Poliflw

Het Europees Parlement wil aanpassingen in het akkoord dat de EU-regeringsleiders afgelopen dinsdag sloten. In een gezamenlijke resolutie eisen vijf partijen strikte afspraken op gebied van duurzaamheid en het beschermen van de rechtsstaat. Met name de houding van de ‘vrekkige vier’ kan op veel kritiek rekenen. GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout: “Door de inzet op rechtse hervormingen en leningen, in plaats van subsidies, worden dezelfde fouten gemaakt als bij de vorige crisis. Het is onacceptabel dat we landen opzadelen met hoge schulden, waarmee we de EU verzwakken.”

Eickhout: “Het Europees Parlement spreekt vandaag duidelijk uit dat de deal van de EU-top echt beter moet. Het corona-herstelfonds is een belangrijke stap naar een Europees investeringsplan om de economische crisis te trotseren. Door de 'vrekkigen' zitten we echter opgescheept met een ouderwets EU-budget. Hoewel ik het toejuich dat er een akkoord is, moeten die vrekkige landen de zomer eens goed gebruiken om hun prioriteiten op een rijtje te krijgen.”

Het akkoord van de EU-top zou betekenen dat veel geld wordt weggehaald bij programma’s die inzetten op innovatie, wetenschappelijk onderzoek en digitalisering. “Onderdelen die noodzakelijk zijn om Europa klaar te stomen voor de toekomst. Maar mede door het zuinigheidsfetisjisme van Rutte is hierin flink gesneden. Gelukkig kiest het parlement ervoor deze onderwerpen overeind te houden”, zegt Eickhout.

Op het gebied van het beschermen rechtsstaat willen de partijen dat EU-geld aan een land kan worden stopgezet op basis van een omgekeerde gekwalificeerde meerderheid in de Europese Raad. Dit maakt het eenvoudiger om rechtsstaatschenders aan te pakken. 

In de deal van dinsdag werd afgesproken dat minimaal 30% van het EU-budget wordt besteed aan het behalen van de klimaatdoelen, maar harde afspraken daarover bleven uit. Het parlement eist nu dat bij de besteding van dit geld, wordt voldaan aan de taxonomiewet die bepaalt welke investeringen duurzaam zijn. Bovendien wil het parlement dat 10% van het EU-geld wordt ingezet voor het verbeteren van de biodiversiteit.

Op basis van de resolutie onderhandelt het parlement na de zomer met de Europese Raad om tot een definitieve deal te komen.

GroenLinks is tevreden dat de regeringsleiders akkoord zijn over de Europese meerjarenbegroting en het coronaherstelfonds. Een definitieve deal is er pas als ook het Europees Parlement instemt. Volgens GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout is er nog veel ruimte voor verbetering: “De ambitie voor een groen en gezamenlijk herstel uit de coronacrisis is naar beneden bijgesteld. Een moderne begroting die opkomt voor het klimaat en de rechtsstaat is afgezwakt, onder andere door de verkeerde prioriteiten van premier Rutte. Het Europees Parlement moet daar nu voor vechten.”

Het eerder voorgestelde bedrag van 750 miljard euro voor het coronaherstelfonds bleef intact, maar de verhoudingen tussen subsidies en leningen zijn flink verschoven in de richting van leningen. Eickhout: “Een traag en onrechtvaardig economisch herstel uit de crisis, zoals tien jaar geleden, verzwakt Europa. Door de inzet op rechtse hervormingen en leningen in plaats van subsidies herhaalt Nederland de fouten die gemaakt zijn tijdens de vorige schuldencrisis.”

Klimaat

GroenLinks is positief dat het percentage van de totale Europese begroting, dat bedoeld is voor het behalen van de klimaatdoelstellingen, werd opgehoogd van 25 procent naar 30 procent, al is de precieze invulling daarvan nog onduidelijk. Eickhout: “De klimaatcrisis vereist dat we Europees geld volop inzetten voor een snelle transitie naar een duurzame economie. De regeringsleiders hebben gefaald om de Europese miljarden in een duidelijke groene richting te sturen. Het is een verbetering dat het percentage is verhoogd, maar er een garantie ontbreekt dat de overige 70 procent geen schade berokkent aan het klimaat. Het is wel een vooruitgang dat Europa nieuwe eigen inkomsten krijgt die bijdragen aan duurzaamheid, zoals een plasticbelasting.”

Rechtsstaat

Het mechanisme om rechtsstaatschenders aan te pakken is flink verzwakt. Er is nu een, zeer lastig te behalen, gekwalificeerde meerderheid vereist om landen op EU-fondsen te korten als zij hun rechtsstaat niet repareren. “Rechtsstaatschenders gaan niet vrijuit, maar met dit akkoord wordt het knap lastig om in te grijpen als landen, zoals Hongarije en Polen, de kritiek op hun beschadigde rechtsstaat blijven negeren”, aldus Eickhout.

Ook het Europees Parlement moet instemmen met dit akkoord voordat er een definitieve deal over de meerjarenbegroting en het herstelfonds ligt. Het Europees Parlement komt donderdag met een reactie in een resolutie met de eisen voor een finaal akkoord. GroenLinks zet daarbij in op strengere eisen voor een duurzame besteding van Europees geld en een hardere aanpak van landen die de rechtsstaat schenden.

Vijfentwintig jaar geleden viel de Bosnische enclave Srebrenica. Nederlandse militairen konden niet voorkomen dat duizenden mannen en jongens werden vermoord. Na het uiteenvallen van Joegoslavië, stonden de bevolkingsgroepen die voorheen samenleefden, plots tegenover elkaar. De genocide in Srebrenica was een van de dieptepunten in de oorlog. Een zwarte bladzijde in de geschiedenis van Europa.

Hoe machteloos was de Europese Unie? Een unie van toen 15 landen die niet konden of wilden ingrijpen in een oorlog op hun eigen continent. We zagen het allemaal gebeuren op televisie.

Laten we niet vergeten in welke tijden onze Europese Unie is opgericht. Na twee verwoestende wereldoorlogen was een nauwe samenwerking tussen aartsvijanden Duitsland en Frankrijk de garantie voor vrede. Als onze economieën verweven zijn, dan is oorlog geen optie meer, zo was de gedachte. En dat klopt.

Die belofte van vrede moeten we ook waarmaken aan de landen op de Westelijke Balkan. Economische samenwerking en het versterken van de rechtsstaat zorgen voor stabiliteit in deze regio. Slovenië en Kroatië zijn al lid van de EU geworden. We zijn het aan onszelf verplicht om Bosnië, Servië, Montenegro en Noord-Macedonië hetzelfde perspectief te bieden. We helpen ze om te voldoen aan de voorwaarden, zodat ze volwaardig lid kunnen worden van de Europese Unie. 

Maandag 6 juli vindt in de LIBE-commissie van het Europees Parlement een openbare hoorzitting plaats om opheldering te krijgen over de beschietingen aan de Grieks-Turkse grens. Dit gebeurt op verzoek van GroenLinks-Europarlementariër Tineke Strik. Uit onderzoek blijkt dat in maart 2020 door de Griekse grenswacht met scherp is geschoten en dat daarbij een dode en meerdere gewonden vielen. Strik: “De onderste steen moet boven. Deze hoorzitting is daarvoor een goede eerste stap.”

De Griekse minister van Burgerbescherming, Frontex en Eurocommissarissen Margarítis Schinás (Migratie) en Ylva Johansson (Binnenlandse Zaken) worden verwacht verantwoording te geven op de hoorzitting van maandagmiddag 6 juli vanaf 16.45 uur.

Griekenland ontkent tot nu toe iets met de beschietingen te maken te hebben. De Europese Commissie prees Griekenland tot nu toe voor hun optreden als ‘schild van Europa’. Strik: "Als Europa dit straffeloos laat gebeuren, dan maakt dit vluchtelingen voortaan vogelvrij. Europa moet nu laten zien dat het staat voor haar waarden om haar geloofwaardigheid te behouden.” 

Tijdens de hoorzitting moeten betrokkenen verantwoording afleggen over het onderzoek van Bellingcat, Pointer (KRO-NCRV), Der Spiegel, Lighthouse Reports en Forensic Architecture waaruit blijkt dat asielzoekers met scherp zijn beschoten vanaf de Griekse kant van de grens. Hierbij kwam één persoon om het leven en raakten zes mensen gewond. 

Na de Coronacrisis moet Nederland niet terug naar hoe het was, maar veranderen in een land waar iedereen gezien wordt.

Een land waar de politiek zich druk maakt om gewone mensen in plaats van grote bedrijven en waarin klimaatverandering aangepakt werd. Dat zei lijsttrekker Jesse Klaver in zijn speech op het online congres van GroenLinks.

“We kunnen niet terug bezuinigen op de zorg, naar een wereld waarin we ongeremd de wereld over vliegen en grote bedrijven in goede tijden alle winst houden en in slechte tijden de rekening bij gewone mensen leggen,” zei Klaver.

Klaver bepleitte betere beloning voor het werk van de helden in de zorg. Geen miljarden weggeven aan multinationals, maar verhoging van het minimumloon. Daadkrachtige aanpak van de klimaatcrisis en niet langer wegkijken van racisme.

 

GroenLinks voor het eerst in de geschiedenis in de regering

Om die grote verandering waar te maken is Klaver erop gebrand om GroenLinks voor het eerst in zijn bestaan een regering in te leiden. Samen met de progressieve bondgenoten van de PvdA, SP en D66.

“We kunnen de verandering niet overlaten aan de mensen en partijen die de wereld van voor Corona gemaakt hebben. Wij zijn de beste garantie op verandering.”

 

Tijd van wachten is voorbij

De tijd van wachten is voorbij, gaf Klaver aan. “De vraag om te wachten, is een excuus van de gevestigde orde om niet te hoeven veranderen.” Hij voorspelt dat GroenLinks de verkiezingen gaat winnen.

“Wij zijn een partij die staat voor een visie en durft in te gaan tegen de status quo. Dat maakt ons gehaat en gelieft. Wij gaan de verkiezingen winnen. Niet voor onszelf, maar voor iedereen die zich genegeerd en ongezien voelt. Samen vormen wij één beweging.”

Lees hier de gehele speech van Jesse Klaver terug

Woensdagmiddag presenteerde de Europese Commissie haar plan voor een herstel uit de coronacrisis. GroenLinks vindt dat het plan op de juiste prioriteiten inzet en een goede start biedt om op verder te bouwen. Wel moeten er garanties komen dat de uitgaven aan strenge eisen voldoen.

GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout: “Dit plan biedt een alternatief voor jarenlange stagnatie in Europa en verdient daarom steun. Nu is het zaak dat de miljarden ons niet alleen door deze crisis loodsen, maar tegelijk de klimaatcrisis bij de hoorns vatten.”

Bellen met Bas Luister naar de podcast van Bas Eickhout waarin het herstelplan besproken wordt. Woensdagavond besprak Eickhout de plannen van de Europese Commissie in een Facebook Live onder andere met Catherine de Vries vanuit Milaan. Financiering

De Europese Commissie stelt een herstelfonds voor van 750 miljard euro bovenop de reguliere Europese begroting. Om dit te financieren stelt de Commissie voor dat de EU langjarige leningen aangaat die terugbetaald worden door alle lidstaten, maar ook door inkomsten uit Europese belastingen op de grootste multinationals, plastic, een CO2-grensheffing en emissiehandel.

Eickhout is blij dat het grootste deel (500 miljard euro) van het herstelfonds in de vorm van subsidies gegeven wordt, in plaats van alleen leningen: “Het is in ieders belang dat ook zwaar getroffen EU-landen met beperkte financiële ruimte niet in een nieuwe schuldencrisis en langdurige recessie terechtkomen. Dat zou de gehele EU treffen. We hebben een sterke EU de komende jaren keihard nodig om ons in de wereld staande te houden en de klimaatcrisis op te lossen.”

Voorwaarden

GroenLinks zal wel scherp letten op de voorwaarden voor besteding van de corona-herstelmiljarden. De Commissie zet weliswaar in op de juiste prioriteiten - groen, digitaal, innovatie en gezondheid -, maar de kleine lettertjes zijn cruciaal om te voorkomen dat er geld gaat naar de vervuilende delen van de economie of naar landen die Europese fundamenten van de rechtsstaat niet respecteren.

Eickhout: “De precieze regels voor het uitgeven van de coronamiljarden zijn nog niet duidelijk, het is cruciaal dat daar strenge duurzaamheidscriteria voor komen. Het kan niet zo zijn dat geld uit het herstelplan terecht komt bij vervuilende autobedrijven of luchthavens. Laten we het bredere plaatje niet uit het oog verliezen.”

Eickhout wijst erop dat de Europese Commissie tot nu toe geen duurzaamheidseisen heeft gesteld aan de 2.000 miljard euro aan nationale staatssteun. “Ook de vernieuwde voorstellen voor de Europese meerjarenbegroting zijn niet fundamenteel vergroend. We weten dat we naar een groene economie toe moeten, we hebben de tijd en het geld niet om eerst nog terug te keren naar de oude economie.”

Europarlementariër Tineke Strik wijst erop dat de Commissie zegt dat herstel na corona gebaseerd moet zijn op onze gedeelde Europese waarden. "Een EU-wet om fondsen afhankelijk te maken van respect voor de rechtstaat is hierin cruciaal. Het is nu aan EU-leiders om dit om te zetten in harde voorwaarden."

"Goed dat er een nieuw Europees programma voor gezondheid komt", reageert Europarlementariër Kim van Sparrentak. "Zo maken we Europa onafhankelijker van de farmaceutische industrie en pakken we de doorgeslagen marktwerking aan."

Eickhout verwacht een lastig debat over het plan om het verdelen van geld te koppelen aan economische hervormingen. “Het is verstandig om hervormingen te eisen in ruil voor steun, maar worden dat groene en sociale hervormingen of wordt het een neoliberaal afbraakbeleid zoals in de vorige crisis? Parlementen moeten zeggenschap krijgen over welk soort hervormingen ze willen stimuleren.”

Hoe nu verder?

De voorstellen van de Europese Commissie kunnen alleen doorgaan als alle EU-lidstaten en het Europees Parlement akkoord gaan. Het voorstel van de Commissie kent veel raakvlakken met de Duits-Franse plannen en de positie van het Europees Parlement. GroenLinks maakt zich zorgen over de opstelling van het Nederlandse kabinet dat tot nu toe alleen leningen wil verstrekken en zich blijft verzetten tegen een EU-begroting met voldoende middelen om de Europese prioriteiten te financieren. 

Eickhout: “Nederland dreigt een blok aan het been te worden voor een ambitieus economisch herstel. Nederland zou er beter aan doen om diplomatieke inspanningen te richten op een goede, duurzame besteding van het geld, in plaats van de vrek uit te hangen.”

GroenLinks-partijleider Jesse Klaver: “Met dit voorstel zet de Europese commissie een belangrijke stap voorwaarts. Eindelijk wordt een begin gemaakt om grote bedrijven eerlijk te laten meebetalen aan het aanpakken van de crisis. Het huidige kapitalisme heeft gefaald en er zijn alternatieven nodig. Dat kan niet zonder Europa.”

Klaver doet een dringend beroep op premier Rutte en minister Hoekstra. “Stop met het frustreren en vertragen. Tot nu toe weigerde de Nederlandse regering het grote bedrijfsleven mee te laten betalen. Het is cruciaal dat Nederland daarmee ophoudt en zich inzet voor alle Europese burgers die worden getroffen door de economische gevolgen van de coronacrisis.”