De vrijheid die wij in Nederland kennen om ons geloof te beleven of van geloof te veranderen is wereldwijd niet vanzelfsprekend. De ChristenUnie staat pal voor een samenleving waarin iedereen op basis van gelijkwaardigheid kan meedoen, of iemand nu christen, moslim of niet-gelovig is. Ruimte voor minderheden betekent ook bescherming van minderheden wanneer dit nodig is. We staan voor vrijheid.
Concreet betekent dit:
Geloofsvrijheid voor iedereen, inclusief ‘the right to exit’. Alle mensen hebben het recht om in vrijheid hun geloof en overtuiging te delen, met elkaar, met hun kinderen en in de samenleving. Iedereen heeft ook het recht om van geloof te veranderen.
Gelijkwaardigheid van mannen en vrouwen. In overheidsdienst en binnen het onderwijs mag van medewerkers verlangd worden dat zij gangbare omgangsvormen in acht nemen naar iedereen, ongeacht sekse.
Onvrijheid tegengaan. Geen financiering van geloofsgemeenschappen, politieke en culturele instellingen door landen waar geloofsvrijheid onder druk staat.
Geen podium voor haatpredikers die zich tegen de rechtsstaat keren en oproepen tot geweld. Dergelijke sprekers krijgen geen vergunning om te spreken.
Huwelijksgevangenschap en huwelijksdwang bestrijden.
Minderheden, waaronder joden en moslims, beschermen tegen intimidatie en discriminatie.
In de verkiezingscampagne tot aan 21 maart kwam geloofsvrijheid in andere steden veelvuldig langs; in Rotterdam beheerste het zelfs alle debatten. In Apeldoorn speelt dit onderwerp minder. Toch vermoeden wij dat er in Apeldoorn onder de oppervlakte wel degelijk veranderingen in het denken over godsdienstvrijheid plaatsvinden en het wederzijds onbegrip groeit. Tijdens het jongerendebat in Don Bosco op 21 februari kwam geloofsvrijheid even ter sprake. Moslimjongeren bevroegen op emotionele wijze de politieke partijen op hun standpunt over godsdienstvrijheid. Een interessant gesprek ontstond, waarin helaas veel te weinig tijd was voor een echte gedachtenwisseling.
ChristenUnie Apeldoorn pakt graag de handschoen op. Ons startpunt is een bewuste keuze voor een gezamenlijke toekomst. Wij willen vredestichters zijn in een tijd van groeiend onbegrip tussen mensen. Dat zeggen is niet het einde van het debat, maar het begin. Willen we ‘afspraken’ maken over onze vrijheden en verantwoordelijkheden ten opzichte van elkaar? Een voorbeeld van zo’n afspraak is te vinden in Amsterdam, waar op 6 maart jl. een akkoord is gesloten met politieke fracties en het onderwijs over het tegengaan van groeiende intolerantie naar Joden. In elke stad spelen andere spanningen; Apeldoorn is Apeldoorn. Wat speelt er in onze stad? Hoeveel verschil van mening over levensovertuiging kunnen we in Apeldoorn van elkaar verdragen?
Laat het ons weten, en stuur uw ervaringen over godsdienstvrijheid in Apeldoorn op naar christenunie@apeldoorn.nl - ze worden vertrouwelijk behandeld.
Met twee inwoners zijn wij zelf al het gesprek aangegaan.
Lees hun verhalen hieronder:
TWEE VERHALEN
In twee vraaggesprekken maken we graag een begin met een gesprek over geloofsvrijheid in Apeldoorn. We lezen het verhaal van twee Apeldoorners: een gevluchte christen uit het Midden-Oosten en een moslima van Marokkaanse afkomst. Zij vertellen over hoe in Apeldoorn artikel 1 van de Grondwet functioneert: het recht om te geloven wat je wilt.
Het verhaal van Apeldoorner Koorosh (niet zijn echte naam), die vluchtte uit het Midden-Oosten, lees je bij 1.
Het verhaal van Apeldoorner Fatima (niet haar echte naam), van Marokkaanse afkomst, lees je bij 2.
HET VERHAAL VAN KOOROSH
Voel je je als christen geaccepteerd in Apeldoorn?
Ik ervaar in het dagelijks leven geen discriminatie om mijn geloof, hooguit soms een vleugje. Als iemand discrimineert zit dat in die persoon. Als iemand mij op die manier benadert zegt dat meer over hem of haar zelf. Want het gaat hem of haar helemaal niet om mij. Zo iemand heeft dat gedrag dan ook naar veel anderen. Het raakt mij daarom niet, ik heb er geen last van en voel me geaccepteerd en welkom in Nederland en in mijn kerk.
Voel je je vrij over je geloof te spreken met anderen? Overal? Waar niet?
Ik ben niet extra voorzichtig, ik ben er in Apeldoorn gewoon open over. Ik vind het jammer dat christenen er niet vrijer over vertellen. Wees er blij mee en wees er trots op. Kom er vrijmoedig voor uit. Dat mag in Nederland. Wat een ander vindt of gelooft moet hij zelf weten, ik veroordeel dat niet. Hier is vrijheid, en we zijn eraan gewend. We realiseren ons niet meer hoe bijzonder die vrijheid is. En hoe bijzonder je geloof is. Besef hoe waardevol dat is, en wees er zuinig op.
Voel je je geaccepteerd in je eigen geloofskeuze door landgenoten in Apeldoorn?
Ik ken wel mensen die uit hetzelfde land komen. Maar heb er geen vrienden onder. Ik spreek ze weleens. Voor mij speelt het ook helemaal geen rol, ik zie de wereld niet zo. Er zijn mensen die ik graag mag en waar ik een klik mee heb, daar ga ik mee om en dat zijn mijn vrienden. En er zijn mensen waar ik niet zoveel mee heb, of die me niet zo liggen. Dat is het. Uit welk land je komt is geen item. Maar wat voor mens je bent. Ik werkte ooit in Apeldoorn in een magazijn, en bij de lunch ging het over Ayaan Hirsi Ali. Ik zei dat ze wel gelijk had. Dat werd me door islamitische collega’s erg kwalijk genomen. Een Turkse jongen werd boos en bedreigend. Zoiets mag je blijkbaar niet zeggen waar moslims bij zijn. Ik heb de indruk dat dit de afgelopen jaren negatief veranderd is.
Heb je het idee dat godsdienstvrijheid in Nederland een belangrijke waarde is? Waarom? En waaraan merk je dat?
In Nederland is teveel ruimte, de tolerantie is te groot, er is daardoor geen gesprek meer. Vrijheid heeft zo ook verkeerde kanten. Zoveel vrijheid hier maakt dat je het bijzondere ervan niet meer ziet. Het lijkt wel een ziekte, politieke correctheid, alles is gelijkwaardig. Ga daar niet in mee, neem stevig je standpunt in, geef niet teveel weg in je in streven om alles maar gelijkwaardig te zien. Democratie heeft ook beperkingen. Met ondemocratische invloeden zou je niet democratisch om moeten gaan. Maar het lijkt alsof we het ons niet bewust zijn. De overheid moet moslims maar ook andere geloofsgroepen geen voorkeursbehandeling geven. Iedereen is voor de wet gelijk.
Denk je dat je kinderen hier hun geloof ook nog in vrijheid kunnen beleven? Waarom wel/niet?
Ik hoop dat mijn kinderen geen oorlog hoeven mee te maken. Mijn kinderen krijgen op een natuurlijke manier het christelijk geloof mee. Ik geniet daarvan, ben er trots op dat ik christen ben. Ik vind dat we er zuinig op moeten zijn. Geloven is niet gewoon, het is bijzonder.
Wat kan er gedaan worden aan een opener klimaat in Apeldoorn?
Niet teveel trekken naar je eigen groep en achtergrond. We zijn allemaal mensen, en dat is het. Als je hier komt moet je handen uit de mouwen steken, zorgen dat je zo vlug mogelijk op eigen benen kunt staan. Dan komen mensen met verschillende geloven elkaar op de werkvloer gewoon tegen. Hier werken en studeren moet je niet verbieden aan asielzoekers, je moet dat stimuleren. Net zoals dat in de VS en Canada gebeurt. Zie alle mensen, ieder voor zich, zoals ze zijn, allemaal mensen.
HET VERHAAL VAN FATIMA
Voel je je als moslima geaccepteerd in Apeldoorn?
Ja, ik heb in Apeldoorn geen last van gebrek aan acceptatie om mijn geloof. Maar ik moet daarbij zeggen, dat ik veel werk en weinig shop, alleen hier in het buurtwinkelcentrum De Maat of in het wijkwinkelcentrum de Eglantier. Soms ga ik naar de Hoofdstraat. Op mijn werk ken ik de mensen al heel lang, al meer dan tien jaar. Daar heb ik echt prima contact, en dan gaat het om een werkkring van tientallen mensen bij een grote werkgever in Apeldoorn. Ook bij de managers is er wat dat betreft alle acceptatie. Ik krijg de laatste jaren op straat wel meer zichtbare reacties op mijn hoofddoek. Mensen kijken je vaker schichtig aan, alsof ze bang voor je zijn. Maar ik ben in Apeldoorn op straat nog nooit negatief benaderd om mijn hoofddoek.
Voel je je vrij om over je geloof te spreken met anderen in Apeldoorn?
Ja. Maar: ik zou het fijn vinden als mensen wat vaker vragen stelden, dan kon ik er tenminste over praten. Ik ben bereid erover te praten, maar mensen vragen me niets. Stelden ze maar vragen! Zonder dat gesprek in het echte leven moeten ze het doen met de denkbeelden van extreme moslims die ze in de media zien. Bij veel van die media gaat het alleen om de kijkcijfers, er praten zelden mensen met echt kennis van zaken over de islam en laat men alleen het negatieve nieuws zien. Daardoor worden mensen bang, ik heb daar begrip voor maar vind dat wel heel jammer. De onwetendheid over de gewone islam is heel groot, daardoor groeit de afstand tussen mensen. Wat je ook krijgt is heel veel onrust onder de jongeren. Ze hebben het gevoel dat ze hier in Nederland niet meer geaccepteerd worden.
Vind je het lastig dat je geloof een minderheidsreligie is?
Ik ervaar mijn geloof niet als minder. Mijn geloof is iets heel persoonlijks. Wel is het zo dat in mijn geboorteland het geloof meer gemeenschappelijk wordt beleefd, dat geeft een andere sfeer bij bijvoorbeeld Ramadan, waar ik wel van kan genieten. Hier in Nederland geniet ik er ook wel van alleen voelt het anders dan waar veel moslims bij elkaar samen aan de ramadan doen. Je kan het vergelijken met een Christen die kerst viert in een moslimland. Dat voelt anders dan als hij hier in Nederland Kerst viert. De sfeer is anders.
Heb je het idee dat godsdienstvrijheid als grondrecht in Apeldoorn/Nederland een belangrijke waarde is? Zie je verschil met je geboorteland Marokko?
Ik denk dat deze waardering in Nederland minder wordt. Mensen hier vinden godsdienst minder belangrijk dan vroeger. Religie als bescherming tegen ongeremde vrijheid op seksueel vlak of in het gebruik van bijvoorbeeld alcohol wordt niet meer zo gezien; mensen willen op die vlakken alle vrijheid. Ik zie dit als onwetendheid over het begrip vrijheid. In mijn geboorteland Marokko is er geloofsvrijheid, Joden en christenen worden met meer begrip benaderd omdat de meeste mensen religieus zijn. *
Wat vind je van het bedreigen van ex-moslims die zich tot het christendom hebben bekeerd?
Ik schrik daarvan. Een kleine groep in de islam is onverdraagzaam bij verandering van geloof; die mensen zie ik wel op tv, en dan denk ik: die moet eens met een goede imam gaan praten. Kennis over de islam is zo belangrijk; ik vind het belangrijk om iedereen in zijn waarde te laten in zijn geloofskeuze. Ik heb geen contact met intolerante moslims in Apeldoorn, ik ken ze niet in onze moslimgemeenschap. Wat er word uitgezonden op tv is niet onze Islam. De islam betekent voor de meeste moslims vrede. De Islam zegt heel duidelijk: oordeel over niemand. Uiteindelijk moet ieder zichzelf verantwoorden.Elke mens volgt zijn eigen pad. Dat bepaal ik niet. Dat bepaalt een ander niet.
Denk je dat je kinderen hier hun geloof ook in volwassenheid nog in vrijheid kunnen beleven? Waarom wel of niet?
Ik maak me zorgen. Twee dingen maken dat mensen minder tolerant worden: de extremere moslims komen vooral in de media, waardoor mensen angstig worden. Daarnaast wordt religie voor steeds meer Nederlanders onbegrijpelijk doordat ze er niet mee in aanraking komen. Dit zorgt voor meer onbegrip. Er zijn voor onze kinderen steeds meer sociale vaardigheden nodig om te verwoorden wat en waarom ze geloven. Niet iedereen heeft die vaardigheden. Vooral pubers zijn extra gevoelig voor schaamte-ervaringen en intolerantie, vooral als die door landelijke politici worden voorgedaan. Pubers die geloven voelen zich dan snel onveilig.
Wat kan er gedaan worden aan een opener klimaat in Apeldoorn?
Voor moslimjongeren is geloven niet altijd makkelijk in Apeldoorn. Ook in Apeldoorn komt onverdraagzaamheid tegenover geloof en geloofskeuzes voor. Bij het zoeken van een stageplaats is het erg verschillend per sector hoe groot de vooroordelen zijn. Op mijn werk ervaar ik dat bijvoorbeeld helemaal niet, maar in kleinere ondernemingen zoals in de autobranche is dat echt wel anders. Daar vindt een jongen die Mohammed heet, minder gauw een stageplaats. Ook op praktijkscholen zoals het ROC is er in de klas lang niet altijd begrip voor religieuze keuzes, zoals het laten staan van samen een bereide maaltijd vanwege religieuze eetvoorschriften. Er zijn zeker intolerante docenten op onze scholen. Ik vind het dan normaal om als ouders dan vriendelijk in gesprek te gaan en uitleg te geven, maar maak me tegelijk wel zorgen over de negatieve ervaring die onze jongeren dan toch hebben meegekregen. Een gevolg kan zijn dat ze uit een gevoel van onveiligheid, in combinatie met andere oorzaken, een diploma niet behalen, of als ze toevallig in een moeilijke periode een verkeerde persoon tegenkomen, radicaliseren. Voor elk kind is dit risico natuurlijk anders, het hangt ook samen met de persoonlijkheid. Meer voorlichting aan docenten over hoe met religieuze verschillen om te gaan, zou heel goed zijn.
*Noot van de redactie: de geloofsvrijheid voor minderheden in Marokko is na de politieke veranderingen in 2011 verder verslechterd, zie bijvoorbeeld https://www.opendoors.nl/vervolgdechristenen/ranglijst-christenvervolging/landenoverzicht/marokko/ . De geïnterviewde vrouw heeft deze veranderingen in de samenleving niet meer meegemaakt omdat ze toen al geëmigreerd was.
De afbeelding boven dit artikel toont de Grote Kerk in Apeldoorn.
