Vanavond mogen we in 5 minuten reageren en reflecteren op de begroting 2018 inclusief de meerjarenraming en de 2ee besluitvormende bestuursrapportage van 2017. Er komt nog een tweede ronde en dan krijgen we 3 minuten de tijd waarbij we ook nog moeten reageren op de beantwoording van het college en eventuele collega raadsleden. Ziedaar – 8 minuten effectieve spreektijd om een begroting van ca. 139 miljoen te bespreken, je zou het gelet op de totale spreektijd bijna beter schriftelijk kunnen afdoen.
En feitelijk doen we dat ook al – immers; vooraf mochten we onze wensen schriftelijk gaan aanleveren, waarna het college zou bekijken of dat inpasbaar en haalbaar zou zijn. De uitkomst daarvan hebben we – ook schriftelijk – ontvangen en nu vanavond gaan we dus nog even met elkaar in gesprek. Dat klinkt heel sympathiek maar daarmee is de politieke discussie in deze Halte Democratie verworden tot een soort toneelstuk waarvan de afloop al bekend is. Maar goed – volgens de inleiding van de programmabegroting is ‘deze begroting tot stand gekomen via een geheel nieuwe en ook landelijk gezien innovatieve raadsprocedure’ – zijn we dus toch een pioniersgemeente!
Gelet op de tijd nu even serieus: De OZB gaat ‘gewoon’ met 2% omhoog ‘conform het coalitieakkoord’. Niets nieuws onder de zon dus helaas. Ter indicatie: in Oldambt betaalt een woning eigenaar 0,2632% over de WOZ-waarde van zijn huis, landelijk is dat gemiddeld 0,1237%. Dat is meer dan 100% hoger! Bent u eigenaar van een niet-woning dan mag u 0,4674% afdragen tegenover 0,2674% landelijk en als gebruiker van een niet-woning betaalt u 0,3629%, terwijl dat landelijk gemiddeld 0,2019% is. Wanneer een nieuwe gemeenteraad in Oldambt wordt gekozen (2010 en 2014), wordt altijd in het eerste jaar het OZB-tarief flink verhoogd. Daarna niet meer, want dan is de buffer voor de komende jaren gerealiseerd. In deze raadsperiode is onze OZB met 12% verhoogd terwijl de inflatie in dezelfde periode slechts 3.34% is gestegen. Sinds de start van Oldambt is de OZB met ruim 33% gestegen – we staan in onze provincie inmiddels fier op de eerste plaats en landelijk behoren we ook al tot de koplopers! In de Atlas van de lokale lasten van het Coelo, kleurt Oldambt dieprood en dat heeft niets met de politieke voorkeur te maken. De OZB is in Oldambt dan ook met recht een algemeen fonds! Het college geeft zelf aan ‘dat de gemeente bij ongewijzigd beleid met oplopende tekorten zal worden geconfronteerd’. In de programmabegroting 2018 wordt gemeld dat uit het Gemeentefonds resp. bij de Algemene Uitkering 2,1 miljoen meer kan worden ingeboekt dan begroot in 2017 en bij de Integratie Uitkering Sociaal Domein 2,5 miljoen extra, samen 4,6 miljoen extra. Trendmatig heeft de landelijke overheid steeds meer geld bijgedragen. Wanneer je dan nu moet concluderen dat bij ongewijzigd beleid Oldambt met oplopende tekorten zal worden geconfronteerd, dan vragen wij ons in alle oprechtheid af ‘hoezo en waarom?’ Heeft de Taken discussie structureel dan zo weinig opgeleverd of geven we te veel belastinggeld te gemakkelijk uit? Maken we de verkeerde keuzes of kiezen we helemaal niet en moet alles maar kunnen? Wij worden hier zeer onrustig van! Niet meer uitgeven dan er binnenkomt is ons devies, en ‘nee’ is ook een heel goed antwoord.
Synergon / Werk in Uitvoering (WiU) is wederom een zgn. bleeder. Een miljoen extra te kort in 2017 waar wij 2/3 van mogen ophoesten, nu al een dikke half miljoen extra te kort t.o.v. de begrote bijdrage in 2018, terwijl het meerjarenperspectief nog meer oplopende gemeentelijke bijdragen laat zien. Invoering van de WiU als nieuwe gestroomlijnde organisatie zou toch juist een beperking van de extra uitgaven te weeg moeten brengen. Dit wordt zo een gebed zonder einde – we kunnen de OZB wel blijven verhogen maar dat is toch niet de oplossing?
Het college heeft geen middelen opgenomen voor dorps- en wijkvisies; waarom niet? Geen budget is dan gelijk aan geen plannen? Of wel plannen maar geen uitvoering? Schuift het college dit voor zich uit? Het grondbedrijf komt ook maar niet van de grond. Wij als VVD Oldambt hebben gevraagd om een ‘vermarkt-plan’ maar daar zien we niets van terug. Met als gevolg dat we jarenlang moeten afwaarderen wat een negatieve invloed heeft op de Algemene Reserve en ons weerstandsvermogen.
De Brede School in Scheemda is een hoofdpijn dossier geworden. Hebben we in juni 2016 een overhaast raadsbesluit genomen? Graag horen we van de wethouder waarom we, gelet op de huidige status, in 2016 met stoom en kokend water tot een besluit moesten komen. Uit antwoorden op vragen van de PvdA maken we op dat er binnenkort nogmaals een raadsbesluit genomen moet worden over hetzelfde project. Is er sprake van een budgetoverschrijding? We horen dat graag vooraf!
Sinds 1851 bepaalt de Gemeentewet dat de raad ‘aan het hoofd van de gemeente’ staat, dat de gemeenteraad dus de baas is. Het afgelopen jaar hebben we als raad veel gesproken over onze positie en het ‘terugbrengen van de raad’ in haar positie als hoogste bestuursorgaan. Een zichzelf serieus nemende Raad heeft zelf financiële middelen voor de uitvoering van haar kaderstellende, controlerende en volksvertegenwoordigende rol. Een eigen onderzoeksbudget is daarom essentieel. Elke excursie, rekenkameronderzoek of ander adviseurschap moet nu buiten de begroting om geregeld worden. Dat past niet bij de statuur van de Raad. De VVD wil dit middels het volgende amendement oplossen: amendement
Tot slot:
Het is prima dat er extra middelen zijn opgenomen voor onderhoud van het groen en de reparatie van wegen en fietspaden. De OZB-verhoging is na de positieve trendbreuk van het vorige jaar een tegenvaller. Te meer omdat er geen verder actie is ondernomen om te bekijken hoe het OZB-dossier kan worden gemoderniseerd. Dorps- en wijkgericht werken is een goede zaak al laat het college de visies even bungelen. Het jeugdbeleid geeft het college grote zorgen; de prognoses waren steeds te optimistisch. Met andere woorden, we weten nu al dat er extra kosten gemaakt moeten gaan worden. Hier is echter niet extra in voorzien. Synergon is altijd onzeker en gaat op zeker meer geld kosten dan begroot. Dit zijn structurele kosten – wanneer we dan naar het meerjaren perspectief kijken kunnen we niet anders dan concluderen dat van een sluitende begroting eigenlijk geen sprake is.
En toch kiest het college duidelijk en expliciet voor de continuering van het bestaand beleid.
VVD Oldambt heeft vorig jaar ingestemd met de begroting omdat er een aantal openingen werden geboden en omdat er voor gekozen werd om onze algemene reserve en dus ons weerstandvermogen te versterken plus de OZB niet te verhogen.
Er is veel onzekerheid in de begroting waar wij onvoldoende urgentie voor terugzien in de plannen voor 2018, verkiezingsjaar of niet. De voorkeur van VVD Oldambt gaat uit naar een consistent en defensief financieel beleid zodat incidentele, maar ook structurele aanpassingen kunnen worden opgevangen. Dat is met deze programmabegroting niet het geval en daarom kunnen wij, tot onze spijt, niet instemmen met deze begroting.