De gemeente Utrechtse Heuvelrug worstelt met snel oplopende tekorten, met name door de extra miljoenenuitgaven in het sociaal domein (bijvoorbeeld WMO en Jeugdzorg). De bedragen die we nu jaarlijks tekortkomen, zijn gigantisch. En deze tekorten zorgen voor, als we niets doen, een snel oplopende schuld en sterk afnemende algemene reserve (onze ‘spaarrekening’). Net als iedere inwoner moet ook de gemeente haar inkomsten en uitgaven in balans houden (of in de huidige situatie: ‘krijgen’). Reden voor D66 om in de laatste raadsvergadering van 2018 de vraag voor te leggen of we naast extra beperking van de uitgaven (bezuinigingen) ook de inkomsten in 2019 kunnen aanpassen via de Onroerend Zaak Belasting (OZB). D66 stelde samen met OPEN en ChristenUnie voor om het OZB-tarief gelijk te houden i.p.v. de door het college voorgestelde verlaging. Het idee hierachter is dat als de huizen op de Heuvelrug meer waard worden, de OZB gelijke tred kan houden. Een meerderheid van de gemeenteraad blokkeerde dit idee, ondanks het feit dat het OZB-tarief in onze gemeente vele procenten lager is dan het landelijk gemiddelde.
De VVD sprak in de raad zelfs uit geen behoefte te hebben aan verdere (raadsbrede) samenwerking met partijen die nu de OZB willen verhogen. D66 heeft daarop samen met OPEN en ChristenUnie besloten het voorstel nu in te trekken. Met tegenzin, maar we denken dat de financiële problemen van onze gemeente alleen goed zijn op te lossen door als gemeenteraad te blijven samenwerken. Gelukkig is wel het amendement aangenomen waarin de Raad raadsbreed uitspreekt om in 2019 alsnog ongeveer 3 miljoen euro te bezuinigen (en niet alles vooruit te schuiven naar 2020/2021/2022). Zodoende brengen we voor 2019 in ieder geval de inkomsten en uitgaven met elkaar in lijn want D66 wilde niet akkoord gaan met een aangepaste begroting met een financieel gat van € 3 miljoen in 2019.
Hoe zit het met die financiële tekorten en bezuinigingen?
D66 heeft zich altijd ingezet voor gezonde gemeentefinanciën met behoud van voorzieningen. We zorgden als deelnemer in het College van B&W in de jaren 2014, 2015 en 2016 voor overschotten in de jaarrekening zodat de algemene reserve (onze ‘spaarrekening’) aangevuld kon worden voor tegenvallers in de toekomst.
Na de verkiezingen van maart 2018 heeft D66 met alle andere raadsfracties afgesproken dat de schulden van onze gemeente met in totaal € 8,0 miljoen naar beneden gaan in 2022, vooral door minder uit te geven, minder te investeren en niet-maatschappelijk vastgoed in snel tempo te verkopen. Dat is veel geld, maar D66 meent dat er op een totale gemeentebegroting van ongeveer € 110 miljoen per jaar nog ruimte zou moeten zijn om die € 2,0 miljoen per jaar aan besparingen te realiseren.
Na de verkiezingen van maart 2018 is de gemeenteraad van Utrechtse Heuvelrug geconfronteerd met tegenvaller ná tegenvaller. De uitgaven in het sociaal domein (vooral WMO, bijstand en Jeugdhulp) bleken na iedere rapportage toch nog slechter dan gedacht. Ook kreeg de gemeente nog een extra tegenvaller doordat er minder geld uit Den Haag komt, uit het zogenaamde gemeentefonds. Door de tekorten over 2017, 2018 en de begrootte tekorten over 2019 is het te bezuinigen bedrag opgelopen van de eerdere € 8,0 miljoen naar ruim € 30 miljoen. Dit soort bedragen zijn niet eenvoudig ‘eventjes’ op te lossen, maar dat er iets moet gebeuren staat buiten kijf. Want 30 miljoen bezuinigen in 3 jaar (2020, 2021 en 2022) betekent dus structureel € 10 miljoen per jaar zien te bezuinigen. In de ogen van D66 kan dat niet zonder een verhoging van de OZB, of willen de andere partijen liever bijvoorbeeld zwembaden, bibliotheken en sportaccommodaties volledig sluiten? Want het geld moet ergens vandaan komen. D66 wil in ieder geval het voorzieningenniveau in onze gemeente in stand houden en daarom zou het helemaal niet gek zijn om het OZB-tarief te verhogen tot het landelijk gemiddeld.
Wat wil D66 met bezuinigingen?
D66 staat voor verantwoord financieel beleid. We hebben een forse schuld en dat betekent dat er pijnlijke maatregelen genomen moeten worden. Wij gaan die niet uit de weg. Immers, ook wij willen toekomstige generaties niet opzadelen met een te hoge financiële last. D66 is bereid om mee te werken aan verdere bezuinigingen in de begroting. Doordacht bezuinigen, maar geen aantasting van de structuur van onze gemeenschap (onderwijs, sportverenigingen, cultuur). En onze klimaatdoelstellingen blijven vragen om extra investeringen. D66 steunt verantwoorde bezuinigingen maar zal weerwoord geven aan ‘de botte bijl’.
Wat wil D66 eigenlijk met die OZB?
D66 wil nadrukkelijk naast de uitgaven van de gemeente ook de inkomsten via de OZB (Onroerende Zaak Belasting) op orde brengen. De OZB-opbrengst in onze gemeente ligt naar onze informatie 20% onder het landelijk gemiddelde, wat in totaal ongeveer € 2,0 miljoen per jaar is. Onze relatief rijke inwoners betalen dus weinig voor het hoge voorzieningenniveau (sportvelden, zwembaden, goede scholen, onderhoud wegen, bijhouden groen), ook doordat we goede kwijtscheldingsregelingen hebben voor de lagere inkomensgroepen. En let op, de OZB-verhoging met € 2 miljoen per jaar dekt dus slechts voor een klein gedeelte het financiële gat van € 10 miljoen per jaar. Er moet dus veel meer gebeuren, maar een OZB-verhoging draagt bij om in ieder geval onze inkomsten en uitgaven in lijn te brengen en de schulden van onze gemeente af te bouwen.
Wat wil D66 nu doen?
Samengevat zet de raadsfractie van D66 in op een combinatie van 3 maatregelen:
De achtergrond van de tekorten in het sociale domein en de jeugdhulp moeten in beeld komen. We willen dat de gemeente hier ‘in control’ komt. We moeten in het sociaal domein & jeugdhulp minder kosten maken om de tekorten weg te werken, maar omdat het om kwetsbare groepen gaat, blijft D66 weg bij ‘de botte bijl’. Want het gaat om goede zorg voor onze inwoners, daarin kun je niet botweg gaan snijden.
D66 is bereid mee te werken aan doordachte bezuinigingen. Het is mogelijk de tekorten op de begroting terug te dringen en de structuur van onze gemeenschap (onderwijs, sportverenigingen en cultuur) intact te laten. Ook is er dan nog ruimte voor extra investeringen om de gemeentelijke klimaatdoelstellingen na te streven. Immers, ook op dat punt willen de generaties na ons niet opzadelen met een hoge energie- en CO2-last.
De inkomsten van de gemeente wil D66 ook op orde brengen. Naast een OZB die overeenkomst met het landelijk gemiddelde wil D66 ook een hoger tempo bij bouwplannen en verkoop van gemeentelijk bezit. Bouw van woningen levert de gemeente serieus geld op via verkoop grond en/of bouwleges en daarna jaarlijks via de OZB. Het is ons een doorn in het oog dat bijvoorbeeld gemeentewerven al langere tijd leeg staan en er geen bouwplan ligt om die bezittingen te verkopen. D66 zal daarom bij gesprekken over bezuinigingsvoorstellen ook de inkomstenkant ter sprake brengen, juist om de voorzieningen in onze dorpen en onze Heuvelrug-gemeenschap te beschermen.
Hoe nu verder in de gemeenteraad?
Het College van B&W heeft de gemeenteraad toegezegd in voorjaar 2019 met voorstellen te komen hoe de bezuinigingen vorm krijgen. Daar worden inwoners ook bij betrokken. Hoe (snel) werken we de tekorten weg? Waar gaat dat pijn doen? Hoe zeker zijn we dat er geen nieuwe tekorten komen?
Het College is aan zet en de fractie van D66 wil tot die tijd geen nieuwe beleidsvoorstellen meer zien, tenzij die bijdragen aan het oplossen van het financiële probleem. In mei 2019 moet de gemeenteraad dan besluiten over waar en hoe de pijn gaat vallen.
