Poliflw

Vandaag debatteert de Tweede Kamer over de verduuzaming van de financiële sector. Vier Kamerleden van vier verschillende partijen schreven daarover een opiniestuk. 

Ook deze zomer was er een van uitersten. Nog nooit werden zoveel tropische dagen achter elkaar geteld. De weekgemiddelde maximumtemperatuur was het hoogste sinds de start van de metingen in 1901 en de neerslagtekorten liepen net als in 2018 in sommige regio’s op tot boven de 300 millimeter. Het agrarische verdienmodel voor dit jaar loopt, door onder meer een combinatie van droogte, hitte en soms beperkte irrigatiemogelijkheden, een flinke knauw op.

Zo is de klimaatschade aan de omzet van boeren dit jaar exemplarisch voor iets waar toezichthouders ons sinds enkele jaren voor waarschuwen: financiële risico’s door gebrekkige verduurzaming. Dat is een tweeledig gevaar. Enerzijds zullen klimaatverandering en biodiversiteitsverlies schade toebrengen aan verdienmodellen. Denk aan een boer die niet langer aan zijn kredietverplichtingen kan voldoen door langdurige droogte. Anderzijds lijden financiële instellingen verliezen als ze gebrekkig anticiperen op de aanstaande verduurzamingstransitie, door te blijven investeren in technologieën die uitgefaseerd worden.

Voor uw instellingen is dit verhaal gelukkig niet nieuw. Verschillende banken, pensioenfondsen en verzekeraars experimenteren met meetmethoden om duurzaamheidsrisico’s in kaart te brengen en rapporteren hierover. Daarnaast committeert de gehele financiële sector zich aan het Klimaatakkoord, waarmee ze belooft een bijdrage te leveren aan Parijs. Ook toezichthouders zitten bepaald niet stil. Nederland loopt op dit gebied dan ook internationaal voorop. 

Er is desalniettemin geen aanleiding om achterover te leunen. De blik op wat er al gebeurt, moet niet afleiden van de visie op waar we naartoe moeten. Dat eindpunt ligt immers nog ver weg. Zo ging in 2018 80%-95% van de nieuwe energie-financieringen die uw sector aanging naar de fossiele industrie. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat uw instellingen onvoldoende grondig rapporteren over hun materiële duurzaamheidsrisico’s. En hoewel het Klimaatakkoordcommitment ‘een bijdrage’ expliciteert, brengt ons dat nog niet zomaar bij de daadwerkelijke reductie in 2030 die nodig is om Parijs te halen.

Het beheersen van duurzaamheidsrisico’s is niet enkel aan de sector zelf, maar zeker ook een politieke verantwoordelijkheid. Met de politiek als hoeder van het klimaatbeleid, en als aanjager en ondersteuner voor de financiële sector. Die eerste verantwoordelijkheid is genomen met de klimaatwet en het klimaatakkoord. Die laatste verantwoordelijkheid kan nu scherper ingevuld worden. Daar doen wij voorstellen toe in onze initiatiefnota over de verduurzaming van de financiële sector, waarover we vandaag met de Tweede Kamer en het kabinet in debat gaan. Jullie zijn uitgenodigd in de toekomst het gesprek tussen sector en politiek samen verder te brengen.

Wij roepen u op uw beurt op om uw ambities en commitment sneller om te zetten in actie. Kom met concrete plannen om de CO2-impact van uw portefeuille in 2030 met 55% terug te dringen. Geef inzicht in het ‘klimaatpad’ van uw huidige portefeuille. Wacht niet tot 2022 met het publiekelijk maken van reductiedoelstellingen als dat niet nodig is. Zet waar mogelijk uw middelen in om kennis te delen en achterblijvers aan te sporen. En gebruik ons duwtje in de rug om grondiger over duurzaamheidsrisico’s te rapporteren. Alleen zo brengen we de verduurzaming van de financiële sector in de juiste versnelling.

Bart Snels (GroenLinks), Joost Sneller (D66), Eppo Bruins (ChristenUnie) & Evert-Jan Slootweg (CDA)  

GroenLinks dient vandaag een wetsvoorstel in waardoor bedrijven die hun hoofdkantoor verhuizen naar een land zonder dividendbelasting een eindafrekening gepresenteerd krijgen. Multinationals met zogenaamde ‘uitgestelde winsten’ moeten daar bij vertrek alsnog in Nederland dividendbelasting over betalen. Als deze initiatiefwet wordt aangenomen geldt de wet met terugwerkende kracht vanaf 10 juli 2020. Jesse Klaver: “Het is eigenlijk doodeenvoudig: wie in Nederland winst maakt, betaalt daar in Nederland belasting over. Bij verhuizing naar het buitenland krijg je gewoon de eindafrekening.

De afgelopen jaren is de dividendbelasting een groot onderwerp geweest in het publieke debat. Het kabinet wilde de dividendbelasting afschaffen om een handjevol bedrijven hier te houden. Dat zou 2 miljard euro kosten. GroenLinks was hier fel op tegen omdat het niet uit te leggen is dat er voor grote multinationals speciale regels werden gemaakt en uiteindelijk is het voorstel gestrand.  

Al jarenlang maakt de partij zich hard voor een eerlijk belastingsysteem waarin zowel burgers, kleine bedrijven als grote bedrijven belasting betalen. In 2018 leidde een GroenLinks wetsvoorstel ertoe dat de dividendbelasting niet werd afgeschaft. In 2019 werd een wetsvoorstel van GroenLinks overgenomen waardoor grote bedrijven meer winstbelasting gaan betalen. En nu zet GroenLinks een nieuwe stap om belastingontwijking tegen te gaan.

Vrijwel alle Europese landen hebben een dividendbelasting. Het Verenigd Koninkrijk is hierop een van de weinige uitzonderingen. De eindafrekening in de dividendbelasting geldt alleen voor grote bedrijven (met een omzet van meer dan €750 miljoen) die zich verplaatsen naar een land waar geen dividendbelasting wordt geheven. In een dergelijke situatie is er namelijk sprake van een fiscale mismatch waarbij de dividendbelasting in geen enkel land wordt geheven en de belastingclaim tussen wal en schip valt. GroenLinks wil dat er een einde komt aan deze vorm van belastingontwijking en gaat het heffingslek met dit wetsvoorstel dichten. GroenLinks Kamerlid en initiatiefnemer Bart Snels: “Het is niet uit te leggen dat grote bedrijven hier jarenlang vermogen kunnen opbouwen dankzij alle goede voorzieningen in Nederland en dan plotseling de belasting ontlopen door naar het buitenland te vertrekken”.  

Grote bedrijven die na 10 juli 2020 uit Nederland willen vertrekken, zullen belasting moeten betalen over hun winst die in Nederland is opgebouwd. Hierdoor hebben ze minder fiscale redenen om te verhuizen naar een land zonder dividendbelasting. Dit kan ertoe leiden dat hoofdkantoren gaan heroverwegen of het wel verstandig is om te vertrekken uit Nederland. Snels: “Dit wetsvoorstel is een ultieme poging om grote bedrijven die overwegen te vertrekken naar het Verenigd Koninkrijk op andere gedachten te brengen”.

GroenLinks gaat morgen tijdens het debat over de miljardensteun aan KLM voorstellen om een zogenaamde bail-in een harde voorwaarde te maken voor staatssteun.

Dat betekent dat niet alleen de overheid, maar ook aandeelhouders, banken, oliehandelaren en leasemaatschappijen meebetalen aan het overeind houden van KLM.

GroenLinks Kamerlid Bart Snels: ‘Marktpartijen maken enorme winsten in goede tijden, maar moeten ook meebetalen aan de verliezen in slechte tijden. Als het kabinet dit niet als scherpe inzet maakt dan is het cashen voor de markt en lappen voor de burger’.

Marktpartijen nemen doelbewust financiële risico’s door te investeren in en te lenen aan KLM. Dat betekent dat ook zij aansprakelijk zijn voor de enorme verliezen als resultaat van Corona. Daarnaast heeft KLM miljardenverplichtingen aan leasemaatschappijen voor vliegtuigen en aan oliehandelaren.

Omdat KLM geen wisselende prijzen wil betalen voor kerosine leggen zij de prijs voor een langere tijd vast bij oliehandelaren. De luchtvaartmaatschappij moet dus blijven betalen voor kerosine terwijl het overgrote deel van de vliegtuigen aan de grond staat. Uit onderzoek van Follow The Money blijkt daarnaast dat leasemaatschappijen zich bijna altijd in Ierland vestigen om zo belasting te ontwijken.

Snels: ‘Oliehandelaren en leasemaatschappijen maken miljardenwinsten door deze crisis en wentelen het verlies af op de portemonnee van de overheid waar ze bovendien door slimme belastingconstructies nauwelijks aan bijdragen.’

De financiële sector is niet goed voorbereid op de gevolgen van klimaatverandering en dat brengt grote financiële risico’s met zich mee.

Banken, verzekeraars en pensioenfondsen investeren nog steeds miljarden in de fossiele sector, terwijl nationaal en internationaal klimaatbeleid ervoor zorgt dat deze investeringen hun waarde zullen verliezen.

GroenLinks Tweede Kamerlid Bart Snels: ‘Als de Coronacrisis ons iets leert dan is het dat risico’s van buiten de financiële sector de financiële stabiliteit ernstig kunnen bedreigen’. GroenLinks dient daarom samen met D66, ChristenUnie en CDA een initiatiefnota in om de risico’s van klimaatverandering voor de financiële sector aan te pakken.

Een groot deel van de investeringen is nog niet in lijn met de klimaatdoelstellingen van Parijs. In 2018 ging meer dan tachtig procent van de investeringen in de energiesector naar de fossiele industrie. Deze investeringen zijn risicovol, want zullen hun waarde in de toekomst gaan verliezen. Dan komen financiële instellingen in problemen.

Banken, verzekeraars en pensioenfondsen zijn daarnaast kwetsbaar voor fysieke klimaateffecten. Zo hebben Nederlandse financiële instellingen voor bijna 100 miljard euro geïnvesteerd in bedrijven die actief zijn in gebieden met een groot risico op extreme waterschaarste. Ook zullen verzekeringsrisico’s toenemen door toekomstige toename van extreem weer. De politieke conflicten die ontstaan als gevolg van klimaatverandering vergroten de stabiliteitsrisico’s.

De grote financiële risico’s van klimaatverandering worden momenteel nog te weinig in kaart gebracht, net zoals financiële markten 15 jaar geleden geen inzicht hadden in de risico’s van gebundelde hypotheken. 

In het plan doen GroenLinks, D66, ChristenUnie en CDA een reeks voorstellen om de financiële sector te verduurzamen, zodat ook toekomstige generaties kunnen vertrouwen op een solide financieel systeem. De partijen stellen onder andere voor wetgeving met betrekking tot transparantie van financiële instellingen aan te scherpen, zodat meer bekend worden over welke risico’s instellingen lopen en hoe ze deze beheersen. De initiatiefnemers willen dat banken geleidelijk aan hogere buffers opbouwen met betrekking tot duurzaamheidsrisico’s.

Bart Snels: “We zijn blind voor klimaatrisico’s. Als we die niet gaan meewegen, dan kunnen we na de Coronacrisis zomaar in een financiële klimaatcrisis belanden. Dat kunnen en moeten we voorkomen.” 

D66 Kamerlid Joost Sneller: ‘De huidige Coronacrisis moet ons de ogen openen voor de gevolgen van de klimaatcrisis, die we al lange tijd zien aankomen. In dit soort tijden is de financiële sector extra kwetsbaar. Als de sector nu verduurzaamt, dan plukken we daar straks de vruchten van als samenleving.’

Bruins, Kamerlid ChristenUnie: ‘De financiële sector is niet goed voorbereid op een noodzakelijke en door velen gewenste groene toekomst. Met deze voorstellen geven we banken een ferme duw in de rug om de transitie naar een duurzame economie goed vorm te geven.’ 

Evert-Jan Slootweg, Kamerlid CDA: “Door de juiste prikkels in te bouwen levert de financiële sector een bijdrage aan duurzame productie door het bedrijfsleven. Veel Nederlandse financiële instellingen doen dit al. De voorstellen in de nota versterken dit.”

Onderzoek van het CBS toont aan dat grote bedrijven steeds minder belasting zijn gaan betalen in Nederland. Dit stelt Bart Snels in reactie op cijfers die zojuist zijn gepubliceerd. Het CBS stelt vast dat het effectieve belastingtarief van grote bedrijven, het belastingtarief dat bedrijven daadwerkelijk betalen, in de afgelopen tien jaar flink is gedaald, terwijl het officiële belastingtarief gelijk is gebleven. GroenLinks wil dat belastingontwijking door grote bedrijven verder wordt aangepakt en dat het tarief van de winstbelasting niet wordt verlaagd.

Bart Snels: “Door ontsnappingsroutes en handig boekhouden betalen Shell en Philips in Nederland minder winstbelasting dan de bakker om de hoek. Dit terwijl grote bedrijven elk jaar miljardenwinsten boeken. GroenLinks vindt dat ieder bedrijf zijn eerlijke deel moet gaan betalen. Daarom moeten we grote bedrijven nog harder aanpakken op belastingontwijking en mag de winstbelasting niet verder omlaag.”

Het CBS heeft op initiatief van GroenLinks onderzoek gedaan naar de belastingafdracht van grote bedrijven. Tot op heden weigerden grote bedrijven publiekelijk inzicht te geven in de cijfers. Het CBS heeft nu de belastingdruk gemeten van grote bedrijven. Hieruit blijkt dat grote bedrijven nog maar 17% belasting betalen over hun winst, terwijl dat tien jaar geleden nog 23% was. Het officiële tarief bedraagt nog altijd 25%.

In september maakte het kabinet bekend dat het een wetsvoorstel van GroenLinks over belastingontwijking overneemt. Deze wet regelt dat grote multinationals niet langer gebruik kunnen maken van slimme belastingtrucjes om geen winstbelasting te hoeven betalen. Volgens GroenLinks is het nu tijd voor een volgende stap. Dat betekent dat de breedste schouders voortaan de zwaarste lasten moeten gaan dragen.

De politiek verlaagt al decennia de tarieven van de winstbelasting in Nederland. Dit kabinet geeft € 3,7 miljard per jaar uit aan het verlagen van de tarieven. Dat is meer dan we in totaal uitgeven aan ons hoger beroepsonderwijs.

Het CBS rapport is hier online beschikbaar.

GroenLinks Kamerlid Bart Snels wil dat de Rabobank meebetaalt aan de uitkoop van boeren. De Rabobank is de grootste kredietverlener van boeren.

De boeren zijn verleid door grote bank om zich vol te hangen met leningen terwijl de bank al jaren wist dat er grote problemen aan zaten te komen in de sector.

Snels: ‘Banken hebben een zorgplicht. Ze moeten kritisch naar de leningen die zij geven. Dat hebben ze nagelaten en daarom wil ik dat zij een deel van die leningen afschrijven.’

Vanwege de stikstofproblematiek is inkrimping van de veestapel nodig. GroenLinks wil dat het kabinet geld vrijgemaakt voor een sociaal plan voor de boeren. Door inkrimping van de veestapel zullen leningen minder waard worden. Banken moeten hun verlies nemen, net als dat gebeurde tijdens de kredietcrisis, toen banken flink moesten afschrijven op slechte hypotheekportefeuilles.

Snels: ‘We hebben heel veel overheidsgeld nodig om het stikstofprobleem op te lossen. Ik wil weten: Helpen we daarmee de boeren of helpen we de Rabobank?

Snels vraagt tijdens de financiële beschouwingen aan minister Hoekstra het gesprek aan te gaan met De Nederlandsche Bank, de toezichthouder van de sector. Hij wil weten hoe het toezicht op de banken is geweest als het gaat om de risicovolle leningen in de landbouwsector.

Het kabinet gaat een initiatiefwet van GroenLinks Kamerlid Bart Snels over belastingontwijking overnemen.

De wet regelt dat grote multinationals niet langer gebruik kunnen maken van slimme belastingtrucjes om geen winstbelasting te hoeven betalen. Snels: ‘Het is volstrekt oneerlijk dat de bakker op de hoek wel belasting betaalt over zijn winst en onze grootste multinationals niet. Aan deze vorm van belastingontwijking komt gelukkig een einde, ik ben blij dat het kabinet mijn wetsvoorstel overneemt.’

Grote Nederlandse multinationals kunnen verliezen uit het buitenland aftrekken van de winst die in Nederland gemaakt wordt. Dit wordt de liquidatieverliesregeling genoemd. Op deze manier betalen de grote bedrijven geen winstbelasting en dragen ze niet bij aan de collectieve lasten waar goed onderwijs, infrastructuur en zorg van betaald worden. Dit terwijl diezelfde bedrijven wel gebruik daarvan maken.

Deze boekhoudkundige truc is al decennialang bekend, maar nooit eerder lukte het om daar een einde aan te maken.

Eind 2018 publiceerde Trouw dat Shell in Nederland geen winstbelasting betaalt. Shell verdiende in 2017 1,3 miljard op Nederlandse bodem door onder andere benzinestations en de raffinaderij, maar kon de winstbelasting op nul laten uitkomen door deze constructie te gebruiken. Eind jaren tachtig werd in de Tweede Kamer al gesproken van een ‘nationaal vergiet’ en een ‘permanente overheidssubsidie’. Het stoppen van deze vorm van belastingontwijking levert de Nederlandse schatkist enkele honderden miljoenen op.

GroenLinks dient vandaag een amendement in bij de bespreking van de voorjaarsnota om de 25 miljoen euro die wordt gekort op universiteiten ongedaan te maken. Op die manier wil de partij de onrust en dreigende ontslagen bij universiteiten op korte termijn voorkomen.

In mei adviseerde de commissie-Van Rijn over de bekostiging van het hoger onderwijs. Bètastudies hebben extra geld nodig om de groeiende aanvraag van studenten te kunnen opvangen. Daarom stelt de minister voor om uitgaven van alfa studies naar opleidingen in bèta en techniek te verschuiven.

“Het plan om geld te verschuiven van de ene naar de andere studierichting veroorzaakt enorme druk op universiteiten. Zij vrezen voor harde bezuinigingen, ontslagen, en uiteindelijk een druk op de kwaliteit van het onderwijs”, zegt Kamerlid Lisa Westerveld.

De minister zegde de universiteiten een “zachte landing” van de budgetverschuiving toe, met extra financiering van 27 miljoen euro. “Maar dat blijkt een sigaar uit eigen doos. Want tegelijk krijgen de universiteiten te maken met een korting van 25 miljoen op de zogenaamde prijsbijstelling, zeg maar de inflatiecorrectie”, aldus Westerveld.

De korting was verborgen in de voorjaarsnota en zorgde voor veel verwarring tijdens het onderwijsdebat afgelopen maandag. “We kregen geen helder overzicht van de begroting voor universiteiten. De minister zei dat de korting een “beleidsmatige korting” is. Maar hoe je de korting ook noemt, universiteiten gaan dit wel degelijk merken. Geld is geld.”

Met het amendement willen Kamerleden Lisa Westerveld en Bart Snels dat universiteiten daadwerkelijk de zachte landing krijgen die de minister belooft. 

In Nederland kunnen grote multinationals er via slimme belastingtrucjes voor zorgen dat ze geen winstbelasting hoeven te betalen. GroenLinks Kamerlid Bart Snels heeft een wet gemaakt om dit tegen te gaan. “Iedereen moet eerlijk belasting betalen, dus ook onze allergrootste bedrijven”, vindt Snels.

Grote Nederlandse multinationals kunnen verliezen uit het buitenland aftrekken van de winst die in Nederland gemaakt wordt. Op deze manier betalen de grote bedrijven geen winstbelasting en dragen ze niet bij aan de collectieve lasten waar goed onderwijs, infrastructuur en zorg van betaald worden. Dit terwijl diezelfde bedrijven wel gebruik daarvan maken.

Rechtvaardigheid

De wet tegen belastingontwijking moet dit tegen gaan.

Snels: "Het gaat om een gevoel van rechtvaardigheid. Iedereen moet eerlijk belasting betalen, dus ook onze allergrootste bedrijven. Het is oneerlijk dat die via slimme trucjes miljoenen aan belastingen ontwijken terwijl jij en ik gewoon belasting afdragen. En wij kunnen die slimme trucjes niet gebruiken.”

Eind 2018 publiceerde Trouw dat Shell in Nederland geen winstbelasting betaalt. Door eigen onderzoek van de krant is dat aan het licht gekomen. Shell verdiende in 2017 1,3 miljard op Nederlandse bodem door onder andere benzinestations en de raffinaderij maar kan de winstbelasting op nul laten uitkomen door deze (nu nog) legale constructie te gebruiken.

Deze belastingontwijkingsroute is al decennia oud. Eind jaren tachtig werd in de Tweede Kamer al gesproken van een ‘nationaal vergiet’ en een ‘permanente overheidssubsidie’. Toch werd er jarenlang niet tegen opgetreden. Toch kost deze belastingconstructie Nederland honderden miljoenen per jaar. Snels: ‘Nederland is een belastingparadijs voor grote bedrijven. Deze wet dicht het gat waardoor miljoenen weglekken uit onze belastingopbrengsten.’ De initiatiefwet van GroenLinks wordt medeondertekend door de SP en de PvdA.

Donderdag vindt in de Tweede Kamer een hoorzitting plaats waarin Nederlandse multinationals uitleg komen geven over hun belastingafdrachten.