend en zo verdrietig voor patiënten en hun families.

Vandaag zetten we eindelijk als Kamer een cruciale stap in de strijd tegen long-covid. We zijn er nog niet... maar dit is een cruciale stap voor patiënten en artsen in de strijd tegen post-infectueuze ziekten zoals long-covid. De zoektocht naar een goede behandeling zal doorgaan, dat vraagt heel veel van patiënten die in stilte wachten. We leven met hen mee.

Door Mirjam Bikker op 14 februari 2024 om 19:00

Bijdrage aan het debat over eindverslag met de formateur

Ik heb eerder gesproken over Hoop. Met de woorden van Augustinus: “Hoop heeft twee prachtige dochters: woede en moed. Dat zijn woede over de dingen zoals ze zijn en moed om te geloven dat ze niet zo zullen blijven als ze zijn." Dat is voor mij een reden waarom ik elke dag blijf geloven in de politiek van de hoop.

Dat is ook de opdracht van een nieuw kabinet. Bouwen aan een politiek die het vertrouwen geeft aan de samenleving om er voor elkaar te zijn en om te komen met praktische, werkbare oplossingen voor problemen. En dat is niet eenvoudig. Wat in een campagne soms zo simpel wordt voorgesteld, is in werkelijkheid vaak complex en weerbarstig.

Als je grote dingen belooft, maar niet duidelijk is hoe je ze betaalt, ligt er een hele grote opgave. Dan begrijp ik de heer Omtzigt wel als hij zegt: ‘bestaanszekerheid bouw je niet op luchtkastelen.’ En toch voorzitter, vond mijn fractie het moeilijk te begrijpen dat in deze fase niet de rechtstaat, maar ‘geld’ de reden voor de breuk zijn. Want wind mee of tegen, dat maakt elke coalitie mee. Dat betekent dat je keuzes moet maken. Kiezen in schaarste. Dat is de kern van politiek. Dat is waar je voor gekozen bent.

Ik dank de informateur voor zijn verslag. Zijn verslag biedt helderheid maar roept bij mijn fractie ook wel veel vragen op. Zijn opdracht was helder. Eerst onderzoeken of de partijen het eens kunnen worden over een gezamenlijke basislijn over het waarborgen van de rechtstaat; en vervolgens, als hier overeenstemming over is bereikt, of er een reëel perspectief is op het bereiken van overeenstemming over enkele inhoudelijke onderwerpen.

Maar dit is niet wat we de afgelopen 2 maanden hebben gezien. We hebben een proces gezien waar wel een media-stilte was, maar geen social-media-stilte. We hebben een proces gezien waar een basislijn voor het waarborgen van de rechtstaat werd afgesproken die niet voldoende bleek voor samenwerking tussen NSC en anderen.

Eerlijk gezegd, heb ik me afgevraagd - en dat is niets ten nadele van de heer Plasterk - of partijen het ook zo bont zouden hebben gemaakt als ze zich hierover niet in de Kamer, maar bij de Koning zich hadden mogen verantwoorden. De vraag stellen is hem beantwoorden. Mijn fractie keek niet vreemd op dat NSC een streep trok. Dat ze geen heil zagen in een innige politieke samenwerking met deze partijen, kan moeilijk een verrassing zijn ook gezien het voor traject.

En nu het stof is opgetrokken, lijken niet de financiën, maar de rechtstaat de echte reden. Want zo zegt NSC: ‘Gelet op uitspraken in het verleden en standpunten in het verkiezingsprogramma van de PVV, is en blijft de rechtstatelijke afstand te groot voor deelname aan een meerderheidskabinet of een minderheidskabinet.’ Voorzitter, dit roept bij mijn fractie een aantal vragen op: Waarom is de informateur doorgegaan naar fase 2. De conclusie van fase 1 was niet dat er een gemeenschappelijke basislijn is, maar dat de gemeenschappelijke basislijn niet voldoende was voor een samenwerking tussen deze 4 partijen. Was dat niet het moment om te halteren?

De 7 punten die de partijen hebben opgesteld zien op artikel 1 tot 23 van de Grondwet. Ik zou de informateur willen vragen

De basislijn ziet op artikel 1 tot 23 van de Grondwet. Dan wil ik de informateur vragen naar artikel 90 van de Grondwet. Is daar ook over gesproken, zo vraag ik de informateur. Artikel 90 van de Grondwet stelt dat in artikel 90 van de Nederlandse grondwet staat dat de regering zich actief inzet voor de bevordering van de internationale rechtsorde. En dat artikel is urgenter dan ooit. Als we kijken naar de oorlog in Oekraïne. Naar de dreigende taal van Poetin enerzijds en de dreigementen van Trump anderzijds. Is over de invulling van deze opdracht die de Grondwet geeft ook gesproken? Is er overeenstemming over een basislijn over steun aan Oekraine? Over voldoen aan de Navo-norm? Over eensgezind optrekken in Europa? Voor mijn fractie is het belangrijk dat een nieuw kabinet ook daar eensgezind en actief invulling aan geeft.

Hoe nu verder?

Deze informatieronde verdient niet de schoonheidsprijs. Maar onveranderd is dat de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen een duidelijke verschuiving laat zien, die ook gevolgen zal moeten hebben voor de samenstelling van het nieuwe kabinet. De moeizame formatie verandert daar niets aan.

Grote partijen en winnaars hebben grote verantwoordelijkheid. Nu de formatie blijkbaar terug bij af is, zien de vier formerende partijen nog wel kansen. De volgende fase moet niet opgaan aan beleefdheidsgesprekjes of rondje draaien, of weer een cirkelredenering. Maar moet echt gaan om een goed gesprek hoe verder te gaan, de mouwen opstropen, afconcluderen. En ja, ik wil best naar een informateur doen om een kopje koffie te doen. Maar er zijn nu grote partijen aan zet met een grote verantwoordelijkheid om een stap verder te zetten waar ons land echt wat aan heeft.

Door Mirjam Bikker op 13 februari 2024 om 17:08

Meerderheid voor oproep ChristenUnie: Laat gevolgen drugsgebruik zien, start confronterende campagne

Start met een confronterende campagne, gericht op drugsgebruikers. Dat was mijn oproep vorige week in het debat over de begroting van Justitie en Veiligheid. Drugs maken zoveel kapot. Iedereen moet zich bewust zijn van de verwoestende gevolgen voor onze samenleving. Van de zware criminaliteit tot de gezondheidsschade, van de verslavingen tot de verwoestingen in de natuur door drugsafval. Wat de ChristenUnie betreft stellen we een norm en laten we zonder filter zien wat de impact van drugsgebruik is. Vandaag waren de stemmingen over mijn voorstel en goed nieuws, een meerderheid steunde de oproep!

‘Jouw lijntje, zijn liquidatie.’ Met deze slogan startte Rotterdam onlangs een publiekscampagne waarin drugsgebruikers worden afgesproken op het verband tussen onschuldig drugsgebruik in het uitgaansleven en het geweld in de onderwereld. Deze terechte campagne verdient landelijke opvolging. Want opnieuw zien we in Nederland een toename van drugsgebruik, met alle gevolgen. We moeten ons bewust worden van de verwoestende gevolgen. Voor onze gezondheid, voor kwetsbare wijken waar jongeren slachtoffer worden van criminele uitbuiting en zo de prijs betalen van drugsgebruik van anderen – soms zelfs met hun leven. Maar ook voor onze planeet: oerwouden in Colombia die worden ontbost voor cocaïneplantages, drugsafval dat in ons eigen land in de natuur en in het water wordt gedumpt. Hoog tijd om deze gevolgen te laten zien.

Wees niet naïef.