Poliflw

Copyright © [2021] [Gooise PLEK] | Powered by [Max de Goede] foto's  Esther van Welsenes - Koele

Judith Harmsen redactie binnenland (bron Trouw 11 januari 2022)

Het is onaanvaardbaar dat de coalitie extra wil bezuinigen op de jeugdzorg, vindt de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). De gemeenten dreigen daarom alle gesprekken over de verbetering van de jeugdzorg te staken, zo lang het nieuwe kabinet aan de plannen vasthoudt.

“We maken ons grote zorgen om de kwetsbare kinderen”, zegt de Utrechtse wethouder Eelco Eerenberg (D66), namens de VNG verantwoordelijk voor het dossier jeugdhulp. Hij legt uit dat de bezuiniging van 500 miljoen euro per jaar opgeteld moet worden bij een korting van een miljard euro per jaar, waarover het rijk en de gemeenten al eerder afspraken maakten. “Dat betekent dat er de komende jaren 1,5 miljard euro, oftewel 30 procent, van het totale jeugdzorgbudget wordt afgehaald. Dat zal grote gevolgen hebben.”

Het is niet voor het eerst dat rijk en gemeenten het oneens zijn over de jeugdzorgbudgetten. In de sector zijn grote problemen. Kinderen en jongeren moeten soms maandenlang wachten op hulp, en er is een groot tekort aan kundig personeel. De afgelopen jaren gaven gemeenten ieder jaar meer geld uit aan de jeugdzorg dan zij van de landelijke overheid ontvingen. Toch lukte het maar niet om structureel extra geld los te krijgen bij het rijk.

Er moest vorig jaar zelfs een soort scheidsrechter aan te pas komen. Een commissie van experts – de zogenoemde arbitragecommissie – boog zich over het conflict en oordeelde in mei dat het rijk inderdaad de komende jaren meer geld moet uittrekken voor de jeugdzorg.

Daarnaast droeg de arbitragecommissie het rijk, de gemeenten en jeugdzorgprofessionals op in gesprek te gaan over hoe de jeugdzorg zodanig kan worden verbeterd, dat die op de lange termijn effectiever wordt en minder geld kost. Volgens de commissie kan op die manier uiteindelijk vanaf 2028 een miljard euro per jaar worden bespaard.

Gesprekken over welke maatregelen daarvoor nodig zijn, zijn gaande, maar de coalitie wil dus nog meer geld besparen. Om precies te zijn nog eens 100 miljoen euro in 2024 en per 2025 structureel een half miljard euro extra per jaar. Volgens VVD, D66, CDA en ChristenUnie kan dat bijvoorbeeld door een eigen bijdrage in te voeren, waardoor gezinnen voor een deel zelf de kosten van de jeugdhulp gaan betalen.

De gemeenten zijn onaangenaam verrast door de aankondiging en dreigen nu gesprekken over de hervorming van de jeugdzorg te staken. Op de ledenvergadering zal de VNG de gemeenten donderdag vragen in te stemmen met een resolutie waarin staat dat zij niet meewerken aan verbeteringen in de sector, zolang het kabinet niet van gedachten verandert waar het de bezuinigingen betreft.

“Wij hebben van die arbitragecommissie een opdracht gekregen”, zegt Eerenberg. “De jeugdzorg in Nederland stevig verbeteren en ook nog eens een miljard aan bezuinigingen realiseren. Dat is al een hele kluif. We willen van het kabinet horen dat dat ook onze opdracht blijft.”

PIETER PAUL, SLIKKER PVDA-FRACTIEVOORZITTER TE DEN BOSCH (Bron Trouw 11 januari 2022)

Getuige het regeerakkoord kan politiek Den Haag er niet langer omheen: de kloof tussen kansarm en kansrijk groeit. Dat is een ommezwaai, want nog niet zo lang geleden waren de vaste baan en volkshuisvesting volkomen uit de mode en had Nederland een premier die zei dat armoede hier niet bestond. Inmiddels is het kwartje gevallen: te veel mensen onder ons redden het niet zonder een steuntje in de rug.

Nu de zeepbel van zelfredzaamheid is doorgeprikt, komt er een minister van volkshuisvesting én één om de groeiende armoede te lijf te gaan. Goed nieuws, maar helaas blijft een diepgewortelde kwaal van de oude bestuurscultuur overeind. Namelijk dat de nationale politiek zichzelf als middelpunt beschouwt, zélf aan alle knoppen wil draaien en bovenop het geld blijft zitten. En dat terwijl de groeiende kloof tussen kansarm en kansrijk schreeuwt om meer armslag van gemeenten. Iets dat al jaren wordt nagelaten. Van de 355 gemeenten hadden er vorig jaar 276 een tekort op de begroting.

Armlastige steden en dorpen slagen er steeds slechter in om basisvoorzieningen op orde te houden. Burgemeesters en wethouders schrijven brandbrief na brandbrief. Over sociale veenbranden in wijken, over tekorten aan handhaving en in de jeugdzorg, over problemen bij steeds jongere kinderen en groeiende achterstand als ouders geen peperdure huiswerkbegeleiding kunnen betalen.

Uit het regeerakkoord blijkt dat die noodkreten aan dovemansoren gericht waren. Extra geld voor woningbouw? Een sigaar uit eigen doos. Want dat geld halen we bij het Gemeentefonds van álle gemeenten weg om in enkele gemeenten meer te kunnen bouwen. Extra geld voor jeugdzorg? Het nieuwe kabinet schuift de uitspraken van de arbitragecommissie terzijde en bezuinigt in een voor gemeenten onhaalbaar tempo op de jeugdzorg. Het eindelijk schrappen van de bezuiniging die hoorde bij de nooit bereikte opschaling van gemeenten? Alleen voor de komende paar jaar, waardoor gemeenten nog vele jaren rood zullen staan.

Ondertussen neemt de kloof in steden en dorpen toe. Neem als voorbeeld de Bossche volkswijk de Gestelse Buurt, slechts door een slootje van 2 meter gescheiden van de gegoede buurt de Meerendonk. Daar waar werkloosheid aan de ene kant van de sloot niet bestaat, treft dat lot de helft van de inwoners aan de andere kant. Waar inwoners van de Meerendonk hun vermogen op de bank én in de stenen van hun huis zagen groeien, steeg in de Gestelse buurt de afgelopen tien jaar de armoede en het aantal jongeren met een rugzakje.Tweedeling

Dat is tweedeling in de praktijk. Twee kinderen, gescheiden door niet meer dan een slootje starten het leven vanuit een volstrekt ander perspectief. De één met een rugzak gevuld met bakstenen, de ander met een zak vol kansen. Achterstand achtervolgt je een leven lang. Letterlijk tot de dood, want aan de kwetsbare kant van het slootje leef je vijftien jaar minder gezond en zeven jaar korter.

Er is in Den Haag geen politicus te vinden die niet zal wijzen op de rol van gemeenten voor het oplossen van deze problemen. In de fractiekamers zitten echter te weinig politici die bij lezing van het regeerakkoord boter bij de vis eisen. Het is ook aantrekkelijker om met een miljardje hier en daar te strooien voor leuke plannen dan een miljardeninvestering te eisen in de slagkracht van gemeenten. Dat doet immers geen enkele achterban glimmen van trots.

Toch is dat precies wat er moet gebeuren. Over de scheidslijnen van oppositie en coalitie heen dient de Tweede Kamer te laten zien dat ze de opdracht waar gemeenten voor staan serieus neemt. Door langjarig meer geld uit te trekken, aan te wenden door lokale bestuurders en niet als smeekpot bij het rijk. Want betaalbare woningen, veilige wijken en een uitweg uit kansarmoede – het begint allemaal bij sterke steden en dorpen.

Slagen gemeenten, provincies en waterschappen erin hun groene stroomdoelen in 2030 te halen? Begin dit jaar was het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) hier nog pessimistisch over. De plannen waren te vaag. Afgelopen week was het oordeel anders: inmiddels concreter en zijn bijvoorbeeld locaties voor windturbines of zonneparken bekend. Maar er is veel meer nodig.

In die zin leest het nieuwste PBL-rapport vooral als een reality check. Het mag dan zo zijn dat de drie lagere overheden genoeg afspraken op papier maakten voor de productie van in totaal 35 terawattuur aan duurzame elektriciteit, zoals het PBL vaststelt na bestudering van dertig Regionale Energiestrategieën. En het klopt, zo voldoen ze netjes aan wat voor 2030 in het limaatakkoord is afgesproken. Maar wat dan nog?

Het PBL wijst namelijk op twee enorme knelpunten in de energietransitie. Zo dreigt er grote netwerkschaarste, waardoor liefst de helft van alle plannen voor zonne-energie op de tocht staan – honderden initiatieven dus. Het gebrek aan dikke stroomkabels, geschikt voor verwerking van de piekbelasting die nu eenmaal bij zonne-energie hoort, is zo een serieuze bedreiging voor het bijtijds welslagen van de energietransitie.

Nu is de vrees voor netwerkschaarste niet bepaald nieuw. Ook de netbeheerders zelf waarschuwen er al jaren voor, zelfs al eind vorige eeuw. Toch lijken ze te worden overvallen door de groene energieplannen die nu op tafel liggen. Hoe kan dat? Wat ging daar mis? En vooral, hoe kunnen ze alsnog bijtijds aanhaken?

Een tweede probleem is van juridische aard. Afgelopen zomer haalde de Raad van State een streep door plannen voor de bouw van een windmolenpark in Delfzijl, wegens het ontbreken van een milieutoets naar onder andere geluidsoverlast en slagschaduw. De hoogste bestuursrechter schaarde zich achter actievoerders en oordeelde dat zo’n toets conform Europese regels niet mocht ontbreken. Daarmee lopen tientallen plannen voor windmolenpark vertraging op.

Het zijn twee problemen die om een snelle oplossing vragen, van het nieuwe kabinet maar ook van de netbeheerders en uitvoerders van de regionale energieplannen.

Anders dreigt het mechanisme dat je vaker ziet bij het klimaatbeleid: voornemens genoeg, maar wat komt ervan terecht? Het VN-klimaatakkoord van Parijs werd in 2015 wereldwijd met gejuich ontvangen, maar we weten inmiddels ook dat de uitstoot van broeikasgassen onverminderd groeit, bij gebrek aan effectieve actie tot nu toe. Voorkomen moet worden dat het met het Nederlands limaatakkoord dezelfde kant op gaat. Papier is geduldig, afspraken omzetten in daden, dáár gaat het om. En dat is stukken ingewikkelder.

Maarten van Gestel (redactie duurzaamheid Trouw) Van een willekeurige greep uit populaire supermarktproducten is twee derde van de plastic verpakkingen niet goed recyclebaar. Dat blijkt uit onderzoek van Natuur & Milieu. Vooral Jumbo en biowinkel EkoPlaza komen slecht uit de test.

Alle zeven onderzochte supermarktketens zijn sinds twee jaar aangesloten bij het Plastic Pact, een initiatief dat ertoe moet leiden dat in 2025 alleen nog maar goed recyclebare verpakkingen worden gebruikt. Programmaleider Jelmer Vierstra, verantwoordelijk voor het onderzoek, noemt de bevindingen ‘schokkend’ en pleit voor strengere wetgeving. Morgen debatteert de Tweede Kamer over de circulaire economie.

In een ideale wereld worden plastic verpakkingen verwerkt tot nieuwe verpakkingen. Maar soms is een plasticsoort of een mengsel van plasticsoorten gebruikt dat slechts beperkt te recyclen is. Dan wordt het ‘gedowncycled’: het wordt geen nieuwe verpakking, maar bijvoorbeeld opvulmateriaal in een plastic parkbankje. Omdat Nederland geregeld overschotten van dit laagwaardige materiaal heeft, eindigt het plastic dan alsnog in de verbrandingsoven.

De onderzoekers verzamelden steeds 57 populaire producten bij de zes grootste supermarktketens (Lidl, Albert Heijn, Aldi, Plus, Coop, Jumbo) en bij biowinkel EkoPlaza. Van alle verpakkingen bleek 65 procent slechts ‘beperkt’ (52 procent) of niet (13 procent) recyclebaar, vaak omdat verschillende soorten plastic zijn gemengd. Zoals een wasmiddelfles met een glimmend ‘jasje’ van een ander soort plastic.

Bij versproducten worden vaak verschillende soorten plastics gemengd, om een betere houdbaarheid te bereiken. “Het is logisch dat je vlees of kaas langer goed wil houden”, zegt Vierstra. “Maar producten puur vanwege het uiterlijk niet duurzaam verpakken, dat is problematisch.”Onderscheid

Vierstra vindt vooral dat de politiek het onderscheid tussen goed en beperkt recyclebaar ook in wetgeving duidelijk moet maken. Op dit moment wordt ‘alles wat niet verbrand wordt’ als gerecycled gezien, dus ook gedowncycled afval.

Opvallend is dat de ‘groene’ biowinkel EkoPlaza relatief slecht uit de test komt. Zo werd in enkele verpakkingen het schadelijke pvc aangetroffen. En in ‘composteerbare’ verpakkingen werd een plasticsoort ontdekt die juist schadelijk is voor het milieu. Wat EkoPlaza volgens het onderzoek als enige supermarkt wel goed doet, is melk aanbieden in herbruikbare statiegeldflessen.

Wat betekent dit akkoord voor jouw toekomst?

Twee weken onderhandelden wereldleiders over een klimaatakkoord in Glasgow. Is de uitkomst voldoende? Een klimaatjongere, een klimaatbestuurder en -wetenschapper aan het woord

“Als we op dit klimaatakkoord afgaan, is er weinig toekomst voor ons weggelegd. Zo wordt het klimaatprobleem niet opgelost. Onze premier riep in Glasgow ‘actie actie actie’. Maar in de blue zone (de ruimte voor onderhandelaars, red.) hing absoluut niet de sfeer van ‘hé, de aarde vergaat, en wij hebben twee weken om dat serieus aan te pakken’.”

Wat mis je vooral in dit akkoord?

“Concrete afspraken over het terugdringen van fossiele brandstoffen, die de bron zijn van de temperatuurstijging op aarde. Dat wordt nu erkend, maar dat is slechts een eerste stap.”

Vertrouwen jullie de politiek nog?

“Het voelt heel vreemd dat alle feiten op tafel liggen maar het toch niet lukt in beweging te komen. Maar je moet er wel langs deze weg uitkomen. De invloed van de fossiele sector is gewoon te groot: er liepen in Glasgow meer fossiele lobbyisten rond dan vertegenwoordigers van de grootste landendelegatie.”

Wat moet er dan gebeuren?

“Persoonlijk vind ik dat landen die zwaar worden getroffen door klimaatproblemen, bijvoorbeeld eilandstaten, meer invloed moeten krijgen op het akkoord. Ook moet de stem van jongeren en toekomstige generaties, die de klimaatgevolgen écht gaan ondervinden, veel zwaarder meewegen.”

VN-baas Guterres is erg teleurgesteld. Hij mist actie op de klimaattop.

“Guterres heeft gelijk. Het hoofddoel van Glasgow was vooral controleren of landen doen wat ze in Parijs (2015) beloofden: de CO2-uitstoot voldoende reduceren. Daarvan is niks terechtgekomen. Er waren wel mooie zij-afspraken, over terugdringing methaanuitstoot of dat China en de VS elkaar op dit terrein niet gaan bestrijden. Maar per saldo is het veel te weinig.”

De jonge generatie vreest voor haar toekomst.

“Dat is terecht. Ik heb ook kinderen, zij gaan met mij ook het debat aan. Hoe kan het dat er zoveel feiten bekend zijn, maar dat de politiek het zo laat afweten? Het was treurig om te zien hoe tijdens Glasgow iedere dag steeds wat afbrokkelde van wat de Britse voorzitter aanvankelijk als teksten had voorgesteld.”

Kan het ook anders?

“In 1989 organiseerde Nederland, twee maanden na de oprichting van VN-klimaatpanel IPCC, als eerste land een internationale klimaattop, in Noordwijk. Ik was toen nog minister van milieu. Als we toen hadden gehandeld naar wat we toen afspraken, waren we nu mooi onder de anderhalve graad opwarming gebleven. Rutte zei onlangs dat Nederland olympisch kampioen klimaatbeleid wordt. Nu komen we nog niet eens in aanmerking voor een blikken medaille. Dus het nieuwe Regeerakkoord biedt kansen: we moeten naar 55 procent CO2-reductie in 2030. Actie, concrete afspraken.”

Wat betekent Glasgow voor het smelten van de ijskappen en de zeespiegelstijging?

“Ik heb niets gehoord dat dat proces zal stoppen.”

Maar wel is nu mondiaal erkend dat de klimaatgevolgen meevallen als de aarde niet verder opwarmt dan 1,5 graden.

“Ja. De werkelijkheid is echter dat we afstevenen op 2,7 graad stijging aan het eind van deze eeuw. Dat heeft grote gevolgen voor de leefbaarheid op aarde. Voor Nederland zijn de klimaatgevolgen tot 2100 wel te overzien. Wij zijn rijk, wij kunnen ons wel aanpassen.”

Maar het KNMI verklaarde onlangs nog dat Nederland kopje onder kan gaan door de zeespiegelstijging.

“Dan heb je het over de lange termijn, na 2100, en zonder gewijzigd beleid. IJs smelt traag en groeit nooit meer aan. 2,7 graden is dan echt problematisch. Daarom ook is het zo teleurstellend dat die urgentie niet gevoeld is in Glasgow.” auteur Jeroen den Blijker (Bron Trouw)

Onno Havermans (bron Trouw 15-11-21)

Uiteindelijk komt het aan op de uitwerking. De afspraken die zijn vastgelegd in het Glasgow Climate Pact, de slotverklaring van de 26ste klimaattop van de Verenigde Naties, zorgen voor gemengde gevoelens. Geen van de 197 landen is echt enthousiast, sommige zijn juist diep teleurgesteld. Ze hebben getekend omdat geen overeenkomst nog veel slechter zou zijn dan een akkoord dat veel aan de toekomst overlaat. Maar al zijn de hooggespannen verwachtingen niet waargemaakt, er is toch wel wat bereikt in Glasgow.

Zo is er geen twijfel meer over het doel de opwarming van de aarde te beperken tot hooguit 1,5 graad Celsius. Die opwarming is nu al bijna bereikt. Wordt dat 2 graden, zoals in het klimaatakkoord van Parijs als maximum is vastgelegd, dan is de schade door klimaatverandering al niet meer te overzien.

De maatregelen die veel landen al hebben aangekondigd om de uitstoot van broeikasgas te verminderen, schieten echter nog tekort. Daarmee komt de gemiddelde temperatuur eind deze eeuw toch hoger uit dan 2 graden. Om het gat naar 1,5 te dichten zijn meer maatregelen nodig en daar moet elk land het komende jaar extra plannen voor indienen, zo is afgesproken. Met name van de grote uitstoters China, de Verenigde Staten en India wordt meer verwacht,al staat dat natuurlijk niet zo in de slotverklaring.

Precies die drie landen speelden zaterdagavond de hoofdrol in de emotionele afsluiting van de top. Op het laatste moment kwam India met een mondeling amendement op de passage in de slotverklaring over het uitfaseren van kolencentrales waarvan de uitstoot niet wordt opgevangen. India wilde de term ‘uitfaseren’ afzwakken tot ‘omlaag brengen’. India vindt het oneerlijk dat landen met een opkomende economie hetzelfde worden behandeld als ontwikkelde landen die hun uitstootpiek al hebben gehad.

Het kreeg steun van China, dat achter de schermen liet blijken hierover met de VS al akkoord te zijn, als onderdeel van de gezamenlijke verklaring die de twee woensdagavond onverwacht naar buiten brachten. Ook in China en de VS stijgt het gebruik van kolen nog. Onder die druk werd het amendement geslikt, waarbij voorzitter Alok Sharma zijn tranen moest bedwingen.

De afgezwakte tekst blijft evengoed opmerkelijk. Voor het eerst is steenkool genoemd in de slottekst van een VN-klimaattop. Daar hoort nog een zin bij over het uitfaseren van inefficiënte subsidies op olie en gas. Ook die zin is afgezwakt, door toevoeging ‘inefficiënte’, maar toch: hier staat zwart op wit dat kolen, olie en gas de belangrijkste veroorzakers zijn van het klimaatprobleem. Dit is een grote overwinning voor klimaatactivisten als Greta Thunberg, al is het hen lang niet genoeg.

Met dit pact is de wereld niet gered. Er is nog geen uitzicht op het terugdringen van CO2 en methaan tot een niveau dat de schade ervan is te overzien. Er is veel extra geld toegezegd, zonder concrete afspraken, ook niet voor een schadefonds voor landen die nu al de gevolgen van klimaatverandering ondervinden. En er is eindelijk een afspraak over emissiehandel, maar die biedt nog ruimte voor gesjoemel waardoor de uitstoot minder afneemt dan in de boeken komt te staan.

Er is nog veel te doen in aanloop naar COP27, volgend jaar in Egypte.

Ingrid Weel redactie Economie (Trouw 11 januari 2022)

De extreme wateroverlast van afgelopen zomer in onder meer Limburg en het westen van Duitsland is de duurste natuurramp ooit in Europa. Wereldwijd komt het jaar 2021 op de vierde plaats als het gaat om financiële schade door bijvoorbeeld bosbranden, aardbevingen en stormen. Een opvallend groot deel van alle schade was in de Verenigde Staten, maakt de Duitse herverzekeraar Munich Re bekend.

De overstromingen in Duitsland, België en Limburg afgelopen juli door uitzonderlijk zware regenval leidden tot meer dan tweehonderd doden, en veroorzaakten voor 46 miljard euro aan schade. Daarvan was 33 miljard euro in Duitsland, ook voor dat land het hoogste bedrag ooit. Een relatief klein deel werd vergoed door verzekeraars. Dat komt volgens Munich Re omdat verzekeringen tegen overstromingen in Duitsland niet heel gewoon zijn en veel onverzekerde wegen schade opliepen. De Duitse overheid kwam net als de Nederlandse met steun voor gedupeerden.

De wereldwijde schade door natuurrampen bedroeg ongeveer 250 miljard euro, aldus Munich Re. Het grootste deel van die schadepost ontstond in de VS, met orkaan Ida in het zuiden (windsnelheden van ongeveer 240 kilometer per uur) als duurste ramp. De totale schade bedroeg 65 miljard dollar. Tienduizenden gebouwen werden beschadigd of vernield.

Ook extreme kou en de tientallen gewelddadige tornado’s richtten veel schade aan in het land. Vooral zwaar getroffen was de stad Mayfield, Kentucky, waar een lange, massieve, wigvormige tornado huishield. Grote delen van de stad, waaronder een kaarsenfabriek, werden volledig verwoest. Volgens de eerste schattingen bedragen de totale verliezen ongeveer 5,2 miljard dollar. Er kwamen naar schatting 90 mensen om het leven.

In Azië bleven de verliezen bescheiden, met een totale economische schade van 50 miljard dollar, waarvan slechts 9 miljard dollar verzekerd was. De duurste natuurramp was een zware overstroming in de provincie Henan in centraal-China, waar talloze rivieren, waaronder de Gele Rivier, buiten hun oevers traden. Honderdduizenden huizen kwamen onder water te staan. De kosten: ongeveer 16,5 miljard dollar.

Het duurste jaar ooit wat natuurrampen betreft was 2011, een jaar waarin er zware aardbevingen waren in Japan en Nieuw-Zeeland. De wereldwijde schade was toen meer dan 300 miljard euro.

Torsten Jeworrek, bestuurder bij Munich Re, benadrukt in het voorwoord van het rapport dat ‘samenlevingen zich dringend moeten aanpassen aan de toenemende weersrisico’s en van klimaatbescherming een prioriteit moeten maken’.