Sinterklaas is weg, maar het Zwartepieten bleef…
Jaren geleden werd vastgesteld dat er goede redenen waren voor meer samenwerking tussen de drie gemeenten op Voorne: Brielle, Hellevoetsluis en Westvoorne. Als afzonderlijke gemeenten kunnen geen van de drie – nee, ook Hellevoetsluis niet – echt een vuist maken om bij belangrijke regionale beleidszaken iets in de melk te brokkelen.
Maar, zoals overal, is ‘gemeentelijke herindeling’ een vies woord. Men hecht heel erg aan zijn eigen gemeenschap. Koudwatervrees, of terechte zorg? Het is vaak allebei een beetje waar: natuurlijk heeft de ‘grootste broer’ wel eens de neiging om de rol van vader te spelen, ook Hellevoetsluis was daar in het verleden geen uitzondering in; en ‘het’ stadhuis komt misschien voor sommigen wel erg ver weg te liggen. Maar de keerzijde van de medaille is dat de eigenheid van kleine kernen lang niet altijd gedoemd is te verdwijnen na een gemeentelijke fusie. En hoeveel verder is het nu van Tinte naar het stadhuis van Hellevoetsluis in plaats van naar het stadhuis van Westvoorne? Het scheelt minder dan drie kilometer.
Rond 2015 werd er steeds meer over gesproken hoe de gemeenten op Voorne een optimale samenwerking konden bereiken. Allerlei scenario’s van alle kanten werden beoordeeld: samenwerken op bepaalde taken, op ambtelijk niveau of geheel opgaan in één gemeente. Op typisch Nederlandse wijze werd er gepolderd, en we kwamen in het midden uit. We laten de ambtenaren van de drie gemeenten samengaan (dit proces werd later genoemd Werkorganisatie Voorne, of kortweg WOV), maar we gaan later nog eens nadenken over onze bestuurlijke samenwerking. In een gezamenlijke motie van de drie gemeenteraden in januari 2017 werd dit met elkaar afgesproken. Overigens waren de verschillende visies niet netjes langs politieke partijlijnen gescheiden, maar vaak langs de landmeetkundige grenslijnen van de drie gemeenten. Met andere woorden: ook binnen de verschillende partijen zat men vaak niet op één lijn.
Consensus (met elkaar eens zijn) is goed, maar zachte heelmeesters maken stinkende wonden, en dat bleek ook hier het geval. Zodanig dat eind 2017 al eerste signalen kwamen dat de ambtelijke samenwerking niet echt goed van de grond kwam. Begin 2018 werden deze signalen allengs sterker tot in de zomer de drie colleges ook tot dit inzicht kwamen en een kwartiermaker ‘van buiten’ werd aangesteld om de WOV vlot te trekken. Het oude zeer van de ‘grote broer’ werd in de zomer opnieuw leven ingeblazen toen door Hellevoetsluis in de media de publiciteit werd gehaald met voortijdige uitspraken. Nog een spreekwoord uit de kast halen: ‘Vertrouwen komt te voet en gaat te paard’. Het vertrouwen van Brielle en Westvoorne in Hellevoetsluis verdween in een razende galop.
In oktober 2018 werd het eindelijk duidelijk: één ambtelijke organisatie onder de leiding van drie afzonderlijke besturen is vrijwel niet mogelijk. En het is ook geen doelmatig middel als opstapje naar één gemeente. Opvallend was hierbij ook de observatie van de kwartiermaker dat de samenwerking tussen ambtenaren op werkvloerniveau best aardig liep, maar dat met name in de leiding en het bestuur de grootste weerstand werd ondervonden; wantrouwen alom. Hierna was het Voorns Beraad (overlegforum van alle fractievoorzitters op Voorne) misschien niet unaniem, maar toch zeker wel in grote mate om: de WOV was het niet en zou het ook niet worden. Er leek zelfs steeds meer overeenstemming dat er praktisch eigenlijk maar één optie overbleef: een gemeente Voorne, op korte of iets langere termijn. En er was grote overeenstemming dat met name de projectleiding een belangrijke oorzaak was van het mislukken van het project, de onvermijdelijke conclusie was dat de gemeenteraden veel meer aan het stuur moesten staan.
Er was dus alle reden om de WOV te stoppen en met elkaar te bekijken hoe de samenvoeging van de drie gemeenten kon worden bereikt. Het zou goed geweest zijn om daarvoor enige tijd te nemen en te zorgen dat de drie gemeenteraden samen formeel zouden besluiten om de motie van januari in te trekken en, tegelijk gezamenlijk, een nieuwe motie aan te nemen om het pad naar een bestuurlijke fusie (één gemeente Voorne) in te slaan. Hellevoetsluis was de eerste die op 1 november een gemeenteraad op de rol had staan. Goedbedoeld en inhoudelijk niet onjuist, maar strategisch niet erg handig, besloten vijf fracties eenzijdig een motie in te dienen met de opdracht om de WOV te stoppen en verder zoveel mogelijk samen te blijven werken. Strategisch niet erg handig, want opnieuw liet Hellevoetsluis zich gelden als de ‘grote, arrogante broer’. Tijdens de beraadslagingen over deze motie nam ik namens de PvdA-fractie het standpunt in dat we deze motie niet nu, maar binnenkort gezamenlijk in drie gemeenten moesten aannemen. Ik kon de andere fracties in Hellevoetsluis niet overtuigen, en ten langen leste werd de motie unaniem, dus ook met mijn stem, aangenomen. De gemeentesecretaris van Hellevoetsluis deed dat de volgende dag nog eens dunnetjes over door bij zijn collega’s uit Brielle en Westvoorne te bevestigen dat Hellevoetsluis de stekker uit de WOV had getrokken, zonder daarbij te benadrukken dat andere vormen van samenwerking door zouden gaan of zelfs geïntensifieerd zouden worden.
Waar ik al bang voor was geweest gebeurde nu ook: Westvoorne verdrietig en Brielle boos. Waar we het in het Voorns Beraad bijna eens waren geweest, hadden wij nu weer gevoelige schenen gevonden om tegenaan te schoppen. Hopla, wankel en pril vertrouwen weer door het afvoerputje, terwijl daar feitelijk eigenlijk geen reden voor was. Het was genoeg voor weer een robbertje ‘ver-plassen’ waar een van de burgemeesters zich zodanig geroepen voelde om olie op het vuur te gooien en dat gedeputeerde Jeanette Baljeu hiervoor de gele kaart trok. In de afgelopen week heb ik tweemaal, uit de grond van mijn hart, in het algemeen volwassen mensen verweten zich te misdragen als kleuters op het speelplein: ‘ja maar jij bent begonnen …’
Bij het begin van 2019 heb ik een droom: Ik zie een eiland Voorne met een groot aantal volwassen raadsleden die allemaal het beste voor hebben met onze inwoners. Laten we elkaar vertrouwen, laten we naar elkaar luisteren, en met elkaar afwegen wat er nodig is voor alle inwoners op Voorne om hier zo comfortabel te wonen, met de juiste voorzieningen daar waar we ze nodig hebben en behoud van de waarden van onze mooie dorpen en kernen. Ik ben er van overtuigd dat onze inwoners ons er voor zullen waarderen. Daar wil ik mij voor in blijven zetten.
Het bericht Elkaar vertrouwen, naar elkaar luisteren… verscheen eerst op PvdA Voorne.