Voorzitter
Feit is dat 5 partijen gaan onderhandelen over een coalitieprogramma. D66 is niet blij met het advies van de informateur, omdat er geen winnaar op rechts of op links mee wordt genomen in een nieuw college. Er is echter wel een meerderheid in de Staten. Dat moeten we erkennen. Het is “rechtsgeldig”. D66 zag graag GL als winnaar toegevoegd aan de huidige coalitie. Daar is blijkbaar door een aantal fracties minder enthousiast op gereageerd want anders was dat wel gelukt.
Onze fractie had, op grond van het 2e gesprek met de informateur, de indruk dat het de nu beoogde coalitie inclusief D66 kon worden. Een coalitie bestaande uit 6 partijen. Een ruime meerderheid, breed door het midden. Niet de meest gewenste coalitie vanuit onze perceptie maar als samenwerken met een winnaar voor anderen echt onmogelijk blijkt, dan was dat wellicht de best mogelijke koers. Ondanks dat de informateur ook het belang van zorgvuldigheid boven snelheid bevestigde was er verrassend snel na het weekend groen licht.
En dat roept de vraag op of er voldoende tijd genomen is voor een diepe zoektocht om met GL te komen tot een brede coalitie. Dat had best enkele weken inzet van allen mogen vergen. Mijn fractie denkt dat die er had kunnen komen mits het CDA en de VVD water bij de wijn hadden gedaan. En daar zat blijkbaar de rem. Nu ligt het voorstel er voor een beoogde coalitie met een kleine meerderheid. Partijen zijn al aan de slag.
Het CDA had kunnen kiezen om D66 erbij te voegen, zoals de VVD afgedwongen heeft dat de SGP er bij kwam en de PvdA er ongetwijfeld op wens van CU bij is gekomen. We zijn hoogst verbaast dat de VVD, een zogenaamde liberale partij, kiest voor de conservatieve SGP als haar nieuwe partner (hoe leuk de heren ook zijn). Dit leidt bij ons tot onbegrip. Juist de VVD had hier voor D66 kunnen kiezen en dat had zelfs nog een zetel extra qua meerderheid opgeleverd. Een zeer gemiste kans. Ervaringen uit het verleden, als ook programmatische overeenkomsten hadden een dergelijke keuze van VVD, CDA en ook CU kunnen rechtvaardigen.
Voorzitter, het CDA kiest niet voor een 6e partij erbij. Want het CDA wil wederom 2 gedeputeerden leveren. En dan moet je met 5 partijen al uitbreiden naar 6 gedeputeerden. Met 6 partijen nog steeds 2 gedeputeerden leveren zou een brug te ver zijn. Het CDA, met 2 zetels minder ook een verliezende partij, zou kunnen kiezen voor enige bescheidenheid. Dat was op zijn plaats geweest. Maar dat is niet des CDA. Het resultaat is nu: het CDA gaat voor dubbele macht in GS, de nieuw beoogde coalitiepartners accepteren dat en met een kleine meerderheid gaan partijen regeren.
En dat zal effecten hebben voorzitter.
Het gaat naar mijn verwachting harder worden. Van links tot rechts gaat drammen, drukken, boos worden en zoveel meer. Verschillen zullen sterker uitvergroot worden en vanuit 2 kanten zullen vanuit de Staten op deze beoogde coalitie de “aanvallen” komen.
De nieuwe coalitie kan als reflex meer gesloten, meer intern gaan acteren. Ik ben bang dat daarmee de eerder gesignaleerde polarisatie zoals die in de samenleving ervaren wordt, ook in de Statenzaal toeneemt. Een route die D66 niet wenselijk acht. Een en ander hangt dus sterk af van het handelen van de nieuw beoogde coalitie. En daar kunnen fracties vanaf vandaag ook al richting aan geven.
Daarom een aantal vragen in het bijzonder aan het CDA gericht:
Zat de rem voor een 6 partijen coalitie bij het CDA omdat zij vasthoudt aan voor zichzelf 2 gedeputeerden en partijen 6 gedeputeerden als maximum aanhouden?
Diverse provincies organiseren meetups voor partners en inwoners in de regio’s en nodigen alle fracties daarbij uit om gevoed te worden met behoeften, noden en wensen ter versterking van de keuzes die gemaakt moeten worden: gaan de nu formerende partijen dat op korte termijn ook in Overijssel doen?
Vanuit de ambtelijke organisatie komen voor onderhandelaars vele stukken op tafel, gaat u die informatie met de andere politieke partijen delen? Er bestaat toch zoiets als een geschreven of ongeschreven recht op gelijke informatie voor alle politieke partijen. Als je transparant wilt zijn dan zou dat toch logisch zijn. Ontsluit u die informatie voor iedere fractie?
Tot slot voorzitter
Onze fractie wenst de partijen veel succes bij de onderhandelingen en we zien uit naar de uitgestoken handen die de beoogde coalitie fracties zullen laten zien naar partijen die nu buiten staan. We wachten de beantwoording en verdere stappen van de fracties met belangstelling af.
Dank u wel voorzitter