Poliflw

De wereld wordt steeds digitaler. En dus zijn steeds meer datacenters nodig. Maar dat mag niet steeds ten koste gaan van het open landschap. En ook het enorme energieverbruik moet zoveel mogelijk worden beperkt.

Dat was in het kort gezegd de inbreng van de fractie van GroenLinks toen de gemeenteraad op 25 juni sprak over de hoofdlijnen van het beleid over datacenters. Daarbij ging het over vragen als ‘Waar gaan ze komen?’ en: ‘Wat staan we nog toe?’

Vanuit GroenLinks hebben we hierbij onder meer onze zorgen uitgesproken over de ‘verdozing’ van het landschap en het enorme energieverbruik. En dan met name of dit verbruik gevolgen heeft voor onze inwoners en ondernemers in de overige branches.

Allereerst een klein jaartje terug in de geschiedenis. Op 11 juli 2019 nam de gemeenteraad een zogenoemd ‘Voorbereidingsbesluit’ aan. Het effect hiervan was dat er voor de periode van één jaar geen nieuwe aanvragen voor de bouw van datacenters in behandeling werd genomen. Reden was dat het gemeentebestuur grip dreigde te verliezen op de snelle toename van deze bedrijven in Haarlemmermeer.

Het college heeft dit jaar gebruikt om een gedegen beleidsnotitie te maken en daarmee samenhangend een ontwerpbestemmingsplan datacenters. Het datacenterbeleid is nog niet volledig afgerond: het betreft een 90%-versie. Er worden bij het beleidsplan vier locaties aangewezen waar datacenters zich mogen vestigen; Polanenpark, Corneliahoeve, Schiphol Trade Park (STP) en Schiphol-Rijk.

Het ontwerpbestemmingsplan zal nog ter inzage worden gelegd zodat zienswijzen indienen nog mogelijk is. De verwachting is dat de gemeenteraad in oktober over beide stukken een besluit zal nemen.

Bij de start van dit debat heeft onze fractie het college bedankt voor de ingreep in 2019 en het nu (grotendeels) ontwikkelde beleid. Feitelijk hebben de portefeuillehouders hiermee uitvoering gegeven aan een aangehouden motie van GroenLinks van 28 juni 2018.

Als fractie hebben we nog wel een aantal zorgpunten over de datacenters geuit. Zo hebben we moeten constateren dat datacenters – net als overigens Schiphol – een positie hebben van landsbelang. In de RES (Regionale Energie Strategie) zien we dit al terug omdat de elektriciteitsopgave voor Noord-Holland-Zuid geen rekening hoeft te houden met datacenters. De minister heeft toegezegd dit op nationaal niveau te regelen. Dat klinkt op voorhand gunstig voor Haarlemmermeer, maar geeft onze fractie ook zorgen. Houden we als gemeenteraad met deze constructie wel voldoende controle op de datacenters? Het zal toch niet zo zijn dat het landsbelang onze inwoners in de weg gaat zitten? Wat levert het onze bewoners nu op? In elk geval geen spectaculaire hoeveelheid werkgelegenheid. Een voordeel dat het college kon aangeven was dat datacenters voor invulling zorgen van bedrijventerreinen zonder dat hierbij structurele en frequente vervoersbewegingen gaan plaatsvinden. Verder is het gunstig voor het vestigingsklimaat! Eerlijk gezegd heeft het college hiermee de genoemde zorgen nog niet kunnen wegnemen.

Het elektriciteitsverbruik van datacenters is enorm. Ter vergelijking. De klimaatmonitor geeft aan dat alle woningen in Haarlemmermeer in 2018 in totaal 182 miljoen Kw/h hebben verbruikt. We hebben inmiddels 23 datacenters en zij hebben een geschat verbruik van 460 miljoen Kw/h. Dat is grofweg 2,5 maal meer elektriciteit als alle (!) woningen in de gemeente.

Deze zorgen delen ook andere partijen in de raad. Het college heeft aangeven dat onze inwoners en overige bedrijven hiervan geen hinder zullen ondervinden. In bepaalde gevallen zullen datacenters zelf een stroomvoorziening moeten gaan aanleggen.

Het nieuwe beleid kent een aantal beperkingen die ervoor moeten zorgen dat er regie is op de nog te bouwen datacenters. Denk daarbij aan beperking van (bouw- en vloer)oppervlakte, het aantal bouwlagen en een maximum aan de piekbelasting van inname elektriciteit.

Onze fractie is verheugd met een paragraaf over de ruimtelijke kwaliteit en landschappelijke inpassing. Vrij vertaald geeft het college via deze beleidsnotitie aan dat ze bij nieuwe aanvragen gaan selecteren op de meest innovatieve, duurzame en groene datacentersexploitanten. Juist over deze paragraaf heeft GroenLinks aandacht gevraagd van de andere fracties. Verder hebben we de wethouder gevraagd of de mooie voorbeelden (zie onder) ook als norm opgenomen worden in een nieuw beeldkwaliteitsplan. We hebben de bewuste paragraaf goed gelezen. We komen dan vaagheden tegen als: ‘vragen we’, ‘mogelijk’, ‘kunnen’, ‘waar mogelijk’, ‘kan ook’, ‘een zekere mate’, ‘te verkennen’. Kortom: het wordt vaak mooi voorgesteld. Maar wordt het ook concreet gemaakt?

Ondanks dat de beleidsnotitie verwijst naar een mogelijk nieuw op te stellen beeldkwaliteitsplan, wilde de portefeuillehouder op specifieke vragen van ons geen harde toezeggingen doen. Het bleef bij het verwijzen naar de beleidsnotitie. Onze fractie zal het college dan ook scherp blijven volgen op uitvoering van deze groene paragraaf.

Afbeeldingen (boven en onder): inspiratiefoto’s en schetsen gevoegd afkomstig uit het concept datacenterbeleid gemeente Haarlemmermeer.

Op 7 mei besprak de gemeenteraad de voortgangsrapportage over Hoofddorp-centrum en de plannen voor het nieuwe raadhuis. Wat GroenLinks betreft doet het college onvoldoende om in Hoofddorp-centrum het perspectief en de belangen van onze inwoners en van onze ondernemers te betrekken. Onze indruk is dat de inspanningen in dit gebied vooral gericht zijn op regionale en landelijke samenwerking.  Dat moet echt anders, wat ons betreft. En de nieuwe plannen voor het raadhuis? Daar hebben we niet mee ingestemd, de financiële onderbouwing was voor ons onvoldoende duidelijk, ook na beantwoording van de vragen die we hierover stelden.

In het gebied tussen het station, de Geniedijk en de Hoofdvaart gaat in de komende jaren ontzettend veel veranderen. Waren die plannen een jaar geleden nog vooral een papieren werkelijkheid, inmiddels is er al veel veranderd. Zo zijn er een aantal kantoorpanden gesloopt nabij het station en zijn de contouren van Hydepark zichtbaar geworden. Aan de kant van de Hoofdvaart worden momenteel de leegstaande panden van V & D en De Deining gesloopt: het college heeft aangekondigd dat ook hier woningbouwplannen in de maak zijn.

Een jaar geleden sprak de gemeenteraad ook over het centrum van Hoofddorp. Toen stelde GroenLinks de vraag: ‘zijn de toekomstige bewoners van Haarlemmermeer blij met de besluiten die wij nu nemen?’ Ons antwoord was toen ‘nee’,  we hadden zorgen over het gebrek aan visie op het gebied en over de samenhang van de plannen. De gemeente laat naar onze smaak te veel over aan de markt, aan projectontwikkelaars. We schreven het college hierover een brief met daarin vele vragen en lichtten onze standpunten toe bij Meerradio. Deze zorgen hebben wij nog steeds, al zijn we blij dat er vaart zit in de ontwikkelingen in dit gebied, want de huidige leegstand (en op sommige plekken zelfs verloedering) maken het gebied op een aantal plekken onaantrekkelijk voor onze inwoners en onze ondernemers.

Na het lezen van de huidige voortgangsrapportage is er een belangrijke vraag bijgekomen:  wáár in de plannen voor Hoofddorp centrum is het perspectief en de belangen van de 156000 inwoners van Haarlemmermeer geborgd? Datzelfde geldt voor het perspectief en de belangen van onze huidige ondernemers?

In de voortgangsrapportage staat dat de gemeente samen met het Rijk en regionale partners werkt aan aantrekkelijkheid en bereikbaarheid van economische toplocaties. Daarbij horen de plannen voor het stationsgebied in Hoofddorp. Op zich prima. Maar de grote vraag is wel wat de inwoners en de ondernemers van onze gemeente hieraan hebben. Wat willen we in Hoofddorp centrum bereiken voor de huidige inwoners van Hoofddorp. Is er toegevoegde waarde voor de inwoners van de andere dertig kernen in onze gemeente?

Een voorbeeld: voor wie bouwen we eigenlijk in dit gebied? Voor jongeren die hier heel moeilijk (of niet) een huis kunnen vinden? Voor ouderen, want ook in onze gemeente treedt vergrijzing op? Dit is onvoldoende uitgewerkt.

Een ander voorbeeld: we hebben als kader ‘eerst bewegen, dan bouwen’. En ook dat mensen moeten kunnen kiezen welk vervoersmiddel ze gebruiken. In de rapportage wordt telkens keurig het openbaar vervoer, de voetganger en de fiets genoemd. Maar als we dan gaan tellen in de voortgangsrapportage, dan komt GroenLinks wederom tot de conclusie dat er nog altijd selectief wordt ingezet op het parkeren van auto’s. 

Vandaar dat we in het debat weer vroegen: hoe zit het met toegankelijkheid van de voorzieningen in Hoofddorp-centrum voor ál onze inwoners? Dus ook voor de mensen zonder auto? En voor de mensen uit de andere kernen? Want inderdaad: straks ben je in 15 minuten van Hoofddorp op een terras in Amsterdam centrum. Maar het is nu al schier onmogelijk om zonder auto vanuit diverse kernen naar Hoofddorp te komen.

Dan stelden we, net als vorig jaar, de vraag: wat zijn de plannen voor het gebied tussen pakweg boekhandel Stevens en de Hoofdvaart? Hier bevinden zich het merendeel van de ondernemers. Ondernemers die het water niet zelden tot de lippen staat, die zich bovendien omringd zien door leegstaande en verpauperende panden. Wat doet het college eigenlijk voor hén met de invloed die zij hier kunnen uitoefenen? Heeft het college misschien niet wat verdergaande mogelijkheden én verantwoordelijkheden?

Kortom: wat  GroenLinks betreft doet het college onvoldoende om in Hoofddorp centrum het perspectief en de belangen van onze inwoners en van onze ondernemers te borgen. De inspanningen lijken selectief gericht op regionale en landelijke samenwerking.  Dat moet beter en dat kan ook beter. 

Dan het raadhuis: hiervoor geldt dat wij natuurlijk altijd bereid zijn mee te denken over een alternatief plan als dat goedkoper, duurzamer en aantrekkelijker is. Over de wijze waarop het college meent te moeten omgaan met een genomen raadsbesluit hebben wij ons eerder kritisch uitgelaten.

Op 7 mei heeft onze fractie bovendien aangegeven dat de financiële onderbouwing voor de nieuwe plannen echt onvoldoende is. We hebben over de geheime financiële bijlage vragen gesteld. De antwoorden zijn zodanig dat onze fractie hierop geen oordeel kan baseren. Op 14 mei hebben wij daarom tegen de plannen voor het nieuwe raadhuis gestemd.