De vorige column “Zwemmen” heb ik tweemaal moeten herschrijven. De reden was dat ik mijn aanvankelijke kennis op onjuiste informatie had gebaseerd. Mijn bron was een artikeltje in het Amstelveens Nieuwsblad met als kop “Wethouder ziet niets in het schoolzwemmen”. In het artikeltje stond de zin: “Ellermeijer heeft grote twijfels over het nut er van”.
Alle reden om daar een kritische opmerking over te maken en daar was ik ook flink mee bezig, totdat Marga van Herteryck mij de letterlijke tekst toestuurde van de reactie van de wethouder in – zoals dat heet – de eerste termijn en daarna de tweede termijn. Daaruit bleek dat Ellermeijers reactie heel anders was dan de indruk, die ik kreeg uit het verslag in het Nieuwsblad. Uit de letterlijke tekst bleek namelijk dat de wethouder wel degelijk het belang zag van het leren zwemmen en dat hij er alles aan wil doen om te bereiken dat jonge kinderen leren zwemmen. Alleen wees hij er op dat zoiets lastig te verwezenlijken is via de school. Twee redenen: de leraren zitten echt niet te wachten op een extra uur per week gecompliceerd onderwijs en het overgrote deel van de kinderen heeft dan al leren zwemmen door initiatieven van de ouders. Wat doe je dan in die tijd met de leerlingen voor wie het zwemonderwijs overbodig is? Een goeie vraag.
Maar mij gaat het er vooral om dat er door een wat onzorgvuldig opgesteld bericht een verkeerd beeld ontstaat. Dat is iets wat we in de tijden van nepnieuws niet kunnen hebben. Ik neem dit voorbeeld, omdat ik het een vrij onschuldige fout vind. Immers de redacteuren bij het Nieuwsblad bedoelen het goed, maar zijn overbelast en onderbetaald. Door tijdsgebrek komen zij nauwelijks toe aan het lezen en nog eens kritisch herlezen van hun berichtgeving voordat deze de krant in gaat.
In deze tijd, waarin sommige lezers eigen interpretaties en percepties als feitelijke waarheden aannemen, moeten bonafide verslaggevers betrouwbaarder en zorgvuldiger zijn dan ooit. Het scheiden van de nieuwsfeiten van de eigen mening of eigen interpretatie is belangrijker dan ooit geworden, wil de verslaggever als geloofwaardig overkomen.
Interessant is een uitspraak deze week van de journalistieke ombudsman van De Volkskrant, Jean Pierre Geelen. Hij betoogt dat dit ook geld voor columnisten, die eigenlijk een onbeperkte vrijheid genieten. Allemaal best, zei Geelen, maar waar de geloofwaardigheid in het geding is, mag een columnist niet zomaar met waarheden en feiten stoeien, omdat het hem beter uitkomt of omdat het zijn verhaal wat leuker maakt.
Toen dacht ik meteen aan het interview met ons raadslid Jacqueline Solleveld, dat ik voor de bbA website maakte. Jacqueline vond het onjuist dat de burgemeester zomaar het idee van een fusie tussen de Amstellandse gemeenten lanceerde, zonder daarover met de raad te spreken. Johan Bos, de redacteur van Amstelveenblog trok daaruit de conclusie dat Solleveld tegen transparantie is.
Ik heb het interview er twee keer op nagelezen, maar ik kan met de beste wil van de wereld niets ontdekken dat die conclusie rechtvaardigt. Johan Bos herhaalt zijn eigen interpretatie nog eens na een interview met Ruud Kootker. U weet, en ik ook wel, dat blogs een soort columns zijn, waarin de schrijver de vrijheid heeft zijn eigen mening weer te geven. Liefst een beetje spottend, ironisch, badinerend en scherp. Maar het moet wel zichtbaar zijn dat dit de eigen mening van de schrijver is. En daar waar www.amstelveenblog.nl een mengeling van feitelijke berichten en eigen mening is, draagt het bij aan verwarring bij de lezers. Dat is niet goed, want juist in deze tijd van verondersteld nepnieuws moet de journalist nog zorgvuldiger zijn dan ooit, om de lezer te laten zien wat de feiten zijn en wat de perceptie is. Alleen dan kan je het nepnieuws tegengaan en vertrouwen bij de lezer terugwinnen. Dus zeg ik: hou de eigen mening altijd gescheiden van de feiten, een oude journalistieke wet.
Deze maand discussieert de gemeenteraad over de onafhankelijke journalistiek in Amstelveen. Die is er niet. Ga maar na, want wat krijgt de Amstelvener zoal in de brievenbus (als dat al gebeurt):
Wekelijks het Amstelveens Nieuwsblad, waarin de officiële mededelingen van de gemeente en verder voor het overgrote deel door belanghebbenden ingezonden berichten. Een blad dat niet in staat is aan eigen nieuwsgaring te doen door gebrek aan menskracht.
Maandelijks een streekkrant Amstelveen. Een blaadje met aan de adverteerders (vooral uit de commerciële gezondheidszorg) verbonden artikelen. Als er ruimte overblijft plaatst men nog wat gemeentelijke berichten, maar dat zijn ook al geen journalistieke meesterwerken.
Dan zijn er nog twee sportkranten. Maandelijks verschijnt Amstelland Sport. Voor een deel onafhankelijke journalistiek, voor een deel advertorials, d.w.z. artikelen waarmee de adverteerders nog wat meer aandacht en ruimte krijgen. Verder nog een sportkrant Amstelland.nl. Dit is een blad dat zijn adverteerders en dus zijn artikelen voornamelijk uit de commerciële markt in de sport haalt, zoals sportscholen en vechtsporten. Journalistiek te verwaarlozen.
Maandelijks ook het luxe AmstelveenZ dat zich richt op het bedrijfsleven, vooral de horeca. Voor de doelgroep een fraai en goed blad, maar het bedrijft geen onafhankelijke journalistiek.
De enige die, maar dan met heel veel beperkingen, onafhankelijke journalistiek bedrijft is RTVA, dat zijn nieuwsbulletin vijfmaal per week op het scherm brengt. Nadeel is wel dat, vermoedelijk vanwege de financiële bijdrage van de gemeente, de stem van het gemeentebestuur en de raad te veel ruimte en te weinig weerwoord krijgt.
Amstelveen, 26 november 2018 Frits Suèr
