Poliflw

In met name Colmschate is veel onrust ontstaan over plannen voor het neerzetten van hoge windmolens vlakbij woonwijken. Dat ondergraaft het draagvlak voor de energietransitie, zegt VVD-gemeenteraadslid Harm Korendijk.

‘De gemeente Deventer heeft zich vastgelegd op een veel te hoge opgave duurzame energie’, zegt Korendijk. ‘Wij waren daar niet voor, maar het is zoals het is. Nu merken we in de praktijk hoe moeilijk het zal zijn om al die papieren doelen te halen. Zeker als je, zoals dit college doet, het buitengebied spaart en liever ook niet langs de IJssel of nabij de binnenstad bouwt. Dan komen vanzelf de buitenwijken in beeld. Zoals Colmschate. Waar ze ineens worden opgezadeld met een groot deel van de bijdrage die we in Deventer leveren.’

Onlangs kwamen zogenaamde visualisaties naar buiten wat de bouw van windmolens in Colmschate gaat betekenen. Ze geven een beeld van hoe de wijk er straks uit zal zien. ‘Wij zijn daarvan geschrokken’, zegt Korendijk. ‘Ze staan in geen verhouding tot de huizen. Waar je ook kijkt, je ziet een massa windmolens. En dan hebben we het nog niet eens over geluidsoverlast of slagschaduw.’

‘De laatste maanden zijn we bezig geweest met een papieren exercitie. Nu komen ook mensen in beeld. Mensen die straks dag in, dag uit met de gevolgen zitten opgescheept van de keuzes die dit college heeft gemaakt. Keuzes waar zij amper invloed op hebben gehad. Niemand heeft ze ooit iets gevraagd.’

‘Dit college neemt zeer ingrijpende maatregelen, die nog jaren effect zullen hebben op het leven van deze mensen. Het minste wat we kunnen doen is naar ze luisteren. Hun bezwaren serieus nemen. Dat is de enige manier om echt draagvlak te krijgen. En zonder draagvlak gaat het niet. Dan valt de bodem uit de hele energietransitie.’

Het Rijk heeft met de Regionale Energiestrategie (RES) een structuur opgetuigd, waarin gemeenten het voortouw hebben. Minister Ollongren (D66) eist nu de hoofdrol op. De VVD wil duidelijkheid, zegt gemeenteraadslid Harm Korendijk.

Over de RES voor West-Overijssel was al hetnodige te doen, zegt Korendijk: ‘Het college was veel te gretig en zadelde Deventer op met een veel te grote opgave. Maar in ieder geval hadden wij er nog iets over te zeggen. Al bleef die keuze beperkt tot een landschap vol windmolens of zonnepanelen.’

Minister Ollongren (D66) merkte tot veler verrassing ineens op dat wat haar betreft windmolens beter op zee kunnen worden neergezet, dan bijvoorbeeld in het beschermende buitengebied van Deventer. Ook keerde ze zich tegen zonnepanelen in de natuur. ‘Daar heeft ze natuurlijk gelijk in’, zegt Korendijk. ‘Maar het is wel vreemd dat zij nu de regie wil nemen, terwijl we ook in Deventer nog middenin het proces zitten dat bij de RES hoort en dat zacht gezegd niet erg soepel verloopt. Ze gedraagt zich als een olifant in een porseleinkast. De vraag is nu, wie de beslissingen nemen.’

‘Wat we nodig hebben is duidelijkheid, waar zij verwarring zaait. Heeft het nog zin dat we als gemeenteraad over de RES praten, of hakt de minister straks in haar eentje knopen door? Als dat zo is, en de Nederlander heeft niets meer in te brengen, laat ze daar dan duidelijk over zijn. Het zou wel jammer zijn. We hebben al zo verschrikkelijk weinig inspraak als het om de energietransitie gaat. Krijgt zij haar zin, dan daalt die tot nul. Dat zou iedereen die hart heeft voor de energietransitie zich aan moeten trekken. Je raakt dan alle draagvlak in de samenleving kwijt.’

In de oorspronkelijke plannen voor de aanleg van de ruim 1.600 voetbalvelden aan zonnepanelen die Deventer nodig denkt te hebben, waren beschermde landschappen nadrukkelijk uitgesloten van bebouwing. Tot Gemeentebelang met vragen kwam over de beschermde gebieden.

‘Tot onze stomme verbazing zijn alle passages over beschermde natuurgebieden geschrapt uit het energieplan, zegt VVD-gemeenteraadslid Harm Korendijk. ‘Hiermee zet dit college de deur op een kier om de natuur vol te leggen met zonnepanelen en windmolens. We hebben het dan onder meer over Natura2000-gebieden en de door de gemeente Deventer beschermde enken. Het complete groene buitengebied ligt ineens onder vuur.’

‘Het college doet dit om de ambitie waar te maken van een energieneutraal Deventer over tien jaar. Daarvoor zijn ruim 1.600 voetbalvelden nodig aan zonnepanelen, wat totaal onrealistisch is. In plaats van bij zinnen te komen schrappen ze liever natuurgebieden. Terwijl één van de positieve punten aan het energieplan nou juist was dat die werden ontzien. Het college had zelfs kaarten gemaakt en ook expliciet in het energieplan gezet: Grond beschermde gebieden, hier doen we niets. Dit alles is nu alleen met één pennenstreep geschrapt.’

Korendijk gaat er dan ook voor pleiten dat deze passages weer terugkomen in het energieplan. ‘Vorige week nog gingen de coalitiepartijen onder aanvoering van Gemeentebelang akkoord met zeventig voetbalvelden overbodige zonnepanelen extra. Een ramp voor het buitengebied, maar laten we er in elk geval voor zorgen dat deze zonnepanelen niet in onze natuur gebouwd gaan worden.’

Waar in Deventer niemand om gevraagd heeft gebeurt nu toch: het groene buitengebied krijgt er bovenop de plannen die er al waren vier windmolens of zeventig voetbalvelden zonnepanelen extra bij. Dat allemaal omdat de coalitie veel te gretig is, zegt VVD-gemeenteraadslid Harm Korendijk.

‘Het is een treurige conclusie van de raadsvergadering afgelopen woensdag’, zegt Korendijk. ‘Inspraak was al niet gewenst, naar de oppositie werd niet geluisterd. We kunnen nu alleen nog kiezen tussen meer windmolens om het landschap te verpesten, of een zee van glimmende zonnepanelen.’

‘Het is een drama voor het buitengebied. De afgelopen maanden heeft coalitiepartij Gemeentebelang bij herhaling zijn zorg uitgesproken, maar toen puntje bij paaltje kwam koos de partij toch voor deze diep ingrijpende plannen. Jammer.’

Toch is nog niet alle hoop vervlogen: ‘De wethouder wil op aandringen van de VVD een inspraakronde organiseren. Deventenaren kunnen dan eindelijk zelf zeggen hoe ze over de extra zonnepanelen en windmolens in ons buitengebied denken.’  

Gemeenten hebben tot 1 oktober de tijd om hun inwoners mee te laten praten over de energietransitie. Maar GroenLinks-wethouder Verhaar dramt zonder naar Deventer - of zijn eigen partij - te luisteren eerst gauw nog even wat windmolens en zonneparken door. ‘Tamelijk naar dit’, zegt VVD-fractievoorzitter Daaf Ledeboer. ‘Zo ga je als bestuurder niet met je mensen om.’

Deventer maakt deel uit van één van de vele Regionale Energiestrategie of RES-regio’s. Zij hebben allemaal een hoeveelheid energie toegewezen gekregen die duurzaam moet worden opgewekt. Dat gaat grote gevolgen hebben die letterlijk iedereen gaat merken, zegt Ledeboer: ‘Al was het alleen al in de portemonnee, maar ook gaat het landschap rond Deventer met grote hoeveelheden windmolens en zonnevelden ingrijpend veranderen. Daar kun je voor of tegen zijn, maar luister in ieder geval naar al die mensen.’

Omdat het om zo’n grote operatie gaat, mag iedereen meepraten, maar door de coronacrisis werd het onmogelijk om dat in grote groepen te doen. ‘Dus kregen de regio’s op aandringen van de Utrechtse VVD uitstel tot 1 oktober. Het bizarre is dat Deventer als één van de zeer weinigen daar geen gebruik van wil maken. Ondanks de beperkingen door de coronacrisis gaat de wethouder door. Zelfs nog voor er een poging tot inspraak kan worden gedaan wordt al concreet gewerkt aan de plaatsing van een grote hoeveelheid windmolens, op zeven plekken in Deventer.’

Ledeboer merkt zelf dat er flink wat tegenstand is: ‘Wij krijgen regelmatig bericht van bezorgde Deventenaren, die zich afvragen waarom wij windmolens voor Zwolle moeten bouwen, dat veel minder ambities heeft dan Deventer. Maar afgelopen week stond in De Stentor het bericht dat nota bene ook een GroenLinks-lid dat mee heeft geschreven aan het verkiezingsprogramma grote bezwaren heeft. Het is nu echt tijd voor een pas op de plaats. We hebben de bestrijding van corona als prioriteit, ga dan niet zoiets belangrijks doordrukken.’

Deventer gaat windmolens bouwen voor Zwolle. Zoveel is duidelijk geworden nu het onderhandelingsresultaat van het college met alle andere gemeenten in onze RES regio openbaar is.

VVD Deventer vindt dit onbegrijpelijk. ‘Het college heeft zich een oor laten aannaaien door Zwolle’, aldus VVD-raadslid Harm Korendijk. ‘Natuurlijk moeten we als Deventer onze verantwoordelijkheid nemen. Dat betekent dat we als gemeente de duurzame energie zouden moeten opwekken die rechtdoet aan het aantal inwoners. Volgens de berekeningen van de gemeente zou een bod van 179Gwh dan gepast zijn voor Deventer en niet 212, zoals het college wil. Deventer maakt het zichzelf hierdoor onnodig moeilijk. Deventer wekt zelfs een dikke 20% meer energie op dan nodig op basis van het aantal inwoners en Zwolle met 130.000 inwoners juist ruim 20% minder dan ze zouden moeten.’

Het bod wat het college nu uitbrengt is nog een concept: ‘Maar zodra het een definitief bod wordt, kunnen andere gemeenten en het Rijk ons daaraan houden. En hoe groter wij het bod maken, hoe minder ruimte wij straks hebben om nee te zeggen tegen windmolens en zonneparken als er geen draagvlak in de buurt is. Want als we niet voldoen aan ons eigen bod, legt het Rijk het ons gewoon op. En in Zwolle lachen ze zich intussen kapot.’

Volgens Korendijk is het dan ook veel verstandiger om het bod te beperken tot 179Gwh. ‘Dat is al een gigantische opgave, zeker gezien de grote hoeveelheid beschermde natuurgebieden. Daarnaast hebben we best veel inwoners ten opzichte van de hoeveelheid grond, dus ook dan wordt het al passen en meten. Mocht blijken dat we toch meer kunnen leveren, dan kan dat gewoon. Wat echter niet kan, is minder leveren dan je hebt beloofd. Verstandiger is daarom laag inzetten.’

Een groot aantal VVD-gemeenteraadsfracties in het westen van Overijssel pleit voor uitstel van de beslissing over de regionale invulling van de energietransitie.

Om de transitie naar het gebruik van duurzame energie ook op gemeentelijk niveau handen en voeten te geven is de Regionale Energie Strategie (RES) bedacht. Hiervoor werd Nederland onderverdeeld in regio’s, waarin gemeenten samenwerken bij het invullen van de energie-opgave. 

Een cruciaal onderdeel van het besluitvormingsproces is draagvlak in de samenleving. Daarvoor is de mogelijkheid tot inspraak ingebouwd. Omdat daar door de maatregelen tegen het coronavirus meer tijd voor nodig is, heeft de regering op aandringen van de VVD regio’s de mogelijkheid gegeven de oorspronkelijke deadline van 1 juni te verschuiven naar 1 oktober.

In vrijwel het gehele land wordt van die mogelijkheid gebruik gemaakt – behalve in West-Overijssel. Onbegrijpelijk, vindt VVD-fractievoorzitter Daaf Ledeboer: ‘Het gaat om ingrijpende besluiten, zoals waar we hoeveel windmolens en zonnevelden neerzetten. Met alle gevolgen van dien voor het landschap en de kwaliteit van leven. Als we de burger overslaan, zoals het college in Deventer wil, missen we daarvoor het hoogstnoodzakelijke draagvlak. Dat zal ook gevolgen hebben voor verdere verduurzaming van onze gemeente. Ik vraag het college dan ook met klem gebruik te maken van de mogelijkheid die minister Wiebes ons biedt.’

VVD-fracties in de betrokken gemeenteraden in West-Overijssel hebben de RES-bestuurders in de regio eenzelfde oproep gedaan.

Om aan de door het Rijk opgelegde hoeveelheid duurzame energie te komen heeft Deventer zich beperkt tot zon en wind. Op een drukbezochte bijeenkomst in Lettele waren de gemoederen eensgezind.

Op de avond, georganiseerd door politieke partij Gemeentebelang, bleek een zeer grote meerderheid voor kernenergie. ‘Dat is ook logisch’, zegt VVD-raadslid Harm Korendijk, die zelf ook aanwezig was. ‘Kernenergie is CO2-neutraal en je verwoest er geen waardevolle landschappen mee, zoals het buitengebied van Deventer. Probleem is alleen dat het bouwen van een nieuwe centrale een landelijke zaak is, waarmee we dus in Deventer niet direct iets opschieten. Het duurt bovendien enkele jaren voordat zo’n centrale op het net wordt aangesloten.’

Blijven over zon en wind, zegt Korendijk: ‘Maar niemand wil dat we van het buitengebied een woestijn maken, een kale vlakte van hectare na hectare zonnepanelen. Dus moeten het maar windmolens worden. Alleen leert een simpele rekensom, dat je voor het halen van de doelstelling al gauw een paar honderd molens van het formaat zoals ze naast de A1 staan nodig hebt. Weg is dan je fraaie buitengebied. Nog even afgezien van het feit dat zowel de bouw als de sloop van windmolens een aanslag is op de planeet.’

Korendijk pleitte eerder al voor een slimmereaanpak: ‘Neem geen grote, eenmalige beslissingen waar je later spijt van krijgt. Vergeet grootse toekomstperspectieven. Kijk hoe ver de techniek nu is en wat de concrete mogelijkheden nu zijn. Stem je beleid daarop af. We kunnen al heel veel met zonnepanelen op daken en met isolatie van gebouwen. Duurzaamheid staat in het middelpunt van de belangstelling, nieuwe technieken dienen zich bijna dagelijks aan. Hou daarom de vinger aan de pols en blijf vooral realistisch. Dat is de enige manier waarop we Deventer duurzaam mooi kunnen houden.’

De VVD wil dat in Deventer in kaart wordt gebracht waar een duurzame energiecentrale kan worden neergezet. ‘We zijn al bezig om te kijken wat de beste locaties voor windmolens en zonneparken zijn,’ zegt VVD-raadslid Harm Korendijk. ‘Laten we dan ook onderzoeken waar we een duurzame centrale kunnen bouwen.’

‘Kern van een duurzaam energiebeleid, zoals we dat in Deventer willen, is het terugbrengen van de uitstoot van CO2’, zegt Korendijk. ‘Verder willen we af van brandstoffen als olie en kolen voor de opwekking van energie. Dan kom je tegenwoordig al snel uit op wind en zon, maar ook daar zitten nadelen aan. De onderdelen van windmolens en zonnepanelen zijn niet bepaald duurzaam, bovendien heb je te maken met landschappelijke inpassing. Er zijn nu al plannen voor windmolens van 248 meter hoog. Dat is vier keer de toren van de Lebuinus.’

Volgens Korendijk kan opwekking van energie met als grondstof thorium een uitweg bieden: ‘Thorium is schoon, het komt in grote hoeveelheden voor, het is zeer veilig en produceert weinig afval, dat al na korte tijd volkomen onschadelijk is. Geen wonder dat op veel plaatsen wordt gewerkt aan thoriumcentrales als energiebron van de toekomst, in Nederland aan de Technische Universiteit Delft. Het zou interessant zijn om het ook toe te voegen aan een energiemix voor een duurzaam Deventer, en op zoek te gaan naar locaties waar eventueel een schone, klimaatvriendelijke centrale kan worden gerealiseerd.’