Poliflw

Een streep door de plannen om de rente op studieleningen te verhogen. Dat willen de meer dan 112.000 ondertekenaars van de petitie “stop de renteverhoging”, een initiatief van GroenLinks, studentenbelangenorganisatie ISO, Landelijke Studentenvakbond LSVB, scholierenorganisatie LAKS, CNV Jongeren en de Nationale Jeugdraad. Vandaag nam de Eerste Kamer de handtekeningen in ontvangst.

Dat de petitie binnen twee weken zo vaak is getekend, is ongekend, stelt GroenLinks. Volgens de partij laat het zien dat het draagvlak voor de renteverhoging minimaal is. Als de wet wordt doorgevoerd, bouwen studenten 5.000 euro extra schuld op. “De renteverhoging zorgt voor een hogere studieschuld voor een nieuwe generatie studenten. Dat is niet te verantwoorden”, zegt Ruard Ganzevoort, Eerste Kamerlid voor GroenLinks.

Vanavond en morgen debatteren de Eerste Kamerleden over het voorstel van de regering om de studierente te verhogen. Of de wet erdoor komt is twijfelachtig. Het is de laatste wet waarover de Eerste kamer in de huidige samenstelling met elkaar spreekt. In de nieuwe samenstelling zou de wet het niet redden. “Senator, u kunt het verschil maken”, is dan ook de boodschap aan de senatoren bij de aanbieding van de petitie.

“De maatregel zorgt niet voor beter onderwijs, niet voor meer begeleiding en niet voor meer kansengelijkheid. De enige reden dat de minister voor Onderwijs de maatregel wil, is om de staatskas te vullen”, zegt GroenLinks Kamerlid Zihni Özdil.

“Deze petitie laat de enorme maatschappelijke onvrede over deze onrechtmatige wet zien’’, zegt ISO-voorzitter Tom van den Brink.

“Waar de overheidsfinanciën ook zonder de renteverhoging haalbaar zijn, is het negatieve effect op studenten erg groot. We roepen de Eerste Kamer daarom op om op te komen voor studenten en tegen dit voorstel te stemmen”, zegt LSVb-voorzitter Carline van Breugel.

NJR-voorzitter Luce van Kempen: "De renteverhoging is de zoveelste maatregel die de uitgangspositie van jongeren verder onder druk zet. Er moet juist in jongeren worden geïnvesteerd, dat is in het belang van ons allemaal.’’

LAKS-voorzitter Jordy Klaas: ‘’Scholieren staan met de renteverhoging nog verder onder druk om in een keer de juiste studie te kiezen. Dat lukt vaak niet en een verkeerde keuze gaat meer geld kosten.’’

“Het verhogen van de rente op de studielening maakt studeren opnieuw duurder. Het is een verkeerd signaal aan studenten dat investeren in je toekomst gelijk staat aan het maken van forse schulden. Wij roepen daarom de leden van de Eerste Kamer op om tegen dit voorstel te stemmen”, zegt Semih Eski, voorzitter CNV Jongeren

Criminaliteit moet worden aangepakt door contante betalingen voortaan al vanaf 5.000 euro te controleren. Een Kamermeerderheid steunt vandaag een voorstel van GroenLinks en de PvdA hiertoe. De grens moet ten minste worden gehalveerd, van 10.000 euro naar 5.000 euro. Zo wordt het moeilijker voor criminelen om zwart geld uit te geven.

Alle kinderen moeten mee kunnen doen met activiteiten die door de school worden georganiseerd. Dat is de strekking van de wet die SP en GroenLinks vandaag naar de Tweede Kamer hebben gestuurd. In deze initiatiefwet wordt geregeld dat scholen alle kinderen moeten meenemen op schoolreizen en excursies. Maar ook deelname aan andere zaken die door de school worden georganiseerd, mag niet afhangen van een financiële bijdrage.

Kamerleden Lisa Westerveld (GroenLinks) en Peter Kwint (SP) vinden dat het tijd is om dit in de wet vast te leggen. Westerveld: ‘Juist in het onderwijs moeten alle leerlingen een gelijke kans krijgen. Scholen hebben hier een belangrijke rol in. Bovendien raakt het een kind als de hele klas mee mag met het schoolreisje, maar jij moet achterblijven met een vervangende opdracht in een leeg klaslokaal.’

Kwint: ‘Elk jaar krijgen we weer schrijnende verhalen te horen over kinderen die niet mee mogen naar de speeltuin of de kerstviering. Heel veel scholen doen het goed, maar sommigen vertikken het simpelweg om het goede te doen. Die worden nu door onze wet verplicht om iedereen mee te laten gaan, onafhankelijk van de portemonnee van de ouders.’

De discussie over de vrijwillige ouderbijdrage loopt al tientallen jaren, maar tot de dag van vandaag komt het voor dat leerlingen worden uitgesloten van activiteiten. Scholen zijn vrij in het vragen van een financiële ouderbijdrage, maar moeten wel uitdrukkelijk vermelden dat deze bijdrage vrijwillig is. In praktijk gebeurt dat niet altijd. Sommige scholen zetten ouders zelfs onder druk om de bijdrage te betalen. Ondanks dat ook minister Slob heeft aangekondigd dit onwenselijk te vinden, blijven concrete maatregelen uit.

Ook binnen de sectorraden is over de kwestie gesproken. SP en GroenLinks zien echter weinig in vrijblijvende convenanten, die ieder schoolbestuur naar eigen wens kan invullen.

‘Al in de jaren ’90 werd gesproken over convenanten tussen schoolbestuurders. Twintig jaar later maken sommige schoolbesturen er nog steeds een bende van. Deze kinderen zijn niet geholpen met een convenant. Die hebben recht op een wet. Onze wet’, aldus Kwint.

Westerveld: ‘Na een discussie die al tientallen jaren speelt is het nu gewoon tijd voor duidelijkheid. Dat is fijn voor schoolbesturen, leerlingen en ouders. Die duidelijkheid geven we door vast te leggen dat geen enkel kind buitengesloten mag worden. Daar kan toch niemand het mee oneens zijn?’

Tweede Kamerlid Tom van der Lee stelt schriftelijke vragen aan minister Wiebes (EZK) over het gebruik van oude cijfers door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) om de klimaatplannen van de industrietafel door te rekenen. Als het PBL de nieuwste cijfers zou gebruiken zou blijken dat de CO2-boete voor grote bedrijven die weigeren te verduurzamen, in de praktijk uitkomt op een boete van 0 euro, schrijft NRC vandaag.

Het PBL wil de cijfers op basis waarvan de klimaatplannen doorgerekend worden wel actualiseren, maar pas na een opdracht van het ministerie, zegt Pieter Boot, hoofd klimaat, in de krant. Van der Lee wil dat de minister die opdracht nog eens expliciet geeft.

Van der Lee: “Na al het gedoe over de energierekening moet voorkomen worden dat er onduidelijkheid ontstaat over de plannen van het kabinet om de grote vervuilende industrie aan te pakken. We willen niet opnieuw dat de plannen van het kabinet te voordelig worden voorgespiegeld terwijl er in de praktijk onvoldoende gebeurt om grote vervuilers te laten betalen en burgers te ontzien. Daarom pleiten wij voor een CO2-belasting. Dat is eerlijk, effectief en eenvoudig.”

"Bij een verantwoord asielbeleid hoort een terugkeerbeleid. Hierbij staan vrijwillige terugkeer en perspectief op het opbouwen van een nieuw leven in hun vaderland voorop zodat mensen uit vrije wil en met opgeheven hoofd naar huis kunnen. Dat werkt beter en is ook goedkoper." Dat zegt Europarlementariër Judith Sargentini, die rapporteur is op de herziening van de huidige Europese wet.

De Europese Commissie besloot in september een herziening voor te stellen van de huidige regels uit 2008. Tot op heden zette de Commissie in op het beter toepassen van de huidige richtlijn door lidstaten.

"De Europese Commissie is overduidelijk bezweken onder de politieke druk van de Europese leiders die thuis spierballentaal bezigen, terwijl ze niet eens in staat zijn gebleken de huidige wet toe te passen", aldus Sargentini. "En de Commissie heeft broddelwerk aangeleverd. Ze concentreert zich op afstraffen en opsluiten van mensen en gaat daarmee voorbij aan de realiteit."

Het doel van de richtlijn is om terugkeer te bevorderen, maar de aanpassingen van de Commissie maken dit juist onmogelijk. De Commissie wil migranten eerder gevangenzetten, waardoor de weg op een vrijwillige - en doorgaans succesvollere - terugkeer wordt afgesloten. Daarbij gaat het om migranten die geen verblijfsvergunning krijgen, onvoldoende financiële middelen hebben of geen vaste verblijfplaats. In deze gevallen is er volgens de Commissie het risico dat deze migranten verdwijnen.

Sargentini: "Dit is een belachelijke redenering. Welke migrant voldoet niet aan de eisen die de Commissie stelt? Zo ondermijnt de Commissie een effectief terugkeerbeleid, want je bevordert dat mensen uit vrees voor gevangenschap zich juist aan de autoriteiten gaan onttrekken en uit het zicht van de instanties verdwijnen."

Verder verplicht de Commissie de migrant tot het verkrijgen van de juiste reisdocumenten bij zijn ambassade. Een onmogelijke opgave voor mensen die hun land zijn ontvlucht en nog in een asielprocedure zitten, zegt Sargentini. "Hen vragen naar hun ambassade te gaan brengt deze mensen en hun familie in gevaar."

Sargentini stelt dat veel voorstellen niet te rijmen zijn met mensenrechten. Ook is er geen analyse van de gevolgen van dit voorstel zoals altijd gebruikelijk bij een wetsvoorstel. Dat dit nu ontbreekt is extra onzorgvuldig omdat mensen maandenlang kunnen worden opgesloten. Sargentini: "Het voorstel van de Europese Commissie heb ik dan ook grotendeels herschreven. En heb ik het Parlement gevraagd om een eigen beknopte onderzoek te doen."

Sargentini voelt zich gesterkt door de gesprekken die ze de afgelopen maanden heeft gevoerd met organisaties als het Europese Fundamentele Rechten Agentschap, UNHCR, UNICEF, de International Arbeidsorganisatie (ILO), de Internationale Migratie Organisatie (IOM) en Amnesty International en Save the Children. Sargentini: "Wat luid en duidelijk uit al mijn gesprekken is gekomen, is dat het voorstel van de Commissie aan alle kanten rammelt."

"Uitgangspunt is vrijwillige terugkeer. Regels die dit onderuit halen, heb ik aangepast", aldus Sargentini. Haar voorstellen garanderen daarnaast dat kinderen niet worden opgesloten, meer aandacht wordt geschonken aan kwetsbare personen, terugkerende migranten kunnen rekenen op re-integratie en de periode dat ze vast zitten sterk wordt beperkt. Verder worden de regels in lijn gebracht met internationale en Europese regels, want arbitraire detentie en het ontnemen van effectieve toegang tot de rechter kan echt niet. 

De kans dat bedrijven die een milieudelict begaan dat vaker doen is groot. De handhaving schiet te kort, de pakkans is klein en de boete laag. De maatschappelijke kosten van de milieudelicten zijn vaak hoog; het brengt de leefomgeving van mensen in gevaar en het verwijderen van giftige stoffen uit bodem en water kost veel geld. GroenLinks wil daarom dat er voor bedrijven die meerdere malen de milieuregels overtreden, een veelplegeraanpak komt. 

Zodat risicobedrijven beter in de gaten worden gehouden en steeds zwaarder bestraft worden en het financieel niet meer loont om een milieudelict te begaan. GroenLinks Tweede Kamerlid Suzanne Kröger stelt het plan vandaag voor tijdens de begrotingsbehandeling.

Kröger: ‘Het zijn steeds weer dezelfde bedrijven die de regels aan hun laars lappen. Ze werken met zeer giftige en gevaarlijke stoffen. Die bedrijven komen nu veel te makkelijk weg met hun misdaden. Net als bij draaideurcriminelen willen we dat deze cowboys steeds harder gestraft worden, dat hun misdaden uit het verleden meegerekend worden in de hoogte van boetes en dat ze geen nieuwe vergunning meer krijgen.’

Veelplegeraanpak milieucriminaliteit

De aanpak voor veelplegers bestaat uit verschillende onderdelen. De handhaving moet beter, de pakkans groter en het moet niet langer winstgevend zijn voor bedrijven om toch een milieudelict te begaan. Een paar euro kostenbesparing voor een bedrijf kan de samenleving soms tonnen schade opleveren. De belangrijkste maatregelen:

•            Bedrijven die vaker milieudelicten plegen worden onder verhoogd toezicht gesteld.

•            Boetes worden steeds hoger en zijn gerelateerd aan de maatschappelijke risico’s en schade

•            Three strikes out: bedrijven die vaker betrapt worden verliezen hun vergunning

•            Er komt extra geld voor handhaving, de ILT (Inspectie voor Leefomgeving en Transport) wordt versterkt, de €12 miljoen aan bezuinigingen worden teruggedraaid. 

•            De eis voor een financiële zekerheidsstelling wordt weer ingevoerd, zodat gemeenten niet opdraaien voor de saneringskosten.

•            Bij de kosten van de vergunning zitten de kosten voor de handhaving inbegrepen. Zodat de risicobedrijven betalen en niet de samenleving.

•            Bij een vergunningaanvraag van een risicobedrijf wordt vaker de BIBOB toegepast om criminelen te weren

Veiligheid en handhaving

Afvalbedrijven, chemische bedrijven, plasticfabrikanten en raffinaderijen, werken met explosieve brandgevaarlijke en zeer giftige stoffen. Het is dus van groot belang dat juist deze bedrijven zich strikt aan de regels houden. Toch blijkt uit cijfers van RIVM en ILT dat dit vaak niet het geval is. In 2017 zijn er 511 inspecties uitgevoerd bij bedrijven die werken met gevaarlijke stoffen, er werden in totaal 664 overtredingen geconstateerd. Steeds vaker is er achterstallig onderhoud en zijn installaties verouderd. Uit het Nationaal Onderzoek Gevaarlijke Stoffen van de transportsector blijkt dat 1/3 van de transportbedrijven die met gevaarlijke stoffen werken de afgelopen vijf jaar geen enkele inspectie heeft gehad. Meer dan de helft van die bedrijven geeft zelf aan dat er naar hun mening teveel rotte appels in de sector werkzaam zijn.

Groenlinks wil dat Nederland een Haaien Actie Plan (HAP) maakt en een jaarlijks budget van 1 miljoen euro vrijmaakt voor de bescherming van de Caribische natuur. 

Het Wereld Natuur Fonds (WNF) publiceerde deze week  een rapport waaruit blijkt dat het aantal wilde dieren  sinds 1970 met gemiddeld 60% gedaald is. Daarom verdienen ook de haaien in het Caribisch gebied van het Nederlands Koninkrijk rondzwemmen bescherming. Momenteel is er te weinig geregeld voor de 25 haaiensoorten die daar voorkomen.

GroenLinks Tweede Kamerlid Laura Bromet: ‘Het zijn onze haaien die naar de haaien gaan. Wilde dieren zijn waardevol en prachtig. Deze dieren verdienen actieve bescherming, ze zijn een onmisbaar onderdeel van het ecosysteem. Maar daar is wel een actieplan, geld en politieke wil voor nodig.’ 

Het wettelijk verplichte Natuurbeheerplan BES Eilanden is al in 2017 verlopen en sindsdien gebeurt er weinig om de natuur te beschermen. In 2015 is door toenmalig staatssecretaris Dijksma een haaienreservaat ingesteld in de wateren van Bonaire en Saba . Onlangs is een deel van Sint Eustatius daaraan toegevoegd door minister Schouten. Toch doet Nederland niets om de beesten in het haaienreservaat te beschermen waardoor het gebied alleen op papier beschermd is. Er is geld nodig voor onderzoek, voor salaris en bootjes voor wildliferangers. Ook moeten er met de plaatselijke vissers afspraken gemaakt worden. 

Algemene Politieke Beschouwingen Eerste Kamer, 30 oktober 2018

Tineke Strik, GroenLinks

Voorzitter,

Vertrouwen in de toekomst. Dit motto kozen de coalitiepartijen vorig jaar voor hun akkoord. En wie wil dat niet? Het moet gezegd: het akkoord verwoordde grote ambities. Maar woorden geven nog geen vertrouwen. Vertrouwen in de toekomst creëren, vergt eensgezindheid en voortvarendheid.

Zodat hervormingen tijdig worden doorgevoerd. De goede economische uitgangspositie van Nederland biedt daar ook alle kansen toe. We hadden daarom verwacht omstuwd te worden door een hoos aan revolutionaire plannen en wetgeving. Maar tot nu toe is het akelig stil over die hervormingen. Het lijkt wel of het kabinet al genoeg met zichzelf te stellen heeft. De traagheid die het kabinet aan de dag legt laat zich slecht rijmen met de aanvankelijke bravoure, en zeker ook met de hete adem van de provinciale statenverkiezingen.

Ik moet trouwens wel het hele verhaal vertellen, ere wie ere toekomt. De afschaffing van het referendum heeft het kabinet heel snel voor elkaar gekregen (als D66 toch moest slikken, dan maar snel). Het boerkaverbod was ook zo beslecht. De Wet Inlichtingen en Veiligheidsdiensten niet te vergeten. Maar ik doelde hier op de bereidheid en ambitie om duurzaam te hervormen, Nederland echt op die toekomst voor te bereiden. Ik neem het kabinet graag mee naar die welomschreven speerpunten uit het akkoord.

Zo benadrukt het akkoord de Nederlandse waarden ‘die we moeten blijven onderhouden, delen en doorgeven’. De vraag is echter op welke waarden het kabinet doelt en waarom. Wat ons betreft staan de kenmerken van de democratische rechtsstaat, onze traditie van tolerantie ten aanzien van andersdenkenden, andersgelovigen en mensen met een andere afkomst, maar ook de internationale oriëntatie voorop. De traditie, tenminste na de Tweede Wereldoorlog, om bescherming te bieden aan mensen die hun eigen land moeten vluchten. En nog recenter in de geschiedenis uitten deze waarden zich ook in een sterke verzorgingsstaat, waarin we omkijken naar elkaar. Ik weet niet zeker of het kabinet deze waarden wil versterken door vaker onze vlag te hijsen en het Wilhelmus te zingen. Maar ons lijkt het van belang dat de waarden die het weefsel zijn van onze samenleving, echt de basis vormen van het binnenlands en buitenlands beleid. Kan de premier laten zien op welke wijze dat gebeurt?

Is hij bijvoorbeeld bereid op te komen voor de fundamentele waarden van de Europese Unie? Regeringen sturen vluchtelingen terug naar mensonwaardige detentiecentra in Libië of basale opvangkampen zonder perspectief. Deze afschuifpolitiek strookt niet met de mondiale roep om meer solidariteit, zoals het VN Global Compact on Refugees. En het triggert ook het onderlinge afschuiven binnen de EU. Een verkeerd voorbeeld doet helaas ook volgen. Hoe gaat de premier solidariteit terugbrengen in het vluchtelingenvraagstuk?

We zien een negatieve spiraal bij de uithollende rechtsstaten in Hongarije, Polen, Bulgarije. Gelukkig zijn er bemoedigende arresten van het Hof van Justitie, maar voor naleving is politieke druk onmisbaar. Is de premier bereid om hiertoe binnen de Raad het initiatief te nemen? Daarmee geeft hij opvolging aan de acties van andere Nederlanders, Timmermans en Sargentini. En daarmee zou ook hij de ambitie van het coalitieakkoord: ‘onze waarden versterken, delen en doorgeven’ recht doen.

Klimaat

Voorzitter, een andere ambitie uit het coalitieakkoord: “We pakken de uitdaging van de klimaatverandering aan. Nederland wordt duurzaam.” Het groenste kabinet ooit, jubelden enkele coalitiepartijen. De omarming van de Klimaatwet van Klaver en Asscher was een goede eerste stap, maar echte resultaten vergen een concrete invulling. Toen de klimaattafels er niet uitkwamen, had het kabinet zelf knopen moeten doorhakken. Maar dit groenste kabinet ooit opent een tweede ronde onderhandelingen. Ondanks de conclusie van het Planbureau voor de Leefomgeving en het Centraal Planbureau dat snel politieke keuzes moeten worden gemaakt. Het Gerechtshof geeft in de Urgenda-zaak dezelfde boodschap aan het kabinet: neem je verantwoordelijkheid voor de gemaakte afspraken. Maar de coalitie maakt de indruk van een konijn dat in de koplampen kijkt. Waarom tonen de coalitiepartijen hier geen politiek leiderschap? Zijn ze wel zo eensgezind in de groene ambities? In elk geval één partij windt daar geen doekjes om en voert openlijk obstructie. Buma noemde laatst zelfs het praten over klimaat een groot risico en waarschuwde voor een tweedeling die het klimaatbeleid zou veroorzaken. Zo’n coalitiepartner is niet op zoek naar draagvlak voor het kabinetsbeleid en evenmin om die tweedeling te voorkomen. Maar voorzitter, een rechtvaardig klimaatbeleid vergt juist concrete maatregelen op korte termijn, ook over een eerlijke verdeling van de lasten. De additionele CO2 heffing voor de industrie is belangrijk, maar niet genoeg. Inmiddels vindt de reductiedoelstelling van 55% in 2030 steeds meer steun. Maar die gigantische opgave vergt dappere politici die geen enkel taboe schuwen (bijvoorbeeld over een duurzaam landbouw- of vervoersysteem) en die keuzes maken. Pas dan kunnen sectoren zich daarop gaan richten. De onzekerheid van burgers wordt juist gevoed doordat het kabinet geen enkel inzicht geeft in een lasten en lustenverdeling. Erkent de premier dit, en wat kunnen we van hem verwachten? Krijgen we in elk geval snel inzicht hoe de 25% reductie voor 2020 wordt gerealiseerd?

Een andere ambitie luidt: “We investeren in onze collectieve voorzieningen, bijvoorbeeld met extra geld en menskracht voor veiligheid, onderwijs, en zorg.” Recente demonstraties wekken de indruk dat professionals in de zorg, het onderwijs en de politie kennelijk een ander beeld hebben bij ‘investeren’ dan dit kabinet. Toen het economisch slecht ging is de publieke sector jaar na jaar afgeknepen. Dat konden mensen misschien nog wel begrijpen, ook al vonden ze tegelijkertijd decentraliseren en bezuinigen oliedom. Maar nu het goed gaat, wordt er maar mondjesmaat hersteld. Als de premier antennes heeft voor de samenleving, dan weet hij dat onze beroepskrachten deze fooi niet meer accepteren nu het Nederland voor de wind gaat. De structureel te hoge werkdruk leidt tot roofbouw op hun gezondheid maar ook tot verminderde kwaliteit. De recente sluiting van een viertal ziekenhuizen zonder enige interventie vanuit de overheid (wat een contrast met de banken) maakt zorgverleners en patiënten onzeker. Het legt bloot hoezeer achtereenvolgende kabinetten onze publieke taken afhankelijk hebben gemaakt van marktwerking en private partijen. Het is echter wel de publieke sector die onze waarden beschermt. Investeren in gelijke kansen, zorgen voor elkaar, onze burgerrechten waarborgen door goede rechtshulp en rechtspleging en meer veiligheid. Als het kabinet deze waarden echt belangrijk vindt, dan investeert het in kwaliteit van die publieke taken. Wie weet wordt dan wel spontaan het volkslied aangeheven.

Dat gaat niet gebeuren, zo blijkt uit de dividendbelasting soap. Toen na een jaar van kritische rapporten alleen nog de eigen vezels overbleven om op te vertrouwen, gaven de lobbyisten zelf de doodsteek aan Ruttes kroonjuweel. Een uitgelezen kans om de vrijgekomen twee miljard alsnog aan de publieke sector te besteden of aan de klimaatregelen. Maar helaas, al die euro’s gaan toch naar de grote bedrijven, zelfs zonder daar enige duurzaamheidsvoorwaarde aan te koppelen. Wat een gemiste kans!

Terwijl de premier het vestigingsklimaat tevoorschijn toverde als argument voor de afschaffing van de dividendbelasting, is dit nu plots een zelfstandig doel geworden. Maar ons vestigingsklimaat wordt alom geroemd en de winstbelasting voor bedrijven is relatief bijzonder laag. Maar bovendien pretendeert de premier het MKB hiermee te steunen. Maar denkt hij echt dat bakkers en fietsenmakers naar het buitenland verhuizen voor de winstbelasting? Als hij echt het MKB wil steunen, waarom dan niet de BTW-verhoging van 6 naar 9 procent terugdraaien en meer arbeidskorting geven?

De 2 miljard investering in het bedrijfsleven is overigens wel een compliment waard voor de VVD. Drie partijen onderwerpen zich aan zijn logica, waarmee het met een kwart van de stemmen 100 procent van zijn programma weet waar te maken. En dat vertaalt zich ook in de peilingen.

Er mist kennelijk een tegenwicht binnen de coalitie dat opkomt voor laagbetaalden en mensen met de minste kansen. Het leven van burgers wordt veel duurder en veel van hen krijgen geen compensatie via de algemene lastenverlichting, omdat ze daar simpelweg te weinig inkomen voor hebben. Erkent de premier dit en hoe gaat hij dat oplossen? Waarom kiest het kabinet ervoor om de groep alleenstaande ouders rond het minimumloon er het minst op vooruit te laten gaan? Ze verdienen steun om werk en zorg te kunnen combineren. Is dat niet logischer dan het inkomen van bovenmodaal verdienenden te verhogen? Collega Rombouts hield onlangs met een partijgenoot uit de Tweede Kamer een indringend pleidooi om het aantal kinderen dat in armoede leeft met een kwart te verminderen. Dan zouden we nog een beschamende 300.000 arme kinderen in het rijke Nederland overhouden. Een lovenswaardig pleidooi, maar dat gaat niet lukken met deze miljoenennota. Hoe gaat de premier deze terechte oproep honoreren?

Het kabinet zegt ook ambities te hebben voor “meer zekerheid en kansen in een nieuwe economie, bijvoorbeeld met een nieuwe balans tussen flexwerk en vaste contracten.” Het enige wetsvoorstel in de pijplijn, de WAB, biedt helaas geen oplossing voor de precaire situatie van anderhalf miljoen ZZP-ers zonder pensioenopbouw en verzekeringen. Ook wacht heel Nederland al jaren op de hervormingen van het pensioenstelsel. Ook hier geldt: polderen is reuze belangrijk, maar dat ontslaat het kabinet niet van de verantwoordelijkheid om tijdig keuzes te maken en te hervormen waar nodig. Zal het kabinet de belofte inlossen dat mensen met zware beroepen eerder mogen stoppen? En waar blijven maatregelen voor het tekort aan sociale huurwoningen en almaar stijgende huren en koopprijzen, na de overijverige liberalisatie van de woningmarkt?

Voorzitter, de publieke waarden staan niet centraal bij dit kabinet. Dat brengt mensen in verwarring. Waarom zijn we in het rijke Nederland niet verzekerd van goede zorg, onderwijs en veiligheid? Tegelijkertijd buiten sommige politici dat onbehagen uit met een retoriek die groepen burgers tegen elkaar opzet en mensen uitsluit. Als er al sprake is van een tweedeling, dan wakkert het kabinet dit aan met een zwak sociaal economisch beleid. Het sociaal minimum op de Cariben wordt al jaren getraineerd, is dat niet een kwestie van normen en waarden? Burgers willen de overheid als bondgenoot die pal staat voor solidariteit en gelijke kansen. Versterking van de publieke waarden doe je met sociaal beleid, niet met een canon.

Tot slot voorzitter staan we niet alleen in Nederland voor politieke verschuivingen. De Europese Unie wacht een turbulente periode, met de naderende Brexit en verkiezingen in een periode van polarisatie en fragmentatie. Meer dan ooit hebben burgers het vertrouwen nodig dat Europa duurzame oplossingen biedt voor problemen waar ze echt mee kampen. Dat vereist dat onderlinge financiële afhankelijkheid gepaard gaat met gezamenlijke afspraken over sociaal-economisch beleid, onderwijs en andere cruciale factoren die sociale ongelijkheid en uitsluiting uitbannen. Bij een keuze tussen meer fragmentatie en meer integratie binnen de EU, is het laatste voor ons de enige optie. Welke toekomst ziet het kabinet voor de EU, en hoe gaat het de onderlinge polarisatie verminderen?

Hoe gaat premier Rutte als een van de langstzittende leiders zijn krediet inzetten om de cohesie en solidariteit binnen de EU te versterken? In het Europees Parlement gaf hij zijn visie op Europa, gloedvol en met durf, waarom horen wij dat in Nederland zo weinig?

Voorzitter, bij zijn aantreden straalde dit kabinet de ambitie uit om Nederland toekomstbestendig te maken. We zien graag dat het kabinet zich herpakt en durft te kiezen. Als het gaat om duurzame en sociale maatregelen, dan willen wij een uitgestoken hand graag aannemen. Tot nu toe echter hebben we die plannen niet gezien, laat staan een uitgestoken hand. Toch dringt de tijd: alles wijst erop dat het kabinet over een half jaar uitnodigender en constructiever zal moeten samenwerken met de oppositie. Hoe eerder het kabinet daartoe bereid is, hoe meer vertrouwen het kabinet ook echt kan hebben in de toekomst.

“De kabinetsreactie op de voorstellen voor het Klimaatakkoord schiet tekort en lijkt onvoldoende om de klimaatdoelen te halen.” Dat zegt GroenLinks-klimaatwoordvoerder Tom van der Lee in een reactie. Belangrijkste kritiekpunt is dat op veel punten concrete maatregelen ontbreken.

Van der Lee: “Wat nodig is, zijn concrete plannen die voor iedereen duidelijk zijn. De industrie, burgers, het MKB, gemeentes en provincies; iedereen moet weten waar ze aan toe zijn. Maar zolang wensdenken overheerst en de ‘hoe-vraag’ nog niet duidelijk wordt beantwoord, ontbreekt de noodzakelijk regie voor een succesvolle energietransitie. In deze kabinetsreactie wordt te veel gereageerd op individuele voorstellen, die via de klimaattafels naar boven zijn gekomen. Dat is niet genoeg. Het kabinet moet niet mee- of tegenblazen in het orkest, maar leiderschap tonen en er als dirigent voor gaan staan.”

Daarnaast hekelt Van der Lee de politieke taboes die de coalitie legt op rekeningrijden en forse reductie van de veestapel.

Van der Lee: “Het gebrek aan politieke moed en creativiteit bij het kabinet maakt dat wat nu voorligt onvoldoende lijkt te zijn om het doel van 49% minder CO2-uitstoot in 2030 te bereiken. Om maar te zwijgen over het doel ook een uitvoerbaar reductiescenario voor 55% achter de hand te hebben.” Dit laatste doel werd, volgens het PBL, al onvoldoende uitgewerkt in het voorstel voor het Klimaatakkoord. Deze kabinetsreactie legt volgens Van der Lee een aantal kaders op, die dit nog moeilijker realiseerbaar maakt.

Van der Lee is wel positief over het feit dat het kabinet duidelijk maakt dat de industrie moet gaan betalen voor haar eigen verduurzaming. Zo blijft de CO2-mimimum prijs voor de elektriciteitssector overeind.

Van der Lee: “De logica en noodzaak om de industrie mee te laten betalen, wordt nu voor het eerste door dit kabinet als beginsel onderkend. Dit brengt ons een eerste stapje verder richting het ideaal waar GroenLinks al sinds haar oprichting voor staat: een rechtvaardige transitie naar een duurzame economie waarin de lusten en lasten eerlijk verdeeld worden. Het is echt een trendbreuk dat het kabinet nu ook pleit voor een additionele CO2-heffing voor de hele industrie, al is het alleen nog als stok achter de deur en ontbreekt concrete invulling van deze maatregel nog.”

Ondanks deze positieve noot vindt Van der Lee het wel teleurstellend dat elk inzicht in een lasten en lustenverdeling ontbreekt en pas in beeld lijkt te komen na totstandkoming van een eindakkoord.

Van der Lee: “Hoe burgers hun huis moeten verduurzamen blijft in de lucht hangen. Het is een gotspe dat zonder enige uitleg gesteld wordt dat gebouwgebonden financiering ‘niet fiscaal kan worden ingepast’.”

Ook over het stimuleren van elektrisch rijden en de opwekking van duurzame energie is nog veel onduidelijk. Van der Lee: “Er moet een duidelijke visie zijn op hoe er genoeg duurzame energie wordt opgewekt en hoe die energie terecht komt waar dat nodig is. Ook wordt er in de plannen van het Klimaatakkoord veel teveel aanspraak gemaakt op biomassa, zoveel is er niet beschikbaar en het ontbreekt aan een keuze waar die verantwoord kan worden ingezet.”

Tijdens de Algemene Financiële Beschouwingen presenteert GroenLinks een plan voor de verbetering van het Nederlands vestigingsklimaat. Om de dure afschaffing van de dividendbelasting te voorkomen, willen alle oppositiepartijen alternatieven onderzoeken. Het kabinet weigert de alternatieven te onderzoeken en daarom doet GroenLinks dat nu. De partij laat  zien dat een verbetering van het vestigingsklimaat mogelijk is voor veel meer bedrijven dan een handje vol multinationals.  

GroenLinks Kamerlid Bart Snels: ‘Bedrijven lok je niet met fiscale voordeeltjes maar met  kennis en innovatie. Juist dat moet je dus verbeteren. Goed zakendoen is belangrijker dan goedkoop zakendoen.’

GroenLinks wil op een aantal manieren kennis en innovatie stimuleren. De partij maakt meer geld vrij voor publiek private samenwerking en voor promovendi die hun onderzoek zowel bij een universiteit als een bedrijf uitvoeren.  Publieke kennisinstellingen krijgen extra budget voor research & development, wat vooral voor kleinere MKB bedrijven gunstig is omdat zij te klein zijn om dit zelf te financieren. En er komt een overgangsregeling voor expats die nu minder belasting betalen om zo buitenlandse promovendi tegemoet te komen. Bovendien wordt de regeling voor expats afgetopt op een inkomen van 100.000,- euro om te voorkomen dat het voordeel vooral naar grootverdieners gaat.  De dekking van het alternatieve plan voor de verbetering van het vestigingsklimaat wordt niet uit de dividendmaatregelen gehaald, maar wordt elders gezocht. De miljarden voor de afschaffing van de dividendbelasting blijven daardoor beschikbaar voor andere doeleinden.