Afgelopen zaterdag 16 januari stond een artikel in De Gelderlander met als kop 'Achterhoek start campagne om Randstedeling te lokken'. Dat artikel leidde online hier en daar voor een beetje reuring. In dit stuk neem ik jullie nader mee voor wat meer duiding over de Achterhoekse woningmarkt. Dat doe ik vanuit mijn Oost Gelrese blik, maar is herkenbaar voor de andere Achterhoekse gemeenten.
Om direct maar even met de deur in huis te vallen: 'nieuwkomers' (mensen uit de Randstad en andere regio's) en 'terugkeerders' (mensen die terugkeren naar de Achterhoek) zijn niet de oorzaak van de veel te krappe Achterhoekse woningmarkt.
Wij wonen hartstikke mooi in de Achterhoek. Persoonlijk gun ik dat meer Nederlanders. Willen we qua economische kracht tenminste gelijk blijven dan ontkomen we niet aan 'nieuwkomers' en 'terugkeerders'. Tot 2030 hebben we namelijk ca. 27.000 arbeidsplekken te vullen.
Als regio 'ontgroenen' we. We 'vergrijzen'. Minder jongeren en meer ouderen. We behoren tot de meest vergrijsde regio's in Nederland. Ook hebben we een sterfteoverschot. Dat betekent dat er meer mensen overlijden dan dat er geboren worden. Laat dit even goed op je inwerken... Over één ding zullen we waarschijnlijk sowieso consensus krijgen. Als we niets doen dan is het qua leefbaarheid een aflopende zaak in de Achterhoek. Gelukkig gebeurt er een hele boel. Binnen gemeenten door inwoners en ondernemers, in samenwerking tussen gemeenten en in bredere samenwerking. Met overheid, onderwijs en ondernemers: Achterhoek Ambassadeurs. En zo kan ik nog wel even doorgaan. Met alles wat ik zie heb ik er veel vertrouwen in dat we onze mooie regio nog mooier gaan maken.
Niet geheel onbelangrijk is het thema 'wonen'. De realiteit is wel dat we op dat gebied wat schade hebben opgelopen. Schade waar de woningzoeker op dit moment hinder van ondervindt. Het grote tekort aan beschikbare woningen. Of het nu om prijs en/of type woning gaat. De woningmarkt in de Achterhoek is erg overspannen. Daarvoor moet je even terug naar de oude woningbouwafspraken in de regio. Kort gezegd: jullie krimpen -> weinig nieuwe woningen bouwen. Te lang is de krimp omarmt en overgegaan naar een kramp. Als 'jonkie' die nog vele decennia in de Achterhoek wil blijven wonen een gruwelscenario. Krimp leidt tot minder leefbaarheid.
Als raadslid in de periode 2014-2018 was ik erg kritisch over de woningbouwafspraken. Zelfs het politiek uiterste middel, een motie van wantrouwen, heb ik ingezet in het woningbouwdossier. Er is te lang vastgehouden aan afspraken terwijl 'buiten' al een andere ontwikkeling gaande was. Doordat ik zelf zo kritisch was voel ik nu een grote verantwoordelijkheid om flinke stappen te zetten op de woningmarkt.
Een nadere blik op Oost Gelre. Volgens eerdere prognoses zou het inwonersaantal in Oost Gelre met ca. 140 inwoners per jaar dalen. Van 29.547 (2015) naar 28.718 (2020) naar 27.756 (2025). Per 1 januari 2021 bedraagt het officiële inwonersaantal 29.577 inwoners. Waarbij ik wel durf te stellen dat we officieus misschien al wel 100 inwoners meer hebben in Oost Gelre. Daarbij doel ik op niet-ingeschreven personen (o.a. arbeidsmigranten).
Op het dalende inwonersaantal zijn bijbehorende woningbouwafspraken gemaakt. Niet deze afspraken zijn in beginsel het probleem, maar het te lang en 'blind' vasthouden aan deze afspraken was mijn inziens het probleem. O.a. bouwers, ontwikkelaars en makelaars gaven al eerder signalen dat de afspraken moesten worden herzien.
Aan de thematafel Wonen en Vastgoed (Achterhoek Ambassadeurs) zijn de nieuwe afspraken vormgegeven. Van harde afspraken over het aantal te bouwen woningen (contingenten) naar het credo 'bouwen naar behoefte'. Om je een concreet beeld te geven. Oost Gelre mocht onder de oude afspraken van 2018 t/m 2025 nog ca. 190 woningen bouwen. Sinds de nieuwe afspraken (sept. 2019) hebben we het al over een behoefte van 660+ woningen. Bijna 3,5x zoveel als eerder. En als ontwikkelingen zich doorzetten kan dit zomaar nog meer worden. In deze aantallen zit nog niet de huisvesting van arbeidsmigranten, waar we in onze gemeente beleidsmatig ook mee bezig zijn.
De huidige krapte is niet zomaar opgelast. De doorlooptijd voor een woning kan zomaar 2 jaar duren. Van plannen maken, procedure doorlopen (bijv. bestemmingsplanprocedure) tot uiteindelijk een nieuw gebouwde woning. Elke gemeente is op z'n eigen manier bezig om extra woningen te faciliteren. Ook in Oost Gelre trekken we een flink been bij in deze collegeperiode. Om je een beeld te geven:
- Lichtenvoorde: ruim 150 woningen
(Raadhuishof, Lindebrook, Dijkstraat, Hamalandschool, menukaart wonen, schoollocaties etc.);
- Groenlo: ruim 100 woningen
(Oldenhuis, Brouwhuizen fase 2 en menukaart wonen);
- 'kleine' kernen: 75/100 woningen
(m.u.v. Zwolle minimaal 15 woningen per kern).
In het beeld heb ik de vele kleine ontwikkelingen nog niet meegerekend, zoals: functieveranderingen, splitsing, individuele verzoeken. Er worden dus flinke stappen gezet op de woningmarkt, maar het duurt wel even voordat alles 'boven de grond' zichtbaar is.
Het probleem van de krappe woningmarkt is niet de instroom van 'nieuwkomers' (uit de Randstad of andere regio's) of 'terugkeerders'. Het is het gevolg van de oude woningbouwafspraken in de Achterhoek. Veel partijen werken er hard aan om extra woningbouw te realiseren, maar helaas staan de woningen er niet allemaal morgen al. Hoe wenselijk en noodzakelijk dit ook is.
Zoals ik al eerder aangaf vergrijst de Achterhoek en hebben we tot 2030 zo'n 27.000 arbeidsplekken te vullen. Een deel is wellicht anders op te vullen, maar zonder 'nieuwkomers' en 'terugkeerders' zal de economische kracht van de regio minder worden. De campagne van Achterhoek Ambassadeurs is mijn inziens noodzakelijk om een leefbare Achterhoek te houden. Ook in de vele decennia die ik hier nog graag wil blijven wonen.
J.J. (Jan) Luteijn
E. (Eppie) Klein
