Poliflw

Vandaag hebben we gesproken over het procesvoorstel om te komen tot een nieuwe economische visie voor 2030 voor Brabant.

Het college heeft een nogal vlak procesvoorstel geschreven waarin belangrijke maatschappelijke thema’s zoals Europa, duurzaamheid en circulaire economie niet of te licht worden aangeraakt.

Daarnaast werden we meegenomen door een spreker van de Rabobank die onderstreepte dat een duurzame economie concurrerend is en dat alleen economische groei te weinig aangeeft of je een succesvolle economie heeft. Hij pleitte voor het begrip brede welvaart waar ook gemeten wordt hoe gezond en veilig het leefklimaat of hoe de tweedeling op de arbeidsmarkt bestreden wordt met scholing.

Ik heb onderstreept dat het thema brede welvaart belangrijk is om mee te nemen in de visie en gevraagd aan de gedeputeerde om duurzaamheid en circulariteit mee te nemen.

Tot slot een hartenkreet:

Na de financiële crisis van 2008 hielpen we de fossiele economie weer op de been. Zullen we dat dit keer niet nog eens doen? De voorkeur van D66 gaat uit naar een visie hoe we de economie komende jaren kunnen versterken door in te spelen op de thema’s van de toekomst: klimaat, energietransitie, Europa, tweedeling op de arbeidsmarkt en scholing. De economische kansen pakken die deze transities scheppen. En bovenal: hoe we circulair denken centraal kunnen laten staan in onze visie. Ik zou zeggen laten we er voor waken dat het geen visie 1930 ipv 2030 wordt.

Voorzitter,

Ik ben blij met het onderwerp van mijn eerste speech hier in de provincie.

De doelen van de omgevingswet passen bij waar D66 voor staat; meer invloed van mensen op hun eigen leefomgeving, meer ruimte voor eigen initiatief en een overheid die aan de voorkant meedenkt

Ook het motto van deze wet: “ Ruimte voor ontwikkeling en waarborgen voor kwaliteit” zijn ons uit het hard gegrepen.

Zoals u allen weet is de nu voorliggende Interim Omgevingsverordening een laatste stap naar de Omgevingsverordening die in 2021 in moet gaan. Een belangrijke stap waarin meerdere verordeningen, bijlagen en begrippen flink teruggebracht worden tot 1 verordening. Om dit te doen zijn heel wat werkzaamheden verricht een geweldige klus waar veel van onze ambtenaren hard aan gewerkt hebben

Een compliment hiervoor is zeker op zijn plaats!

Maar waarom is dat zo belangrijk?

In Nederland hebben we na de oorlog een heel stelsel van verschillende regelingen bedacht om vorm te geven aan onze leefomgeving zoals regels op het terrein van natuur, water, lucht, bodem, infrastructuur, gebouwen en cultureel erfgoed.

De regelgeving van de fysieke leefomgeving is door de vele regelingen die van toepassing waren onoverzichtelijk geworden en heeft geleid tot een veel te complex stelsel van vele regelingen die ook onderling niet altijd goed op elkaar aansluiten.

Tijd dus om tot een herbezinning te komen en het stelsel te veranderen zodat het aan de eisen van onze tijd voldoet. Een aantal punten wil ik hiervan aangeven

1. Eén overheid, één loket. Eenvoudiger en overzichtelijker, samenhangende regelgeving en service. 2. Afwegingsruimte om onze doelen te behalen en nieuwe te ontwikkelen. 3. Wetgeving waarbij de leefomgeving staat centraal, met ruimte voor Brabantse initiatieven

Naast het samenbrengen van regelingen en een eenduidig begrippenkader gaat de nieuwe wet ook uit van een andere werkwijze, cultuur zo u wilt.

Nu wordt steeds gekeken: welke wet is waarop van toepassing? Als dat er meerdere wetten van toepassing zijn: welke gaat dan voor? Hoe krijgen we dat dan op elkaar afgestemd? En wat als het begrippenkader niet aansluit. Een redelijke juridische werkwijze voor het en oplossen van juridische raadsels. Voor vele burgers en bedrijven een onoverzichtelijk gedoe die veel al ergernis en irritatie geeft.

Deze regelzucht leidt dan eigenlijk af van wat we echt willen en wat de dagdagelijkse praktijk vraagt. Namelijk komen tot een duurzame samenleving, het oplossen van problemen in de praktijk .

Om de diverse aspecten in hun samenhang te bezien, om recht te doen aan alle betrokken belangen en hierin balans te betrachten. Met oog te hebben voor mogelijkheden en regionale verschillen, waardoor we duurzame keuzes kunnen maken door gebruik te maken van onze goede economische positie en innovatiekracht. Kortom bijdragen aan duurzame ontwikkeling en kwaliteit en hierbij te vertrouwen op de kracht van mensen waarbij we moeten komen tot een nieuw evenwicht het vorm geven van onze omgeving.

Voor D66 staat vast dat er de komende jaren veel te gebeuren staat In Nederland maar zeer zeker ook in Brabant. Ons college heeft deze uitdaging opgepakt een hiervoor een ambitieus programma opgesteld waar ik persoonlijk erg blij mee ben!

De onderwerpen die de komende tijd absoluut van belang zijn Onze economie gaat geweldig goed, Het gebied rond Eindhoven is een van de hotspots in Nederland en zelfs in Europa en dat willen we graag zo houden. Brabant is de innovatieprovincie bij uitstek. Een provincie waarin we staan voor een uitdagende energietransitie mét een eigen klimaatakkoord. Tegelijkertijd neemt ook hier, net als in de rest van de wereld de verstedelijking toe. De woningbouw kan de vraag niet aan. De druk op onze infrastructuur is dan ook enorm. We werken toe aan kringlooplandbouw met prachtige voorbeelden van Brabantse boeren

Er staat dus nogal wat te gebeuren de komende jaren en deze vraagstukken zullen in samenhang bezien moeten worden en niet alleen door de overheid(heden) maar ook samen met onze bewoners en maatschappelijke partijen. De belangen zijn divers en soms tegengesteld. Een hele opgave om daar samen met elkaar uit te komen en voor Brabant te werken aan een gezonde, duurzame samenleving en een goede kwaliteit van onze leefomgeving. Als Provinciale Staten staan wij voor het algemeen belang is het onze taak om een balans te vinden door de diverse belangen tegen elkaar af te wegen.

Vandaag nemen we een belangrijke stap om te komen tot de interim Omgevingsverordening om daarmee te komen tot de uiteindelijke `omgevingsverordening volgend jaar.

Een belangrijke stap om Brabant gezonder, duurzamer en mooier te maken.

Voorzitter,

De fractie van D66 ziet de begroting vooral als financiële vertaling van de Perspectiefnota naar prestaties en daarvoor benodigde financiële middelen. Daarom sta ik hier vandaag in plaats van onze fractievoorzitter.

En, om uw hersens in beweging te houden, heeft D66 een prijsvraag bedacht: Voor diegene die als eerste exact raadt hoe vaak ik het woord ‘gezond’ noem – eventueel in samenstelling – hebben we als fractie na afloop een leuke prijs. Antwoorden kunnen naar d66@brabant.nl

De inbreng van D66 beslaat vandaag drie onderwerpen: gezonde lucht, gezonde mensen en een gezonde bodem. Dat zijn er alvast 3. Maar we blikken eerst terug op de start van onze jaarlijkse beleids- en planning & control cyclus: de Perspectiefnota.

In die Perspectiefnota heeft Provinciale Staten het College twee bestuursopdrachten gegeven, op voordracht van het College zelf. Het is jammer dat we nu al moeten lezen dat er vertraging optreedt in de uitvoering, zowel op het gebied van het Interbestuurlijk programma als bij de regiodeals. Onze vraag aan de betreffende Gedeputeerde zou dan zijn: Hebben we hier iets laten liggen of is de vertraging buiten ons om ontstaan?

Gelukkig ligt het College bij de tweede bestuursopdracht – het opstellen van een nieuwe Energieagenda tot 2030 – wel netjes op schema. En dat, ondanks de krappe ambtelijke bezetting van het Energieteam. Wij merken dat iedereen naar de provincie kijkt voor kennis en ervaring en vinden het daarom van groot belang dat er structureel voldoende deskundige mensen bij de provincie opgesteld staan voor dit belangrijke onderwerp. We zien de nadere uitwerking en besluitvorming in december dit jaar met belangstelling én ongeduld tegemoet.

Voorzitter, dan naar het inhoudelijke deel van onze bijdrage. Zoals aangekondigd staat gezondheid daarbij voor D66 centraal.

Te beginnen met gezonde lucht: iedere Brabander heeft recht op gezonde lucht. D66 constateert dat iedere gemeente verschillende uitdagingen heeft op dit gebied, maar sommige gemeenten te beperkte kennis of capaciteit hebben om hier goed op in te spelen. D66 vindt het vraagstuk zo belangrijk dat praktische beperkingen een effectieve aanpak niet in de weg mogen staan. We stellen daarom voor dat de provincie een expertisecentrum gezondheid opricht voor advies en hulp aan gemeenten. Dat voorstel laten we graag verder uitwerken bij de totstandkoming van de Omgevingswet, waarin ook een omgevingsloket is opgenomen. Net als Brabant Advies en Brabant Kennis zien wij namelijk uitgelezen kansen voor het onderwerp Gezondheid in de Omgevingsvisie.

D66 kreeg in 2017 unanieme steun in deze Staten voor een tijdelijk moratorium op geitenhouderijen. Aanleiding was een rapport van het RIVM waaruit bleek dat mensen die binnen een straal van 2 kilometer van een geitenhouderij wonen, een verhoogde kans hebben op een longontsteking. De gezondheid van boeren en hun directe omgeving is dus mogelijk is gevaar. Zolang dit moratorium van kracht is, vinden we het onwenselijk dat individuele Brabantse gemeenten, zoals Meijerijstad, daarvan willen afwijken.

De Q-koorts epidemie heeft ons geleerd dat het belangrijk is om kennis over mogelijke gezondheidsrisico’s in een vroeg stadium te delen. De stichting Q-support heeft op 1 oktober 2018 een kleiner takenpakket gekregen en de Nationale ombudsman adviseert om de aandacht voor het onderwerp en de activiteiten rondom Q-koorts voort te zetten. Dit geldt met name voor kenniscentra, voor de begeleiding van Q-koortspatiënten en het bevorderen van medisch onderzoek naar Q-koorts. In diverse gemeenten nam D66 samen met andere fracties al het initiatief om de begeleiding van de patiënten in de gemeenten zorgvuldig vorm te geven.

Vandaag stelt D66 – samen met een aantal andere fracties – voor om een bedrag van 100.000 euro beschikbaar te stellen. Om in lijn met de aanbevelingen van de Ombudsman te investeren in een meerjarenstudie naar kinderen met Q-koorts. Voor deze zieke kinderen en hun ouders biedt deze studie voorlopig de enige kans om meer te leren over deze ziekte. En hopelijk biedt het onderzoek ook nieuw perspectief op genezing. Het is mooi dat we als politiek hier iets tastbaars kunnen betekenen.

Onze provincie heeft belang bij kennisontwikkeling op het gebied van infectieziekten. Daarom willen wij met dit amendement de Stichting Q-support extra financiële armslag geven om een dergelijk onderzoek mogelijk te maken.

Voorzitter, in 2016 riep de D66 fractie op om het toezicht en de handhaving van de intensieve veehouderij te intensiveren, door binnen twee jaar alle bedrijven door de omgevingsdiensten te laten bezoeken. Hierdoor kon er snel zicht komen op de grootste knelpunten en konden deze ook direct worden aangepakt. Daarna riepen de Staten in verschillende bijeenkomsten op om elektronische monitoring mogelijk te maken. Een stap in de richting van meer gericht controleren. Maar nog steeds worden er ondernemers onnodig gecontroleerd; al die erfbetreders kosten de ondernemer onnodig veel tijd en de maatschappij onnodig veel geld.

Daarom zou D66 graag zien dat er nog meer op individuele ondernemers gerichte controles komen. Dat kan door de kansen van data meer te benutten; uiteraard binnen de grenzen van de privacywetgeving. We vragen het College om een pilot te starten, onder regie van de provincie of een waterschap. Een pilot die er op gericht is om op basis van beschikbare data bedrijven te selecteren die een hoger overtredingsrisico hebben en daar vaker te controleren dan bij andere bedrijven. Dus risico gestuurd toezicht houden, waarbij data wordt gebruikt om te selecteren. Die pilot is wat D66 betreft een succes wanneer overtreders sneller worden aangepakt en alle andere ondernemers minder te maken krijgen met erfbetreders. We dienen samen met andere fracties een motie in om deze pilot in 2019 mogelijk te maken.

Dan kom ik nu bij ons uiteindelijke doel: gezonde Brabanders. Tot ons genoegen komen we het woord ‘gezondheid’ al tegen in de hoofdstukken Ruimte, Natuur en Cultuur & Samenleving. Maar voor D66 heeft ook Mobiliteit een hele duidelijke link met Gezondheid.

We vragen deze bestuursperiode niet voor niks voortdurend aandacht voor de fiets, als alternatief voor het gebruik van de auto. Fietsen is niet alleen gezond voor de sporter of de recreant, maar zeker ook voor de forens. Het College zet stevig in op de realisatie van een snelfietsroutenetwerk tussen de Brabantse steden. Wat D66 betreft kan dat niet snel genoeg gaan. Naast het aanleggen van nieuwe snelfietspaden en het opwaarderen van bestaande fietspaden, ziet D66 namelijk veel kansen om eenvoudig fietspaden te optimaliseren en te verLEDden.

Naast het faciliteren van het gebruik van de fiets, moeten we, geheel in lijn met de door Gedeputeerde Van der Maat voorgestelde OV-visie, investeren in ketenmobiliteit. Het wisselen van vervoersmiddel: of dat nu trein, auto, hyperloop of fiets is. Aansluiting is de kern van het succes. Een volgende stap is wat D66 betreft daarom om die snelfietspaden beter te laten aansluiten op bijvoorbeeld busstations, transferia, carpoolplaatsen en P+R plaatsen.

D66 wil steden en dorpen die auto’s uit hun centrum willen weren, helpen door bestaande P+R faciliteiten te verrijken door de fiets toe te voegen. Mensen kunnen op zo’n P+R plek dan hun auto laten staan en met de fiets verder. We zien hiervan al voorbeelden in Den Bosch en Eindhoven.

De eerste bevindingen zijn positief en we weten dat er meer Brabantse steden en dorpen zijn die belangstelling hebben; we zouden graag zien dat het College via het bestuurlijk overleg die belangstelling inventariseert en helpt bij het onderzoeken van de mogelijkheden en (voor)financieringsbehoefte. D66 roept het College op om ook commerciële partijen hierbij te betrekken. Volgend jaar wil D66 graag het aantal locaties uitbreiden naar middelgrote steden, waardoor nog meer Brabanders gebruik kunnen maken van een fiets.

Nu we het toch over mobiliteit en samenwerken hebben….. de Brabantse Health Deal, die tegenwoordig Gezonder Brabant heet. Dit is wat D66 betreft een heel geschikt vehikel om regionaal concrete projecten op te zetten om Brabant “gezonder en vitaler” te maken. Maar de afhankelijkheid van samenwerkingspartners zorgt helaas nog voor vertraging. Een typisch geval van ‘alleen ga je sneller, maar samen kom je verder’. D66 zou graag zien dat het College dit onderwerp met nog meer ambitie oppakt, want de provincie kan een belangrijke bijdrage leveren aan een gezonder Brabant. Gezondheid mag wat D66 betreft niet meer als zelfstandige ambitie ontbreken op de Brabantse agenda.

We noemden al gezonde lucht en gezonde mensen. Daarbij hoort ook gezond wonen in een gezonde omgeving. Factoren als bodem, water, lucht en natuur zijn van invloed op de leef­omgeving. Voor gezondheid speelt de fysieke leefomgeving een sleutel­rol. Het Klimaatmanifest van 4 juni dit jaar werd ook opgesteld voor een gezonder Brabant, bedoeld om samen met inwoners en bedrijven de Brabantse leefomgeving klimaatbestendig én gezond te maken.

D66 wil vaart maken met de energietransitie en daarom initiatieven vanuit de Brabantse samenleving zoveel mogelijk ondersteunen. Dus als Brabanders, zoals in Heusden, bereid zijn om te investeren in het aardgasvrij maken hun woonwijk, dan wil D66 dat hun gemeente en de provincie daar actief aan bijdragen en indien nodig helpen bij de financiering. De motie van D66 bij de behandeling van de Perspectiefnota om extra geld vrij te maken voor aardgasvrije wijken, werd met een ruime meerderheid aangenomen. Verder wil D66 zoveel mogelijk Brabantse gemeenten stimuleren dat – eventueel met begeleiding van de provincie – medio 2019 een aanvraag bij het Rijk te doen. We dienen daarvoor een motie in.

Dan de bodem; een gezonde bodem is een randvoorwaarde voor een gezond leven; in en boven de grond. Een gezonde bodem heeft geen kunstmest nodig. We zijn daarom blij om te lezen dat het College wil bevorderen dat natuurlijke mest een bruikbare grondstof wordt voor de akker- en tuinbouw zodat op den duur minder kunstmest nodig is. D66 gaat als progressieve partij graag een stap verder: Wij willen toewerken naar een kunstmestvrij Brabant. Laten we komende tijd onderzoeken hoe ver we het gebruik van kunstmest kunnen terugdringen. In Gelderland loopt er op dit moment al een pilot waarbij mag worden afgeweken van de Europese verplichting om kunstmest te gebruiken. Die experimenteerruimte wil D66 in Brabant ook. We roepen het College daarom op tot het organiseren van pilots in deze provincie.

Voorzitter, zoals u weet zijn insecten essentieel voor een gezonde bodem. We hebben als Staten in het verleden geld vrijgemaakt voor impulsprogramma’s. Lerend van die ervaring, kiest D66 liever voor fundamenteel bodembeheer in plaats van tijdelijke impulsmaatregelen. Dat gaat verder dan alleen zorg voor insecten. Daarvoor hebben we de hulp van onze boeren nodig, want zij zijn de belangrijkste bodembezitters en -beheerders. Zij zijn deel van de oplossing. D66 wil streven naar een stijging van 1% organische stof in de bodem; dat lijkt een kleine stap maar het geeft een enorme boost aan de bodembiodiversiteit.

We lezen dat er binnen het programma Natuur geld is gereserveerd voor projecten gericht op bodembiodiversiteit. Wordt dat geld inmiddels uitgegeven en zo ja, kan de Gedeputeerde toelichten wat voor soort projecten we dan kunnen verwachten?

Een andere bedreiging voor de bodem zijn extreme weersomstandigheden. Daarom moeten we nu op zoek naar manieren om onze Brabantse bodem bestendiger te maken tegen klimaatverandering. Er is al veel onderzoek gedaan naar nieuwe gewassen die minder gevoelig zijn voor nat- en droogteschade; vaak gebeurde dat op initiatief van de provincie. Het planten van dit soort gewassen heeft bovendien een positief effect op de bodemstructuur. Daarom wil D66 in het Brabantse landschap meer ruimte creëren voor het verbouwen van nieuwe gewassen die duurzaam geteeld worden, beter bestand zijn tegen extreme weeromstandigheden en meer eiwitten bevatten.

Het ziet ernaar uit dat ons voedselpatroon op termijn gaan veranderen (meer plantaardige eiwitten, minder vlees) en daarmee de vraag naar bepaalde gewassen. Het ‘We are food’ programma laat zien wat er mogelijk én lekker is. We willen agrarische ondernemers helpen die de overgang naar deze nieuwe gewassen willen maken. Voor stoppende boeren kan dit ook kansen bieden, door grond beschikbaar te stellen als fieldlab. De positieve energie rondom dit thema schept enorme kansen om een onomkeerbare stap voorwaarts te zetten in de eiwittransitie. We dienen een amendement in om binnen het We are Food programma komende jaar een extra themamaand over dit onderwerp te organiseren.

Alleen als we vanaf nu slimmer omgaan met onze bodem en met onze grondstoffen, kunnen we ook in de toekomst nog welvarend leven in een gezonde regio, met een duurzame en gezonde economie. D66 wil daarom de transitie naar de circulaire economie prioriteit geven.

We zijn blij dat we in de begroting lezen dat er wordt gewerkt aan het versnellen van deze ontwikkeling en vinden dat we in Brabant zo snel mogelijk moeten overgaan naar een circulaire economie, zoals het in het Rijksbrede programma “Nederland Circulair in 2050” als ambitie is opgenomen.

Afgelopen jaren heeft onze fractie verschillende ondernemers bezocht die al ver zijn in de ontwikkeling van circulaire oplossingen. Ondanks alle aandacht voor het onderwerp in dit huis, voelde een deel van deze ondernemers zich niet altijd in voldoende mate gehoord, gesteund of gewaardeerd door de provincie. En dat is jammer, want juist deze ondernemers zijn de koplopers die we nodig hebben. Wat kan het College voor deze ondernemers extra betekenen?

Voorzitter, gezondheid is een belangrijke factor die bepaalt hoe veerkrachtig iemand is. D66 streeft naar een samenleving waarin iedereen die dat wil, kan meedenken, meepraten en meedoen. We zagen hier bij de Dutch Design week een mooi concreet voorbeeld van, in de vorm van ‘bepaalbakken’. Goed om te zien dat designers op deze manier vorm geven aan een democratisch proces.

De Rijksoverheid kent hiervoor een ander hulpmiddel, genaamd ‘internetconsultatie’: aan de hand van concrete vragen kunnen inwoners, bedrijven en instellingen suggesties doen om de kwaliteit en uitvoerbaarheid van overheidsvoorstellen te verbeteren. Internetconsultatie vergroot de transparantie van het proces, de mogelijkheid voor publieke participatie en de kwaliteit van wetgeving. D66 wil graag een Brabantse variant op deze internetconsultatie introduceren; waarbij inwoners actief worden benaderd. Bijvoorbeeld via mail, facebook of andere social media. En de internetconsultatie wordt ingezet bij de voorbereiding van een concreet statenvoorstel.

D66 zou graag zien dat we in 2019 vijf statenvoorstellen ter consultatie voorleggen aan de Brabanders. We dienen een motie in om dit mogelijk te maken.

De provincie wil Brabant sociaal en economisch sterker maken door sport, zo lezen wij in de begroting. Het zal u niet verbazen dat D66 Brabant ook gezonder wil maken. Onder andere om mensen te prikkelen om meer te bewegen, om een nog positiever imago van de provincie Brabant te creëren, om de saamhorigheid te vergroten en om de bestedingen in Brabant te verhogen.

D66 wil evenementen koppelen aan maatschappelijke opgaven, zoals meer bewegen. Alleen als we een echte verbinding kunnen maken – dus niet met gelegenheidsargumenten – heeft zo’n sportevenement voor D66 meerwaarde. Zeker omdat er zo gemakkelijk verbindingen kunnen worden gelegd met andere provinciale programma’s. Zo lezen we in het programma Economie dat de provincie in het kader van de vrijetijdseconomie inzet op wandel- en fietsroutes in Brabant. Da’s dan weer Mobiliteit. En in het kader van Erfgoed ziet D66 kansen voor een mooi provinciaal sportevenement langs de Zuiderwaterlinie. Gedeputeerde Swinkels, doet u mee?

Tot slot, 2019 ons verkiezingsjaar. In deze bestuursperiode is veel verkend, gesproken en gedacht over de opkomst bij de Provinciale Statenverkiezingen. Onder leiding van de werkgroep Opkomstbevordering zijn er onderzoeken gedaan die inmiddels door de werkgroep ‘Op weg naar de Verkiezingen’ tot uitvoering worden gebracht. Het is een energieke werkgroep, die vol ideeën zit om de opkomst volgend jaar aanzienlijk te verhogen. D66 is vooral enthousiast over het idee om de Brabanders te trakteren op een Festival van de Democratie. Een roadshow die maatschappelijke vraagstukken in combinatie met vermaak onder de aandacht brengt. En die voor iedereen duidelijk maakt dat er in maart 2019 heel veel te kiezen valt.

Tot zover onze eerste termijn. We zien uw inzendingen voor onze prijsvraag graag tegemoet.

 

Voorzitter,

Het gesprek over de gebiedsontwikkeling in de Oostelijke Langstraat lijkt zich de afgelopen maanden toe te splitsen op één onderdeel: de Baardwijkse Overlaat. Uiteraard wil de fractie van D66 daar haar mening over delen. Maar voor ik dat doe, wil ik graag stilstaan bij andere aspecten van dit dossier. Want de Gebiedsontwikkeling Oostelijke Langstraat houdt namelijk zoveel meer in.

Er wordt gewerkt aan verbetering van de kwaliteit van de leefomgeving, de natuur, waterveiligheid, bereikbaarheid en verkeersveiligheid. En zoals onze collega Tineke Klitsie dat mooi omschrijft: “We proberen alle ruimtelijke ambities met een schoenlepel in een beperkte ruimte te persen.” En dat is zelfs in de Langstraat geen gemakkelijke opgave.

De provincie werkt hier als gebiedsregisseur samen met 19 partijen. Het ambitieniveau van het College is daarbij hoog; er zijn extra versnellingen gerealiseerd, zoals een snelfietspad tussen Waalwijk en Den Bosch. En er zijn extra verbeteringen gerealiseerd, zoals bij de ecologische verbindingszones. Wat ooit startte als een opgave om de leefbaarheid, gezondheid en waterveiligheid in de Langstraat-dorpen te verbeteren, is nu een volwaardig ontwikkelingsplan voor een groot gebied geworden. Gedurende het proces werd de puzzel wel steeds groter en complexer, maar hij is gelegd en ligt vandaag ter besluitvorming voor.

Gezondheid neemt toe in De Langstraat Voorzitter, D66 heeft zich sinds de vorige bestuursperiode altijd sterk gemaakt voor duurzame gebiedsontwikkeling, met ruimte voor mens en natuur. Verbinding van bestaande natuurgebieden moest zorgen voor meer robuuste natuur in het gebied. Daarnaast vroegen we aandacht voor het beleefbaar maken van die natuur, zodat Brabanders er ook van kunnen genieten. Vandaag noteren we ook pluspunten voor cultuurhistorie, slimme mobiliteitsoplossingen en mensgerichte verkeersmaatregelen.

D66 ziet als belangrijkste winstpunt van de GOL-plannen dat het gezonder wonen en werken wordt in De Langstraat.

De Provinciale Raad voor de Leefomgeving zegt hierover in haar advies dat in het ontwerpplan: “met extra groen, wandelroutes en fietspaden een beperkt totaal positief effect op gezondheid wordt verwacht.” Terecht stelt zij vervolgens de vraag hoe de provincie die effecten wil meten. Ons advies: laten we het – als de plannen gerealiseerd zijn – aan de inwoners zelf gaan vragen.

Beoordeling aan de hand van drie vragen Voorzitter, de fractie van D66 heeft dit dossier beoordeeld aan de hand van drie vragen die wij onszelf vooraf stelden:

Is er een zorgvuldig proces doorlopen? Hebben alle direct betrokkenen voldoende gelegenheid gehad om hun mening te geven over de plannen? En zijn eventuele alternatieven goed onderzocht? Deze derde vraag staat vandaag centraal, zo lijkt het. Maar ook de vraag of alle relevante feiten op tafel zijn gekomen en goed onderzocht zijn en of men wensen en bedenkingen voldoende heeft kunnen uitspreken, is voor D66 belangrijk. En is er voldoende gecommuniceerd met de direct betrokkenen?

Graag ga ik op onze drie vragen nader in.

Er zijn 70 unieke zienswijzen ingediend en de samenspraakfase is met ruim anderhalf jaar verlengd. Twee alternatieve varianten zijn in expertsessies aanvullend onderzocht. Voor ons als Statenleden waren er rondvraag-momenten en themabijeenkomsten. Er waren insprekers, zelfs vandaag nog. We lazen in de Nota van Beantwoording Zienswijzen dat gedurende dit proces op basis van de inspraak nog diverse inhoudelijke aanpassingen zijn gedaan in het uiteindelijke PIP. Er is veel communicatie geweest met de regio en er is een website waarop veel informatie te vinden is. We hebben meer dan 1.700 pagina’s met inhoudelijke informatie, achtergrondrapporten, adviezen en tekeningen tot onze beschikking en de visie van Brabant Kennis. We zijn in de loop van de tijd meerdere malen op werkbezoek geweest in het gebied, waar we konden ervaren hoe krap de ruimte is en welke overlast de dorpskernen van het verkeer ervaren.

En zoals dat wat ons betreft hoort in zo’n proces, waren er Brabanders zich verenigden om als gesprekspartner van de provincie/stuurgroep op te treden, zoals de Stichting van GOL naar Beter. Deze stichting heeft goed werk verricht in dit proces. Er leven overigens wel verschillende geluiden in de achterban, die niet allemaal door deze stichting worden vertegenwoordigd. Maar zo werkt dat in een democratie. Er moet ruimte zijn voor meningsverschillen, als je maar met elkaar in gesprek blijft.

Variant 72A De Stichting van GOL naar Beter heeft op eigen initiatief een alternatief laten uitwerken en doorrekenen. De vraag is of dit alternatief echt een verbetering is. De Gedeputeerde heeft bij meerdere gelegenheden uitgelegd dat deze variant niet tegemoet komt aan de doelstellingen van de GOL en – niet onbelangrijk – ook beduidend duurder is. Daarnaast ligt er een Rijkseis van 130 per uur; daar mogen we simpelweg niet van afwijken. De variant 72a is daarmee geen reëel alternatief. D66 twijfelt niet aan het oordeel van het College, omdat deze variant meermalen uitgebreid is onderzocht. Dat dit oordeel teleurstellend is voor de stichting, begrijpen wij heel goed. Er moeten keuzes worden gemaakt en dat betekent dat niet iedereen zijn zin kan krijgen. Maar iedereen die dat wilde, heeft voldoende gelegenheid gehad om zijn wensen te uiten.

Geen ideale oplossing voor de Baardwijkse Overlaat De gekozen oplossing in het Provinciaal Inpassingsplan voor de Baardwijkse Overlaat is uiteindelijk niet ideaal; want asfalt en natuur gaan niet gemakkelijk samen. Dit puzzelstukje past daarom niet goed in de totale GOL-puzzel. We hebben als fractie onderzocht of er nog oplossingen te bedenken zijn die de bezwaren van belangenverenigingen en insprekers weg kunnen nemen, door opties te bekijken die minder asfalt of meer natuur zouden opleveren. Uiteindelijk bleken deze opties ook weer hun nadelen te hebben. Kortom, er blijkt geen ideale oplossing voor de Baardwijkse Overlaat te zijn die alle partijen tevreden stemt. Dan resteert voor onze fractie de vraag: hoe kunnen we de natuurkwaliteit en robuustheid zo optimaal mogelijk maken, binnen het voorliggende inpassingsplan?

Welke ruimte is hier nog en welke optimaliseringsplannen heeft het College nog in petto? We willen graag dat de Gedeputeerde vandaag, ook voor de volgers buiten deze zaal, nogmaals toelicht welke maatregelen hij in de GOL plannen heeft voorzien om de natuur in de Baardwijkse Overlaat te versterken.

Optimaliseren is een werkwoord We zijn in ieder geval tevreden dat Gedeputeerde Van Merrienboer tijdens de themabijeenkomst van 23 februari heeft toegezegd om te blijven zoeken naar optimalisatiemogelijkheden binnen de realisatiefase. Bijvoorbeeld ten aanzien van ecologische verbindingszones, faunapassages, het verkeersnetwerk inclusief het snelfietspad en last but not least: robuuste natuurkwaliteit, zonder dat dit aanvullende financiële consequenties heeft. Het is goed dat het Groen Ontwikkel Bedrijf om die reden betrokken is, vanuit de provinciale ambities ten aanzien van het Natuurnetwerk Brabant.

Maar optimaliseren is een werkwoord; dus laten we er als Provinciale Staten vanuit onze controlerende rol op toezien dat hier voldoende aandacht voor blijft.

Hoe nu verder? Want voorzitter, Yves de Boer is dit proces gestart en Erik van Merriënboer heeft het in aanloop naar vandaag afgerond. Een groot deel van de realisatie zal in de volgende bestuursperiode plaatsvinden. Wellicht dat er dan weer een Gedeputeerde van een andere partij het stokje overneemt. Hoe borgen we dat het streven naar optimalisaties door een volgend College wordt overgenomen en deze aanpak wordt voorgezet? D66 maakt daar graag nu al goede afspraken over.

Voorzitter, de D66 fractie heeft alle aspecten van het dossier zo goed mogelijk beoordeeld aan de hand van de drie eerder door ons genoemde vragen. We steunen de plannen zoals die er nu liggen, in de wetenschap dat alle mogelijke alternatieven en varianten zijn onderzocht en of financieel niet haalbaar zijn, en/of niet op voldoende draagvlak van de bewoners in het gebied kunnen rekenen en/of niet bijdragen aan de doelen van de GOL. We zijn ervan overtuigd; met de GOL wordt het beter.

Tot zover onze eerste termijn.

2e termijn

Voorzitter, in onze eerste termijn hebben we vooral aandacht gevraagd voor dat puzzelstukje in de GOL-puzzel dat niet goed leek te passen: De Baardwijkse Overlaat.

Hier wordt uiteindelijk twee keer zoveel hectaren natuur aangelegd, als op basis van de compensatieregeling verplicht is. Er komt dus meer natuur terug dan er verdwijnt. En belangrijker: Meer robuuste natuur: aaneengesloten natuurgebieden waar planten en dieren zich gemakkelijker kunnen verplaatsen en die beter bestand zijn tegen klimaatverandering.

De voorgestelde maatregelen in de GOL leveren een forse bijdrage aan de biodiversiteit en maken deze bovendien beleefbaar voor fietsers en wandelaars. Dankzij de GOL krijgt de Baardwijkse Overlaat nieuwe impulsen en daar is D66 groot voorstander van.

Over impulsen gesproken: We willen nog graag één onderwerp aan de orde stellen dat na de besluitvorming vandaag relevant wordt: Als D66 fractie vinden we het belangrijk dat binnen de realisatiefase van de GOL zoveel mogelijk circulaire inkoop plaatsvindt.

Bij circulair inkopen borgt de inkopende partij dat de producten of materialen aan het einde van de levens- of gebruiksduur weer optimaal in een nieuwe cyclus kunnen worden ingezet. Dat gaat verder dan recyclebaar asfalt en een biobased vangrail…..bijvoorbeeld over het opnieuw gebruiken van pijlers van een oude spoordijk om een nieuwe fietsbrug te realiseren.

Waarom stellen we dit onderwerp nu aan de orde? Begin dit jaar is de Transitie agenda Circulaire Bouweconomie gepresenteerd. Een van de aanbevelingen uit deze transitieagenda is dat overheden vanaf 2023 alle opdrachten 100% circulair uitvragen. Nu lopen we in Brabant graag voorop, dus wat D66 betreft gaan we hier nu al mee aan de slag.

Om een extra impuls te geven aan deze ontwikkeling stelt het kabinet dit jaar vanuit de klimaatgelden in het regeerakkoord vijf miljoen euro beschikbaar voor klimaatneutraal en circulair inkopen. Ze start dit jaar honderd inkoopprojecten met gemeenten, waterschappen, provincies en het Rijk. Het moet daarbij gaan om aanbestedingen die worden voorbereid of uitgevoerd en die wezenlijk effect hebben op CO 2-besparingen/of circulariteit. Nou is onze vraag natuurlijk: Is het College voornemens om deze uitnodiging van het kabinet aan te nemen en de GOL als project in te dienen?

Tot zover onze bijdragen.