De Europese wetgeving en die van de afzonderlijke Europese Unielanden maken het mogelijk dat ingezetenen van deze landen binnen de gehele Europese Unie mogen werken. Er bestaat in ons land een groeiende belangstelling voor het tijdelijk inzetten van deze werknemers. Dit geldt niet alleen voor de agrarische sector, maar tegenwoordig komt dit ook steeds vaker voor in de industriële sector, de havens en de bouwwereld. Arbeidsmigranten hebben hier huisvesting nodig.
Natuurlijk moet deze huisvesting aan een aantal voorwaarden voldoen en vooral fatsoenlijk zijn, toegesneden op de menselijke maat. In de gemeente Schagen gaat het vooral om seizoenswerkers die in de agrarische sector werken. Op dit moment geldt dat er maximaal 40 tijdelijke medewerkers op een agrarisch bedrijf gehuisvest mogen worden en dat er in en rond de woonkernen in grotere gebouwen met toestemming, evenzo arbeiders gehuisvest mogen worden. Huisvesting in huizen met een woonbestemming is verboden.
In de gemeente Schagen staan we nu voor de keuze, laten we het bij de mogelijkheden die nu geboden worden of gaan we de regels aanpassen zodat er nog veel meer seizoenwerkers gehuisvest kunnen worden. Je ontkomt dan ook niet aan de vraag of wij de groei van deze werkgelegenheid wel de juiste vinden en of dit niet ten koste gaat van onze leefbaarheid. Welke invloed gaat dit krijgen op het platteland en werkt het niet in het nadeel van de ontwikkeling van andere sectoren (b.v. toerisme)? Hebben wij over tien jaar deze werkers nog wel nodig gezien de automatisering en robotiseringsmogelijkheden die er aan komen?
En een nog veel moeilijker vraag is: moeten we de toestroom van buitenlandse werkers in de agrarisch sector niet juist afremmen? De huidige minister van landbouw wil weer terug naar kringloop landbouw en daar passen de steeds intensievere vormen van land en tuinbouw met veel arbeiders niet in.
Ook moeten wij ons afvragen of die goedkope agrarische bulkproductie dankzij de inzet van die goedkope buitenlandse werknemers in ons land nog wel plaats moet vinden. Kan dit niet beter verplaatst worden naar de andere EU landen waar nog genoeg ruimte en mogelijkheden zijn en het milieu nog niet zo onder druk staat als in ons land.
De trend van weer meer te produceren voor de eigen regio lijkt mij een veel gezondere ontwikkeling waarbij de biodiversiteit ook weer de juiste aandacht kan krijgen. Dit houdt wel in dat de producten duurder gaan worden. Voor onze leefbaarheid is het stimuleren van biodiversiteit en het telen van gezonde producten een steeds belangrijker factor. Ons land wordt steeds dichter bevolkt, het aantal inwoners blijft stijgen, uiteraard moeten daar huizen voor gebouwd worden. Dit betekent wel dat we steeds zuiniger om moeten gaan met onze beschikbare open ruimtes.
Mijn standpunt is dat ik die 40 toegestane woonplekken voor seizoenswerkers op het bouwblok van een agrarisch bedrijf al rijkelijk veel vind. Ik vraag me zelfs af om hoeveel bedrijven het gaat die dit blijvend willen faciliteren ten aanzien van hun toekomstige ontwikkeling. Voor verreweg de meeste bedrijven, zoals de koolbedrijven en bollenbedrijven zijn die 40 wooneenheden voor tijdelijke medewerkers op een bedrijf meer dan genoeg.
Er zullen steeds meer bedrijven komen die gaan stoppen met de bulkproductie omdat er teveel druk vanuit de groothandel is op wat een product mag kosten en dat daardoor het werken met goedkope arbeidskrachten uit andere landen ook al niet meer rendabel is.
Op dit moment zie ik ook dat er enkele agrarische bedrijven zijn die naast hun bedrijf een uitzendbureau met buitenlandse werknemers zijn begonnen. Deze seizoenwerkers worden niet alleen op agrarische bedrijven geplaatst, maar worden ook doorverhuurd naar o.a. transportbedrijven en de bouw. Zo kan je ook niet meer van seizoenswerkers spreken, want deze uitzendbureaus weten het jaar rond arbeiders bij zeer verschillende bedrijven onder te brengen en verdienen daar fors aan. Dit vormt indirect ook een negatieve ontwikkeling op de hoogte van de inkomens van de medewerkers uit ons eigen land.
Industriële agrarische productie zoals de sla op waterteelt, de dierenflats en de mega grote tomaten, paprika en komkommerkassen horen thuis op bedrijfsterreinen zoals Agriport nabij Medenblik. De bollenteelt in de Noord-Kop zie ik als een uitzondering. Deze agrarische bedrijfstak blijft afhankelijk van een groot aantal seizoenwerkers. Veel van deze bedrijven weten nog tijdelijke krachten en scholieren aan te trekken uit de omgeving, die graag iets willen bijverdienen. Diverse bedrijven doen dit op een zeer aansprekende manier, waar veel jongeren later met plezier op terug kijken en ook veel van geleerd hebben. In de bollensector gaat het hooguit om twee maanden dat er seizoenswerkers nodig zijn. Het is dan ook de vraag of je op die bedrijven permanente huisvesting voor seizoenwerkers moet realiseren. Je kan dan ook tijdelijke woonunits plaatsen.
In de gemeenteraad van Schagen is afgelopen jaar een motie van het CDA en Jess over de uitbreiding van huisvesting op agrarische bedrijven van 40 slaapplaatsen naar 60 met een grote meerderheid aangenomen. De PvdA heeft tegen deze motie gestemd. In de discussie voorafgaande aan de motie, heeft niemand zich afgevraagd waarom veel Nederlanders dit werk niet meer willen doen. Ik denk dat het goed is dit wel in kaart te brengen. Arbeidsmigranten hebben er vaak baat bij dat ze in korte tijd zoveel mogelijk verdienen. Dit gaat vaak weer ten koste van de kwaliteit van de huisvesting, de maaltijden en recreatiemogelijkheden. Om de kosten voor de buitenlandse werkers laag te houden zorgt het soms weer voor bouwtechnische en of hygiënische gebreken.
Een gebrek aan privacy komt bij een langere periode van verblijf ook vaak om de hoek kijken. Bij langdurig verblijf begint de omgeving vaak overlast te ondervinden van seizoenwerkers. Dit vraagt om duidelijke voorschriften van het gemeente bestuur. Voor alle duidelijkheid: als het om het buitengebied van het platteland gaat, vind ik een verblijf van zes maanden in deze accommodatie lang genoeg en zou ik het aantal wooneenheden per agrarisch bedrijf naar maximaal dertig willen verminderen.
Dit is mijn bijdrage aan de discussie over seizoenswerkers.
Jan Schrijver PvdA gemeenteraadslid gemeente Schagen.
Het bericht De mening van Jan: tijdelijke huisvesting van seizoensarbeiders verscheen eerst op PvdA Schagen.