Poliflw

Schuldenlab, perspectief op een toekomst

In de raadscommissie van 21 januari 2020 werd door de VVD Schiedam, samen met Fractie Van Dijk, een initiatief raadsvoorstel ingediend om de schuldenproblematiek van onze inwoners aan te pakken. De achtergrond van dit voorstel vind u hieronder.

Praktisch 9% van onze Schiedamse inwoners heeft problematische schulden. Landelijk is dat percentage zo’n 5,5%, Schiedam is dus een negatieve uitschieter.

Schiedammers mogen rekenen op een actieve overheid die, op het gebied van schulden en armoede, initiatieven ontplooit om hen te helpen en ondersteunen om de verantwoordelijkheid voor hun eigen financiën weer zelf te kunnen dragen en opnieuw een perspectief op de toekomst te krijgen.

It takes a city to solve debt

Schulden vormen een groeiend probleem in onze samenleving (1). Niet alleen voor de schuldenaar, maar ook voor zijn omgeving, de schuldeiser én voor de maatschappij. 

In elke straat in Nederland woont minstens één gezin dat kampt met risicovolle of problematische schulden. In totaal gaat het om bijna anderhalf miljoen huishoudens en de problematiek neemt nog steeds toe. Een gezin met diepe schulden heeft gemiddeld veertien schuldeisers, voor in totaal 43.000 euro. Het duurt gemiddeld 5 jaar voordat inwoners zich melden voor hulp.

Mensen die in deze ellende zitten, zijn over het algemeen niet meer in staat om nog behoorlijk te functioneren. De consequentie is vaak sociaal isolement. Maar het kan ook gaan ten koste van bv. de gezondheid en dat levert dan weer extra zorgen én kosten op. Niet voor niets zijn de maatschappelijke kosten van armoede immens en is zo langzamerhand iedereen er wel van overtuigd dat het oplossen van deze schulden bijdraagt aan een betere en gezondere samenleving.

Gemeenten

Ook de kosten voor gemeenten lopen op door schuldenproblematiek. Als een gezin uit huis wordt gezet dan heeft de gemeente de kosten van de maatschappelijke opvang, maar ook instanties als maatschappelijk werk en jeugdzorg moeten in actie komen. En komt het niet 

tot een huisuitzetting dan ook zijn veel ambtenaren betrokken bij het proces om het gezin in kwestie te ondersteunen en/of begeleiden. 

Komt een gezin eenmaal uit bij schuldhulpverlening dan duurt het gemiddeld zo’n 300 dagen voordat er een beslissing is; intussen zijn de schulden en de stress nog verder opgelopen en lopen de kosten ook bij de gemeente fors op.

Onderzoek

Uit onderzoek (2) blijkt dat er niets zo fnuikend is voor mensen met problematische schulden als hen confronteren met allerlei administratieve en bureaucratische eisen en met lange procedures en wachttijden. 

Inmiddels kent bijna iedereen in de wereld van de schuldenproblematiek en armoede het boek ‘Schaarste’ van Mullainathan en Shafir (3). Zij laten zien waarom het contraproductief is mensen die in structurele armoede of schulden verkeren met allerlei eisen te confronteren: deze mensen kunnen en zullen daar eenvoudig niet aan voldoen. 

Inmiddels is het bewijsmateriaal nog sterker geworden door toevoegingen vanuit de neurowetenschappen. Vanuit die hoek (4) (Beth Babcock, 2014) wordt aangetoond dat stress als gevolg van ‘moeten omgaan met zeer weinig geld’ ook nog eens leidt tot extra druk op de zogenaamde executieve functies: die vermogens van onze hersenen die ons in staat stellen op langere termijn te plannen.

Schuldenlab

SchuldenlabNL  is een landelijke onafhankelijke stichting die de missie heeft Nederland schuldenzorgvrij te maken. SchuldenlabNL richt zich specifiek op:

-        Het delen van kennis, netwerken en toegang tot expertise

-        Het scheppen van gemeenschappelijke doelstellingen en afspraken

-        Het scheppen van randvoorwaarden om opschaling te realiseren door samenwerking tussen (landelijke) partijen te stimuleren, ondersteuning te bieden in de implementatie-issues en systemische innovaties te stimuleren

-        Het meten en maximaliseren van impact van kansrijke initiatieven, projecten en programma’s en kan hierbij de lokale Schuldenlabs ondersteunen

-        Het bijdragen aan communicatie en lobby om knelpunten op verschillende niveaus te doen oplossen

-        Het regelen van de benodigde financiering voor landelijke projecten die lokaal worden geïmplementeerd, met behulp van partners.

Dit doet ze door middel van een sterk publiek en privaat netwerk dat zich kan vinden in de gedeelde missie (schuldenzorgvrij Nederland) en visie (opschaling van de bewezen projecten).

Met ons initiatief raadsvoorstel wordt aangespoord om een brug te slaan tussen SchuldenlabNL en instanties (zoals StroomOpwaarts), gemeente, NNVK, CAK, DUO, banken maar ook met diverse andere organisaties en bedrijven die kunnen faciliteren om een adequate schuldhulpverlening op gang te brengen. 

Doel

Het uiteindelijk doel is en blijft om zoveel mogelijk mensen schuldenvrij te krijgen en weer de eigen verantwoordelijkheid te geven over hun financiële situatie. 

Het raadsvoorstel werd breed gesteund door de Gemeenteraad.

Meer weten?

Neem contact op met Annebeth Wilton, raadslid en drager van dit initiatief.

[1] https://www.nibud.nl/wp-content/uploads/Factsheet-rondkomen-en-geldproblemen-2018-pdf.pdf

De man schrikt even als ik naast hem kom zitten en ik hem daarbij aanraak. Ik leg mijn hand op zijn arm als ik hem vraag of ik iets voor hem kan doen. En wéér die schrik in zijn reactie. 

Ik vraag hem of hij het vervelend vindt, of het hem hindert dat ik zo dichtbij kom. En van zijn antwoord schrik ík even: “Nee mevrouw, maar de meeste mensen beschouwen mij als uitschot en mij aanraken doen ze al helemaal niet.” Ik antwoord dat ik hem zo niet zie maar wél als iemand die wat pech heeft gehad. En nogmaals vraag ik hem of ik hem kan helpen. Hij is bijna verbaasd dat ik het weer vraag. “Wat denkt u dat u voor mij zou kunnen doen?” is zijn bittere tegenvraag.

Ik werk op de Vijverhofstraat in Rotterdam, bij de Nico Adriaans Stichting en ik draai mee bij de voorbereiding van de Nachtopvang. Het vriest hard buiten met een ijskoude Noordoosten wind en het is druk. Uiteindelijk zullen we die avond meer dan 100 mensen opvangen; dak- en thuislozen die anders buiten zouden moeten slapen. Alle bezoekers krijgen een warme kop soep en een paar boterhammen, als ze dat willen. Er is voor iedereen een slaapplek. We voldoen aan de eisen die de Gemeente heeft gesteld aan de opvang.

In die drukte kan ik maar met weinig mensen spreken maar de persoonlijke aandacht die ik geef veroorzaakt steeds dezelfde reactie: verbazing en verwarring. En vervolgens een aarzelende glimlach. Een enkeling vertelt zijn verhaal:

Gescheiden man, huis toegewezen aan vrouw en kinderen, baan kwijt geraakt door de crisis, geen dak boven zijn hoofd, geen adres dus geen uitkering. Vrouw psychisch in de war, huis kwijt geraakt door gokverslaafde man (getrouwd in gemeenschap van goederen), met o.a. een flinke hypotheekschuld en deurwaarders die haar het leven zuur maken. Ook zij heeft uiteindelijk geen adres meer, dus geen uitkering. Maar wel schulden. En een zoon van 7.

Elk verhaal is een trieste opsomming hoe het fout kan gaan in een mensenleven. Op eigen kracht kunnen ze maar zelden hier bovenop komen. Met hulp, een steuntje in de rug, iemand die luistert, compassie heeft en extra inzet, lukt het wel. Soms al in enkele weken, vaker in een paar maanden. En daarmee komt iemand weg uit die val tussen wal en schip, belandt hij of zij weer op de kade, met uitzicht op een toekomst.

Vangnet, sociaal stelsel, uitkering, bijstand – ik heb niet zoveel met die begrippen. Wel met compassie, aandacht, een handje helpen, met elkaar voor mekaar, samen-leven, maar ook sociale rechtvaardigheid en gelijkwaardigheid. Die laatste twee begrippen zijn ook liberale waarden. Gelukkig.

Annebeth Wilton

Kandidaat-raadslid