Poliflw

Bij het debat over de begroting van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat presenteert GroenLinks-Kamerlid Tom van der Lee zes concrete knelpunten in de energietransitie. Deze punten gaan onder andere over een aparte regeling voor kleine windmolens, laadpunten en de Postcoderoosregeling. Deze knelpunten zijn relatief eenvoudig op te lossen maar staan de energietransitie onnodig in de weg.

Tom van der Lee: “Mensen die enthousiast met de energietransitie aan de slag gaan, bijvoorbeeld door een energiecoöperatie te starten of hun woning te isoleren, stuiten nog steeds op veel obstakels. Ik heb een aantal van deze obstakels in kaart gebracht en vraag aan de minister deze obstakels zo snel mogelijk weg te nemen.”

Lees hieronder de zes voorstellen. 

Het sluiten van kolencentrales is de meest snelle en goedkope manier om het klimaatdoel van 25% CO2-reductie in 2020 te halen. Dat doel is door Urgenda bij de rechter afgedwongen, de overheid heeft de plicht zich hier aan te houden. GroenLinks wil hier daarom zo snel mogelijk geld vrijmaken voor het sluiten van de Hemwegcentrale en de Amercentrale. Hiermee kunnen de centrales hun werknemers een goed sociaal plan aanbieden.

Onlangs bevestigde de rechter in de Klimaatzaak dat Nederland 25% minder broeikasgassen moet uitstoten in 2020 ten opzichte van 1990. In 2017 werd er slechts 13% minder uitgestoten, we zijn dus pas op de helft. Volgens onderzoeksbureau Kalavasta komen we in 2020 uit op slechts 15% reductie. Er zijn dus snel drastische maatregelen nodig om het doel van de Klimaatzaak wél te halen. Eerder deze maand waarschuwde Pieter Boot van het Planbureau van de Leefomgeving al: “Zonder sluiting van die kolencentrale kom je er niet”.

GroenLinks Kamerlid Tom van der Lee: “Het is duidelijk dat we de klimaatdoelen voor 2020 niet halen. Het kabinet heeft dan de plicht te handelen. De oudste twee kolencentrales moeten daarom zo snel mogelijk dicht. Daarbovenop is het ook nog een van de goedkoopste maatregelen om uitstoot te verminderen”.

GroenLinks diende deze week een wetswijziging in om geld voor de sluiting van de centrales vrij te maken. De motie werd verworpen, want de coalitiepartijen stemden tegen. 

“De kabinetsreactie op de voorstellen voor het Klimaatakkoord schiet tekort en lijkt onvoldoende om de klimaatdoelen te halen.” Dat zegt GroenLinks-klimaatwoordvoerder Tom van der Lee in een reactie. Belangrijkste kritiekpunt is dat op veel punten concrete maatregelen ontbreken.

Van der Lee: “Wat nodig is, zijn concrete plannen die voor iedereen duidelijk zijn. De industrie, burgers, het MKB, gemeentes en provincies; iedereen moet weten waar ze aan toe zijn. Maar zolang wensdenken overheerst en de ‘hoe-vraag’ nog niet duidelijk wordt beantwoord, ontbreekt de noodzakelijk regie voor een succesvolle energietransitie. In deze kabinetsreactie wordt te veel gereageerd op individuele voorstellen, die via de klimaattafels naar boven zijn gekomen. Dat is niet genoeg. Het kabinet moet niet mee- of tegenblazen in het orkest, maar leiderschap tonen en er als dirigent voor gaan staan.”

Daarnaast hekelt Van der Lee de politieke taboes die de coalitie legt op rekeningrijden en forse reductie van de veestapel.

Van der Lee: “Het gebrek aan politieke moed en creativiteit bij het kabinet maakt dat wat nu voorligt onvoldoende lijkt te zijn om het doel van 49% minder CO2-uitstoot in 2030 te bereiken. Om maar te zwijgen over het doel ook een uitvoerbaar reductiescenario voor 55% achter de hand te hebben.” Dit laatste doel werd, volgens het PBL, al onvoldoende uitgewerkt in het voorstel voor het Klimaatakkoord. Deze kabinetsreactie legt volgens Van der Lee een aantal kaders op, die dit nog moeilijker realiseerbaar maakt.

Van der Lee is wel positief over het feit dat het kabinet duidelijk maakt dat de industrie moet gaan betalen voor haar eigen verduurzaming. Zo blijft de CO2-mimimum prijs voor de elektriciteitssector overeind.

Van der Lee: “De logica en noodzaak om de industrie mee te laten betalen, wordt nu voor het eerste door dit kabinet als beginsel onderkend. Dit brengt ons een eerste stapje verder richting het ideaal waar GroenLinks al sinds haar oprichting voor staat: een rechtvaardige transitie naar een duurzame economie waarin de lusten en lasten eerlijk verdeeld worden. Het is echt een trendbreuk dat het kabinet nu ook pleit voor een additionele CO2-heffing voor de hele industrie, al is het alleen nog als stok achter de deur en ontbreekt concrete invulling van deze maatregel nog.”

Ondanks deze positieve noot vindt Van der Lee het wel teleurstellend dat elk inzicht in een lasten en lustenverdeling ontbreekt en pas in beeld lijkt te komen na totstandkoming van een eindakkoord.

Van der Lee: “Hoe burgers hun huis moeten verduurzamen blijft in de lucht hangen. Het is een gotspe dat zonder enige uitleg gesteld wordt dat gebouwgebonden financiering ‘niet fiscaal kan worden ingepast’.”

Ook over het stimuleren van elektrisch rijden en de opwekking van duurzame energie is nog veel onduidelijk. Van der Lee: “Er moet een duidelijke visie zijn op hoe er genoeg duurzame energie wordt opgewekt en hoe die energie terecht komt waar dat nodig is. Ook wordt er in de plannen van het Klimaatakkoord veel teveel aanspraak gemaakt op biomassa, zoveel is er niet beschikbaar en het ontbreekt aan een keuze waar die verantwoord kan worden ingezet.”

Vandaag publiceerde het Planbureau voor de Leefomgeving en het Centraal Planbureau hun analyse van de Hoofdlijnen van het Klimaatakkoord die deze zomer werd gepresenteerd. De conclusie: het halen van de doelen uit de Klimaatwet is mogelijk, maar dan zijn er wel snel politieke keuzes nodig. Tegelijkertijd blijkt uit mediaberichten dat vertraging van het sluiten van het Klimaatakkoord dreigt omdat de coalitie het niet eens kan worden.

GroenLinks-klimaatwoordvoerder Tom van der Lee reageert op de analyse van de planbureaus: “Dit is het moment voor politiek leiderschap. Vage plannen moeten snel concrete maatregelen worden. We kunnen ons geen oneindig uitstel van een klimaatakkoord veroorloven. De coalitie is aan zet: we moeten af van politiek taboes rondom het zwaarder belasten van CO2-uitstoot van de grote vervuilende industrie, het inkrimpen van de bio-industrie en het eerlijker betalen voor vervoer."

Politieke keuzes zijn niet alleen nodig om te zorgen dat Nederland de klimaatdoelen gaat halen, maar ook om te zorgen dat de rekening van de energietransitie bij het grote bedrijfsleven komt te liggen en niet bij burgers.

"Het kabinet moet nu richting geven aan een robuust en rechtvaardig klimaatbeleid en daarbij duidelijk maken dat de rekening van de energietransitie niet eenzijdig bij burgers mag komen te liggen. Klimaatrechtvaardigheid en het principe de vervuiler betaalt betekenen dat we van de grote vervuilende bedrijven een grotere bijdrage zullen moeten vragen.”

Vandaag zijn de hoofdlijnen van het klimaatakkoord gepresenteerd. In deze tussenstand staan conceptafspraken om het klimaatdoel van 49% CO2-reductie voor 2030 te halen. Op papier genoeg ambities, maar de uitwerking is alleen concreet genoeg als het gaat om de bebouwde omgeving en duurzame elektriciteitsopwekking. Daardoor is het onduidelijk of de doelstelling gehaald wordt en of dit pakket goed is door te rekenen op klimaat- en inkomenseffecten.

Door Tom van der Lee

GroenLinks juicht toe dat er goed is nagedacht over de mogelijkheden om CO2-uitstoot te voorkomen, maar uit het hoofdlijnenakkoord blijkt duidelijk dat de zogenoemde ‘klimaattafels’, niet alle vrijheid hebben gekregen om bepaalde politieke taboes te doorbreken. Hierdoor blijven veel concrete stappen die nodig zijn uit en dreigt vooral de burger voor de kosten van de transitie op te draaien. Zeker omdat de grote vervuilers, de industrie voorop, er voor terugdeinst haar verantwoordelijkheid te nemen. Er dreigt daarbij ook veel te worden ingezet op CCS, de opslag van CO2 onder de grond.  Ook die discussie moet na de zomer nog worden beslecht. 

Het klimaatkakoord is een akkoord dat wordt gesloten tussen bedrijven, maatschappelijke organisaties en overheden. Deze onderhandelen aan vijf verschillende 'tafels', waarbij per tafel een specifieke sector wordt besproken, waarvoor aparte plannen worden gemaakt.

In het conceptakkoord staat een indrukwekkende lijst van ambities en mogelijke maatregelen, maar ook een grote hoeveelheid open einden die nog tot concrete maatregelen moeten leiden. Gelukkig zijn er wel concrete plannen voor een grote opschaling van duurzame opwekking van elektriciteit uit wind en zon; daar is GroenLinks erg blij mee. Ook voor de bebouwde omgeving is er een aanpak die tot de verduurzaming van zowel sociale als koopwoningen kan leiden. Wel maakt GroenLinks zich zorgen over de betaalbaarheid en de vraag of de gekozen compensatiemethode (via de energieheffing) wel eerlijk uitpakt. Goed aanvullend beleid is nodig. Ook bij andere sectoren zijn er mooie plannen, zoals een visie op slimme en schone mobiliteit, vernatting van veenweides en gebouwgebonden financiering. Jammer is dan weer dat er vijf alternatieven voor de introductie van een CO2-minimumprijs worden genoemd; maar er geen keuze wordt gemaakt en zelfs de optie om af te zien van dit noodzakelijke prijsbeleid nog steeds op tafel ligt. De beslissingen over biomassa en biobrandstof worden ook vooruit geschoven.

Er ontbreken nog meer cruciale maatregelen. Zoals strenge normen en prijsbeleid voor de grote industrie, de slimme kilometerheffing en verkleining van de veestapel. Van tevoren is er door het kabinet en (sommige) coalitiepartijen te veel op gehamerd dat deze maatregelen politiek onacceptabel zouden zijn. Het gevolg hiervan is een concept-klimaatakkoord dat amper uit de startblokken heeft kunnen komen. Het staat vol aanzetten tot goede ideeën, maar door gebrek aan concrete acties kunnen we hiermee de klimaatdoelen voor Nederland nog niet halen.

Achtereenvolgende kabinetten hebben veel te lang de grote vervuilers in de watten gelegd. En ook nu weer lijkt er veel geld te gaan naar de grote industrie. GroenLinks staat voor een eerlijke transitie naar een schone economie, en hierbij hoort dat de vervuiler betaalt. Bovendien kan de industrie zelf al veel voordelen halen uit een schonere en innovatieve manieren van produceren.

GroenLinks roept het kabinet op om niet langer op de rem te staan, taboes los te laten en de industrie tot daden te dwingen. Alleen dan gaat het lukken om een robuust en rechtvaardig klimaatbeleid te realiseren.

Minister Wiebes schrijft in een brief dat hij naar aanleiding van een motie van GroenLinks-Tweede Kamerlid Tom van der Lee een ophoging van de energiedoelen van de EU zal steunen. 

Dat is goed nieuws, want als er naast het doel voor minder CO2-uitstoot ook doelen zijn voor energiebesparing en duurzame energie komen de doelen van het klimaatakkoord van Parijs wat dichterbij. Winst voor het klimaat dus!

Tot nu toe wilde de regering altijd inzetten op slechts één doel: minder CO2-uitstoot, terwijl het ontzettend belangrijk is om op alle fronten in te zetten. Meerdere doelen zorgen voor duidelijkheid en geven zekerheid voor bedrijven en burgers.

Tom van der Lee: “Minister Kamp verzette zich altijd hevig tegen het stellen van verschillende klimaat- en energiedoelen, terwijl het stellen van meerdere doelen meer zekerheid biedt. Dit is dan ook een positieve breuk met het eerdere beleid van de regering. ik wens minister Wiebes veel succes met de onderhandelingen in Brussel en hoop op een ambitieus energiebeleid!”

Platforms als Airbnb en HomeAway bevorderen het toerisme, maar hebben ook negatieve effecten. In steden als Amsterdam en Utrecht zorgt het voor een kleiner woningaanbod voor bewoners en voor overlast in binnensteden en populaire wijken. GroenLinks wil daarom landelijke regels die er voor zorgen dat de negatieve effecten van vakantieverhuur worden verkleind zonder dat deelplatforms verboden worden. 

GroenLinks Tweede Kamerlid Tom van der Lee: ‘Het is duurzaam en leuk om zaken zoals je auto of je huis te delen. Maar het is minder leuk als stadsbewoners daardoor geen huurhuis meer kunnen vinden of overlast sterk toeneemt. Daarom moet er simpele regels komen, zodat de deeleconomie voor iedereen aangenaam blijft.’

Momenteel maken sommige gemeentes individueel afspraken met bedrijven als Airbnb. Maar dat kost zowel gemeenten als de betrokken platforms veel tijd. Ook het handhaven van de afspraken is niet makkelijk en kost tijd en geld. Van der Lee wil daarom een landelijke wet. Hierdoor krijgt iedere verhuurder een registratienummer en platforms krijgen de plicht de registratienummers te melden. Gemeentes krijgen wel zelf de ruimte om te beslissen of ze deze landelijke regeling in hun gemeente willen gebruiken en hoeveel dagen per jaar vakantieverhuurders hun huis mogen verhuren. Via de registratienummers is verhuur makkelijk te handhaven, ook als iemand de eigen woning op meerdere platforms voor verhuur aanbiedt. Daarnaast krijgt ook de belastingdienst eenvoudig grip op de verdiensten zodat deze eerlijk belast kunnen worden. Op deze manier kunnen huishoudens gebruik blijven maken van de platforms en er een extraatje aan verdienen, maar is het niet meer mogelijk op grote basis vastgoed te gebruiken voor vakantieverhuur, met alle uitwassen van dien..

Wet Deelplatform in drie stappen

1.     Iedere verhuurder krijgt een registratienummer

2.     Deelplatforms zijn verplicht de registratienummers te melden  

3.     Makkelijke handhaving van duur van de huur op alle platforms en eerlijke afdracht belasting.

Van der Lee: ‘Het is eigenlijk heel eenvoudig om dit te regelen en iedereen wordt er beter van. Zo krijgen  de diensten van Airbnb en soortgelijke platforms weer een menselijk maat en voorkomen we dat enkele freeriders voor groot geld op oneigenlijke wijze de reguliere hotel business beconcurreren of dat huiseigenaren op oneerlijke wijze slapend rijk worden.’

De rekening van de nieuwe klimaatmaatregelen uit het regeerakkoord komt vooral terecht bij de MKB’ers en de laagste inkomens, blijkt uit nieuw onderzoek.

Helaas versterkt Rutte III hiermee een negatieve trend waarvoor al vaker gewaarschuwd is. GroenLinks bepleit een robuust én rechtvaardig klimaatbeleid waarbij de vervuiler echt betaalt. GroenLinks vraagt daarom vandaag om een kabinetsreactie op deze nieuwe cijfers.

GroenLinks staat als geen ander achter maatregelen die klimaatverandering tegengaan. Daar dient ook iedere burger en bedrijf aan bij te dragen. Des te belangrijker is het daarom dat de prijs voor al die inspanningen zo eerlijk mogelijk verdeeld wordt. Uit het vandaag gepubliceerde rapport van CE-Delft, dat in opdracht van Milieudefensie is opgesteld blijkt dat de laagste inkomens het hoogste percentage van hun besteedbaar inkomen gaan betalen aan klimaatlasten. De hoogste inkomens betalen relatief gezien juist het minst. Zij betalen hier straks maar 1,2% van hun inkomen voor, terwijl het bij de inkomens oploopt naar 4,2%. Ook in het bedrijfsleven worden de lasten niet eerlijk verdeeld: de zware industrie betaalt het minst, terwijl MKB’ers en eenmansbedrijven de hoogste rekening krijgen. Naast de lasten kent het klimaatbeleid ook lusten. Dan is het toch schrikken om te lezen dat 80% van de subsidies naar bedrijven gaat, waarvan het grootste deel terecht komt bij de energiesector en de land- en (glas)tuinbouw.

Tom van der Lee: “Om de energietransitie te laten slagen hebben we een breed draagvlak nodig, daarom moeten we de lusten en lasten eerlijk verdelen. Nu komen de lasten vooral terecht bij de burger met een kleine portemonnee of een kleine zaak en de lusten bij de grote bedrijven. Dat moet anders. Daarom wil ik dat het kabinet bij ommekomst van een nieuw Nationaal Klimaat- en Energieakkoord onmiddellijk in kaart brengt bij wie die lusten en lasten terecht komen, en vervolgens met extra maatregelen komt om té grote verschillen via inkomensbeleid te compenseren.”