De coronacrisis raakt ons allemaal. Naast onzekerheid over gezondheid is er bij een groep inwoners ook sprake van financiële onzekerheid. Ik zie dat mensen die nooit verwacht hadden schulden te krijgen, nu wel in die situatie dreigen te komen. Wij willen vroegtijdig ondersteuning bieden. Tegelijkertijd staan we ook voor lastige keuzes, want er is een grens aan de middelen. Afgelopen week sprak ik met de gemeenteraad over ons armoedebeleid in coronajaar 2020.
Minder mensen in armoede, maar wel complexere schulden
De meest recente cijfers (CBS, december 2020) laten zien dat het aantal mensen met een inkomen tot de lage inkomensgrens in de gemeente Doetinchem in de afgelopen jaren gedaald is van 3800 naar 3300. Tegelijkertijd is duidelijk dat het aantal mensen dat vier jaar of langer een inkomen tot de lage inkomensgrens heeft gestegen is van 1100 naar 1300. Op dit moment betreft dit in onze gemeente ongeveer 800 huishoudens. Dit komt overeen met ons beeld, namelijk dat het aantal mensen met schulden daalt, maar dat het aantal mensen met een langduriger en complexere schuldenproblematiek daarentegen stijgt.
Effect van corona op de gemeentelijke schuldhulpverlening
Op dit moment is nog niet duidelijk wat het effect van de pandemie precies zal zijn. We zagen in 2020 een lichte stijging naar ongeveer 735 inwoners die gebruik maakten van de gemeentelijke schuldhulpverlening (2018: 653, 2019: 699). In 2020 hebben we veel aandacht besteed aan communicatie over ons aanbod. De stijging is dan ook niet direct toe te schrijven aan de pandemie. Landelijk wordt aangegeven dat een deel van de mensen een terugval ervaart in inkomen. Ook in onze gemeente wordt ruim gebruik van de steunmaatregelen (NOW, TOZO, TVL, TONK). Deze maatregelen zorgen er hoogstwaarschijnlijk voor dat mensen nog niet direct in de problemen komen. We houden er dan ook rekening mee dat (na afronding van de steunmaatregelen) het aantal mensen met schulden, ook in onze gemeente, zal stijgen.
Op weg naar financiële zelfredzaamheid
Mensen raken dikwijls in schulden, zonder dat zij daar invloed op konden hebben. Zij komen ongewild en onverwacht in een afhankelijke positie. Een belangrijk uitgangspunt van het armoedebeleid is het streven dat inwoners die we ondersteunen stappen zetten op het gebied van financiële zelfredzaamheid. Daarmee beogen we dat een gevoel van eigenwaarde, zelfstandigheid en vrijheid terug komt. Om te bepalen of dit voor de inwoner werkt, stemmen we hierover af en leggen we dit ook vast. Het bepaalt mede de inzet van onze dienstverlening.
Taboe
Er rust een taboe op armoede. Mensen schamen zich over het algemeen voor hun situatie. Dit geldt zeker voor mensen waarmee het altijd goed is gegaan (bijvoorbeeld ZZP’ers). We willen dat mensen die schulden verwachten of al schulden hebben geen drempel ervaren om met de gemeente in contact te treden. Gemiddeld duurt het 6 jaar voordat iemand zich meldt voor schuldhulp. Deze termijn willen we drastisch verkorten. Vandaar dat wij op veel verschillende manieren actief communiceren.
De Rondkomers
In Doetinchem zetten we volop in op preventie: bewustwording en het voorkomen van schulden. Er is een actieve coalitie tegen armoede ‘De Rondkomers’. Hierin werken Buurtplein, Laborijn, UWV, Rabobank, De Graafschap en de gemeente samen. Concrete acties zijn een lesprogramma, een theatervoorstelling, een 18+ wijzer en informatie via social media en een nieuwsbrief. Onze toegang is ontschot. Het maakt niet uit waar je je meldt: je wordt altijd geholpen.
Gemeente Doetinchem sluit aan bij de Nederlandse Schuldhulproute
We willen dat alle inwoners kunnen rondkomen, meedoen en schuldzorgenvrij zijn. Daarom wil ik dat de gemeente Doetinchem zich aansluit bij de Nederlandse Schuldhulproute. Onze inwoners kunnen zo nog eerder de informatie of de hulp krijgen die ze nodig hebben.
Zelf je schulden regelen
Mensen die er vroeg bij zijn en op zoek zijn naar de aanpak om zelf hun schulden te regelen, kunnen zelf hun schulden regelen. Hulp nodig? We staan bij de gemeente Doetinchem klaar met onze schulddienstverlening. Hier kun je je aanmelden.
Wet gemeentelijke schuldhulpverlening: vroegsignalering
Per 1 januari 2021 is het wettelijk kader aangescherpt. Het primaire doel van de wetswijziging is het beter en vroeger helpen van mensen met schulden. Voor de gemeente Doetinchem betekent dit dat we volop door kunnen gaan op de ingeslagen weg. We hadden al de nodige afspraken met zorgverzekeraars, woningcorporaties en energie- en drinkwaterbedrijven over het uitwisselen van gegevens over betalingsachterstanden in het kader van vroegsignalering. Dit heeft in Doetinchem al lang een hoge prioriteit en dat blijft onverminderd zo.
Beschermingsbewind
Gemeente Doetinchem biedt sinds 2019 als één van de eerste gemeenten in ons land beschermingsbewind aan. Uitgangspunt daarbij is dat bij de gemeente het totale pakket aan schuldhulpverlening beschikbaar is. De bewindvoerder helpt om zelf weer regie te nemen over de financiën. Er wordt aandacht besteed aan vaardigheden en gedrag. Dit hoeft niet te betekenen dat iemand alle geldzaken helemaal zelfstandig regelt. Het kan ook zijn dat iemand zoveel mogelijk zelf bepaalt hoe hij zijn geld beheert. De gemeente Doetinchem verwijst inwoners dus niet (altijd) meer door naar externe bewindvoerderskantoren.
Toeslagenaffaire
Door problemen bij de uitvoering van de kinderopvangtoeslag door de Belastingdienst zijn naar verwachting 40 gezinnen in de gemeente Doetinchem getroffen. Bij de gemeente is niet bekend welke inwoners dit zijn. De Belastingdienst wil herstellen wat fout is gegaan en heeft daarvoor ouders benaderd. Er is informatie beschikbaar via deze website. De Belastingdienst compenseert de gedupeerden, maar dit is niet altijd voldoende om uit de problemen te blijven. Er kunnen bijvoorbeeld andere problemen zijn ontstaan rondom inkomen, schulden of zorg. Wij ondersteunen hen dan graag. Gedupeerden kunnen contact opnemen met de gemeente. Inmiddels heeft een aantal mensen dat gedaan.
Ondersteuning ondernemers
De verwachting is dat er een toename zal zijn van (zelfstandig) ondernemers met schulden. De gemeente Doetinchem biedt zelfstandig ondernemers inkomensondersteuning levensonderhoud en/of een lening voor bedrijfskapitaal. Laborijn voert deze ondersteuning uit, die valt onder de ‘Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers’ (Tozo). Naast financiële ondersteuning is er ook hulp bij heroriëntatie (bedrijfsadvies, omscholing, trainingen). In Doetinchems Vizier verscheen afgelopen week dit artikel.
Sneller uit schulden
Mensen wachten vaak te lang voordat zij zich bij de gemeente melden. Vaak hebben zij dan schulden bij veel verschillende schuldeisers en hebben zij geen overzicht meer en geen uitzicht meer op een schuldenvrije toekomst. Zowel onze inwoner als de schuldeisers hebben er belang bij dat wij een sterke regie voeren op de weg naar een schuldenvrije toekomst. Daarom zullen wij in Doetinchem de komende tijd nagaan hoe we met een collectief van schuldeisers afgestemd schulden kunnen saneren. Daarnaast willen we waar nodig een adempauze inlassen voor mensen met schulden. Een saneringskrediet werkt in specifieke gevallen. In dat geval neemt de gemeente (wij werken met Kredietbank Nederland) de schulden over en betaalt deze af. Dit maakt deel uit van een traject waarmee we beogen dat de inwoner stappen zet naar financiële zelfredzaamheid. Een belangrijk punt hierbij is dat ‘werken loont’. Wij willen dat elke stap op het gebied van (parttime) werk voor onze inwoners ook een stap is op weg naar een schuldenvrije toekomst.