Beste CDA'ers, Afgelopen donderdag vergaderde de Tweede Kamer voor de laatste maal in 2017. Tussen half 9 en half 11 's avonds werd gestemd over een lange lijst van wetten, moties en amendementen. Zo eindigde een bijzonder politiek jaar toch weer op een heel vertrouwde manier. Op de ochtend na de verkiezingen was het een groot vraagteken hoe uit het versplinterde politieke landschap een stabiel kabinet gemaakt zou moeten worden. Voor het CDA was één ding al wel heel snel duidelijk: na de verkiezingswinst was deelname aan onderhandelingen vanzelfsprekend. We konden niet vermoeden dat we vervolgens het grootste deel van het jaar bezig zouden zijn om een kabinet te vormen. Verschillende partijen bedankten voor de verantwoordelijkheid. Daardoor waren er al ruim twee maanden verstreken voor we met de definitieve vier om tafel zaten. Ik zie het als een zorgelijke ontwikkeling dat partijen zoals de SP en GroenLinks zo gemakkelijk wegdraaien van hun verantwoordelijkheid. Want hoeveel er ook kan veranderen: Nederland blijft een land dat door coalities wordt bestuurd. En dat betekent dat partijen om te regeren sommige belangrijke onderwerpen wel, maar andere niet zullen kunnen realiseren. Dat geldt ook voor de vier partijen die de huidige coalitie dragen. Gelukkig hebben we met het CDA veel kunnen realiseren van wat u in het verkiezingsprogramma belangrijk vond. Ik denk aan de forse investering in de ouderenzorg, de bevriezing van het eigen risico, de forse investering in defensie en veiligheid en het verlagen van de belastingen voor gezinnen. Heel belangrijk in deze tijd is de bijdrage die het CDA kan leveren aan een sterke samenleving. We gaan een maatschappelijke diensttijd invoeren, haat zaaien wordt harder aangepakt. We gaan meer werk maken van het zichtbaar maken van onze nationale geschiedenis en het leren van het volkslied: kortom die zaken die iedereen binden die in ons land wonen, ongeacht afkomst en religie. In die zin waren de stemmingen van donderdagavond in de Tweede Kamer toch anders: Veel van de voorstellen die in stemming kwamen hadden een duidelijke CDA signatuur. Het is mooi om te zien dat wij in staat zijn zo veel te realiseren van ons aanbod aan de kiezer. Regeren is mooi, maar het houdt ook een gezamenlijke verantwoordelijkheid in. De fractie zal dan ook staan voor de loyale uitvoering van voorstellen die onze coalitiepartners belangrijk vinden. Dat vergt een voortdurende toelichting in deze tijd waarin het compromis vaak verdacht is. En die toelichting zullen we dus ook geven. Naar u en naar de samenleving. 2018 zal een jaar worden waarin grote vragen onze aandacht zullen opeisen. Hoe zorgen we dat in een tijd van economische opleving ook de samenleving sterker word? Dat betekent wat het CDA betreft nee zeggen tegen individualisme en eigen belang en ja zeggen tegen het nemen van gezamenlijke verantwoordelijkheid. Internationale ontwikkelingen zullen onze aandacht vragen: de Brexit heeft grote gevolgen voor ons land, het tegengaan van klimaatverandering moet internationaal met kracht worden doorgezet. De verkeerde invloed op onze samenleving van landen als Rusland en Turkije moeten wij het hoofd bieden. Grote opgaven dus, maar ook een grote motivatie om hier antwoorden op te geven. Op 21 maart gaan we weer naar de stembus. Dan kiezen we onze volksvertegenwoordigers dicht bij huis, bij de gemeenteraadsverkiezingen. De taken van gemeenten zijn de afgelopen jaren enorm toegenomen. Zij gaan over een groot deel van de zorg en de sociale zekerheid. Maar ook over veiligheid en economie. Gemeenten zijn echt de eerste overheid geworden. Ik kijk er naar uit om samen op campagne te gaan. Om te laten zien dat CDA politici dicht bij de mensen staan en benaderbaar zijn. Dat het lokale belang ons belang is. De Kamer is met reces, de ministerraad vergaderde gisteren voor het laatst in 2017. Scholen zijn dicht gegaan voor de kerstvakantie, bedrijven hielden hun laatste kerstborrels en vandaag worden de laatste kerstinkopen gedaan. De komende dagen mogen we de wereld om ons heen even vergeten. Kerst is een tijd waarin we het liefst de kleine kring van familie en vrienden opzoeken. Weg van de hectiek die het jaar zo vaak beheerst. Het is ook een feest waarin we onderling vieren dat in een wereld van verwarring en verandering soms heel oude verhalen hoop kunnen geven. Hoop op een betere wereld, hoop op vrede. Hoop op licht in de duisternis. Dat is het grote verhaal van kerst. Ik wens u goede kerstdagen en een voorspoedig 2018! Sybrand Buma