Poliflw

GroenLinks presenteert vandaag een uitgebreide toekomstvisie op de ouderenzorg in Nederland. Onder de titel ‘Lachend Tachtig’ doet Kamerlid Corinne Ellemeet een aantal concrete voorstellen waarmee de samenleving zo wordt ingericht dat ouderen langer de regie over hun leven kunnen houden en de groep kwetsbare ouderen die thuis woont beter wordt bediend.

Ellemeet raadpleegde tal van experts op het gebied van ouderenzorg en wil ministers De Jonge en Bruins tot een nauwere samenwerking bewegen. De specialisten komen namelijk bijna allemaal tot de conclusie dat zorg en welzijn hand in hand moeten gaan om deze groeiende bevolkingsgroep langer vitaal te houden: een absolute voorwaarde om de continuïteit van onze zorg voor de toekomst te waarborgen. Dat maakt de kabinetskeuze om ouderenzorg onder de twee ministers te verdelen onhandig.

Maar liefst 94 procent van de Nederlandse ouderen woont thuis. GroenLinks wil de zorg daarom ‘dichterbij’ organiseren en buurtwerk en huisartsen nauwer laten samenwerken bij de monitoring van het smaldeel ouderen dat meer moeite heeft zelfstandig te kunnen blijven wonen. Gemeenten moeten in hun huisvestingsplannen bovendien rekening houden met ouderen door in nieuwbouw of renovatieplannen rekening te houden met de risico’s die deze groep loopt in hun leefomgeving.

Veel meer en veel eerder dan nu moeten artsen die zijn gespecialiseerd in ouderenzorg worden ingezet op het moment dat een oudere zich meldt bij een huisartsenpraktijk, en er moet kritisch worden gekeken naar de behandelplannen voor deze groep: vaak maakt een operatie mensen op hogere leeftijd eerder zwakker dan beter. “Ouderen hebben altijd het laatste woord, maar ik weet zeker dat veel mensen kwaliteit van leven belangrijker vinden dan het vooruitzicht van een lang ziekbed. Daar moeten we ook in Den Haag over durven praten, ” aldus Ellemeet.

Vanmiddag om 12.30 uur organiseert Ellemeet een symposium in de Oude Zaal van de Tweede Kamer. Minister De Jonge neemt daar de nota ‘Lachend Tachtig’ in ontvangst.

Willen we dat onze ouderen lachend tachtig worden, dan moet het schot weg tussen zorg en welzijn. Dat is de kern van de vandaag verschenen notitie Lachend Tachtig, waarin Kamerlid Corinne Ellemeet de toekomstvisie van GroenLinks op ouderenzorg ontvouwt.  

Voor een toekomst die is gericht op de leefkwaliteit van een groeiende bevolkingsgroep, moet het ministerie van Volksgezondheid zijn aanpak wijzigen. Er moet een aanpak komen voor het bestrijden van eenzaamheid. Er zijn meer geschikte woningen nodig. Hulp moet dichtbij in de wijk georganiseerd worden. En behandelaren die gespecialiseerd zijn in ouderenzorg geven we een prominentere plek bij behandelingen.  

Daarmee kan volgens Corinne Ellemeet morgen al worden begonnen. “Voor betere samenwerking tussen zorg en welzijn heb je geen stelselwijziging nodig,” zegt Ellemeet. “Wel bevlogenheid. Want er wordt bij ouderenzorg niet goed genoeg nagedacht over de ouderen die thuis wonen. En dan heb je het dus over 94 procent, want slechts zes procent woont in verzorgingshuizen.”

Goede voorwaarden voor fijn thuis wonen blijven achter

“Ouderen willen zo lang mogelijk de regie over hun leven houden en dat kan ik me heel goed voorstellen. Maar terwijl het aantal bewoners in tehuizen afnam, is de ontwikkeling van goede voorwaarden voor fijn thuis wonen niet toegenomen.”  

En daar heeft het met name een deel kwetsbare ouderen last van. “Die mensen vallen tussen wal en schip: dreigen te vereenzamen, lopen onnodige risico’s vanwege de indeling van hun huis, doen steeds vaker een beroep op de spoedeisende hulp die daardoor overbelast raakt.”

Lachend tachtig

GroenLinks vindt dat deze groep een gelukkiger oude dag verdient. “Lachend tachtig worden, dat is wat alle ouderen verdienen. Dus moeten de welzijn en zorg samen werken. Ministers De Jonge en Bruins moeten op dat punt ook echt de handen ineenslaan: verschillende regels en geldstromen zijn hartstikke interessant voor bewindslieden en volksvertegenwoordigers, maar de mensen over wie het gaat hebben gewoon recht op soepele hulp.”

 

Ellemeet wil bijvoorbeeld af van het ziekenhuis als groot instituut op afstand waar alles wordt geregeld. “Voor ouderen is toegankelijkheid het toverwoord. Organiseer hulp dichterbij. En vertel een eerlijk verhaal. Door ons bekostigingssysteem in de zorg, worden soms rare keuzes gemaakt: zo is het soms bijna onmogelijk om een tijdelijk bed te vinden voor iemand die even niet thuis kan wonen. Je moet niet hoeven leuren met mensen van de ene locatie naar de andere.”

Specialisten in ouderenzorg eerder betrekken

Verder moet de expertise van artsen die zijn gespecialiseerd in ouderenzorg veel eerder worden ingezet. “Het aantal ouderen groeit en doet in toenemende mate een beroep op onze ziekenhuizen. Iedereen moet behandeld kunnen worden, maar je moet de vraag durven stellen of je iets opschiet met een operatie of een chemokuur. Geriaters zijn in staat om vast te stellen of een oudere baat heeft bij medisch handelen. Vaak gaan mensen juist achteruit na een ziekenhuisopname.”  

Politiek een heikel punt. “Het is de roze olifant in de Kamer. Niemand wil er over praten omdat het verwijt op de loer ligt dat je wilt bezuinigen op ziekenhuiskosten die ouderen maken. Daar is GroenLinks absoluut niet op uit. Maar als we het eerlijke verhaal vertellen en benoemen dat risicoprofielen voor behandelingen zijn gericht op mensen van middelbare leeftijd, en niet op ouderen, en dat een operatie mensen vaak juist verzwakt, denk ik echt dat veel mensen passen voor verdere behandeling. De zorg is daar nu niet op ingericht. Dat moet veranderen.”

In Nederland zijn jaarlijks 120.000 thuiswonende ouderen slachtoffer van psychisch geweld. Daarnaast krijgen maar liefst 10.000 ouderen te maken met lichamelijke mishandeling. Dit blijkt uit een recent onderzoek onder 65-plussers die nog thuis wonen uitgevoerd door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Schokkende cijfers die er niet om liegen. Op initiatief van GroenLinks richt de minister een campagne tegen mishandeling nu speciaal op ouderen. Zij worden gewezen op de mogelijkheid om mishandeling te melden en hulp te vragen.

 

Uit het onderzoek van het RIVM blijkt ook dat 1,1 procent van de thuiswonende ouderen financieel wordt uitgebuit. Daarnaast wordt 0,6 procent van hen verwaarloosd en krijgt 0,3 procent te maken met ongewenst seksueel gedrag. Daders van de mishandeling zijn onder andere familieleden, mantelzorgers of zorgverleners.

 

Het meldpunt Veilig Thuis, waar mishandeling kan worden aangegeven, is nu vooral gericht op kindermishandeling. Daar komt dankzij GroenLinks ook verandering in. De telefonische hulpdiensten Veilig Thuis en Sensoor gaan intensiever samenwerken en hun expertise over ouderenmishandeling vergroten. Het meldpunt Veilig Thuis gaat zich meer richten op ouderen zelf en niet alleen op hun zorgverleners. Het meldpunt is er óók voor ouderen.

 

Corinne Ellemeet: “Ik ben ontzettend blij dat het kabinet mijn voorstellen om ouderenmishandeling tegen te gaan oppakt. Je veilig voelen in je eigen huis zou vanzelfsprekend moeten zijn en hulp altijd binnen handbereik.”

 

 

GroenLinksleider Jesse Klaver en zorgwoordvoerder Corinne Ellemeet presenteerden zaterdag een initiatiefwet (pdf) waardoor gemeenten niet langer verplicht zijn de zorg aan te besteden. De initiatiefwet is de eerste actie die voortvloeit uit de kantinetour van Klaver. GroenLinks wil af van het idee dat Europees bepaald wordt hoe gemeenten hun zorg moeten inrichten.

Gemeenten zijn verplicht om lokale zorg aan te besteden voor bedragen boven de 750.000 euro. Die marktwerking zorgt voor een aantal grote problemen: Door concurrentie op prijs hebben zorgverleners steeds minder tijd hebben voor hun patiënten en staan de salarissen zwaar onder druk. Daarnaast zorgen de aanbestedingen voor een bureaucratisch gedrocht wat veel tijd vraagt van zorgaanbieders en gemeenten. Tot slot vergroot de aanbestedingsverplichting de kans dat mensen telkens met andere zorgverleners te maken krijgen, terwijl het juist in de zorg belangrijk is een vertrouwensrelatie op te bouwen.

De initiatiefwet van Klaver en Ellemeet schrapt de verplichting uit aanbestedingswet om lokale zorg aan te besteden.

Klaver: “De zorg is geen markt en een patiënt is geen product. De mensen die in de zorg werken doen dat werk vanuit hun hart: omdat ze mensen willen helpen. Maar in de wereld van het economisme verdwijnt juist die persoonlijke aandacht uit de zorg.”

De aanbestedingen in de zorg liggen al langer onder vuur. Onder meer minister Hugo de Jonge (VWS) sprak zich als wethouder al eerder uit tegen de verplichte aanbesteding. In 2012 nam de Tweede Kamer de initiatiefwet Kant aan die de thuiszorg uitzonderde van aanbestedingsprocedures. Het kabinet Rutte II maakte dit Kamerbesluit ongedaan.

Kantinetour

Het idee voor de initiatiefwet ontstond tijdens de kantinetour die GroenLinks enkele weken geleden is gestart. In kantines door heel Nederland gaat Klaver in gesprek met ‘de stille motor van Nederland’: de mensen die het land draaiende houden. Veel aanwezigen begonnen over de problemen die ontstaan door de aanbestedingen in de zorg.

Zo sprak Klaver in Doetinchem met een groep thuiszorgmedewerkers uit de Achterhoek die vertelden hoe ze vanwege de verplichte aanbesteding werden ontslagen, om vervolgens voor 25 procent minder salaris weer aan het werk te ‘mogen’. In Alkmaar vertelde jeugdbeschermer Yvonne dat ze noodgedwongen stapels papier moet invullen. Ze voelt zich tegenwoordig meer administrateur dan jeugdbeschermer en heeft dagelijks het idee tekort te schieten. Want kon ze vroeger bij elk kind onder haar bescherming eens in de twee weken langs. Nu niet meer. Nu moet ze kiezen. Jij wel, jij niet.

Klaver: “De eerste zes bijeenkomsten van de kantinetour onderstrepen indringend dat mensen met dienstbare beroepen worden behandeld alsof ze productiemedewerkers zijn van de BV Nederland. We horen dat terug vanuit alle sectoren. Of het nu de basisschoolleraar, de thuiszorgmedewerker of de wijkagent is, altijd zijn de verhalen terug te voeren op doorgeslagen marktwerking, overmatige efficiencydenken en controledwang.”

Europese Commissie

Een eerste versie van de initiatiefwet ligt klaar, maar voordat de wet wordt behandeld door de Tweede Kamer willen Klaver en Ellemeet eerst een uitgebreide consultatieronde organiseren. Daarbij wordt, en dat is uitzonderlijk, ook de Europese Commissie betrokken. De verplichte aanbesteding komt voort uit de implementatie van een Europese Richtlijn.

Klaver: “Er zijn Europese regels over gelijke behandeling voor bedrijven, maar in de zorg moet het niet gaan om economisch belang maar om het belang van mensen. Ik ben het aan de mensen die ik de afgelopen maanden in de kantines gesproken heb verplicht om te proberen dit te veranderen. Daarom gaan we het gesprek aan met Eurocommissarissen Vestager en Timmermans om hen te overtuigen dat het onzin is als Europese regels leiden tot verplichte marktwerking in de jeugdzorg en thuiszorg.”

Om hun pleidooi kracht bij te zetten nodigen Klaver en Ellemeet de eurocommissarissen uit voor een werkbezoek om langs te gaan bij verschillende zorgaanbieders om met eigen ogen te zien wat de verplichte aanbesteding in de praktijk betekent.

GroenLinksleider Jesse Klaver en zorgwoordvoerder Corinne Ellemeet presenteerden zaterdag een initiatiefwet waardoor gemeenten niet langer verplicht zijn de zorg aan te besteden. Dit is zijn motivatie.

Tijdens de Kantinetour sprak ik de afgelopen weken veel mensen uit de zorg die met heel veel liefde over hun vak spraken. Maar vrijwel allemaal zeiden ze ook: we worden gek van de administratie, de werkdruk, de personeelstekorten en het feit dat we bijna geen tijd meer hebben om dat te doen waarom we voor de zorg hebben gekozen: goede zorg leveren met aandacht voor de mens achter de patiënt.

De problemen in de jeugdzorg en thuiszorg zijn echt groot. In Doetinchem sprak ik een groep thuiszorgmedewerkers die door de marktwerking werden ontslagen en daarna tegen 25 procent minder loon werden aangenomen. Bij hetzelfde bedrijf!

Dit heeft alles te maken met de verplichte marktwerking in de thuiszorg en jeugdzorg. Gemeentes zijn sinds 2016 verplicht deze zorg 'aan te besteden' waardoor verschillende zorgaanbieders gaan concurreren op prijs en kwaliteit. Maar omdat kwaliteit veel lastiger te meten is en omdat er fors is bezuinigd op de thuiszorg en jeugdzorg wint de goedkoopste zorgaanbieder de opdracht. Daardoor sluipt het economisme in de zorg: hoeveel patiënten kun jij in één dag behandelen? Hoe kunnen we zo kostenefficiënt mogelijk opereren? Hoe kunnen we zo groot mogelijke productie draaien?

Het is idioot. De zorg is geen markt en zorgmedewerkers zijn geen productiemedewerkers van de BV Nederland. Zorg moet gaan om mensen helpen, niet om geld verdienen.

Dit kwam zo vaak terug tijdens de kantinetour dat ik samen met mijn collega Corinne Ellemeet​ heb gezegd: dit is één van de dingen die we met prioriteit moeten veranderen. En dus zijn we samen gaan schrijven aan een wet die zorgt dat gemeenten niet langer verplicht zijn deze vorm van marktwerking in de zorg te hanteren.

De eerste versie van die wet presenteren we vandaag. Het is nog een lange weg voordat we die wet door het parlement hebben geloodst en we zullen ook met de Europese Unie in overleg moeten, maar deze strijd is het absoluut waard om te strijden. Verandering is vandaag een stap dichterbij gekomen.

In het regeerakkoord staat dat iedereen, ongeacht beperkingen, mee moet kunnen doen in de samenleving. Dat betekent ook dat iedereen moet kunnen stemmen. Daarom wil GroenLinks dat het voor mensen met een lichte verstandelijke beperking al vóór de aankomende gemeenteraadsverkiezingen mogelijk wordt om hun stem, onder begeleiding, uit te brengen.

Uit recent onderzoek van het Trimbos instituut blijkt dat licht verstandelijk beperkten heel graag hun stem uit willen brengen, maar nu tegen allerlei praktische bezwaren aanlopen. Zo hebben ze moeite met het lezen en invullen van het stembiljet. Er zou natuurlijk iemand gemachtigd kunnen worden, maar mensen wil graag zelf de regie houden in het stemhokje. En mensen hebben wat GroenLinks betreft ook recht op die eigen regie. De overheid moet daar garant voor staan.

Daarom stelt GroenLinks voor dat mensen met een licht verstandelijke beperking voortaan hulp krijgen in het stemhokje. Dat kan bijvoorbeeld onder begeleiding van een vertrouwenspersoon die ondersteuning biedt.

Corinne Ellemeet: “Nederland moet vooroplopen als het gaat om een samenleving waar iedereen mee kan doen. Als vanzelfsprekend moet iedereen zijn of haar stem kunnen uitbrengen. En daarvoor moeten de stemhokjes dus toegankelijk zijn. Ik verwacht dat de minister zo snel mogelijk aan de slag gaat om ervoor te zorgen dat iedereen straks kan stemmen.”

Om te regelen dat mensen met een licht verstandelijke beperking onder begeleiding kunnen stemmen, moet de kieswet gewijzigd worden. GroenLinks gaat er vanuit dat dit zo snel mogelijk gebeurt.