Poliflw

Ruim 400.000 Nederlanders hebben een bijstandsuitkering. Er wordt veel over hen gesproken: of ze er eigenlijk wel recht op hebben, of ze er geen misbruik van maken, of ze niet te veel geld krijgen of te weinig. Maar eigenlijk gaat het maar heel weinig over waar de bijstand echt voor bedoeld is: wat hebben zij nodig om weer aan het werk te kunnen of op een andere manier mee te kunnen doen in onze samenleving.

Het grote gemis in het debat van de afgelopen jaren is hoe de bijstand bijdraagt aan kansen voor iedereen. Tot deze week.

De afgelopen twee jaar hebben gemeenten, onderzoekers en bijstandsgerechtigden met verschillende experimenten uitgezocht hoe we de bijstand effectiever kunnen inrichten. Vandaag werden de resultaten gepresenteerd. Wat de experimenten vooral laten zien is dat veel afhangt van de specifieke situatie van de bijstandsgerechtigde en van de gemeente waar men woont. En dat er nog veel te leren overblijft over hoe we met de bijstand echte kansen creëren voor mensen die ervan afhankelijk zijn. Dat is juist nu van groot belang.

De afgelopen jaren zagen gemeenten veel mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt in de bijstand. Mensen die vaak meerdere problemen hebben, bijvoorbeeld op het gebied van schulden, gezondheid of huisvesting. Om die mensen te ondersteunen richting de arbeidsmarkt is maatwerk nodig. In plaats daarvan kregen gemeenten van het Rijk vaak extra regels of extra taken zonder het geld om deze goed uit te voeren. De komende tijd zullen er door de corona-crisis helaas weer meer mensen in de bijstand belanden. Ook zij verdienen ondersteuning op maat om snel weer aan het werk te gaan.

Gemeenten werken er hard aan om alle mensen in de bijstand kansen te bieden om mee te kunnen doen. We zien dat niet voor iedereen (gelijk) uitstromen uit de bijstand realistisch is. Maar goed in je vel zitten omdat je vrijwilligerswerk, een cursus of dagbesteding doet, maakt dat je soms wèl stappen kunt zetten richting de arbeidsmarkt. En mensen die actief meedoen, op welke manier dan ook, zijn gezonder en hoeven minder gebruik te maken van zorg en ondersteuning. De roep van rechts om meer drang en dwang voor deze groep mensen werkt juist averechts. Het is tijd voor een bijstand die wel werkt.

Wij pleiten voor ruimte voor alle gemeenten om te experimenteren. We roepen het kabinet op om de huidige experimenten door te zetten en meer gemeenten dezelfde kans te bieden. Zodat die zaken die goed werken, breder ingezet kunnen worden. En zodat wij onze aanpak optimaal kunnen toesnijden op de mensen met een bijstandsuitkering in ónze gemeente. Zo voorkomen we ook dat mensen die eindelijk meedoen in de maatschappij of die nu stappen maken richting werk, weer noodgedwongen terugvallen. Nog te vaak dwingt het Rijk gemeenten strenger te zijn of generieke maatregelen in te zetten, die niet het maatwerk bieden wat onze inwoners nodig hebben. Laten we, met de resultaten van alle experimenten in de hand, vanaf dit moment kiezen voor wat wel werkt.

Anne-Marijke Podt, Raadslid D66 Utrecht

Toon van Gent, Raadslid D66 Nijmegen

Koosje van Doesen, Raadslid D66 Groningen

Yaşar Sazak, Raadslid D66 Tilburg

Micha Snijder, Raadslid D66 Wageningen

Jeroen van den Heuvel, Buitengewoon raadslid D66 Zeist

Staatssecretaris van Ark liet woensdag aan de Tweede Kamer weten dat alle gemeenten het voor mensen in de bijstand verplicht moeten maken een tegenprestatie te leveren. D66 Utrecht vindt dat gemeenten zelf het beste kunnen inschatten wat nodig is om mensen weer mee te laten doen. Anne-Marijke Podt, raadslid voor D66 Utrecht: “Maatwerk is daarin heel belangrijk, want iedereen is anders en heeft iets anders nodig om weer mee te kunnen doen. Verplichtingen van het Rijk zitten dan in de weg van doen wat er voor deze mensen nodig is.” Daarom vraagt Anne-Marijke Podt of het Utrechtse college zich wil inzetten voor maatwerk en niet voor verplichtingen. Dat past ook mooi bij de Utrechtse aanpak om mensen die al langer in de bijstand zitten aan het werk te helpen. Die aanpak heeft aandacht voor begeleiding, werken vanuit vertrouwen en – op verzoek van D66 – om- en bijscholing.

Een verplichting helpt mensen niet aan het werk De tegenprestatie verplichten is volgens D66 Utrecht geen goed idee. Ook uit de evaluatie van het Sociaal Cultureel Planbureau van de Participatiewet bleek dat een verplichting niet meer mensen aan het werk helpt. En dat is volgens Staatssecretaris van Ark het doel.

Van Ark zegt dat ze graag met gemeenten in gesprek gaat over hoe deze verplichting ingevuld moet worden. D66 Utrecht vindt dat het college deze kans moet grijpen om aan te geven dat Utrecht vertrouwt op de kracht van mensen zelf. Dat de gemeente haar inwoners en bijstandsgerechtigden het beste kent en daardoor  het beste samen met mensen zelf kan kijken wat er nodig is om hen weer mee te laten doen in de maatschappij. En dat dwang of verplichting daar niet bij helpt.

Utrecht groeit, zo ook het aantal Utrechters met een bijstandsuitkering. Maar de stad doet het slecht als het erom gaat te voorkomen dat mensen in de bijstand komen, laat staan ze uit de bijstand te helpen. Ten opzichte van 2010 is het aantal bijstandsgerechtigden gestegen met bijna 50 procent naar 12.770 Utrechters. Dit terwijl Amsterdam en Rotterdam te maken hebben met een groeiend aantal bijstandsgerechtigden van respectievelijk 18 procent en 21 procent. Deze steden doen het beter dan het Utrechtse college van burgemeester en wethouders. Belangrijke reden hiervoor is dat de huidige coalitie van D66, GroenLinks, SP en VVD ervoor kiest weinig tot geen nieuw beleid te maken op dit belangrijke beleidsveld. Ze sluit zich liever aan bij de in 2012 aangenomen economische agenda. Daarin stond dat de stad er makkelijk vanuit kon gaan dat wie in een uitkering terecht zou komen dat alleen nog maar tijdelijk (8 maanden) zou doen.

Enkeltje armoede

Stadsbelang Utrecht-fractievoorzitter Cees Bos: “De bijstand is een enkeltje armoede. Hoe fout kun je zitten door aan te nemen dat er alleen nog maar werkloosheid zit bij Utrechters die van de ene naar de andere baan gaan. De realiteit van vandaag is ernstig, als we alleen al kijken naar Utrechters in de bijstand zit meer dan 77 procent langer dan 1 jaar in de bijstand, 38 procent zit langer dan 4 jaar in de bijstand.” Utrechters in de bijstand hebben het zwaar, hun inkomen ligt op niveau sociaal minimum, elk dubbeltje moet worden omgedraaid. Veel gezinnen hebben te maken met problematische schulden en premieachterstanden. Zo’n 72 procent van de huishoudens met een bijstandsuitkering heeft een migratieachtergrond, een aanzienlijk deel heeft een vluchtelingenstatus.

Stadsbelang Utrecht vindt het tijd voor een Actieplan Bijstand.

Cees Bos: “Wij willen dat iedere Utrechter meedoet in de samenleving. Uitkeringsgerechtigden moet perspectief worden geboden door middel van opleiding, herscholing, verplicht vrijwilligerswerk en het aanbieden van (beschut) werk en plaatsing bij reguliere werkgevers met zo nodig loonsuppletie van de gemeente.”

Het actieplan zegt ook dat mensen met een migratieachtergrond Nederlands moeten leren, om meer kans te maken op de arbeidsmarkt (bij weigering korten op de bijstand). Er moet extra worden geïnvesteerd in voor- en vroegschoolse educatie, geen kind verdient het met een taalachterstand aan de basisschool te beginnen.

Cees Bos: “Wij pleiten voor Wijkinformatiepunten waar mensen aan de balie of, desgewenst in een spreekkamer voorlichting kunnen krijgen over alle hulp, bijstand, zorg en werk. Eenmaal contact opgenomen, neemt het zogeheten buurtteam het over. Iedereen doet mee, iedereen doet ertoe.”