Vanavond heeft de gemeenteraad het profiel voor de nieuw te benoemen burgemeester vastgesteld. Als de procedure een beetje vlotjes loopt heeft Amsterdam rond de zomer een nieuwe burgemeester.
In aanloop naar de benoeming heeft het initiatief ‘Wij willen onze Amsterdamse burgemeester kiezen!’ veel steun gekregen om Amsterdammers een directe rol te geven in de burgemeestersbenoemingen. GroenLinks Amsterdam was enthousiast over dit initiatief. Het is namelijk goed om inwoners van Amsterdam meer te betrekken bij wie hun burgermoeder of -vader wordt. Op initiatief van GroenLinks en D66 werd onlangs een expertmeeting georganiseerd om door te praten over de mogelijk- en onmogelijkheden van het voorstel. Drie hoogleraren en een vertegenwoordiger van de referendumcommissie waren uitgenodigd om toe te lichten of en hoe dat zou kunnen.
Hun conclusie was duidelijk: de huidige wetgeving biedt geen enkele ruimte voor een burgemeestersverkiezing, bewonersconsultatie of zelfs maar inspraak voor bewoners. Het heikele punt hierbij is de vertrouwelijkheid: de benoemingscommissie of gemeenteraad mag niet bekend maken wie de kandidaten zijn. Daardoor is het niet mogelijk Amsterdammers iets over kandidaten te laten zeggen. Doen we dat wel, dan wordt de Kieswet overtreden en kan de minister van Binnenlandse Zaken ingrijpen en bijvoorbeeld de benoeming ongeldig verklaren.
In Den Haag wordt nu gewerkt aan nieuwe wetgeving om het benoemen van de burgemeester weg te halen bij de Commissaris van de Koning. GroenLinks is daar voorstander van. Het benoemen van burgemeesters moet veel democratischer. Veel dichter bij de burger. Helaas komt die wetsverandering te laat voor de nieuwe Amsterdamse burgemeester. Hiermee zit er voorlopig niets anders op dan het advies van de hoogleraren te volgen en een ‘traditionele’ vertrouwenscommissie in te stellen die aan de slag gaat met de sollicitatieprocedure. De commissie zal onder leiding van de Commissaris van de Koning twee kandidaten voordragen waar de gemeenteraad in een besloten vergadering over stemt.
Had ik het liever anders gezien? Jazeker. Op moment is er echter geen alternatief: als we afwijken van de procedure grijpt Den Haag in en daar heeft niemand baat bij. De inwoners van Amsterdam niet, de stad niet en de nieuwe burgemeester niet. Jammer, maar het is niet anders. En desalniettemin gaan we dus aan de slag met het vinden van een geschikte kandidaat. Voor mij is daarbij nu nóg belangrijker geworden dat de nieuwe burgemeester staat voor de radicale democratisering die zo hard nodig is in deze stad.
Rutger Groot Wassink
