Poliflw

‘Verslaggeefster Kysia Hekster mocht gisteren namens het NOS-journaal naar Engeland om verslag te doen van.. ja van wat eigenlijk’ begint Radio 1 columnist Marcel van Roosmalen zijn humoristische betoog.

Wat is er precies gebeurd? ‘Onze koning is ridder in de orde van de Kousenband. Ta-tuu-ta-tuu, opzij, this is Kysia Hekster live for the NOS-journaal’. Iets met een onderscheiding waar je weinig voor hoeft te doen – behalve koning zijn – en een verkleedpartij achter gesloten deuren:

Lachen geblazen natuurlijk, maar met zijn kritiek op de verslaggeving van de NOS, raakt Van Roosmalen een gevoelige snaar. Eerder viel het Arjen Lubach ook al op dat de staatsomroep zich bij de royals meer gedraagt als een PR-organisatie, dan als een kritisch journalistiek medium.

Wij zijn het volstrekt met beide heren eens. Laat de bewondering en fascinatie lekker over aan de roddelbladen en benader het staatshoofd (inclusief zijn invloedrijke familie) met gepaste kritische afstand. Dat zouden we trouwens bij een president niet anders willen.

Wil je ook dat we in Nederland kritischer zijn op het functioneren van ons staatshoofd? Of denk je überhaupt dat adellijke families met erfopvolging niet passen bij democratie? Steun dan onze campagne voor de republiek!

In een volwassen democratie heb je helemaal geen staatshoofd nodig, zo betoogt Gerhard Elferink in dit artikel. Dus ook geen president.

Voor velen is een republiek niets anders dan een monarchie waarin de erfelijke koning is vervangen door een gekozen president. Dat is een onjuiste, veel te eenzijdige, benadering.

Republiek komt van ‘res publica’ dat ‘algemene zaak’ betekent. Het staat voor een staatsvorm die het algemeen belang dient. Niet enkel dat van de aanzienlijken (aristocratie) of de rijken (plutocratie), maar het belang van het gehele volk (democratie). In zo’n republiek heeft het soevereine volk alle macht.

Republiek staat volgens mij gelijk aan democratie en heeft in wezen niets van doen met welk presidentieel systeem dan ook.

Toen in veel landen de soevereiniteit van vorsten overging op het volk, heeft men, vastgeroest als men was in oude structuren, niets beters weten te verzinnen dan op de voormalige positie van de vorst simpelweg weer een ander individu neer te zetten, met dat verschil, dat men hem voortaan president noemde en niet voor erfopvolging in aanmerking liet komen.

Een apart – naast parlement en regering functionerend – presidentschap vervangt in feite de ‘Kroon’, met als gevolg dat zo’n president ergens toch weer een surrogaatkoning is!

In een volwassen democratie hebben we noch een koninklijk noch een presidentieel systeem nodig.

Beide systemen, met hun niet te onderschatten autocratische uitstraling, houden naast de volkssoevereiniteit toch weer een andere soevereiniteit, hoe afgezwakt dan ook, in stand. En dat is verkeerd.

Het presidium van de Tweede Kamer – de voorzitter en ondervoorzitters bij elkaar (bron)

In een échte representatieve democratie is het parlement, en alléén het parlement, het hoogste orgaan. Het bestuur daarvan, het presidium, geeft leiding aan de wetgevende en controlerende taken van het parlement.

Daarnaast dient het bestuur ook de vorming van regeringen te initiëren en te coördineren en ze afsluitend te installeren.

De voorzitter van de regering, de premier, dient rechtstreeks te worden gekozen.

Het direct kiezen van de premier geeft het electoraat de mogelijkheid het parlement een opdracht mee te geven welk soort regering gewenst is. Op die manier kan het electoraat, als enige soeverein, zijn invloed doen gelden op zowel de uitvoerende als controlerende macht.

Om te voorkomen dat veel bevoegdheden, lees macht, in één hand samenkomen, zal ook de gekozen premier geen ‘sterke man’ maar een ‘primus inter pares’ dienen te zijn.

Voor het nemen van beslissingen dient ook de gekozen premier ingebed te zijn in het geheel van parlement en regering.

Indien de direct gekozen premier er niet in slaagt een regering  te vormen die op voldoende steun in het parlement kan rekenen, is het de beurt aan het parlement een nieuwe premier te benoemen. De premier vertegenwoordigt regering en land in alle bestuurlijke zaken.

Franje staatsbezoeken achterhaald

Andere zaken, zoals de meer ceremoniële, worden uitgevoerd door het bestuur van het parlement, waarbij zijn voorzitter al dan niet als staatshoofd kan fungeren. Nodig is het niet. Een democratie kan best zonder.

De ceremoniële taken dienen wel van allerhande poespas te worden ontdaan.

De onzinnige staatsbezoeken, met hun militaire franje, kunnen sowieso worden afgeschaft.

Die dateren immers nog uit de tijd toen afstanden nog écht afstanden waren, en hele landstreken nog het privébezit van bepaalde families.

Eens in de zoveel tijd kwamen vorsten bij elkaar op visite om elkaar te leren kennen, om via het arrangeren van huwelijken hun gebied en macht uit te breiden of territoriale twisten geweldloos bij te leggen.

Nadat zich natiestaten hadden gevormd en de meeste vorsten hun soevereiniteit moesten afstaan, bleven voornoemde bezoeken doorgaan – nu onder de naam van staatsbezoeken – ofschoon alle oorspronkelijke redenen inmiddels waren komen te vervallen.

Natiestaten worden niet meer zomaar groter of kleiner, ze hebben internationaal vastgelegde grenzen, en de macht berust voortaan bij regeringen en parlementen, die ook voor het buitenlandse beleid verantwoordelijk zijn.

Die hebben op hun beurt tegenwoordig een keur aan internationale podia waar ze zowel formeel als informeel met elkaar over van alles en nog wat kunnen onderhandelen, zodat meerdaagse folklore- en eetfestijnen écht niet meer nodig zijn.

Naast regering en parlement is het wenselijk een onafhankelijk Constitutioneel Hof te hebben, dat men zich als een samenvoeging van de huidige Eerste Kamer en de Raad van State kan voorstellen. Dit Hof controleert nieuwe wetten en regels op hun al dan niet in strijd zijn met de Grondwet en of ze billijk zijn in de meest ruimste betekenis van het woord.

Daarnaast fungeert het Hof als ‘Ombudsman’ voor alle ingezetenen die klachten over dan wel conflicten met een overheid hebben. In een democratie hebben we op landsniveau aan Parlement, Regering en Constitutioneel Hof écht voldoende!

Bovendien moet dat hele adelgedoe en dito titulatuur radicaal worden afgeschaft. In een democratie is iedereen, zonder uitzonderingen, gelijkwaardig! Dus geen ‘prins van Oranje’ meer, maar meneer van Amsberg.

Wat vind je van het betoog van Gerhard Elferink voor een republiek zonder president? Denk je ook dat een echte representatieve democratie geen staatshoofd nodig heeft? Ben je het met hem eens dat staatsbezoeken met militaire franje achterhaald zijn? Maakt een constitutioneel hof Nederland democratischer? Inhoudelijke reacties zijn meer dan welkom!

Lees ook:

Ingezonden brief van Gerard Chel naar aanleiding van onze nieuwsbrief.

Waarde republikeinse vrienden,

Omdat je nooit in een mail twee totaal verschillende zaken aan de orde moet stellen, wil ik graag met een tweede reactie komen op de plotselinge interesse die jullie aan de dag leggen voor Johan van Oldenbarnevelt.

Al een paar besturen geleden – er zijn nogal wat wisselingen geweest – ontstond ook ineens belangstelling voor JvO. Alsof hij niet alleen ’s lands grootste staatsman is geweest, maar ook ’s lands grootste republikein. Omdat de man de Republiek der Verenigde Nederlanden heeft gevormd.

Toen al heb ik het toenmalige bestuur erop gewezen dat, net zoals de mythe dat de koning goed is voor miljarden aan buitenlandse orders, het óók een mythe is dat JvO republikein zou zijn. Hoewel ik dat ook liever anders zou willen, maar niets is minder waar. JvO was niet tegen de Oranjes of tegen de monarchie. Integendeel, hij was kind aan huis op het Princenhof in Delft waar Willem van Oranje resideerde, JvO werd uiteindelijk diens vertrouweling.

Na de moord op WvO werd aan Johan gevraagd de begrafenis te organiseren – een voor die tijd uitermate belangrijke en tegelijkertijd zeer delicate klus. Waarmee in één klap JvO’s positie was veiliggesteld. JvO ontfermde zich ook over prins Maurits en het was JvO die hem een paar jaar later voordroeg als stadhouder. Belangrijk verschil met nu is dat de Staten-Generaal die benoeming moest goedkeuren. Nooit heeft JvO overwogen een ‘willekeurige burger’ voor te dragen, ook voor hem was het een uitgemaakte zaak dat de Oranjes deze functie zouden bekleden.

Oldenbarnevelt was zeer gekant tegen de Spaanse koning, niet omdat hij tegen de koning was, maar onder meer omdat de Spanjaard de Nederlanden het katholieke geloof als enig juiste wilde opleggen. En zo waren er nog een paar poltiek-zakelijke meningsverschillen. JvO heeft er hoogstpersoonlijk voor gezorgd dat de Raad van State werd omgevormd tot het orgaan wat het geleidelijk is geworden, maar, alweer, alleen omdat de RvS toentertijd het adviescollege van de Spaanse koning was.

Samen met eerbiedwaardige historici als Knapen, Kajan en Wiekart – die allen gespecialiseerd zijn in JvO – ben ik ervan overtuigd dat JvO vandaag de dag alles behalve een republikein zou zijn geweest.

Met andere woorden: JvO zou indertijd net zo goed ’s lands belangrijkste bestuurder van de Monarchie der Verenigde Nederlanden kunnen zijn geweest.

Opnieuw wil ik jullie erop wijzen zeer terughoudend te zijn in het profileren van JvO als republikein.

Warme stadsgroet

Niemand weet de monarchie zo genadeloos op de hak te nemen als Zondag Met Lubach. Waarschijnlijk ken je nog wel de geniale ‘Farao der Nederlanden’, maar ook over de kosten van het koningshuis, jaaghobby van de Oranjes en kritiekloze verslaggeving van de NOS, legt Lubach de vinger op de zere plek.

Met het oranjegeweld van koningsdag in aantocht, de hoogtepunten op een rij:

1. Een lesje geschiedenis (+ de Farao)

Willem 1 tot en met 4 passeren de revue – en een veel leuker alternatief..

Wat betekent erfopvolging? Wat is het nut ervan?

Als we dan toch verder moeten met de familie Van Oranje..

Over de objectieve verslaggeving van onze staatsomroep..

Spoiler alert: dat doen ze liever niet

Moeten wij de jaaghobby van W.A. financieren?

Dit is wat Arjen Lubach op koningsdag zelf doet. Best creatief toch?

PS Zullen we dat koningshuis dan toch maar afschaffen?

Steun onze campagne voor de republiek

Jarenlang stond hij vooraan bij demonstraties op Koningsdag. Nu vindt Hans Maessen – voorzitter van het Republikeins Genootschap – dat het tijd is om op een andere manier actie te voeren. In dit interview legt hij uit waarom.

Iedereen ging er al vanuit dat je ging demonstreren

“Ja, zelfs de politie Amersfoort belde me om te vragen wat de plannen waren. Ik heb ze gezegd dat we bij het RG een geheimhoudingsverklaring hebben getekend en ik op straffe van 25.000 euro helaas niets kon verklappen.”

Maar even zonder gekheid, waarom sta je er deze keer niet?

“Ik denk dat onze acties in het verleden succes hebben gehad. Bijvoorbeeld het protest rond de kroning, toen we onterecht werden opgepakt. Dat heeft alle media gehaald en zo zijn meer mensen zich gaan verdiepen in ons streven.”

“Maar je moet niet elk jaar precies hetzelfde gaan doen. Dan word je folklore en onderdeel van een oubollig mediaspektakel, zonder dat het over de inhoud gaat. De gemiddelde Nederlander bereik je er niet meer mee.”

Hoe voer je dan wel campagne voor de republiek?

“We steken veel meer tijd en moeite in onze online campagne. Dat heeft nu al effect. Onder andere via onze Facebookpagina. Daar bereiken we tienduizenden mensen – dat moet doorgroeien naar honderdduizenden. Ook gaan we actief de strijd aan met sprookjes rond het koningshuis. Bijvoorbeeld de mythe dat Willem-Alexander ons zoveel geld oplevert tijdens handelsmissies.”

Waar kun je als republikein terecht tijdens Koningsdag in Amersfoort?

“Sommige leden hadden zich al aangemeld om op de traditionele manier te gaan demonstreren. Ik snap dat zij misschien teleurgesteld zijn. Het staat ze uiteraard vrij om alsnog langs de route te gaan staan.”

“Ze kunnen zich ook aansluiten bij OranjeBitter; een initiatief van lokale kunstenaar Ron Jagers. Dat wordt een vrolijke bedoening in hartje Amersfoort waar theatermakers en muzikanten de draak steken met al die oranjeverering.”

Als je de peilingen van EenVandaag en het Reformatorisch Dagblad mag geloven, voelt het overgrote deel van de Nederlanders niet voor afschaffing van het koningshuis. Op die bevindingen echter is behoorlijk wat aan te merken; in de jaarlijkse enquêtes wordt namelijk gevraagd naar de populariteit van de leden van de Oranjefamilie en niet zozeer naar de wenselijkheid van het instituut ofschoon de uitslagen wel als zodanig gepresenteerd worden. Dat Willem-Alexander en Maxima het goed doen voor de camera wil nog niet zeggen dat we ook en masse voorstander zijn van een monarchie en dat we daarmee de republiek als moderne democratische staatsvorm verwerpen.

Onderzoek waarin de vraagstelling wel duidelijk is, zoals die van de NOS deze maand, levert niet alleen eerlijkere cijfers op maar laat bovenal zien dat de steun voor de koning als staatshoofd lang niet zo constant is als tot op heden beweerd.

Marktonderzoeksbureau Ipsos berekende voor de omroep dat 68 procent van de Nederlanders de monarchie wil behouden – tien jaar terug was dat ruim 10 procent meer. Vooral onder jongeren blijkt het instituut niet populair; bijna de helft van de jongeren (45%) zegt géén koning te willen, dat was in 2007 nog maar een kwart.

Dat laatste is interessant en goed te verklaren. Allereerst slaat de Oranjefranje, de berichtgeving in de roddelbladen en de dweperij van Blauw Bloed, niet aan. Jonge mensen lopen niet uit voor de geboorte van een nieuw prinsje of prinsesje of de rondgang van de Koning en zijn echtgenote tijdens Prinsjesdag. Ook op het stadsbezoek van het Oranjepaar op Koningsdag, zo heb ik afgelopen jaren gemerkt, komen opvallend weinig jonge mensen af.

Door dat jongeren meer reizen en bovengemiddeld veel online zijn, denken ze internationaler. Ik zie een toenemende betrokkenheid bij Amerikaanse en Europese politiek op sociale media; er wordt eindeloos gedebatteerd over de huidige president van de VS Donald Trump en zijn belangrijkste democratische uitdagers bij de verkiezingen in 2020, Bernie Sanders en Alexandria Ocasio-Cortez, maar bijvoorbeeld ook over het functioneren van Emmanuel Macron in Frankrijk. Die interesse zet jongeren aan het denken over ons eigen staatshoofd en staatsvorm; wij kunnen niet kiezen, wij kunnen het optreden van Willem-Alexander en zijn familie niet eens corrigeren. En dat past volgens veel jongeren niet in een modern land.

Wellicht de belangrijkste reden voor de tanende populariteit van de monarchie is het gebrek aan duidelijkheid, om niet te zeggen de schimmigheid rond het instituut. Jongeren groeien op met het idee dat informatie altijd vrijelijk toegankelijk is. Wikileaks en hebben geleerd dat overheden in de moderne tijd geen monopolie meer hebben op de waarheid. De invoering van de Wet Openbaarheid Bestuur (WOB) maakt het in Nederland sinds enkele jaren zelfs mogelijk om van ieder kopje koffie genoten door rijksambtenaren te vragen hoe het betaald is. Alles wordt transparant, en alles wordt transparant.

Het steekt dan ook bij jongeren dat de Oranjes maar weinig prijs geven over de kosten voor de instandhouding van de monarchie en de mogelijke baten. Bonnetjes van het Koningshuis worden zorgvuldig weggestopt bij alle mogelijke departementen of zelfs geheel verzwegen, zo heeft onderzoek van het Republikeins Genootschap in 2017 en 2018 naar de Kosten van het Koningshuis laten zien. Daarbij blijven argumenten vóór de monarchie hopeloos vaag, emotioneel en weinig onderbouwd. De Koning zou goede zaken doen in het buitenland; hoeveel brengt hij op dan? Hij zou als hoeder boven de politiek ons parlementaire stelsel conserveren; hoe dan? En bovenal voor saamhorigheid zorgen; wat is dat dan? En hoe meet je dat?

De jeugd heeft de toekomst, en daarmee een kritischere houding ten aanzien van de monarchie. Nu maar hopen dat de opiniepeilers zich daar naar bewegen.

Floris Müller,

Woordvoerder Republikeins Genootschap

Dit artikel is eerder aangeboden als ingezonden brief bij de Volkskrant maar door de redactie niet geplaatst.

Koning Willem-Alexander zou het Nederlandse bedrijfsleven tijdens handelsmissies (indirect) meer of betere deals bezorgen dan een president. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat niet hard te maken.

De ‘monarchiebonus’ van 4-5 miljard €

‘De stille kracht van het koningshuis’ – Harry van DalenDownload

Vaak wordt in deze discussie verwezen naar een artikel van macro-econoom Harry van Dalen (Tilburg University) uit 2007.

Hij bepleit dat monarchieën onder andere stabieler, democratischer en minder corrupt zijn dan republieken. Dat zou Nederland als koninkrijk jaarlijks vier tot vijf miljard euro ‘monarchiebonus’ opleveren.

In zijn vergelijking gooit hij alle ‘republieken’ op een hoop (zoals bijvoorbeeld Noord-Korea met de Kim-dynastie). Bij de ‘monarchieën’ is hij kieskeuriger. Welvarend en democratisch Canada, Nieuw-Zeeland of Australië tellen mee (hoewel de Britse koningin er slechts zelden komt). Absolute monarchieën zoals Saoedi-Arabië of Brunei laat hij dan weer buiten beschouwing.

Maar de belangrijkste kritiek op Van Dalen is dat hij nergens oorzaak en gevolg kan aantonen. Met andere woorden: Is Nederland welvarend (mede) dankzij de monarchie? Of is Nederland welvarend ondanks de monarchie?

Op handelsmissies gaat dit artikel niet in.

Onderzoek: handelsmissies met koning zorgen niet voor ‘substantiële toename’

Dan een onderzoek dat wel specifiek over handelsmissies gaat:

‘Ik ga op handelsreis en ik neem mee. Een koning?’Download

De onderzoeker vond geen ‘substantiële toename’ in de handel met landen waar een koninklijke handelsmissie op bezoek was geweest.

Onderzoeksbegeleider Huub Ruël (Universiteit Twente) schrijft in een toelichting per mail dat Nederlandse bedrijven weliswaar graag op de foto gaan met de koning of koningin, maar de royals geen aantoonbare meerwaarde leveren voor het afsluiten van contracten met buitenlandse organisaties.

Onderzoek: handelsmissies met minister leveren gemiddeld meer op

Financieel buitenlandinstrumentarium – Min. EZDownload

Onder anderen Harry Garretsen (RUG) en Henri L.F. de Groot (VU) onderzochten handelsmissies met én zonder bewindspersonen (ministers).

Zij concludeerden dat missies mét minister meer opleverden. Gemiddeld nam de handel met desbetreffend land daarna met een half procent toe.

Kritische kanttekening van Huub Ruël: ‘Wat wel gebeurt, is dat een minister meegaat op een handelsmissie omdat er een contract kan worden getekend. Het voorwerk is dan al gedaan. En dan wordt de schijn gewekt dat het dankzij de missie is gelukt.’ (uit: ‘Handelsmissie levert zelden iets op’ – Volkskrant)

De Nederlandse koninklijke familie op bezoek bij de Sultan van Brunei

Bewijs dat een monarchie de export bevordert vonden ze niet.

Wel merkten ze op dat monarchieën gemiddeld meer naar andere monarchieën exporteerden. Het zou dus nut kunnen hebben om de koninklijke familie mee te sturen op handelsmissies naar andere koninkrijken.

Je zou je dus af kunnen vragen wat de meerwaarde is van een koninklijk bezoek aan bijvoorbeeld Duitsland of de Verenigde Staten.

Volgens Oud-Amerika-correspondent Max Westerman (RTL) scoort juist het Nederlandse koningshuis slecht op dit punt. Door een krampachtige omgang met (buitenlandse) media, creëren ze veel minder goodwill dan bijvoorbeeld het Zweedse of Belgische koningshuis.

Ook zakenbad Quote zet zijn vraagtekens bij de meerwaarde van een Oranje op zakenreis: ‘Verder is er geen snippertje bewijs te vinden dat republieken als Duitsland, Frankrijk of Ierland lijden onder export die zou worden weggelokt door de monarchen van Zweden, Nederland, Engeland, België of Spanje.’ – (‘Het Koningshuis bevordert de export helemaal niet’ – Quote)

Omgekeerd wijzen direct belanghebbenden bij handelsmissies, zoals minister Ploumen (PvdA) of Hans de Boer (VNO-NCW), op de meerwaarde van koninklijke aanwezigheid: ‘Als we met hen reizen merk je dat werkelijk alle deuren opengaan.‘ Je kunt je echter afvragen of zij het zich kunnen permiteren om het koningshuis openlijk af te vallen.

Hoe effectief zijn handelsmissies?

Overigens wordt het belang van handelsmissies voor de Nederlandse economie volgens verschillende wetenschappers overschat.

Volgens Huub Ruël is het vaak ‘niet meer dan een beetje netwerken‘. Hij pleit voor meer onderzoek naar de effectiviteit van handelsmissies.

“..In de praktijk leidt het meereizen van het koninklijk huis veel teveel af: potentiële buitenlandse zakenpartners raken onder de indruk van een interessant fenomeen, terwijl ze eigenlijk door Nederlandse ondernemingen en hun producten geïmponeerd dienen te worden. Buitenlandse afnemers kopen echt geen Nederlandse producten omdat ze tijdens een diner naast de koningin hebben mogen zitten. Ze kopen Nederlandse producten omdat die innovatief, kostencompetitief en kwalitatief hoogwaardig zijn.”

De veranderende rol van de koning tijdens handelsmissies

Prins Bernhard vroeg om steekpenningen voor zijn bemoeienis bij de aankoop van vliegtuigen

Tot slot is het goed om aan te tekenen dat het koningshuis tegenwoordig op ruime afstand staat van de handelsmissie zelf:

Willem-Alexander heeft daarom veel minder invloed dan bijvoorbeeld Prins Bernhard – deze bemoeide zich direct met grote deals en bleek daarbij vatbaar voor corruptie en omkoping (De Lockheed-affaire).

Wat vindt het Republikeins Genootschap?

Republikein word je meestal niet vanwege het geld. Er zijn zoveel betere argumenten (1, 2, 3). Kort samengevat: Monarchie past niet bij democratie.

Toch denken veel Nederlanders dat het koningshuis ons in ieder geval veel geld zou opleveren. Dat blijkt niet te bewijzen.

De PR-machine rond het Koningshuis doet er alles aan om deze mythe in stand te houden. Daarom laten we bij het RG een tegengeluid horen.

Steun onze campagne voor de republiek

Dit artikel maakt onderdeel uit van een verzameling veelgestelde vragen over republiek, monarchie en democratie. We staan altijd open voor feedback. Neem daarvoor contact met ons op.

Jongeren zien de monarchie steeds minder zitten, dat blijkt uit onderzoek van Ipsos in opdracht van de NOS. Ook over de gehele linie is het koningshuis de afgelopen tien jaar minder populair geworden.

Verschil tussen jongeren en ouderen

In 2007 bleek nog 70% van de jongeren (18-34) enthousiast over de Oranjes, in 2019 is dat nog slechts 55%, een krappe meerderheid.

Ouderen (55+) blijken nog wel steevast fan van de monarchie. In deze leeftijdsgroep is maar liefst 80% aanhanger van het koningshuis.

Oubollig, ondemocratisch en te duur

Waarom zijn jongeren steeds minder fan van de monarchie?

Als belangrijkste argument noemen de respondenten de kosten van het koningshuis, vorig jaar in een onderzoek geraamd op 345 miljoen euro. Daarmee zijn de Oranjes het duurste vorstenhuis van Europa.

Ook het ‘oubollige’ karakter van de monarchie speelt een rol. Koekhappen op Koningsdag spreekt blijkbaar niet meer zo tot de verbeelding.

Tot slot hebben jonge Nederlanders kritiek op erfopvolging. Waarom zou je staatshoofd moeten worden omdat je uit een bepaalde familie komt?

Tegelijkertijd is er veel onbekendheid met de republiek als staatsvorm. Volgens onderzoeker Van Heck associeren jongeren een republiek vaak met Amerika en Trump. Het Duitse model (met een ceremonieel president) of het Zwitserse model (republiek zonder staatshoofd) zijn veel minder bekend.

Bij het Republikeins Genootschap willen we daar uiteraard graag verandering in brengen. Daarom publiceren we de komende maanden een serie artikelen met veelgestelde vragen over monarchie en republiek. Ook onderzoeken we de mogelijkheid om een serie voorlichtingsfilmpjes op YouTube te crowdfunden.

“Weet je wat jij even moet doen?”, aldus kindervriend Ron Boszhard. De kijkertjes moeten hun juf overhalen om mee te doen aan de Koningsspelen. Een dag vol plezier, spel en een gratis Jumbo(®)-ontbijtje. Anders wordt het gewoon taal en rekenen.

A post shared by @ koningsspelen on

Welk kind zegt daar nou nee tegen?

Slim de kunst afgekeken bij McDonald’s

De jaarlijkse Koningsspelen – een sportdag voor basisscholen – zijn een slim staaltje kindermarketing. Journalist Philip Dröge herkent de aanpak:

‘De Oranjes gebruiken dezelfde strategie als McDonald’s: pak je ze als kinderen, dan zijn het klanten voor het leven. Koekhappen of een Happy Meal, het verschil is helemaal niet zo groot.’ (Koningsspelen, initiatierite tot onderdaan)

Maar terwijl het aantal verkochte Happy Meals gestaag afneemt over de jaren, heeft de familie Van Oranje het beter bekeken: niemand dwingt je om je kind fastfoodtroep te voeren, de Koningsspelen zijn in de meeste gevallen verplicht.

En zo lopen ook in 2019 de meeste onderdaantjes tijdens onze nationale sportdag weer rond in een oranje hesje met het lachende gezicht van de grote leider erop. Ik zal de vergelijking met Noord-Korea maar niet maken.

Je kunt je afvragen hoe erg dat is. Veel basisschoolkinderen hebben immers een leuke dag en er is aandacht voor gezond bewegen; met dit jaar een focus op voldoende (kraan)water drinken.

Je kunt je ook afvragen of je daar Willem-Alexander voor nodig hebt. Hij kijkt weliswaar graag naar sport en heeft in het bestuur van het IOC gezeten, maar om nou te zeggen dat WA het toonbeeld is van ‘gezond bewegen’.

Bovendien, wat is de boodschap precies achter Willem-Alexander als held?

Zijn status zullen de kinderen nooit bereiken – plastic kroontje of niet. Tenzij ze met zijn oudste dochter trouwen. Een perspectief dat niet erg voor de hand ligt voor kinderen uit ‘aandachtswijken’ die de doelgroep vormen van de organiserende Krajicek foundation.

Cruijff & Krajicek veel betere voorbeelden

Je kunt het Richard Krajicek niet kwalijk nemen. Hij zag in 2013 een geweldige kans om meer aandacht te krijgen voor ‘zijn’ goede doel: kinderen sociaal veilig en sportief laten opgroeien. Door het label ‘geschenk aan de koning‘, wist hij de nodige subsidie los te peuteren. Ook de Cruijff Foundation haakte aan.

Maar beide heren zijn zelf natuurlijk een veel beter voorbeeld voor jonge kinderen in aandachtswijken.

Cruijff werd geen groenteboer zoals zijn vader (erfopvolging..) – hij groeide uit van straatschoffie tot de grootste voetballer die Nederland ooit gekend heeft.

De banden tussen het Nederlandse koningshuis en dat van Saoedi-Arabië zijn helemaal niet zo hecht, bezwoer Willem-Alexander de Nederlandse pers in oktober 2018 tijdens een bezoek aan Londen, gevraagd naar een reactie op de moord op Jamal Khashoggi.

De koning noemde die liquidatie op de Saoedische ambassade in Istanboel weliswaar ‘verschrikkelijk’, maar voerde vervolgens aan dat hij ‘maar’ één keer op bezoek was geweest in Saoedi-Arabië, en wel in 2015, toen hij vooraan mocht staan bij het rouwbeklag voor de overleden vorst Abdoellah.

‘Die mededeling was stuitend misleidend. De banden tussen de Oranjes en het huis Al Saud zijn juist zeer hecht’

Die mededeling was stuitend misleidend. De banden tussen de Oranjes en het huis Al Saud zijn juist zeer hecht, blijkt uit het recent verschenen boek De Saoedi’s – de ongewisse toekomst van een machtige oliestaat van journalist Mark Blaisse.

Die band valt vooral terug te voeren op de Nederlandse Handelsmaatschappij (NHM), het handelshuis waar Koning Willem I een belang van 11 procent in vergaarde en dat later zou opgaan in de ABN Amro. De NHM richtte in 1926 de Saudi al-Hollandi Bank op om de vele pelgrims uit Nederlands-Indië naar de Saoedische bedevaarssteden Mekka en Medina te bedienen.Voor de Saoedi’s was de aanhoudende stroom Nederlandse Hadj-deelnemers een welkome inkomstenbron (de olie moest nog beginnen te vloeien) en daarom stuurde ’s lands eerste koning Ibn Saud zijn zoon prins Faisal in 1926 naar Nederland.

Deze bracht een bezoek aan koningin Wilhelmina op ‘t Loo en de NHM aan de Amsterdamse Vijzelstraat. Het beviel de Saoedische prins prima, want in de loop van de jaren dertig kwam hij nog twee keer langs. Zelf opende de Saoedische koning een rekening bij de Saudi al-Hollandi Bank, hetgeen bij de NHM tot de nodige hoofdbrekens leidde aangezien de koning zijn kredieten niet placht af te lossen. Daar stond tegenover dat de NHM als thuisbankier van het Saoedische koningshuis in 1927 een centrale rol kreeg toebedeeld bij de invoering van de nieuwe Saoedische munt, de riyaal.

De Saudi al-Hollandi bank heet tegenwoordig de Allawal Bank, is nauw verbonden aan de nationale oliemaatschappij Aramco en ABN Amro is daar nog steeds aandeelhouder. De ABN Amro is altijd nauw verbonden gebleven aan Oranje en dat maakt de ereplaats voor Willem-Alexander bij het rouwbeklag voor de Saoedische koning ineens een stuk begrijpelijker en zeker geen incident. Zoals ook de aanhoudende stroom steekpenningen vanuit het Nederlandse bedrijfsleven naar het 10.000 prinsen tellende Saoedische koningshuis in ruil voor riante bouwopdrachten ongetwijfeld bijdraagt aan de populariteit van de Nederlandse royals aldaar.

Zoals WA het in Londen aan het Nederlandse journaille voorstelde zou dan ook gezien kunnen worden als boerenbedrog. Of zou hij echt niet beter weten? Tijdens zijn jongste Kerstrede maakte WA ook al zo’n schuiver toen hij zijn ruim 1 miljoen kijkers voorhield dat de eenzijdige onafhankelijkheidsverklaring van de Nederlandse gewesten in 1581 ‘nooit eerder vertoond’ was. De drie Zwitserse oerkantons Schwyz, Uri en Unterwalden deden precies hetzelfde al in 1291! Legendarisch blijft zijn verwijzing naar een ingezonden brief van ex-dictator Videla als een belangrijk inzicht in de Argentijnse verhoudingen. Kortom, het valt heel goed te begrijpen dat WA’s afstudeerscriptie voor zijn studie geschiedenis in Leiden nog steeds wordt behandeld als een gewichtig staatsgeheim.

Dit artikel verscheen eerder in De Republikein – abonneer je voor slechts 25€

Illustratie door Ardy Beld