Poliflw

Kinderopvang mag niet langer een cash cow zijn voor investeerders vinden GroenLinks, SP en PvdA. Daarom moet er een verbod komen op winstuitkering uit kinderopvang. Inkomsten van kinderopvang moeten worden ingezet voor het bevorderen van de kwaliteit en toegang tot kinderopvang, en mag niet langer in de zakken van investeerders verdwijnen. GroenLinks, SP en PvdA komen met een initiatiefwet daarvoor.

De afgelopen jaren hebben steeds meer grote buitenlandse ondernemingen Nederlandse kinderopvangorganisaties opgekocht met het doel om winst te maken. Nu is namelijk de opvang van kinderen van 0 tot 4 jaar in Nederland, anders dan in bijvoorbeeld het onderwijs, onderdeel van de markt. Maar het is geen gewone markt, het wordt voor een groot deel gefinancierd uit collectieve middelen. Dat maakt de Nederlandse kinderopvang een interessante en veilige investeringsoptie.

En hier schuurt het volgens de initiatiefnemers. De kinderopvang wordt voor 70% door de overheid en werkgevers bekostigd. Dat betekent dat een groot deel van de collectieve - grotendeels publieke - kosten, nu wegstroomt naar buitenlandse investeerders waar winst op de eerste plaats komt en niet het kind.

Geen goede zaak, vinden de initiatiefnemers van het wetsvoorstel. Volgens hen zorgt deze werkwijze uiteindelijk voor de uitholling van het systeem. Want de focus op winstmaximalisatie bij deze investeerders zorgt op de lange termijn voor minder opvang in gebieden waar minder kinderen wonen en dus minder rendabel zijn. En voor ongelijke concurrentie tussen kinderopvangcentra in gebieden met veel bemiddelde ouders. Daarnaast zet het diversiteit van aanbod en keuzevrijheid van ouders onder druk. Toegang tot opvangmogelijkheden neemt af en kansongelijkheid neemt toe.

“Het is eigenlijk te gek voor woorden dat over de rug van onze kinderen winst wordt gemaakt. Goede kinderopvang is een publieke aangelegenheid en we weten hoe belangrijk de ontwikkeling in de eerste jaren zijn voor de rest van iemands leven. Ik kies de belangen van onze kinderen boven rendementen”, aldus Lisa Westerveld, Kamerlid van GroenLinks.

“Het is vrij eenvoudig. Kinderopvang is niet bedoeld om investeerders rijk te maken, maar om kinderen een veilige plek te bieden. Elke euro die bij een sprinkhaankapitalist met zo’n investeringsfonds terecht komt, gaat niet naar de verbetering van de kwaliteit van de opvang. Met onze belastingen subsidiëren we zo buitenlandse beleggingsclubjes die vooral het eigen rendement belangrijk vinden. Weg ermee dus!”, zegt Peter Kwint, Kamerlid van SP.

Gijs van Dijk (PvdA): “De kinderopvang is van ons allemaal. Winst maken ten koste van de zorg voor kinderen is onwenselijk. Daarom moet streng worden toegezien dat belastinggeld voor de kinderopvang goed wordt besteed. Als ouder wil je zeker zijn van goede zorg voor je kind. En dat betekent dat een kinderdagverblijf moet goede zorg bieden, veilig zijn, investeren in scholing voor haar werknemers en een betaalbaar tarief hebben.“  

GroenLinks-Kamerlid Lisa Westerveld wil dat minister Slob vanaf volgend jaar 2 miljoen euro om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt om te scholen tot conciërge. Samen met PvdA-Kamerlid Kirsten van den Hul doet ze vandaag een voorstel bij de begrotingsbehandeling van het ministerie van OCW.

‘Conciërges zijn essentieel voor een gezonde school: ze zijn vaak een verbindende schakel tussen de leerlingen en hun docenten en nemen hun collega’s bergen werk uit handen. Alleen zijn ze vaak wegbezuinigd,’ zegt Westerveld. ‘Onderwijsteams moeten zelf zorgen dat er voldoende papier in huis is, dat de verzuimlijsten op orde zijn en verrichten allerlei andere hand-en-spandiensten. Terwijl de meeste leraren omkomen in het werk.’

Gelukkig is er de laatste jaren sprake van voortschrijdend inzicht onder politici en onderwijsbestuurders: de afwezigheid van conciërges wordt door iedereen ervaren als een gemis en iedereen is het er wel over eens dat we snel meer handen nodig hebben in de school. Op de vraag waar de mensen vandaan moeten komen, heeft Westerveld wel een antwoord. ‘Onlangs besloot de coalitie dat het rijk niet meer hoeft te streven naar 25.000 arbeidsplaatsen voor mensen met een arbeidsbeperking. Terwijl deze groep zit te springen om werk en het onderwijs conciërges nodig heeft. Wat GroenLinks betreft gaan we na hoeveel mensen met een arbeidsbeperking en anderen met een afstand tot de arbeidsmarkt zo’n rol in het onderwijs ambiëren en kijken we vervolgens of we daar een opleidingsaanbod voor hebben.’

Westerveld komt met steun van PvdA-Kamerlid Kirsten van den Hul met een concreet voorstel dat minister Slob de mogelijkheid geeft de zij-instromerssubsidie van maximaal 20 duizend euro per aanstormend leraar ook beschikbaar stelt voor conciërges in spe. ‘Met dat geld kunnen onderwijsinstellingen de studiekosten en begeleiding van leraren financieren. Waarom doen we niet hetzelfde voor conciërges: betaal er de omscholingskosten mee, financier er de maanden mee waarin een conciërge aan zijn functie begint, bekostig als ze nodig zijn eventuele aanpassingen aan de werkplek. Lijkt me een prima start.’

Slob heeft op de begroting nog een paar miljoen euro staan zonder concrete bestemming. ‘Wat mij betreft nemen we daar twee miljoen euro van en zetten we die in op dit voorstel. Zo kunnen we er ieder jaar minimaal honderd conciërges bij krijgen. Dat aantal zet in het onderwijs best zoden aan de dijk, en tegelijkertijd is het financieel te overzien. Ik ben benieuwd naar het oordeel van de minister.’

Er ligt een prachtige kans om alle kinderen in Nederland een goede start te bieden. Een gezamenlijke start die bovendien de samenhang in de maatschappij vergroot. Dat schrijft Kamerlid Lisa Westerveld in een gezamenlijke opinie met Peter Kwint (SP) en Gijs van Dijk (PvdA).

Terwijl maatschappelijke organisaties en wetenschappers steeds meer wijzen op het belang van de ontwikkeling van peuters, houdt de overheid zich tot nu toe nogal afzijdig. De eerste levensjaren zijn essentieel voor de ontwikkeling van kinderen, maar de coalitiepartijen zijn op dit punt muisstil. Zonder duidelijke keuze van het kabinet lijken de kansen van peuters afhankelijk te blijven van de dikte van de portemonnee van de ouders.

Opvang voor kinderen is nu vaak afhankelijk van de positie van de ouders: kinderen van werkende ouders gaan naar de kinderopvang of gastouder, weer anderen kunnen terecht een voorschool en als er minder te besteden is, vindt opvang dikwijls binnen de familie plaats.

Het kinderopvangbeleid van de overheid lijkt tot nu toe niets meer te zijn dan arbeidsmarktbeleid gericht op het faciliteren van twee werkende ouders. En waar dat ook belangrijk is, blijft door die focus een groot deel van de kinderen buiten de opvang. De samenleving laat zo grote kansen liggen. Want de hersenen van jonge kinderen ontwikkelen zich razendsnel en wie de juiste mogelijkheden krijgt aangereikt, doet daar de rest van zijn leven zijn voordeel mee. Een integrale aanpak voor alle kinderen is dus niet alleen in het belang van hen zelf, maar is van groot maatschappelijk belang.

Met de conclusies van wetenschappelijk onderzoek in de hand pleiten niet alleen brancheorganisaties en onderwijskoepels voor een breed en voor iedereen toegankelijk voorschools aanbod. Zij krijgen bijval van onder meer de Vereniging Nederlandse Gemeenten en de SER. In de voorschool kunnen kinderen spelenderwijs leren en zich zo sociale vaardigheden meester maken. Het biedt veel peuters betere kansen in een later leven. Bovendien bevordert zo’n systeem een soepele overgang naar de basisschool. Daarnaast is het voor kinderen goed om al op jonge leeftijd te spelen en te leren met leeftijdgenootjes van een andere achtergrond.

Natuurlijk is er ook publiek geld beschikbaar voor de begeleiding van peuters. Probleem is echter dat het huidige stelsel met zijn regelingen kinderen voorsorteert. Kinderen uit kwetsbare bevolkingsgroepen krijgen een indicatie en komen op een andere plek terecht dan kinderen met een andere achtergrond. Daarmee werkt de kinderopvang zoals we die nu kennen segregatie in de hand. Dat dit onwenselijk is, behoeft eigenlijk geen verdere uitleg.

Het is ook onnodig. De eerdergenoemde organisaties hebben berekend dat er niet eens extra geld nodig is om deze breed toegankelijke integrale kindcentra te financieren. Als het geld maar beter verdeeld wordt en de financiering minder ingewikkeld wordt dan nu het geval is. Meer transparantie verlaagt de drempel voor ouders die hun kinderen naar de opvang willen brengen en vereenvoudigt de controle van de overheid op het functioneren van onze peuteropvang.

GroenLinks, SP en PvdA hebben de oproep van de brancheorganisaties, werkgevers en werknemers en de VNG gehoord en willen dat zo snel mogelijk werk wordt gemaakt van hun hartenkreet. We hadden verwacht dat de regeringspartijen er hetzelfde over zouden denken. Maar helaas: het regeerakkoord zwijgt over een integrale peuteropvang en het kabinet – de wittebroodsweken allang voorbij – waagt zich vooralsnog niet aan voortschrijdend inzicht.

Het maatschappelijk draagvlak voor deze operatie is enorm. Er ligt een prachtige kans om alle kinderen in Nederland een goede start te bieden. Een gezamenlijke start die bovendien de samenhang in de maatschappij vergroot. Kansengelijkheid bevorderen begint niet in het onderwijs, maar juist al daarvoor. Daarom zullen de drie linkse fracties er alles aan doen om de regering te bewegen om deze breed gedragen wens om te zetten in beleid.

Dit stuk verscheen eerder op Joop.