Poliflw

Algemene politieke beschouwingen 2015: "Hoe krijgen we Winsum weer in beweging"

Voorzitter, voor ons ligt de kadernota 2015, wij hebben grote moeite met de inhoud. Deze nota straalt defaitisme uit ten aanzien van voorgenomen beleid, tenminste als dat er al was en als dat er al was zien we hier de deconfiture.

Bij het aantreden van uw college had u veel plannen, maar u verzuimde ze op geld te zetten en te prioriteren. Feitelijk ontbrak het u aan visie en realiteitszin! Het was vanaf het begin duidelijk dat ondanks onze riante reserve positie niet alles haalbaar was, er zouden keuzes moeten worden gemaakt. Maar op ons herhaaldelijk aandringen gaf u niet thuis.

Middels de mei circulaire wordt u nu geconfronteerd met een aanzienlijke structurele korting op de uitkering uit het gemeentefonds. Die korting heeft uiteraard een flinke negatieve invloed op onze investeringsruimte. En daar zakt uw kaartenhuis in elkaar en wreekt zich uw gebrek aan visie. Als schrijnend voorbeeld, wel een brede school in Baflo maar niet in Winsum en dat is voor ons onverteerbaar. Sportverenigingen via dure onderzoeken een utopie voorhouden in Winsum-West en zelfs daarbij door de raad meegegeven kaders negerend, dat geeft weinig vertrouwen. U doet maar wat, maar schaadt op deze manier het vertrouwen in het gemeentelijk bestuur!

Wat leert de kadernota ons, een hoge prioriteit voor de brede school in Winsum, en Winsum-West maar geen middelen beschikbaar. Woningbouw Winsum-Oost op de wachtlijst (maar wel voor miljoenen grond aangekocht). HOV –as, bewonerscomité ingesteld want de wethouder wist het niet meer, nu afgevoerd, twee miljoen subsidie naar de knoppen.

De VVD vindt dat er voor de brede scholen in Baflo en Winsum en het sportgebeuren in Winsum-West een heroverweging van de plannen aan de orde is gezien de beschikbare middelen. Dat betekent dat er recht moet worden gedaan aan onderwijshuisvestiging in zowel Baflo en Winsum. Het zal soberder moeten en er moeten bewust keuzes worden gemaakt. Niet op een ad hoc basis zoals tot nu gebeurt. Voor het sportgebeuren is een kleinschaliger plan aan de orde, bestaande structuren dienen zo veel mogelijk te worden benut. U zult beargumenteerd keuzes moeten maken en daar hoeft u niet weer een duur bureau voor in te huren. Want dat was tot nu slechts weggegooid geld! Wij zijn voorlopig dan ook niet bereid 25.000 euro te autoriseren voor weer een vervolg onderzoek.

Indertijd is ons vanuit het RSP budget een bedrag van 53 miljoen euro ter beschikking gesteld voor een upgrade van de N361. Het geld is grotendeels naar elders weggevloeid. De Marne, Bedum en Groningen hebben volop geprofiteerd. Van wat resteert wordt een gedeelte ook nog besteed aan het fietspad plus en de spoorveiligheid. De N361 en de kortsluiting doen er kennelijk niet toe. De verantwoordelijke wethouder heeft bij het toenmalig provinciaal bestuur kennelijk geen deuk in een pakje boter kunnen slaan.

Het is tragisch dat vorig jaar twee mensen op een onbewaakte overweg om het leven zijn gekomen. Maar we hebben er moeite mee dat daarna 5.3 miljoen euro (excl. BTW) wordt uitgetrokken om overwegen te beveiligen. Een deel van dit geld haalt de provincie uit het RSP budget dat bedoeld was voor het veiliger maken van de N361, een weg met meer dan 10.000 voertuigbewegingen per dag en een weg waar ook dodelijke slachtoffers zijn te betreuren. Het is toch niet te bevatten dat voor een vee tunnel een bedrag van 2.2 miljoen euro wordt uitgetrokken met geld voor het veiliger maken van de N361. Met andere woorden koeien kunnen veilig en droog onder het spoor door terwijl onze jeugd maar moet zien hoe ze veilig de N361 kunnen oversteken richting sportvelden! Hoe tragisch de ongevallen op de onbewaakte overweg ook zijn, de overheid kan niet alle risico’s wegnemen. Een mens is uiteindelijk toch ook zelf verantwoordelijk voor zijn eigen leven.

De VVD heeft grote zorgen over het al jarenlang durende gebrek aan voortgang bij de dossiers Boogplein, N361 en kortsluiting Ranum-Onderdendamsterweg. Hiermee worden de ontwikkelingsmogelijkheden van deze gemeente ernstig geschaad. We zien rapporten, inspraak rondes en ik weet niet wat voorbij komen, maar er gebeurt feitelijk niets. De wethouder heeft nu meer dan vijf jaar de kans gehad er iets van te maken, wat ons betreft is het vijf voor twaalf. Als de wethouder voor het eind van dit jaar voor bovengenoemde onderwerpen geen uitgewerkte plannen op tafel heeft en aan de raad heeft voorgelegd, is wat ons betreft zijn houdbaarheidsdatum verstreken! Ons geduld raakt zo langzamerhand op!

De VVD is tevreden met de wijze waarop de decentralisaties in het sociale domein met de buurgemeenten zijn opgepakt. Maar bij de uitvoering van de participatiewet maken wij ons grote zorgen over de gevolgen van uw besluit om die in handen te leggen van één uitvoeringsorganisatie opgetuigd rondom de GR Ability. Wij zien aanzienlijke financiële risico’s die we in de aanloop periode nog wel middels onze reserves kunnen opvangen, maar het zal nog een hele uitdaging zijn om decentralisaties op termijn budget neutraal uit te voeren. Een grote zorg is dat onze budgetten zo krap bemeten zijn dat het er op lijkt dat we over een aantal jaren geen middelen meer hebben om participatie trajecten te financieren.

Een andere zorg is de personele bezetting. De transities hebben een grote druk op de organisatie gelegd en dat heeft tot uitval geleid. Hier is tijdelijke inhuur op zijn plaats, maar er dient ook gekeken te worden naar een mogelijke structurele versterking van de formatie. Dit heeft uiteraard financiële consequenties.

De VVD ziet de noodzaak niet in van een extra verhoging van de OZB met 1%, de geplande verhoging van 2.75% vinden we al meer dan genoeg. Onze meer jaren begroting is op orde en de gemeente houdt ook nog eens elk boekjaar aanzienlijke bedragen over omdat men geplande uitgaven voor werkzaamheden telkens weer te ruim heeft gebudgetteerd voor de betreffende jaarschijf. Wij dienen met het CDA een amendement in.

De VVD vindt cofinanciering een goede methode om externe middelen aan te trekken voor de realisatie van projecten die anders niet haalbaar waren geweest. Maar wij zijn ook van mening dat de gemeentelijke bijdragen ten laste van de exploitatie komen en er per project een afweging moet worden gemaakt waarbij nut en noodzaak worden gewogen in relatie met andere bestedingsmogelijkheden. Onze middelen zijn immers beperkt. Wij hebben al een reeks van jaren aangedrongen op een evaluatie van het beleid, u heeft dat herhaaldelijk toegezegd. Maar tot nu zonder resultaat. Mijn fractie wil eerst een evaluatie van het beleid en pas daarna beslissen over een storting in de reserve. Daartoe dienen wij met het CDA en de PvdA een amendement in.

Wij kunnen instemming met de verhoging van de subsidie voor het Wierdenland museum. Het museum is middels het organiseren van tentoonstellingen op de goede weg zich bij een breder publiek aantrekkelijk te maken.

Wij zijn tegen het schrappen van de huurverhoging van het pand De Boog. Dit heeft precedent werking. De huurders moeten zich maar meer inspannen om elders fondsen aan te boren.

Wat het herindeling dossier betreft zij wij ingenomen met de wisseling van de wacht in de provincie. Er waait nu een andere wind, het nieuwe college van GS heeft de dwingende en arrogante houding van het vorige college losgelaten. De verantwoordelijkheden liggen nu bij de gemeenten en zo hoort het. Mijn fractie kan zich nog goed vinden in een herindeling naar een BMWE gemeente, maar staat open voor andere oplossingen. Maar wij blijven de G7 variant categorisch afwijzen.

Voorzitter, in conclusie het motto van onze algemene beschouwingen is “Hoe krijgen we Winsum weer in beweging”. De realiteit is dat het financieel perspectief iets minder wordt, maar we staan er nog beduidend beter voor dan naburige gemeenten. Maar toch komt er weinig op gang, te veel projecten stagneren. Ons advies aan het college: toon visie en daadkracht, kom eindelijk eens in beweging!

Voorzitter, een gemeentelijke herindeling is een ingrijpende beslissing. Het is één van de belangrijkste  zaken die aan een gemeenteraad kunnen worden voorgelegd. En wij gaan er over! Herindelingsbesluiten moeten van onderaf komen, zo is de wet en zo heeft het parlement die uiteindelijk het finale besluit neemt het ook in het verleden meestal geïnterpreteerd. De aanmatigende en arrogante houding van het provincie bestuur in deze en in het bijzonder die van de verantwoordelijke gedeputeerde veroordelen wij, die houding is overigens contraproductief gebleken. De weinig objectieve en slaafse rol van de VGG middels haar voorzitter betreuren wij.

Maar goed nu onze visie.  Wij hechten aan het huis van Thorbecke met zijn drie bestuurslagen. Met als onderste bestuurslaag de gemeente, die dicht bij zijn inwoners dient te staan. Binnen een gemeente dient het bestuur herkenbaar en benaderbaar te zijn. Noem het burgernabijheid! Schaalgrootte en efficiëncy dienen niet uitsluitend de maat der dingen te zijn.

Er zijn veel rapporten geproduceerd, het gaat dan over de strategische agenda (gebiedsopgaven), financiën en burgernabijheid. Daar komen vele cijfertjes uit, die iedereen dan weer op zijn manier kan uitleggen.  Dat resulteerde in de oplegnotitie die wij als weinig evenwichtig hebben ervaren. Het geheel was wel erg toegeschreven naar de belangen van Delfzijl/Appingedam die kennelijk leidend waren in het BSO gebeuren. De teneur was big is beautifull dus de G7.

Maar goed zo werkt het niet, nu zijn wij aan zet!

Overigens zijn hier ook complimenten aan het college op zijn plaats, het voorliggende voorstel en de onderbouwing is kwalitatief een verademing vergeleken met de eenzijdige oplegnotitie vanuit het BSO.

Maar nu terug naar de kern van de zaak. De belangrijkste vraag die we vanavond moeten beantwoorden is : wat voor gemeente willen wij zijn? 

De gemeente Winsum, maar ook de gemeenten om ons heen zijn qua oorsprong plattelandsgemeenten.  In de loop van de jaren hebben zich hier vanwege het aangename woonklimaat veel mensen van uit de stad gevestigd, vooral ook omdat de stad toen een weinig op maat gesneden gevarieerd woningaanbod had. We hebben het dan over de tachtiger en negentiger jaren van de vorige eeuw. We werden dus een forensengemeente, onze oriëntatie voor werk en voorzieningen was gericht op de gemeente Groningen. En dat is nog steeds de realiteit.

Met het andere stedelijk gebied Delfzijl/Appingedam dat door verkeerde keuzes een industriegebied in verval is en sterk te lijden heeft onder demografische krimp hebben wij geen binding. Onze oriëntatie is de stad.  Daar werken en verpozen onze inwoners, daar is onze infrastructuur ook op gericht. 

Dat maakt de keuze voor G7 ook volstrekt onlogisch, wij verbinden ons dan met een stedelijk gebied waar wij geen enkele binding mee hebben. Het bestuurlijk zwaartepunt schuift in die richting, het resultaat voor onze inwoners laat zich raden. Deze optie is voor ons dan ook onbespreekbaar.

De redenatie vanuit GS dat de drie havens binnen één gemeente moeten worden ondergebracht is curieus. Ze vallen nu onder drie afzonderlijke gemeenten en dat heeft hun ontwikkeling niet in de weg gestaan. 

In BMW verband werken we al jaren samen middels een convenant, sommige ambtelijke diensten zijn samengevoegd en dat functioneert redelijk. Een manco is dat er nooit een stip op de horizon is gezet, wat willen wij bereiken? De samenwerking was te vrijblijvend. Intussen veranderde de wereld. Den Haag kon de eindjes niet meer aan elkaar knopen en kieperde het sociale dossier richting gemeenten met een zogenaamde efficiëncykorting! Gemeenten moeten versoberingen doorvoeren die de centrale overheid niet durfde te nemen. En dat alles zou worden gefaciliteerd door schaalvergroting tot 100.000 bewoners per gemeente volgens de minister van binnenlandse zaken. Zijn plannen zijn inmiddels feitelijk naar de prullenbak verwezen, het is alleen tragisch dat het provinciaal bestuur in Groningen hier nog zolang aan heeft vastgehouden. Maar wie weet, er is na de verkiezingen een ander speelveld ontstaan.

Bij de weging van herindeling moeten ook de nadelen meegenomen worden. Ambtelijke organisaties moeten in elkaar worden geschoven, dat doet vaak pijn. De effecten zijn jaren voelbaar en hebben hun weerslag richting de effectiviteit van het ambtelijk apparaat. Er vindt een opschaling van het loongebouw plaats, bijdragen uit het  gemeentefonds verminderen. Ervaring leert dat lokale lasten waarschijnlijk zullen stijgen. 

Wat voor ons zwaar weegt is de afstand tussen bestuur en bewoners. Opschaling heeft een negatief effect op de burgernabijheid. Wat ons betreft mag opschaling er niet toe leiden dat sluipenderwijs een vierde bestuurslaag wordt gecreëerd om voornoemde effecten op te vangen.

Opschaling moet geen doel opzich zijn maar dient onder de streep meerwaarde te hebben, anders moet je er niet aan beginnen. Want een weg terug is er eigenlijk niet!

Wat betreft de nieuwe taken, die zijn prima in BMWE verband opgepakt, daar was eigenlijk geen herindeling voor nodig! Maar om die taken te kunnen uitvoeren zijn de ambtelijke organisaties wel vervlochten geraakt en zijn de kader stellende rol en de controlerende taak van de afzonderlijke raden bij de onderscheiden gemeenschappelijke regelingen uitgehold. Er is verlies aan democratische legitimiteit van het bestuur. Dit pleit voor bestuurlijke opschaling. Als herindeling aan de orde is dan is het in BMWE verband, deze gemeenten werken intensief samen en er is sprake van ambtelijke vervlechting. Het kan ook anders middels fusies van het ambtelijk apparaat en zelfstandige politieke eenheden, maar dat lijkt ons niet de weg. Een herindeling op BMWE niveau kunnen wij dan ook plaatsen. Wel dient opgemerkt te worden dat je dan wel een gemeente vormt met een oppervlak groter dan Zuid-West Friesland en dat is groot voor een gemeente met veel kleine kernen (samenhang). Burgernabijheid is hier zeker een punt van zorg, dat moet stevig op de agenda.

Groter dan BMWE moet je niet willen. Wat voor gemeente je ook vormt, gelijkwaardigheid met de gemeente Groningen is een illusie. Wat de provincie betreft, als bestuurslaag zal die altijd een dominante factor blijven. Helaas maar dat is de praktijk!

Onze conclusie, we kunnen leven met het college voorstel voor de G4 (BMWE). We wijzen een optie G7 categorisch af!