Poliflw

GASTOPINIE Als de diagnose luidt dat het passend onderwijs is mislukt, dient men de causale verbanden op te zoeken. Rerum cognoscere causas (om de oorzaken te weten).

De zoektocht naar de oorzaken waarom passend onderwijs in Nederland (nog) niet goed draait, leidt ons al snel naar de start van wat ooit een prachtig project was. Een project wat zou moeten leiden tot passend onderwijs voor iedereen. Dat was de doelstelling. En dáár zit de crux. De weeffout werd al in het allereerste begin gemaakt. Passend onderwijs had namelijk nooit tot doelstelling gepromoveerd mogen worden. Passend onderwijs is een instrument om te komen tot een meer inclusieve maatschappij. In een inclusieve maatschappij is het logisch dat alle kinderen naar de school in hun eigen buurt gaan.

Passend onderwijs is onderdeel van het totale veranderingsproces. Weliswaar een zeer belangrijk onderdeel, maar toch. Zoals bij iedere verandering heeft men ook hier te weinig rekening gehouden met de weerstanden bij veranderingen. Iedereen wil veranderen, maar niemand wil veranderd worden.

Zo zijn er studiereizen gemaakt naar het buitenland, zoals Noorwegen, om te komen tot passend onderwijs in Nederland. Die reizen hadden we zorgvuldiger moeten interpreteren. Beter moeten analyseren, veel meer totaal moeten borgen in ons bewustzijn. We hadden ons beter moeten realiseren dat passend onderwijs als instrument voor een meer inclusieve maatschappij iets is als zwanger zijn. Dat ben je niet een beetje, dat ben je óf dat ben je niet.

In Noorwegen heb ik met eigen ogen kunnen zien hoe kinderen met en zonder een beperking samen naar school gaan. Ieder in zijn eigen klas. Alle sociale momenten bij elkaar. Kinderen zien elkaar, ervaren elkaar. Zien elkaars beperkingen en zien elkaars talenten. Maken ruzie met elkaar en maken het goed met elkaar. Alle kinderen leren van elkaar en leren respect te hebben voor elkaar. Kinderen krijgen er les in een methode die bij hen past. Zoveel als noodzakelijk, zo weinig mogelijk aangepast.

Zoals bij ieder veranderproces moet er in eerste instantie bij de betrokkenen het urgentiebesef zijn. Er moet vanuit de partijen een sterke coalitie ontstaan die dat veranderproces tot in de diepste vezels van de overige betrokkenen kan doen laten landen.

Politiek En dan de baas. De baas van het onderwijs is de (gemeentelijke) politiek. En die politiek moet stoer zijn, vooral op willen treden en solide beleid maken. In Nederland hebben wij stoere, solide verkiezingsprogramma’s. Maar na de verkiezingen gaan we onderhandelen en zien we vaak slappe, uit vele compromissen bestaande, verpolderde coalitieprogramma’s ontstaan, die regelmatig het einde van een termijn niet halen.

Dus maak van passend onderwijs een instrument om te komen tot een meer inclusieve maatschappij. Roep nu niet dat de civil society er binnenkort zit aan te komen. Trek daarvoor een paar decennia uit voordat het echt klaar is. De kinderen van nu maken de gewenste maatschappij van straks. Dus het start nu, hier, met de kinderen van nu.

Maak onderwijs passend door níet klassen samen te stellen die bestaan uit leerlingen met en zonder een beperking. Stel klassen samen op basis van de vraag die kinderen stellen – de kinderen, niet de ouders. Dus een klas voor kinderen zonder een beperking, een klas voor kinderen met een beperking. Maar doe dat wel in de wijk waar de kinderen wonen en dus wel samen op één school.

Laat het curriculum per klas passend zijn op de vraag die de kinderen stellen. Maar zorg er tegelijkertijd voor dat kinderen de pauzes, de lunches, de kerstvieringen, de sporttoernooien, de muzieklessen, de samenkomst in de ochtend en het afscheid in de middag samen ervaren.

Cool Dan gaan we het samen doen. Dan starten we samen in de ochtend, dan gaan we ’s middags samen naar huis. Dan spelen we samen na schooltijd. Dan leren we van elkaar. We zijn dan later, als we groot zijn, geen vreemden van elkaar. Dan is dat ene kind in die elektrische rolstoel niet meer eng, maar juist cool omdat je er met je skateboard achter kunt hangen op weg naar huis.

Volgens mij ligt nu de nadruk op weerstanden wegnemen bij de zuilen van speciaal en regulier onderwijs en bij alle andere betrokkenen. Met respect voor ieders specialisme, ouderschap, kennis en ervaring. Het is tijd die samen te voegen om de som der delen groter te maken. Het is een geweldig mooie motivatie om het nieuwe onderwijs, wat echt gaat passen voor alle kinderen, een meer robuuste financiering te geven.

Immers, gebouwen worden integraal gebruikt, rugzak-financiering komt ten goede aan het schoolbudget en het zeer dure taxivervoer van de kinderen die van ’s morgens erg vroeg tot ’s avonds erg laat door de provincie worden gereden, wordt bespaard. Dat geld kan in de opstart worden gebruikt om de extra (frictie)kosten, die bij iedere verandering aanwezig zijn, te betalen.

Zo heeft dat in Noorwegen gewerkt, zo kan dat hier bij ons gaan werken. Ik daag een sterke politicus uit dit op te pakken, op te schudden en te voltooien.

Jacques Wagtmans is PvdA-lid en samen met zijn vrouw zorgondernemer van het Thomashuis in Etten-Leur. Voorheen was hij verpleegkundige en manager in de verstandelijke gehandicaptenzorg en revalidatiezorg en directeur/bestuurder bij MEE en de sociale werkvoorziening.

(Dit artikel is eerder verschenen in BN de Stem.)

Het bericht Passend onderwijs geen verloren zaak, maar het moet wel anders verscheen eerst op PvdA Etten-Leur.

Op 29 augustus jl. was het zover: onze burgemeester opende vol trots ‘de Sonate’: de achtste Brede School in Etten-Leur. Sinds de gemeente in 2003 startte met de bouw van de eerste brede school is er zo’n 60 miljoen geïnvesteerd in de huisvesting van het primair onderwijs.

We hebben als samenleving de verplichting dat de kinderen in onze gemeente zich maximaal kunnen ontwikkelen tot inwoners die erbij horen en meedoen in de maatschappij waarin zij leven. Een duurzaam, eigentijds schoolgebouw waarin je samenwerkt met kinderopvang, zorg etc. is hiervoor een noodzakelijke voorwaarde. In de onderwijsagenda Etten-Leur hebben onderwijsinstellingen en gemeente bovendien afgesproken dat ieder kind dichtbij huis onderwijs wordt geboden dat bij hem of haar past. We investeren daarom o.a. in voor-, vroeg- en naschoolse voorzieningen.

Juist deze zomer, terwijl de mussen dood van het dak vielen omdat op vrijwel alle schoolpleinen nauwelijks schaduw van bomen is te vinden, ontstaat er reuring. Er is te weinig ruimte op de Vleer om alle kinderen na de zomer te huisvesten. Bij dn Overkant worden gesprekken gevoerd om de kinder- en peuteropvang buiten te zetten. Hoe kan het dat leerlingen worden opgehokt in een lerarenkamer of bibliotheek? Dat een doorlopende lijn van kinderopvang naar basisschool wordt onderbroken?

Wat is er dan toch aan de hand in het Etten-Leurse onderwijsland?

Het leerlingenverloop wordt nauwkeurig gemonitord en met betrokken organisaties besproken. Er is al jaren een lichte daling te zien in het aantal leerlingen, die zich voortzet. De bouw van de Brede Scholen is hierop afgestemd.

Ouders hebben vrijheid van schoolkeuze. Ze maken een afweging, bijvoorbeeld op basis van afstand, geloofsovertuiging, lesmethode, groepsgrootte en aanwezigheid van voor- en naschoolse opvang.

Tegelijkertijd is er een financiële prikkel voor schoolbesturen om zoveel mogelijk kinderen aan zich te binden. Elke leerling betekent meer geld van het Rijk: gemiddeld 6.900 euro. Dat werkt in de hand dat groepen groter worden dan eigenlijk verstandig is en binnen het gebouw naar oplossingen gezocht wordt. Een speellokaal voor kleuters wordt omgetoverd tot leslokaal of leraren lunchen en drinken koffie in de kamer van de directeur.

De oplossing zit in de samenwerking! Het gemeentebestuur zou een gezamenlijk PO-bestuur moeten stimuleren en faciliteren. Breda en Tilburg kennen daar al mooie voorbeelden van, het is slechts een kwestie van de kennis daar ophalen.

Oh ja, voor die spreekwoordelijke mussen die dood van het dak vallen, heeft de provincie een subsidie beschikbaar: vergroening van schoolpleinen!

Hans Wierema

Het bericht Te weinig klaslokalen in het Primair Onderwijs verscheen eerst op PvdA Etten-Leur.