Poliflw

Vandaag debatteert de Tweede Kamer over de verduuzaming van de financiële sector. Vier Kamerleden van vier verschillende partijen schreven daarover een opiniestuk. 

Ook deze zomer was er een van uitersten. Nog nooit werden zoveel tropische dagen achter elkaar geteld. De weekgemiddelde maximumtemperatuur was het hoogste sinds de start van de metingen in 1901 en de neerslagtekorten liepen net als in 2018 in sommige regio’s op tot boven de 300 millimeter. Het agrarische verdienmodel voor dit jaar loopt, door onder meer een combinatie van droogte, hitte en soms beperkte irrigatiemogelijkheden, een flinke knauw op.

Zo is de klimaatschade aan de omzet van boeren dit jaar exemplarisch voor iets waar toezichthouders ons sinds enkele jaren voor waarschuwen: financiële risico’s door gebrekkige verduurzaming. Dat is een tweeledig gevaar. Enerzijds zullen klimaatverandering en biodiversiteitsverlies schade toebrengen aan verdienmodellen. Denk aan een boer die niet langer aan zijn kredietverplichtingen kan voldoen door langdurige droogte. Anderzijds lijden financiële instellingen verliezen als ze gebrekkig anticiperen op de aanstaande verduurzamingstransitie, door te blijven investeren in technologieën die uitgefaseerd worden.

Voor uw instellingen is dit verhaal gelukkig niet nieuw. Verschillende banken, pensioenfondsen en verzekeraars experimenteren met meetmethoden om duurzaamheidsrisico’s in kaart te brengen en rapporteren hierover. Daarnaast committeert de gehele financiële sector zich aan het Klimaatakkoord, waarmee ze belooft een bijdrage te leveren aan Parijs. Ook toezichthouders zitten bepaald niet stil. Nederland loopt op dit gebied dan ook internationaal voorop. 

Er is desalniettemin geen aanleiding om achterover te leunen. De blik op wat er al gebeurt, moet niet afleiden van de visie op waar we naartoe moeten. Dat eindpunt ligt immers nog ver weg. Zo ging in 2018 80%-95% van de nieuwe energie-financieringen die uw sector aanging naar de fossiele industrie. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat uw instellingen onvoldoende grondig rapporteren over hun materiële duurzaamheidsrisico’s. En hoewel het Klimaatakkoordcommitment ‘een bijdrage’ expliciteert, brengt ons dat nog niet zomaar bij de daadwerkelijke reductie in 2030 die nodig is om Parijs te halen.

Het beheersen van duurzaamheidsrisico’s is niet enkel aan de sector zelf, maar zeker ook een politieke verantwoordelijkheid. Met de politiek als hoeder van het klimaatbeleid, en als aanjager en ondersteuner voor de financiële sector. Die eerste verantwoordelijkheid is genomen met de klimaatwet en het klimaatakkoord. Die laatste verantwoordelijkheid kan nu scherper ingevuld worden. Daar doen wij voorstellen toe in onze initiatiefnota over de verduurzaming van de financiële sector, waarover we vandaag met de Tweede Kamer en het kabinet in debat gaan. Jullie zijn uitgenodigd in de toekomst het gesprek tussen sector en politiek samen verder te brengen.

Wij roepen u op uw beurt op om uw ambities en commitment sneller om te zetten in actie. Kom met concrete plannen om de CO2-impact van uw portefeuille in 2030 met 55% terug te dringen. Geef inzicht in het ‘klimaatpad’ van uw huidige portefeuille. Wacht niet tot 2022 met het publiekelijk maken van reductiedoelstellingen als dat niet nodig is. Zet waar mogelijk uw middelen in om kennis te delen en achterblijvers aan te sporen. En gebruik ons duwtje in de rug om grondiger over duurzaamheidsrisico’s te rapporteren. Alleen zo brengen we de verduurzaming van de financiële sector in de juiste versnelling.

Bart Snels (GroenLinks), Joost Sneller (D66), Eppo Bruins (ChristenUnie) & Evert-Jan Slootweg (CDA)  

Kinderen zijn de dupe van marktwerking in de kinderopvang. Zorgkinderen zijn niet ‘rendabel’ genoeg en toegankelijkheid staat onder druk. GroenLinks wil dit veranderen en stelt dit aan de orde met Kamervragen en een wetsvoorstel. 

Een speciale opvanggroep voor kinderen met een beperking werd in Utrecht onlangs stopgezet. Dit gebeurde nadat een grote investeerder het opvangcentrum opkocht, bleek uit NRC.

“Winst maken over de rug van kinderen met een handicap. Dat gebeurt met ons belastinggeld. Hier moet een einde aan komen, zodat het belang van kinderen centraal komt te staan in het stelsel van kinderopvang”, zegt Tweede Kamerlid Lisa Westerveld.

De Volkskrant schreef eerder al dat Nederlandse kinderopvangcentra juridisch hun toevlucht zoeken tot belastingparadijzen als de Kaaimaneilanden.  

“Inkomsten van kinderopvangcentra zijn voor het bevorderen van kwaliteit en toegang tot kinderopvang, niet voor het vullen van zakken van buitenlandse investeerders”, zegt Westerveld die hierover Kamervragen stelde met SP, PvdA, CDA en ChristenUnie.

Het gaat om het Nederlandse KidsFoundation dat in 2018 werd gekocht door het Canadese private-equitybedrijf Onex. De aandelen van het Nederlandse kinderopvangbedrijf zijn via een rechtspersoon in Luxemburg uiteindelijk in handen van twee investeringsfondsen die juridisch op de Kaaimaneilanden zijn gevestigd, wist de Volkskrant te achterhalen.

Kinderopvang is publieksvoorziening

“Terwijl tijdens deze corona-crisis de overheid ouders financieel compenseert voor niet gebruikte opvang en zo de stabiliteit van kinderopvang garandeert, vloeien de winsten naar investeringsmaatschappijen. Dat is ongehoord en onwenselijk”, zegt Westerveld, die daarom met SP en PvdA aan een initiatiefwet werkt om winstuitkeringen in de kinderopvang onmogelijk te maken.

“Kinderopvang is een publieksvoorziening, maar van maatschappelijk belang. Goede opvang helpt de ontwikkeling van kinderen en zorgt voor stabiliteit en rust wanneer ouders werken. Het zou geen cash cow moeten zijn voor investeerders die profiteren van de stabiele kasstroom van onze belastingcenten.”

Kamerleden Kathalijne Buitenweg van GroenLinks en Gert-Jan Segers van de ChristenUnie dienen vandaag hun wetsvoorstel in om de strafmaat voor hatecrimes te verhogen. Met de nieuwe wet wordt de maximale straf voor misdrijven met een discriminatoir motief verhoogd.  

Kathalijne Buitenweg (GroenLinks): “Ons strafrecht dient slachtoffers recht te doen en de norm van gelijkwaardigheid te bevestigen. We falen op beide fronten als een discriminerend motief in de rechtszaal niet eens aan de orde komt.”

Gert-Jan Segers (ChristenUnie): “De bescherming van minderheden is de lakmoesproef voor iedere samenleving. En dus moeten we opstaan tegen geweld gericht op joden, op homo’s, op mensen die vanwege hun huidskleur te maken krijgen met racisme.”

Voorbeelden

Hatecrimes komen veelvuldig voor. Zoals de mishandeling van een man uit Almelo vanwege zijn huidskleur. Of van de mannen die in Arnhem hand in hand liepen. Zoals de veelvuldige vernielingen bij het Amsterdams joodse restaurant HaCarmel. En de bekladding van gebedshuizen met haatdragende slogans.

Deze strafbare feiten hebben een extra grote impact op slachtoffers omdat ze voortkomen uit haat om wie ze zijn. Daarmee raakt het ook de rest van de samenleving. Want ook andere mensen die zich met hen identificeren kunnen zich hierdoor met rede bedreigd voelen. Dat zet de bijl aan de wortel van de rechtsstaat die iedereen in staat hoort te stellen om zonder geweld en angst het eigen leven vorm te geven.

Segers: “We willen dat hatecrimes zwaarder gestraft kunnen worden en geven daarmee het signaal dat we het zwaar opnemen als je iemand bedreigt of aanvalt omdát iemand homo, jood of zwart is. Door dit soort discriminatoir geweld doe je namelijk niet alleen een persoon iets aan, maar bedreig je indirect een hele groep mensen die over hun schouder moeten kijken of zij misschien de volgende zijn.” 

Onderzoek

Onderzoek wijst uit dat het discriminatieaspect nu gaande het strafproces meestal uit beeld verdwijnt. Maar een bestraffing van hatecrimes alsof het ‘gewone’ vernieling of ‘gewone’ mishandeling is, doet geen recht aan slachtoffers. Omdat de discriminatoire drijfveer bij delicten vaak onbenoemd blijft ontstaat bij slachtoffers de gedachte dat het niet als belangrijk geacht wordt. Gevolg: slachtoffers doen geen aangifte van wat hen is overkomen.

Het initiatiefwetsvoorstel tegen hatecrimes dat vandaag wordt ingediend neemt het discriminatieaspect als wettelijke strafverzwaringsgrond op in het Wetboek van Strafrecht. Als een strafbaar feit met een discriminatoir oogmerk wordt begaan, dan kan de daarop gestelde gevangenisstraf of hechtenis met een derde worden verhoogd. 

Uit onderzoek van het WODC blijkt dat het al vaak misgaat bij de aangifte. Discriminatie wordt door de politie vaak niet geregistreerd en komt daardoor niet bij het Openbaar Ministerie terecht. In 2019 zijn er slechts 47 veroordelingen geweest in zaken met een discriminatieaspect, blijkt uit het overzicht discriminatiecijfers van het Openbaar Ministerie.

De financiële sector is niet goed voorbereid op de gevolgen van klimaatverandering en dat brengt grote financiële risico’s met zich mee.

Banken, verzekeraars en pensioenfondsen investeren nog steeds miljarden in de fossiele sector, terwijl nationaal en internationaal klimaatbeleid ervoor zorgt dat deze investeringen hun waarde zullen verliezen.

GroenLinks Tweede Kamerlid Bart Snels: ‘Als de Coronacrisis ons iets leert dan is het dat risico’s van buiten de financiële sector de financiële stabiliteit ernstig kunnen bedreigen’. GroenLinks dient daarom samen met D66, ChristenUnie en CDA een initiatiefnota in om de risico’s van klimaatverandering voor de financiële sector aan te pakken.

Een groot deel van de investeringen is nog niet in lijn met de klimaatdoelstellingen van Parijs. In 2018 ging meer dan tachtig procent van de investeringen in de energiesector naar de fossiele industrie. Deze investeringen zijn risicovol, want zullen hun waarde in de toekomst gaan verliezen. Dan komen financiële instellingen in problemen.

Banken, verzekeraars en pensioenfondsen zijn daarnaast kwetsbaar voor fysieke klimaateffecten. Zo hebben Nederlandse financiële instellingen voor bijna 100 miljard euro geïnvesteerd in bedrijven die actief zijn in gebieden met een groot risico op extreme waterschaarste. Ook zullen verzekeringsrisico’s toenemen door toekomstige toename van extreem weer. De politieke conflicten die ontstaan als gevolg van klimaatverandering vergroten de stabiliteitsrisico’s.

De grote financiële risico’s van klimaatverandering worden momenteel nog te weinig in kaart gebracht, net zoals financiële markten 15 jaar geleden geen inzicht hadden in de risico’s van gebundelde hypotheken. 

In het plan doen GroenLinks, D66, ChristenUnie en CDA een reeks voorstellen om de financiële sector te verduurzamen, zodat ook toekomstige generaties kunnen vertrouwen op een solide financieel systeem. De partijen stellen onder andere voor wetgeving met betrekking tot transparantie van financiële instellingen aan te scherpen, zodat meer bekend worden over welke risico’s instellingen lopen en hoe ze deze beheersen. De initiatiefnemers willen dat banken geleidelijk aan hogere buffers opbouwen met betrekking tot duurzaamheidsrisico’s.

Bart Snels: “We zijn blind voor klimaatrisico’s. Als we die niet gaan meewegen, dan kunnen we na de Coronacrisis zomaar in een financiële klimaatcrisis belanden. Dat kunnen en moeten we voorkomen.” 

D66 Kamerlid Joost Sneller: ‘De huidige Coronacrisis moet ons de ogen openen voor de gevolgen van de klimaatcrisis, die we al lange tijd zien aankomen. In dit soort tijden is de financiële sector extra kwetsbaar. Als de sector nu verduurzaamt, dan plukken we daar straks de vruchten van als samenleving.’

Bruins, Kamerlid ChristenUnie: ‘De financiële sector is niet goed voorbereid op een noodzakelijke en door velen gewenste groene toekomst. Met deze voorstellen geven we banken een ferme duw in de rug om de transitie naar een duurzame economie goed vorm te geven.’ 

Evert-Jan Slootweg, Kamerlid CDA: “Door de juiste prikkels in te bouwen levert de financiële sector een bijdrage aan duurzame productie door het bedrijfsleven. Veel Nederlandse financiële instellingen doen dit al. De voorstellen in de nota versterken dit.”

Iedereen heeft recht op woonruimte. De financiële problemen die de coronacrisis veroorzaakt, mogen nooit leiden tot huisuitzettingen. Ook niet als straks na deze crisis vanwege de recessie mensen minder geld hebben om huur te betalen. Dat voorstel doen GroenLinks en ChristenUnie. Vandaag stemt de Tweede Kamer over het voorstel. 

Door de coronacrisis en de maatregelen dalen de inkomens. Sommige mensen hebben acuut hun baan verloren. Daardoor hebben veel mensen moeite de maandelijkse huur te betalen. De Tweede Kamer boog zich gisteren over spoedwetgeving die huisuitzettingen bij tijdelijk huurcontracten moet voorkomen.  

Dat is niet genoeg, vinden ChristenUnie en GroenLinks. Zij willen dat het kabinet in overleg met betrokken partijen, zoals woningcorporaties en andere verhuurders, vaart maakt met een structurele aanpak tegen huisuitzettingen.  

Paul Smeulders (GroenLinks): “Al vóór deze crisis was het voor veel mensen al moeilijk betaalbare woonruimte te vinden. Vaak zijn woonlasten voor huishoudens buitenproportioneel hoog. De corona-crisis en de economisch gevolgen hiervan, raken veel mensen in hun portemonnee. We moeten voorkomen dat hierdoor mensen op straat komen te staan."

Carla Dik-Faber (ChristenUnie): "De economische gevolgen van de coronacrisis zijn groot. Zolang deze crisis duurt worden mensen niet uit hun huis gezet, maar ook daarna zullen de problemen niet voorbij zijn. Financiële problemen mogen er nooit toe leiden dat mensen uit hun huis worden gezet. Daarom is het belangrijk dat de regering hiervoor met een structurele oplossing komt, zodat geen enkele huurder vanwege financiële moeilijkheden dakloos wordt.”

De veiligheid voor arbeidsmigranten moet uiteraard evenveel worden gewaarborgd als van andere werknemers. Dat vindt Paul Smeulders van GroenLinks. Een Kamermeerderheid schaarde zich achter zijn voorstel om hierop strenger toezicht te houden.

“De Corona-maatregelen gelden voor iedereen. Het is stuitend wanneer werkgevers de veiligheid van buitenlandse medewerkers niet respecteren. De inspectie moet hierop meer gaan toezien”, zegt Paul Smeulders.

De afgelopen tijd kwamen verhalen naar buiten over buitenlandse werknemers die in onveilige omstandigheden werken. Zij moeten doorwerken als zij zich ziek voelen, verblijven in krappe onderkomens en moeten dicht op elkaar in busjes naar hun werkplek.

Smeulders: “Arbeidsmigranten zijn in deze situatie extra kwetsbaar. Juist daarom verdienen ze extra bescherming”.  

De situatie van arbeidsmigranten werd gisteren besproken tijdens een wetgevingsoverleg met minister Koolmees over het economisch noodpakket voor de corona-crisis. CDA, D66, ChristenUnie, SP en PvdA tekenden mee met de motie van GroenLinks.