Het afgelopen weekend was ik in Wijgmaal, nabij Leuven, bij de eerste kennismaking met de opleiding Ecologische Filosofie en Politiek. Ik hoor u al denken, tsja, wat moet ik met die informatie. Ik ga u dan ook niet vermoeien met een uiteenzetting van alles wat daar aan bod is gekomen, maar één aspect wil ik er met name uitlichten, `het besef van het onderscheid tussen nut en waarde`. Een besef dat ons behulpzaam kan zijn bij een reflectie op de gekte die we de afgelopen tijd hebben doorgemaakt. De koortsachtige zoektocht naar de steeds schaarser wordende euro, en de waanzin van een hogere macht om over de ruggen van de mensen een sluitend rekensommetje tot stand te moeten brengen.
Zie dit niet als een verwijt aan de toezichthouder, maar als een algemene aanklacht tegen een dominante tijdgeest, waarbij alles en iedereen pas meetelt als het ten nutte kan worden gemaakt. Het is de doorgeslagen marktwerking, het geïdealiseerde groeidenken, het ongebreidelde consumentisme, waarmee wij worden geconfronteerd, ik zou bijna zeggen, worden geterroriseerd. Hoever gaat de gekte, als we inmiddels ziekenhuizen zien omvallen? Kan het nog schrijnender?
Wat GroenLinks betreft is het al langer de hoogste tijd voor verandering, de noodzaak om een andere weg in te slaan, waarbij ‘economische groei’ of ‘meer geld’ niet langer de voornaamste afwegingen in het politieke debat zijn. Het gaat om hogere waarden, zoals gezondheid, duurzaamheid of gelijkheid. Door deze waarden nadrukkelijker terug te brengen, maakt GroenLinks de politiek menselijker en weten we wellicht ook weer de kloof te verkleinen tussen burger en politiek.
Daarmee is ook helder en duidelijk onderstreept, met welke intenties en met welke inzet GroenLinks de afgelopen tijd heeft meegedacht en meegewerkt om de gigantische financiële opgave van deze gemeente het hoofd te bieden. GroenLinks heeft daarbij vanuit haar principes de grenzen van het toelaatbare streng bewaakt, en ook binnen en buiten deze raadzaal bij herhaling aangegeven, dat bij de te maken keuzes prioriteit moet liggen bij de menselijke maat. Fair en solidair is daarbij steevast het leidmotief, mede ingegeven door de grote waarde die wordt gehecht aan een inclusieve samenleving: een samenleving waarin iedereen kan meedoen.
Het doet mij deugd dat we elkaar binnen de Vernieuwingsgroep (GroenLinks samen met DNA, PvdA en SP), op een groot aantal punten duidelijk hebben weten te verstaan, en ook in coalitieverband brede overeenstemming werd gevonden.
Dat heeft mogen leiden tot een aantal amendementen en moties, die hopelijk ook bij de oppositie op brede steun mogen rekenen.
In concreto: De verlaging van het toetsinkomen voor de bijzondere bijstand zien wij niet zitten. In die hoek vallen al te veel klappen vanuit het Rijk met het verhogen van het btw-tarief op eerste levensbehoeften en een verhoging van de energiebelasting. Ook om die reden hebben wij vrijstelling van hondenbelasting geïnitieerd, om te voorkomen dat de trouwe metgezel van vaak eenzame mensen, voor de kleine beurs tot problemen leidt.
En ook voor kansarmen op de arbeidsmarkt moest een streep worden getrokken, want toeleiding naar werk en het bieden van een toekomstperspectief kent een prijskaartje, waarvoor middelen beschikbaar moeten blijven.
Een andere doorn in ons oog betreft de afschaffing van het mantelzorgcompliment. Het moet mogelijk zijn en blijven, om ook van overheidswege op een of andere manier de inzet van mantelzorgers te erkennen en te waarderen. Wat waardevol is, verdient gekoesterd te worden.
Helaas blijkt ook maar al te vaak, dat in tijden van bezuiniging gemakshalve wordt voorbijgegaan aan de o zo belangrijke culturele waarden, door sommigen meesmuilend “linkse hobby’s” genoemd. Voor de groeidenkers en cijferfetisjisten onder ons: kunst en cultuur is niet enkel tijdverdrijf, maar bevordert de sociale cohesie, biedt zuurstof voor innovatie, stimuleert de economie en zo veel meer.
GroenLinks ziet met lede ogen, dat de cultuurdragers in deze gemeente steeds meer in verdrukking komen. Het verzet van en de steun uit de samenleving voor ArtaMuse was indrukwekkend, en een krachtig signaal om het voortbestaan van muziek- en dansonderwijs veilig te stellen. Daarbij past niet, dat er nu al keuze worden gemaakt die onomkeerbaar zijn.
Met het wegstrepen van bezuinigingen los je natuurlijk de financiële problemen niet op. GroenLinks had dan ook veel hoop gevestigd op de creativiteit en inbreng van de TaskForce en de ambtelijke organisatie. Vanaf deze plaats nogmaals dank voor de daarbij getrooste inspanning, die onder ongelooflijke tijdsdruk moest worden geleverd.
Helaas is gebleken, dat Sittard-Geleen de laatste tien jaar al zo diep is gegaan, dat er nauwelijks nog vlees op het bot zat. En als dan uiteindelijk het kleine beetje dat je nog kunt wegsnijden, ook is benut, dan ontkom je niet aan impopulaire voorstellen voor belastingverhoging. Óf je moet je neerleggen bij de conclusie, dat een sluitende begroting niet haalbaar is.
Vanuit dat besef heeft GroenLinks heel even het balletje van artikel 12 willen opwerpen. Want, vanuit de Financiële Verhoudingswet is er immers een hulplijn, die in noodsituaties kan worden ingeroepen. En natuurlijk begrijp ik, dat je niet graag de handen in de lucht steekt en het stuur uit handen geeft, maar als de keuze van de minste pijn voor de burger in die richting wijst, mag je daarvan niet wegkijken.
En als je dan uiteindelijk na een zorgvuldige afweging alsnog tot de conclusie komt, dat de route via Den Haag niet alleen complex en tijdrovend, maar bovendien allerminst een beter perspectief oplevert voor de burger, dan kun je tenminste uitleggen waarom je doet, wat je doet.
Niettemin wordt met de voorgestelde verhoging van de OZB-belasting een fors offer gevraagd van onze burgers en ondernemers. Al jarenlang streeft deze gemeente na, om zich qua belastingdruk te willen begeven op het niveau van het gemiddelde van de grote Limburgse gemeenten, en die lijn wordt nu losgelaten.
Die boodschap kun je dramatiseren, maar ik durf die boodschap ook te nuanceren.
Het afgelopen jaar nam de waarde van de gemiddelde woning in deze gemeente toe met bijna 10000 euro. Dat is weliswaar een bedrag dat je niet op je bankrekening tegenkomt, het zit in de bakstenen, maar doet wel je vermogen met 10000 euro stijgen. En hoewel een extra bijdrage, het belastingoffer, van gemiddeld vijf tientjes niet door iedere woningeigenaar schouderophalend kan worden opgebracht, zou een dergelijk offer volgens GroenLinks ook gezien kunnen worden als een vorm, een uiting, van solidariteit die je voor elkaar wil opbrengen.
De parkeerbelasting is ook een item waar we niet lichtvaardig mee willen omgaan, maar waar we ook niet omheen kunnen: gratis parkeren bestaat nu eenmaal niet. Natuurlijk zijn er zorgen dat de tariefsverhoging negatief uitpakt voor het bezoek aan de centra, maar onderzoeken laten zien dat veel meer gewicht moet worden toegekend aan de aantrekkelijkheid van winkel- en horecavoorzieningen. Daarmee zijn we al druk doende. Daarnaast zou er kunnen worden nagedacht of de oplossing voor een deel te vinden is in een omzet gerelateerde bonus voor het winkelend publiek (in de vorm van airmiles, maar dan op parkeren geënt).
Meer moeite hebben wij met de extra financiële drempel voor parkeren bij Zuyderland. Veelvuldig ziekenhuisbezoek kan zo behoorlijk in de papieren lopen, en vraagt dus eveneens om enige vorm van compensatie. Ziet de wethouder daar mogelijkheden toe?
Tenslotte is het ook dringend gewenst, dat het fietsparkeren meer en beter wordt gefaciliteerd. Iedere fietsgebruiker spreekt schande over de vele fietsdiefstallen en de beperkte openingstijden van bewaakte stallingen. Onder hen velen, die graag bereid zijn om de beurs te trekken voor een veilige plek voor hun kostbare tweewieler.
Bijna alles draait om geld. Geld dat we nu even niet hebben. Ik heb me dan ook noodgedwongen beheerst in het uiten van allerlei mooie plannen. Plannen die even moeten wachten totdat financieel betere tijden aanbreken.
Het is dan ook heel verheugend, als een van die plannen wel verwezenlijkt kan worden, omdat het daarvoor benodigde geld van elders komt. De Stichting Schooldakrevolutie weet te melden, dat er een fonds beschikbaar komt, waarmee 6000 scholen binnen vijf jaar zonnepanelen hebben. Ik roep het college dan ook op, om op de meest korte termijn alles in het werk te stellen om deze buitenkans te benutten, zodat zowel het milieu als het onderwijs hier zo snel mogelijk van kunnen profiteren. Ik ga er graag van uit, dat daar geen motie voor aan te pas hoeft te komen.
GroenLinks profileert zich altijd en consequent met op te komen voor wat kwetsbaar is. Zowel de mens als de natuur staan bij ons voorop, veilig en duurzaam ingebed in een samenleving waarin iedereen mee kan doen.
Wij hebben van harte onze handtekening gezet onder het – nu nog concept – coalitieakkoord en zijn er trots op dat we daar het duidelijke stempel van Samen Duurzaam op hebben kunnen zetten.
In de loop van het komende halfjaar zullen we – met medeneming van de input van onze inwoners, bedrijven en stakeholders – daaraan verder invulling geven. De begroting voor 2019 vormt daarin slechts een noodzakelijke tussenstap, die we via de kadernota straks meer beleidsmatig accent en kleur willen geven. Hopelijk weten we daarbij steeds oog te hebben voor elkaars inzichten om het belang van onze mooie gemeente zo maximaal mogelijk te dienen.
Ik spreek nogmaals de wens en hoop uit, dat we ons daarbij in mindere mate door het nut, maar vooral laten leiden door hetgeen van waarde is.
Math de Loo, Fractievoorzitter GroenLinks.
