Al langere tijd vindt er in onder andere de gemeenteraad van Horst aan de Maas discussie plaats over de “Californië-deal”, de gronddeal tussen Californië BV en haar eigen directeur in 2019 en 2020. Bij die transactie was sprake van belangenverstrengeling. De toenmalige directeur Lodewijk Burghout maakte gebruik van zijn voorkennis en bespaarde zo miljoenen euro’s. De politiek probeert op allerlei manieren de waarheid over de deal te achterhalen. Tot nu toe zonder concreet resultaat. De SP roept de gemeenteraad van Horst aan de Maas nu op over te gaan tot een enquête (onderzoek) naar de gang van zaken.
Al bij het besluit om de gronden van Californië BV te verkopen aan haar oud-directeur plaatste onder andere de SP daar kritische kanttekeningen bij. En toen NRC met een onthullend artikel naar buiten trad was dat voor de SP-fractie in Provinciale Staten aanleiding vragen te stellen. Dat leidde niet tot de gewenste opheldering. Het provinciebestuur en de drie als aandeelhouders bij Californië BV betrokken gemeenten Horst aan de Maas, Venray en Venlo gaven Californië BV de opdracht de kwestie nader te onderzoeken.
Na publicaties in De Limburger over de resultaten van het onderzoek, dat verricht werd in opdracht van Californië BV heeft de gemeenteraad onlangs aangegeven dat er steeds sterkere vermoedens naar voren komen dat de voormalig bestuurder van Californië BV bij de aankoop van restpercelen in Californië gehandeld heeft met voorkennis, zichzelf heeft bevoordeeld en zich mogelijk schuldig heeft gemaakt aan strafbare feiten. Dat heeft grote impact op de rechtvaardigheidsgevoelens van burgers en rechtvaardigt een onderzoek, volgens de raad.
Het onderzoek waartoe Californië BV opdracht gaf, is uitgevoerd door advocaat Frans Stibbe. Die heeft bij het aanvaarden van de opdracht er bij uitgehouden dat diens eindrapport niet aan de overheden wordt doorgegeven. Resultaat: de gemeenten en de provincie weten nog steeds niet van de hoed en de rand. Om alsnog de relevante informatie over de deal ter beschikking te krijgen en – voor zover aan de orde – eventueel strafrechtelijk handelen vast te stellen, wenst “de politiek” nu een (strafrechtelijk) onderzoek door het Openbaar Ministerie.
Volgens de SP Horst aan de Maas is dat bij waarheidsvinding een vreemde omweg. Er bestaat een – zeker vanuit bestuurlijk oogpunt – logischer weg naar die waarheidsvinding. De gemeenteraad heeft namelijk de mogelijkheid om zélf het gewenste onderzoek te verrichten. Dat kan via een door de raad uitgevoerde “enquête”. Het recht van enquête is het recht van een vertegenwoordigend orgaan, waaronder óók gemeenteraden, om in een bepaalde zaak een onderzoek in te stellen. Zo'n onderzoek heet een parlementaire enquête en is één van de vier rechten die vallen onder het recht van informatie: het vragenrecht, het recht van interpellatie, het budgetrecht en het recht van enquête.
"Enquête" staat in de politiek voor 'onderzoek'. In Nederland hebben de Staten Generaal (Eerste en Tweede Kamer), Provinciale Staten en gemeenteraden het recht op enquête. Als één van deze organen vindt dat een bepaalde affaire tot op de bodem moet worden uitgezocht dan mag daar een onderzoek naar ingesteld worden.
Een parlementaire enquête wordt uitgevoerd door een enquêtecommissie die bestaat uit Kamerleden, Statenleden of raadsleden. Iedereen in Nederland is op basis van de wet verplicht om medewerking te verlenen aan een parlementaire enquête. Enquêtecommissies kunnen getuigen oproepen en onder ede horen. Weigerachtige getuigen kunnen door de rechter worden gedwongen medewerking te verlenen, bijvoorbeeld met een dwangsom of medebrenging door de politie. Meineed en blijvende weigerachtigheid zijn strafbaar.
Om als gemeenteraad van Horst aan de Maas te komen tot een enquêteonderzoek dient een meerderheidsbesluit genomen te worden en een onderzoeksopdracht vastgesteld te worden. Vervolgens dienen de leden van de enquêtecommissie benoemd te worden om de onderzoeksopdracht uit te voeren. De SP Horst aan de Maas roept de gemeenteraad van Horst aan de Maas op om via de hiervoor aangehaalde enquêtecommissie onderzoek te doen naar de “Californië-deal”, ten einde rondom deze kwestie de waarheid vast te stellen en vast te stellen hoe het mogelijk is dat de deal tot stand is gekomen.
