Als je met te weinig zuurstof bent geboren heb je daar je hele leven last van. Je ledematen doen het wel, maar het werkt allemaal niet verfijnd. Het leven begon voor mij dan ook letterlijk met vallen en opstaan. Een struikelblok dat van een letterlijke betekenis allengs overging in een eeuwige strijd om overeind te blijven. Het goed opgetuigde systeem uit de jaren zeventig voerde mij langs vele deskundige loketten. De roze tuinpakken dachten empathisch met ons mee. “Uw zoon kan het beste tot zijn recht komen op een LOM-school. Dat tempo past beter bij zijn mogelijkheden.” Mijn ouders knikten beleefd ja en vervolgden hun weg. Komt niets van in. Laat hem maar naar een normale school gaan. De maatschappij past haar tempo later ook niet aan. Dat is de beste les die ik onbewust heb meegekregen.
Door Marco Lucas
Ik ging met keurige rapporten door de lagere school heen en ook mijn middelbare school heb ik zonder al teveel problemen voltooid. Een steuntje in de rug in vorm van wat tijdscompensatie bij het eindexamen omdat ik door die valse start niet al te snel kan schrijven. Het was inmiddels eind jaren ‘80 en toen had je de Wet Arbeid Gehandicapte Werknemers. Of ik onder die vlag ben aangenomen weet ik niet eens, maar het kostte zelfs mij geen moeite om aangenomen te worden bij onze grote telefoonlijnenfabriek. De maakbare samenleving draaide nog op volle toeren. Het was een andere tijd. Wat nu kansen pakken heet, heette toen solidariteit. Wat nu de profiteurs zijn, waren toen de zwakkeren in de samenleving. De onrendabelen, zoals Marcel van Dam hen ooit noemde, daar werd naar omgekeken. Het kantelpunt was zonder dat iemand het doorhad in aantocht. Wat ooit een vakbond was, werd een gesprekspartner. Buiten het zicht van de wereld om was de overlegeconomie geboren. Een nieuw landschap tekende zich af, waar men onder het mom van ieders competenties het recht van de sterkste introduceerde. Polderen noemde men dat. Belangen moesten opnieuw geformuleerd worden. De overzichtelijkheid van de verzuiling had plaatsgemaakt voor het individu. De hoge bomen die schier tot in de hemel groeiden was iets waar iedereen zich mee ging identificeren. Jij bent ook een hoge boom. Als jij jezelf water geeft en van tijd tot tijd snoeit, dan groei jij ook tot in de hemel. Mijn hemel. De goden van de marktwerking werden aanbeden, de aandeleneconomie explodeerde en succes werd een keuze, en iedereen leefde opeens in volle verbondenheid met elkaar. Nooit meer verkeerd verbonden, maar altijd online. Een geromantiseerd leven kwam binnen handbereik en kreeg vorm middels algoritmen. Met één klik uitzicht op je mooiste vakantie. De andere kant van de wereld is naast de deur komen te liggen. Het is allemaal bijna gratis. Ik wist niet dat ik zó verliefd kon worden op verre landen. Ik wist niet dat ik zo van reizen hield. Ik koop spullen waar ik het bestaan niet van kon vermoeden. Ik heb vrienden waarvan ik nooit had kunnen bevroeden bevriend mee te worden. Wow, ik droom bijna niet meer, ik besta. Verlangens zijn vintage, bereiken is het leven.
Ook het grootkapitaal heeft de maakbare samenleving ontdekt. Middels algoritmen worden onze interesses gestuurd, ons denken bepaald en onze belangen vals voorgesteld. Nou ja, onze belangen? Onze belangen die door onze zoekopdrachten worden gestuurd. Zonder dat wij het in de gaten hebben zijn het niet onze zoekopdrachten. Zijn het niet onze keuzes, maar keuzes door algoritmen gemaakt. Zonder dat wij het in de gaten hebben is het niet onze eigen stem, maar een stem door algoritmen uitgebracht. Zonder dat wij het in de gaten hebben is dit straks niet ons kabinet. Maar een kabinet door algoritmen ‘gekozen’. Zonder dat wij het in de gaten hebben. Want ik. . . . . ik beslis.
