Poliflw

Fractievoorzitter Hannie Lutke Schipholt gaf vandaag haar visie op de Kadernota en het reilen en zeilen van de Raad en het College tot dusverre. GroenLinks ziet veel ruimte voor verbetering in de uitvoering van het Raadsprogramma.

Over de veel te voorzichtige aanpak van de energietransitie zegt ze: "Maar waar is de 'Deltaplan-mentaliteit'? Toen in 1953 Zeeland onder water stond heeft Nederland de schouders er onder gezet. Nu komt een nog veel grotere ramp op ons af. Aanpakken dus.'

Volledige tekst van Algemene Beschouwingen GroenLinkst Castricum - fractievoorzitter Hannie Lutke Schipholt:

"Geachte collega’s, geachte burgers van Castricum,

Allereerst wil ik eenieder bedanken die de kadernota heeft opgesteld. Het is altijd veel werk. Het werk van onze ambtenaren gebeurt grotendeels buiten het zicht van de raad en de burgers en het mag wel eens gezegd worden dat we hen enorm waarderen. Bij deze.

Dan het werkproces tussen raad en college. Voorzitter, de Kadernota laat de politieke invulling zien van de opdracht die het college kreeg via het raadsprogramma. In twee werksessies heeft de raad gekeken naar hoe we met het raadsprogramma om willen gaan en een van de conclusies was dat de raad vooraf meer invloed wil hebben op de prioriteiten die er gesteld worden. Dat is ook deze keer niet gebeurd. Het lijkt me raadzaam om daar bij de begroting alsnog een manier voor te vinden en vanaf volgend jaar al bij de kadernota. Het raadsprogramma is immers van de raad, en het college noemt zichzelf een raadscollege. We zijn nog ver weg van het waar maken van die claim, zo blijkt uit de huidige handelwijze.

Na een jaar met de nieuwe manier van werken moeten we hoe dan ook concluderen dat de claims niet echt worden waargemaakt. De collegepartijen houden elkaar nu alweer in de greep en er is minimaal 1 partij die niet altijd mag stemmen wat ze werkelijk vindt. In één geval zelfs ten koste van zeer kwetsbare mensen. Dat de zogenaamde nieuwe manier van werken een raadscollege oplevert waarbij partijen in de raad volgens de principes van het dualisme hun eigen hart kunnen volgen, wordt dus niet waargemaakt.

Voorzitter, ik zal nu een aantal onderwerpen uit het raadsprogramma inhoudelijk bespreken die GroenLinks in het bijzonder aan het hart gaan, en waar ruimte is voor verbetering in de uitvoering.

De woningproblematiek: Wij zien nog geen beweging richting meer sociale huurwoningen. Sterker nog, iedere keer als er een project is waar een percentage betaalbare woningen bij zou kunnen, wordt dit afgehouden met als argument dat het niet rendabel zou zijn. De waarheid is natuurlijk dat het best rendabel te maken is om aan de schamele 25%-norm te voldoen, maar dat de projectontwikkelaar dan minder verdient aan het project. Volgens het raadsprogramma gaat die norm omhoog, maar we zien er nog niets van terug in de praktijk. Als we uit deze impasse willen komen, zal het college dergelijke projectontwikkelaars toch echt moeten vertellen dat ze zich aan de voorwaarden in onze gemeente hebben te houden, en ze niet weg laten komen met het afkopen ervan. Nu gaat dat te gemakkelijk. Misschien moeten we die mogelijkheid inderdaad in zijn geheel maar gaan afschaffen, zoals we eerder dit jaar ook al in de raad hebben bediscussieerd. 

Een ander obstakel is de parkeernorm. We hebben er een voorbeeld van hier, om de hoek van het gemeentehuis. De prijzen van de woningen die daar komen zouden enorm stijgen als er aan de parkeernorm moet worden voldaan. Misschien is een parkeernorm van 1,8 of hoger hoe dan ook wel niet meer van deze tijd. Jongeren willen minder dan vroeger een auto bezitten. De toekomst ligt bij de beschikbaarheid van mobiliteit, in welke vorm dan ook. Dat betekent dat er meer deelauto’s komen, betere infrastructuur voor al dan niet elektrische fietsen en beter openbaar vervoer. Beter voor het milieu en beter voor ons gebruik van schaarse binnenstedelijke ruimte.

Als we blijven doen wat we in Castricum altijd hebben gedaan, lossen we het woningenprobleem voor de lagere inkomens niet op. We hebben meer woningen nodig voor startende jongeren met een vakdiploma, of voor gescheiden moeders of vaders met een laag inkomen. Of voor vergunninghouders. Want ook zij hebben recht op een normaal huis en mogen niet worden weggestopt in tijdelijke woningen. Partijen die roepen dat onze  nieuwkomers moeten integreren om een plaats in de samenleving te verdienen, zullen zich ook moeten realiseren dat het rondsturen van deze mensen van de ene tijdelijke verblijfplaats naar de andere tijdelijke woning hun integratie niet zal helpen. De onlangs door de raad met 15 tegen 10 stemmen aangenomen huisvestingsverordening zullen we blijven aanvechten, omdat dit tegen ieder gevoel voor menselijkheid en gelijke behandeling ingaat. Er is een kunstwerk in de maak, als het goed is, met artikel 1 van de grondwet. Als het er nu hing, zou ik er graag even een minuut stilte voor willen aanvragen ter bezinning.

Voorzitter, op het gebied van milieu, energietransitie en groen gaat het gelukkig iets beter: Er is een begin gemaakt met de reductie van afvalstoffen. We zijn nog lang niet bij de 30 kilogram pp per jaar, maar het begin is er. GroenLinks had het uiteraard graag sneller gezien en we zullen zeker kijken waar dat mogelijk is. Bij de jaarlijkse evaluatie kunnen we ook extra maatregelen voorstellen, als die leiden tot een versnelling. Slimme maatregelen kunnen hier leiden tot kostenreductie. En kostenreductie leidt tot lagere tarieven. Met een plaagstootje naar het CDA zou de OZB dan omhoog kunnen als we de logica van het CDA consequent toepassen. Want dan is er dan immers “ruimte in de belastingdruk”. 

Voor de lagere inkomens heeft het meer kostendekkend maken van de afvalstoffenheffing (maar ook andere heffingen) relatief nadelige consequenties, omdat hetzelfde bedrag in euro's een hoger percentage van dat inkomen uitmaakt, en zelfs een véél hoger percentage van het vrij besteedbare deel daarvan, na aftrek van vaste en anderszins onvermijdelijke lasten. Er zal daarom ook een flankerend beleid moeten worden ontwikkeld en de kosten van het bestaande armoedebeleid zullen naar alle waarschijnlijkheid hoger uitpakken dan voorheen.

Er worden voorzichtig wat stappen gezet in de energietransitie. Bij sommigen onder u is de VOC-mentaliteit erg populair, maar waar is de “Deltaplan-mentaliteit”? Toen in 1953 Zeeland onder water stond heeft Nederland de schouders er onder gezet. Nu komt een nog veel grotere ramp op ons af. Aanpakken dus. We zijn er nog lang niet. Dus waar we kansen zien voor versnelling, moeten we dat niet nalaten. Omdat er volgend jaar al een analyse gemaakt door HVC ligt, denken we dat een verdere versnelling mogelijk en ook wenselijk is. Dit was bij het opstellen van het raadsprogramma nog niet bekend, maar dat betekent niet dat we nu achterover kunnen leunen. In het najaar willen we voorstellen daarvoor doen aan de raad.   Het belang van fietsen en fietsers staat prominent genoemd in het raadsprogramma en in de kadernota. Er is budget beschikbaar voor het oplossen van knelpunten.  De consequentie om echt voor fietsen te kiezen is nog niet getrokken. Zo is er nog geen goed verkeersplan voor het centrum van het dorp. Ook is de oplossing bij de spoorwegovergang Beverwijkerstraatweg niet in het belang van de fietsveiligheid. Het is een knelpunt in het provinciale fietsnetwerk en moet opgelost worden. We ontkomen er niet aan dat er vroeg of laat nagedacht wordt over een echte keuze voor fietsers.    Rond het natuurbeleid is dit een spannend jaar. In maart nam de raad een aantal uitgangspunten aan, waarmee er meer natuur komt in parken. Goed , want de eerste projecten beginnen al zichtbaar te worden. Er komen meer initiatieven aan. Dit najaar komt het groen- en bomenbeleid aan bod. Gezien de enorme teruggang van het aantal insecten is dat een belangrijk moment, maar ook een kansrijk moment.

Op het gebied van sociale voorzieningen zijn er landelijk, en ook in onze gemeente nog veel verbeteringen nodig. Er zijn veel onzekerheden en er komt te weinig geld uit Den Haag om het sociale domein goed te kunnen inrichten. Het is dan ook onbegrijpelijk dat er bij de vorige begroting is besloten om zomaar 3 miljoen uit de reserve sociaal domein te halen. Bij deze kadernota vragen wij samen met andere partijen om dit goeddeels terug te draaien. Op de jaarrekening dienen wij een amendement in dat ook beoogt de greep uit de reserve sociaal domein en jeugdzorg reeds nu enigszins te repareren. De onzekerheden die door verschillende partijen hier al vaker zijn opgesomd, zijn nog bij lange na niet uit het systeem verdwenen.

Nu ligt de jeugdzorg onder het vergrootglas en dat is terecht, en niet alleen vanwege het te lage budget vanuit het rijk. Door het systeem van aanbesteden is er steeds opnieuw grote onzekerheid te verwachten als de contracten aflopen. Zowel voor de aanbieders als de jeugdigen. GroenLinks, PvdA en SP hebben regionaal de handen ineen geslagen en hebben een discussiestuk ingediend in zoveel mogelijk gemeenten in de regio. We zijn blij met de bereidheid van deze raad om de inkoop van jeugdzorg constructief onder de loep te leggen. 

We vinden het goed dat er een spreekuur komt voor financiële problemen. Maar het lost het probleem van het niet-gebruik van voorzieningen voor de laagste inkomens niet helemaal op. Er zullen altijd mensen blijven die van zo'n spreekuur niet op de hoogte zijn of schaamte voelen om daar gebruik van te maken. De gemeente zal daarom ook, liefst in samenwerking met het UWV, actief naar de mensen toe moeten gaan met bijvoorbeeld een 'formulierenbrigade'.

Tot slot wil ik de mede-raadsleden bedanken voor de constructieve werksfeer die we onderling met elkaar aan het opbouwen zijn."

Van te voren was in de raad afgesproken dat er een breed gedragen college moest komen met steun van 14 tot 17 zetels in de raad. De informateur schetste de mogelijkheid om er een “zakencollege” van te maken met wethouders van buiten waarbij het er niet toe zou doen van welke partij ze zouden zijn. Of het andere uiterste, namelijk een college dat op de “oude” manier wordt gevormd. En eventuele tussenvarianten. Wij zijn daar kritisch op geweest, ook in de verwachting dat partijen als VVD en CDA niet mee zouden gaan in de  zakencollege-variant of andere varianten. Onze kritische houding heeft ertoe geleid dat de informateur in GroenLinks geen mogelijke collegepartij zag, wat wij nog steeds onbegrijpelijk vinden. Kennelijk mag je niet meedoen in de politiek als je kritisch bent, of alleen in de raad en niet in het bestuur? Het resultaat was in ieder geval dat de informateur de raad adviseerde om vier andere partijen aan het werk te laten gaan om een college te vormen, te weten VVD, CDA, CKenG en de Vrije Lijst. De informateur was na de ondertekening van het raadsprogramma klaar met zijn werk en er kwam een formateur. 

De formerende partijen hebben een klein comité opgericht dat ze de vertrouwenscommissie noemden, en hebben afgesproken dat ieder van de vier partijen twee wethouderskandidaten naar voren zou brengen, waaruit deze vertrouwenscommissie er van elke partij een zou kiezen. CKenG wilde op dat moment geen tweede kandidaat leveren, omdat ze met één kandidaat campagne hadden gevoerd als hun beoogd wethouder. Omdat ze dus niet aan de afspraak wilden voldoen, werden ze uit het formatieproces gezet.

Toen rees de vraag hoe de formatie verder moest verlopen. Er waren op dat moment eigenlijk twee reële mogelijkheden: 

een minderheidscollege met de drie resterende partijen, maar dat zou tegen de eerdere afspaak in gaan dat er een breedgedragen college moest komen met steun van van 14 tot 17 zetels in de raad. aanvulling met een andere vierde partij, waarbij GroenLinks, D66 en GDB in het vizier kwamen, maar waarbij alleen met GroenLinks een zetelmeerderheid van 14 gehaald kon worden.

De formateur heeft de keus gemaakt voor het minderheidscollege, met de argumentatie dat de overgebleven drie partijen elkaar al goed hadden gevonden en een “motorblok” vormden. En, zo redeneerde hij, was het niet nodig om een meerderheidscollege te hebben omdat er een raadsprogramma ligt, dat het collegeprogramma zou worden. Een minderheidscollege zou beter zijn best moeten doen om meerderheden te behalen, en daarom zou deze opzet meer macht geven aan de raad. Wij zijn het hier niet mee eens. Onze insteek was sowieso al dat een college uitvoerend is, en dat collegepartijen elkaar niet in de houdgreep mogen nemen, ook niet als ze in een meerderheidscollege zitten. Bovendien hebben we steeds gezegd dat het raadsprogramma een basis is voor het collegeprogramma en niet één op één een vervanging ervan. De nu geïnstalleerde collegepartijen, met de VVD voorop, vinden dat er geen sprake meer is van coalitie-oppositie, en dat we hun college zelfs geen minderheidscollege mogen noemen. Het moet een raadscollege heten. Het betekent nogal wat als de lokale politiek op deze manier compleet ge-depolitiseerd wordt. Ik denk dat de kiezers in Castricum, ongeacht op welke partij ze hebben gestemd hiermee flink zijn besodemieterd. Zoals een niet-GroenLinkse kiezer die insprak in de raad opmerkte: “Ik heb in geen enkel verkiezingsprogramma zien staan dat een partij voor deze manier van collegevorming zou gaan, ik voel me belazerd.”

Op dinsdag 15 mei heeft de informateur, Gerrit Westerink, de gemeenteraad zijn advies gegeven met betrekking tot de te vormen coalitie. Volgens Westerink is het het beste als VVD, CK&G, CDA en Vrije Lijst als eerste met elkaar in gesprek gaan om een college te vormen. GroenLinks wordt dus (nog) niet betrokken bij de collegevorming.

Na de verkiezingen afgelopen maart, waarin wij als GroenLinks een mooie groei van twee naar drie zetels hebben gemaakt, is de nieuwe gemeenteraad onder leiding van een externe informateur bezig geweest om tot een breed gedragen raadsprogramma te komen. Op donderdagavond 24 mei is hierover een openbaar debat in het gemeentehuis. De link naar het raadsprogramma staat onderaan deze pagina. We zijn het op twee voor ons belangrijke punten niet eens met de inhoud, en dat betreft het afschaffen van voorrang voor statushouders bij het vinden van een woning, en het bouwen in de rafelranden. Dat zullen we donderdagavond in het debat uitleggen.

De informateur heeft ook één-op-één gesprekken gevoerd met de verschillende fracties ter voorbereiding op het vormen van een coalitie. Vanuit GroenLinks zijn deze gesprekken gevoerd door fractievoorzitter Hannie Lutke Schipholt en raadslid Gerard Brinkman. We hebben geprobeerd om ons op een constructieve manier op te stellen en hebben duidelijk gemaakt dat wij bereid zijn om zitting te nemen in het college. Helaas is het eerste advies dat de vier eerdergenoemde partijen in eerste instantie met elkaar in gesprek gaan.

Wij zullen blijven zoeken naar manieren om zoveel mogelijk van onze Groene en Linkse idealen te verwezenlijken, binnen of het buiten het college. Mochten de onderhandelingen succesvol afgerond worden, dan zullen wij, zoals men van ons gewend is, constructief samenwerken. Wij rekenen er op dat de ingezette verandering van brede samenwerking, waar het raadsprogramma onderdeel van is, een vervolg zal krijgen en dat hiermee de tegenstellingen tussen college en oppositie zullen verkleinen. Indien er op een later moment alsnog een beroep op ons gedaan wordt om aan de onderhandelingstafel aan te schuiven en daarmee mee te praten over een nieuw te vormen college dan staan wij hier zeker nog voor open.