Poliflw

Delegeren moeten we leren. Het is geen geheim dat lokale overheden de afgelopen jaren er veel taken bij hebben gekregen. De gemeente kreeg de jeugdzorg, de provincie kreeg de energietransitie enstikstofproblematiek en ook de waterschappen krijgen in het kader van natuurbehoud een grotere verantwoordelijkheid.

Natuurlijk valt er veel te zeggen voor het delegeren van bevoegdheden aan lagere overheden. Om maar een paar voordelen te noemen: lokale overheden hebben een beter beeld van de lokale problematiek en staan dichter bij de burger.

Maar keerzijden zijn er ook, en die merken we steeds vaker. Want de vaak kleine lokale overheid is niet altijd opgewassen tegen het grote geld. Logisch ook, de middelen van grote multinationals zijn haast onuitputbaar vergeleken met het (te) kleine ambtenarenapparaat dat een gemiddelde gemeente tot zijn beschikking heeft.

Wat er zich in Oosterhout heeft afgespeeld is een mooi voorbeeld hiervan. Hoewel van origine een provinciale taak, heeft de provincie Noord-Brabant in 2019 besloten dat bepaalde energieprojecten onder de verantwoordelijkheid van de gemeente vallen. Het resultaat? Multinationale energiebedrijven hebben in Oosterhout een enorme vinger in de pap gekregen bij het uitkiezen van een locatie voor een nieuw energiepark. Logisch ook, als gemeente van 55.000 inwoners sta je juridisch lang niet zo stevig in de schoenen als een miljardenbedrijf als Shell. De gemeente onderzocht zodoende voor vergunningverlening alleen locaties die de bedrijven hadden aangewezen. Dit tot frustratie van de inwoners van Oosterhout, die in verzet kwamen. Het grote geld leek het even te winnen van de overheid, maar de rechter vernietigde in februari de verleende vergunning. Het belangrijke groene energieproject ligt nu weer stil. Dit allemaal ten koste van draagvlak, natuur en goed bestuur.

Maar ook op andere gebieden zien we dit soort taferelen. Van de zorg tot de woningbouw, en van energie tot openbaar vervoer. Het systeem van de onbegrensde vrije markt heeft sommige marktpartijen vaak sterker gemaakt dan overheden. De oplossing van (lokale) overheden is het zich verenigen in nieuwe 'bestuursregio's'. Hoogleraar staatsrecht Douwe Jan Elzinga schreef hier een interessant boek over. Want deze nieuwe regio's onttrekken zich vaak geheel uit democratische controle. De gemeenteraad of Provinciale Staten zit vaak niet aan de tafel van het regiobestuur.

Enorm belangrijk dus dat we dit tij keren. Ten aanzien van het energiepark in Oosterhout heb ik vragen gesteld aan Gedeputeerde Staten. De strijd voor een grotere en vooral sterkere publieke sector houdt daarbij echter niet op. Net als professor Elzinga zou ik willen pleiten: op naar nieuwe vormen van decentraal bestuur!

Oscar van Raak is Statenlid in de Provinciale staten van Noord-Brabant en heeft onder andere de portefeuille: vergunning en energie

Onze Statenfractie heeft op 23 september 2022 een werkbezoek  gebracht aan het Kempisch Bedrijvenpark (KBp) in Hapert (gemeente Bladel). Het gesprek ging over hoe de tijdens de aanleg de duurzaamheidsaspecten van het KBp vorm hadden gekregen,  hoe dat bestuurlijk georganiseerd is, en in hoeverre de aanpak overdraagbaar is op andere bedrijventerreinen.

Het KBp is een bedrijventerrein in de zware milieucategorie t/m 4.2. Het bestemmingsplan is 170 hectare bruto, waarvan 69 hectare netto voor de industrie. Daarnaast zijn er wegen en is er nieuwe natuur en waterberging en (buiten het eigenlijke industriële gedeelte) wat woningbouw.

Het plan verscheen ongeveer 15 jaar geleden op de tekentafel als gemeenschappelijke WGR-constructie van de gemeenten Bladel, Bergeijk, Reusel- de Mierden en Eersel. Nu onlangs het laatste industriële perceel verkocht is, gaat het beheer over naar de gemeente Bladel. Het terrein is nadrukkelijk opgezet ten behoeve van de regionale maakindustrie, vaak bestaande bedrijven die (zoals Diffutherm) op de bestaande locatie niet meer te handhaven waren. Men heeft distributiedozen buiten het gebied weten te houden.

Bij de aankoop van een kavel verplicht een onderneming zich om toe te treden tot een beheerstichting. Het belang van een gezamenlijke aanpak van energie-, klimaat- en circulariteitszaken werd tijdens het werkbezoek met nadruk benoemd.

Het KBp ligt bijvoorbeeld in  een rampgebied van het elektriciteitsnetwerk. Het is een van de gebieden in Nederland waar geen nieuwe aansluitingen meer mogelijk zijn, hooguit kleinere tussentijdse aanpassingen. Pas in 2030 is een verzwaring van het trafostation in Hapert voorzien. Daardoor liggen er op veel bedrijfsdaken zonnepanelen die nu niet kunnen worden aangesloten. Bij andere panden staat de constructie het gewicht van zonnepanelen niet toe. Daar valt soms  wel wat aan te doen, maar het loont niet als je als bedrijf zelf weinig stroom nodig hebt, en je het niet naar buiten toe kunt afzetten. Het KBp heeft ingenieursbureau Tebodin om een plan  gevraagd hoe men het elektriciteitsprobleem in eigen beheer kan oplossen of op zijn minst verbeteren. Er is veel dak, maar ook veel industriële- en transportvraag. Het zou een hub kunnen worden in het Energielandschap de Kempen, georganiseerd rond een nog vast te stellen juridische constructie waarin de bedrijven, de gemeente en de provincie. In een discussie hierover vroeg onze fractie of die rechtsvorm bijvoorbeeld ook een overheids-NV zou kunnen zijn. Een interessante gedachte om mee te nemen, vond men.

Een deel van de kaders voor een nieuw bedrijventerrein ligt vast, bijvoorbeeld in het Bouwbesluit. Andere onderwerpen kennen een grotere beleidsvrijheid. Er is bijvoorbeeld gekozen voor een gesloten grondbalans (elke  bult op het terrein bestaat uit elders op het terrein opgegraven grond) en voor waterbeheer en ecologische inpassing die aansluit op recente opvattingen (bijvoorbeeld een brede ecozone aan de westkant, waar woonbebouwing ligt). Men probeert ook de bereikbaarheid te verduurzamen in de geest van zoals dat bij de provincie bedoeld wordt. Er liggen plannen voor een snelfietsroute naar Eindhoven (duurt alleen lang) en het KBp  heeft op eigen kosten een bushalte aangelegd – maar helaas is inmiddels de bus wegbezuinigd.  

Al met al een goed en informatief werkbezoek.

Na zo’n tweeëneenhalve maand zit het reces(vakantie) van Provinciale Staten er weer op.

Tijdens deze vakantie heb ik nog wel een paar werkbezoeken gedaan en bijeenkomsten bijgewoond. Een drietal wil ik h9ier graag kort vermelden.

Digitale bijeenkomst over stalsystemen Deze stond al in onze kalender en viel toevallig net na de uitspraak over de emissiearme stalvloeren.

Interessant was dat de beleidsmedewerkers de uitspraak van de Raad van State opvatten als een verbod op 2 specifieke typen emissiearme stalvloeren. Over de andere emissiearme vloeren wilden ze geen oordeel geven. Ik vind dat een riskante opvatting. Nu nog grotere vergunningen verstrekken en boeren verleiden tot de aanschaf van een dure, emissiearme vloer is nogal een gok, met name voor het budget van die boeren. Nieuwe tegenslag voor boeren: rechter veegt 'emissiearme' stalvloer van tafel | NU - Het laatste nieuws het eerst op NU.nl

Werkbezoek Natuur

Een interessante dag met wat minder voor de hand liggende voorbeelden van natuurbeheer. De Graafse Akker, een door crowdfunding aangekocht gebied midden in Den Bosch dat door geïnteresseerden en omwonenden gebruikt wordt. De ‘Makkers’ van de Graafse Akker kunnen hun eigen project aanplanten en ze kunnen de groenten/fruit/kruiden naar behoefte oogsten. Een mooi burgerinitiatief dat in meer plaatsen zou moeten kunnen. Ook aanwezig was de directeur van Heijmans Vastgoed die vertelde over duurzaam bouwen en het belang van natuur daarbij.

Waterdag

Het rapport droogte kwam uit: Zonder water, geen later

Brabant heeft te kampen met droogte, met vele gevolgen van dien. We hebben deze zomer alweer een stuk Peel in brand zien staan, natuurgebieden verpieteren en er is een beregeningsverbod. We moeten dus water zien vast te houden. Tegelijkertijd moeten we, vanwege steeds heviger weersomstandigheden, ook snel water kunnen afvoeren. De grond in Brabant moet dus weer meer een spons worden. Conclusie van de commissie was ook dat water veel te goedkoop is, daar ben ik het wel mee eens wanneer het gaat om grote bedrijven. Die hebben namelijk een ander, veel lager,  tarief en een fors deel aan  vrijstelling. Niet meer van deze tijd natuurlijk.

Eindrapport adviescommissie Droogte: Zonder water, geen later - Provincie Noord-Brabant

Irma Koopman