Nederland zit in een wooncrisis. Een kleine greep uit de krantenkoppen van deze week. 'Aantal daklozen in Nederland is sinds 2009 verdubbeld.' 'Huizen te duur voor starters.' 'Sociale woningbouw krijgt geen lucht meer.' Het kabinet doet het voorkomen alsof deze wooncrisis een natuurramp is. Niets is minder waar. Het is hoog tijd voor een woonoffensief.
In 2017 klopte minister Blok zich trots op de borst ‘ik ben de eerste VVD'er die een heel ministerie heeft doen verdwijnen’. Het afschaffen van het ministerie van wonen (VROM) is het sluitstuk op decennia van afbraak. Wonen moest zoveel mogelijk aan de markt worden gelaten. De sociale huursector werd bewust afgebroken. De woningen -altijd bestemd voor mensen met en laag en gemiddeld inkomen- zijn nu alleen nog voor mensen met de laagste inkomens. Doordat inmiddels drie maanden huur per jaar aan de staatskas moeten worden betaald zitten corporaties knel. De wachtlijsten zijn gemiddeld 9 jaar. Steeds meer mensen worden de vrije huur- en koopmarkt op gedwongen. Deze markt werkt vooral in het voordeel van beleggers en pandjesbazen. Koopwoningen zijn voor velen niet meer te krijgen, de huren in de vrije sector zijn torenhoog, de rechten van huurders beperkt. Na al deze politieke keuzes is de reactie van staatssecretaris Blokhuis die deze week zegt zich ‘rot geschrokken’ te zijn ronduit gratuit.
De wooncrisis is geen natuurramp maar het gevolg van politieke keuzes. Andere politieke keuzes zorgen voor een andere uitkomst. Zoals in Wenen. Die stad bouwde het afgelopen jaar 10.018 nieuwe sociale huurwoningen. Tegelijk werd ook 151.6 miljoen geïnvesteerd in het verbeteren en energiezuinig maken van bestaande huurwoningen. Omdat de stad razendsnel groeit is de stad een woonoffensief gestart. Zo wordt de nieuwe wijk Seestadt gebouwd. Er staat onder andere een door toparchitecten gebouwd, prijswinnend en zeer duurzaam en groen nieuw appartementencomplex. De appartementen zijn te huur voor circa €450 per maand. Dit is geen uitzondering maar regel. Wenen heeft -net als Nederland- een lange traditie van trotse volkshuisvesting. Waar Nederland stopte ging Wenen door. Ruim 60% van alle inwoners van Wenen woont in een sociale huurwoning. De stad is de grootste huisbaas van Europa. Met een inkomen tot netto €66.610 per jaar voor een tweepersoonshuishouden mag je een sociale huurwoning huren, lage inkomens krijgen huurtoeslag. Wenen heeft hierdoor geen getto’s. De leefbaarheid is zeer belangrijk en daarom bouwen ze niet alleen huizen maar ook voorzieningen. Veel groen, zorg, kinderopvang, goedkoop OV, collectieve sport en speelvoorzieningen zijn de standaard en zelfs zwembaden op daken of inpandige sauna’s komen voor.
Het rotsvaste geloof in de markt van opeenvolgende kabinetten leidde naar een ravijn. Onze grondwet is volkomen duidelijk: de overheid moet zorgen voor voldoende woongelegenheid. Deze wooncrisis kan niet opgelost worden met pleisters of door door te gaan op de ingezette weg. Niet de markt maar de mensen moeten centraal staan. Wat Wenen kan, dat kunnen wij toch ook? Wij stellen voor om een woonoffensief te starten. Maak een miljardenfonds en een nationaal bouwplan om de bouw en het verbeteren van betaalbare en duurzame huur- en koopwoningen aan te jagen. Schaf de verhuurderheffing af en zet deze miljarden in voor het woonfonds. Het kabinet moet regie nemen en de beste architecten uitdagen weer te bouwen aan trotse volkshuisvesting. De markt moet worden teruggedrongen allereerst door beleggers en pandjesbazen fors extra te belasten om koopstarters weer een kans te geven. Huurders moeten meer rechten en zeggenschap krijgen over hun huis en buurt. Een goed en betaalbaar huis weer als recht, niet als privilege.
Lilian Marijnissen, fractievoorzitter SP Tweede Kamer
Sandra Beckerman, SP Tweede Kamerlid