Poliflw

Er moet een verbod komen op de export van Nederlandse surveillancesoftware naar China. Dit stelt GroenLinks maandag in een debat. Afgelopen zomer ontdekte de Correspondent dat twee Nederlandse bedrijven software leveren aan het Chinese veiligheidsministerie. Deze software kan onder meer door de Chinese autoriteiten worden gebruikt om Oeigoerse burgers te bestraffen en belonen voor hun gedrag.

GroenLinks-Tweede Kamerlid Bram van Ojik: “In China hangen miljoenen camera’s die elke stap van burgers volgen. Bewoners die contact hebben met dissidenten of aanwezig zijn op de verkeerde plek, kunnen direct door het Chinese regime worden bestraft. Dat Nederlandse bedrijven hier een bijdrage aan leveren moet direct worden gestopt. Mensenrechten gaan voor handelsbelangen.”

De bedrijven die software leveren zijn Vicar Vision uit Amsterdam en Noldus uit Wageningen. Zij verkopen hun software ‘Facereader’ aan het Chinese veiligheidsministerie. Deze software kan emoties en gezichtsuitdrukkingen herkennen en de etniciteit en gender van een persoon vaststellen. 

Het kabinet zegt in antwoord op Kamervragen van GroenLinks het onwenselijk te vinden dat mensenrechtenschendingen plaatsvinden met behulp van Nederlandse technologieën. Maar het kabinet wil dit niet nationaal regelen voor er Europese overeenstemming op dit onderwerp is. GroenLinks wil hier niet op wachten. Van Ojik stelt daarom voor door middel van nationale wetgeving een vergunningsplicht in te stellen voor surveillancetechnologie.

 

China investeert miljoenen in surveillancetechnologie. Via een uitgebreid systeem kunnen de 1,4 miljard inwoners constant worden gevolgd - van medische data en online gedrag tot de plaatsen waar zij zich begeven. In de noord-westelijke regio Xinjiang zitten een miljoen Oeigoeren vast in strafkampen. Bewoners van de provincie Xinjiang worden constant gemonitord door de Chinese staat. Ook exporteert China de technologie naar andere totalitaire regimes, zoals dat in Venezuela.

De commissie Juridische Zaken van het Europees Parlement maakt bezwaar tegen twee kandidaat-eurocommissarissen, Rovana Plumb (Roemenië) en László Trócsányi (Hongarije), vanwege belangenverstrengeling. 

“Het is een goede zaak dat het Europees Parlement kandidaat-commissarissen afwijst die twijfels over belangenverstrengeling niet kunnen wegnemen”, reageert Europarlementariër Bas Eickhout. 

“Onder deze omstandigheden kan hun hoorzitting niet doorgaan. Dit is een duidelijk signaal naar Boedapest en Boekarest dat ze op zoek moeten naar andere kandidaten van onbesproken gedrag.”

De procedure voor een grondige controle van belangenverstrengeling kwam vijf jaar geleden onder druk van de Groene fractie in het Europees Parlement tot stand, naar aanleiding van de hoorzitting met klimaatcommissaris Miguel Arias Cañete, die financiële familiebelangen had in de oliesector.

Ongeschikt

Naast de constatering van belangenverstrengeling is de Hongaarse kandidaat Trócsányi onacceptabel voor GroenLinks op zijn beoogde portefeuille van Uitbreiding. “Een minister die actief meewerkte aan het afbreken van de Hongaarse rechtsstaat is ongeschikt om toetredingslanden te toetsen op de kwaliteit van hun democratie en rechtsstaat. Ik hoop dat Ursula von der Leyen bij een nieuwe kandidaat van de Hongaarse premier Orbán een betere inschatting maakt in haar verdeling van portefeuilles”, aldus Eickhout.

Het Europees Parlement begint vanaf maandag 30 september met de hoorzittingen voor kandidaat-eurocommissarissen. Iedere voorgestelde eurocommissaris beantwoordt in een sessie van drie uur vragen van Europarlementariërs. Zo kan het Europees Parlement beoordelen of een kandidaat-eurocommissaris geschikt vinden voor zijn of haar portefeuille. Dit webartikel zullen we steeds updaten met het laatste nieuws uit de hoorzittingen.

Belangenverstrengeling

Update donderdag 26 september

Al voordat de hoorzittingen daadwerkelijk zijn begonnen, is er nieuws te melden. De commissie Juridische Zaken van het Europees Parlement maakt bezwaar tegen twee kandidaat-eurocommissarissen, Rovana Plumb (Roemenië) en László Trócsányi (Hongarije), vanwege belangenverstrengeling. “Onder deze omstandigheden kan hun hoorzitting niet doorgaan. Dit is een duidelijk signaal naar Boedapest en Boekarest dat ze op zoek moeten naar andere kandidaten van onbesproken gedrag”, regeert Eickhout.

Spoorboekje

Om 25 eurocommissarissen te horen is er een schema opgesteld waarin in blokken van drie uur steeds twee eurocommissarisen in twee aparte bijeenkomsten gehoord worden. Europarlementariërs uit de relevante parlementscommissies stellen de vragen, waarna een eurocommissaris steeds een paar minuten tijd heeft voor een antwoord. Uiteraard zijn alle hoorzittingen openbaar, ze zijn live te volgen op de website van het Europees Parlement. 

Na afloop van een hoorzitting komen per parlementscommissie de coördinatoren van de politieke fracties bijeen. In een gezamenlijke brief aan de voorzitter van het Europees Parlement geven zij hun oordeel over de hoorzitting. Daarin kunnen ze bijvoorbeeld de kandidaat teruggeroepen voor een tweede hoorzitting of duidelijk maken dat ze een kandidaat ongeschikt vinden voor een portefeuille. In het verleden zijn er regelmatig eurocomisssarissen gesneuveld na een zo’n hoorzitting.

De hoorzittingen beginnen met de eurocommissarissen met de ‘lichtste’ portefeuilles, de drie uitvoerende vicevoorzitters, Timmermans, Vestager en Dombrovskis, sluiten af op dinsdag 8 oktober. Het volledige overzicht staat op de website van het Europees Parlement.

Portefuilleverdeling

Het is aan de EU-landen om ieder een eurocommissaris voor te dragen, maar het is aan de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, om de portefeuilleverdeling te maken. Die stelde ze voor op 10 september. Samen Europarlementariër Bas Eickhout bespraken we in onze podcast Bellen met Bas sommige opmerkelijke keuzes.

Blijf op de hoogte

Meer weten over de Europese politiek? De medewerkers van GroenLinks in het Europees Parlement sturen wekelijks een EuropaUpdate uit met daarin een overzicht van het laatste nieuws. 

De digitale economie zorgt voor flinke veranderingen. Consumenten kunnen online veel sneller, makkelijker en goedkoper aan een dienst of product komen. Mensen kunnen hun diensten makkelijk aanbieden. Maar het heeft ook een schaduwkant. Bedrijven, waaronder grote onlineplatforms, laten steeds vaker mensen werk verrichten zonder voldoende zekerheid en bescherming. We moeten daarom dringend met oplossingen komen voor de Europese digitale markt, zoals goed verankerde sociale rechten voor werknemers.

Maaltijd- en pakketbezorgers die per rit geld ontvangen. Klikwerkers die met kleine opdrachtjes op internet per klik betaald worden. Taxichauffeurs die via platforms als Uber hun diensten aanbieden. Het zijn allemaal voorbeelden van werk in de gig economy, waarin mensen zelfstandig korte opdrachten uitvoeren voor een platform. Deze schijnzelfstandigen hebben momenteel weinig sociale rechten, bijvoorbeeld bescherming tijdens ziekte en een redelijk minimumloon. Bedrijven, zoals Deliveroo en PostNL, kunnen daarom hun plicht ontlopen deze mensen fatsoenlijk te behandelen.

Een stap vooruit nam Californië deze week door een wet aan te nemen die die schijnzelfstandigheid wettelijk verbiedt. Die wet verplicht platforms om mensen die hun werk uitvoeren, in dienst te nemen. In Amerikaanse staat, waar veel grote techplatforms geboren zijn, is er dus eindelijk oog voor de nadelige sociale gevolgen van de platformeconomie.

Schijnzelfstandigheid

Schijnzelfstandigheid is ook een groot probleem in veel EU-landen, waaronder Nederland. Geen enkel EU-land heeft momenteel duidelijke wetgeving rondom platformwerk. Recent zijn er wel eerste bescheiden stappen gezet om de minimumrechten van werknemers met flexibele contracten te verbeteren. Toch zit de Europese wetgeving de aanpak van schijnzelfstandigheid soms juist in de weg. En dat is onacceptabel is. Doordat we een gezamenlijke Europese interne markt hebben, moeten we dit probleem van schijnzelfstandigheid op Europees niveau aanpakken. Daar ga ik me als lid van de parlementscommissies Sociale zaken en Interne markt voor inzetten.

Te lang zijn deze Europese interne marktregels heilig verklaard. De rechten van werknemers mogen niet langer ondergeschikt gemaakt worden aan deze regels. Vanaf volgende week zijn de hoorzittingen van de nieuwe commissarissen Sylvie Goulard (interne markt), Nicolas Schmidt (werkgelegenheid) en Margrethe Vestager (digitaal, mededinging). En dit thema valt onder hun portefeuilles. Ik zal de aanstaande Eurocommissarissen dan ook daarover aan de tand voelen.

Een krappe meerderheid van het Europees Parlement heeft ingestemd met de voordracht van Ursula von der Leyen tot voorzitter van de Europese Commissie. GroenLinks stemde niet in met haar benoeming. GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout: “GroenLinks en groene partijen in heel Europa gingen de Europese verkiezingen in met een agenda voor verandering. Die agenda zien we onvoldoende terug, zowel in haar achterkamertjesbenoeming als in haar inhoudelijke plannen.”

“Deze benoeming is niet de verandering waar Europeanen op hebben gestemd. Von der Leyen blijft te vaag over klimaatmaatregelen, overtuigt niet bij het opkomen voor de rechtsstaat en blijft te veel steken op business as usual in de aanpak van sociale ongelijkheid”, stelt Eickhout. “De drie grote fracties, de christendemocraten, sociaaldemocraten en liberalen, verzwakken het Europees Parlement door in te stemmen met een deal tussen de regeringsleiders in plaats van een breed gedragen programma te bouwen dat recht doet aan de verkiezingsuitslag.”

Politieke richting

Von der Leyen speelde geen rol in de Europese verkiezingen. Hierdoor gaf ze het Europees Parlement pas op het allerlaatste moment enigszins inzicht in welke politieke richting ze zou kiezen Eickhout: “Het is positief dat ze zich in de afgelopen dagen genoodzaakt voelde om meer ambitie uit te spreken voor duurzaamheid, maar ik teken niet bij het kruisje zonder serieuze dialoog en concrete afspreken. Ik vroeg in het debat of ze de artikel 7-procedure tegen Hongarije steunt, maar kreeg geen antwoord. Dat geeft mij geen vertrouwen."

Nu Von der Leyen benoemd is met 383 stemmen, kan ze aan de slag om de volledige Europese Commissie samen te stellen op basis van kandidaten die de lidstaten voordragen. GroenLinks zal er in het Europees Parlement alles aan doen om betere garanties te krijgen dat de voltallige Commissie-Von der Leyen daadwerkelijk stappen zet in daadkrachtig klimaatbeleid, een socialer en een democratischer Europa. “Wij zullen ons constructief en kritisch blijven opstellen tegenover de nieuwe Europese Commissie”, aldus Eickhout.

Dinsdag stemt het Europees Parlement over de voordracht van Ursula von der Leyen, door de regeringsleiders voorgesteld als voorzitter van de Europese Commissie. GroenLinks zal tegen haar benoeming stemmen.

“Een Commissievoorzitter zonder democratisch mandaat die zich niet helder uitspreekt over de rechtsstaat en de aanpak van klimaatverandering, dat is niet de verandering waarvoor Europeanen gestemd hebben”, zegt Europarlementariër Bas Eickhout. “Het zou een stap terug zijn voor de Europese democratie als het Europees Parlement een kandidaat accepteert die geen enkele rol speelde in de Europese verkiezingen."

Vijftien vragen

Vorige week was kandidaat-voorzitter Von der Leyen te gast bij de fractievergadering van de Europese Groenen, waar zij vragen beantwoordde over haar Europese plannen in de komende vijf jaar. De antwoorden op de vijftien vragen die werden gesteld, stelden teleur. 

Zo wilde Von der Leyen geen belofte doen om het vervuilende en verouderde Europees landbouwbeleid grondig te herzien. Ze bleef steken op een ambitie voor het terugdringen van broeikasgassen in 2030 die lager ligt dan waar het vorige Europees Parlement zich voor uitsprak. Daarnaast nam Von der Leyen geen stelling over de positie van de Hongaarse regeringspartij Fidesz in haar christendemocratische politieke familie, en of ze een artikel 7-procedure tegen Hongarije zou steunen. Ook deed ze geen enkele concrete belofte over de aanpak van belastingontwijking van multinationals en andere maatregelen om Europa socialer te maken.

Steun onzeker

De benodigde steun voor Von der Leyen door een meerderheid in het Europees Parlement is zeer onzeker. Von der Leyen lijkt daarom op zoek naar steun van rechtse anti-Europese partijen. Deze partijen vragen om afzwakking van klimaatbeleid en om slapper op te treden tegen landen waar de rechtsstaat onder druk staat. 

“Ik vind het zorgwekkend dat Von der Leyen zich niet distantieert van de Hongaarse premier Orbán en Poolse premier Morawiecki. Orbán en Morawiecki presenteren haar kandidatuur, ten koste van Frans Timmermans, als overwinning voor hun land. Een voorzitter van de Europese Commissie die leunt op de steun van nationalisten is geen geruststellend vooruitzicht”, aldus Eickhout.

Uitstel

Maandag deed Van der Leyen toch enkele toezeggingen aan de fracties van de liberalen en van de sociaaldemocraten. “Dat is ruimte die er blijkbaar vorige week nog niet was”, constateert Eickhout. De Europese Groenen stelden eerder voor om de stemming over Von der Leyen uit te stellen, zodat er eerst onderhandeld kan worden over een inhoudelijk programma. “Maar als Von der Leyen en anderen per se willen dat er dinsdag gestemd gaat worden, dan zullen we tegen moeten stemmen.”

De Groene fractie in het Europees Parlement heeft de indeling van de parlementscommissies vastgesteld. GroenLinks-Europarlementariërs Bas Eickhout, Tineke Strik en Kim van Sparrentak hebben goede uitgangsposities om hun stempel te drukken op wetgeving om Europa groener en eerlijker te maken.

Bas Eickhout

Als eerste vicefractievoorzitter en penningmeester is Eickhout lid van het ‘bureau’ van de Groene fractie, te vergelijken met het fractiebestuur in de Nederlandse politiek.

ENVI (Milieubeheer, volksgezondheid en voedselveiligheid)

In ENVI komt alle Europese klimaatwetgeving aan bod. Daarnaast behandelt de commissie ook alle andere milieudossiers, volksgezondheid en voedselveiligheid. Eickhout zal zich als klimaatwetenschapper onder andere inzetten voor het aanscherpen van de Europese klimaatdoelen en het versnellen van de transitie naar duurzame energie.

ECON (Economische en monetaire zaken)

In ECON behandelen de Europarlementariërs financiële wetgeving, al dan niet gerelateerd aan de euro. Eickhout zal onder andere inzetten op het vergroenen van de financiële markten en het tegengaan van belastingontwijking.

Tineke Strik LIBE (Burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken)

De LIBE-commissie buigt zich over alle zaken die met de rechtsstaat, justitie en burgerlijke vrijheden te maken hebben. Onder andere het Europees asiel- en migratiebeleid, de omgang met persoonlijke gegevens en het bestrijden van discriminatie komen in deze commissie aan bod. Strik zal zich onder andere richten op een rechtvaardige hervorming van het huidige Europese migratiebeleid en op het waarborgen van de rechtsstaat in alle landen van de Europese Unie.

AFET (Buitenlandse zaken)

AFET behandelt het Europees buitenlands- en veiligheidsbeleid inclusief de controle op de buitenlandse dienst van de EU en de goedkeuring van politieke akkoorden met landen buiten de unie. Dit omvat zowel de relaties met buurlanden dichtbij, als de verhouding van de EU ten opzichte van de grote machtsblokken VS, China en Rusland. "Juist door als Europese landen samen te werken, kunnen we Europese waarden verdedigen tegen deze machtsblokken," stelt Strik.

Kim van Sparrentak IMCO (Interne markt en consumentenbescherming)

In de IMCO-commissie wil Van Sparrentak werken aan het terugdringen van doorgeslagen marktwerking in de Europese Unie die goede zorg of betaalbare huisvesting in de weg zit. Van Sparrentak gaat zich inzetten voor Europese marktregels die bijdragen aan een eerlijke en duurzamere economie en een betere bescherming van consumenten, zowel online als offline.

EMPL (Werkgelegenheid en sociale zaken)

De commissie Werkgelegenheid en sociale zaken behandelt onder andere wetten over de bescherming van werknemers, het bestrijden van discriminatie op de werkvloer en armoedebestrijding. Van Sparrentak wil vanuit deze commissie werken aan meer sociale rechtvaardigheid en een goede bescherming van alle soorten werknemers in een snel veranderende economie.

Voor GroenLinks is de voordracht van Ursula Von der Leyen als voorzitter van de Europese Commissie teleurstellend. Europarlementariër Bas Eickhout: “Een deal achter gesloten deuren is niet de verandering waar de Europese kiezers voor gestemd hebben.”

Het Europees Parlement stemt over twee weken over de voordracht van Von der Leyen als voorzitter van de Europese Commissie. “Gezien de negatieve reacties van sociaaldemocraten wordt het spannend of ze de benodigde absolute meerderheid in het Europarlement achter zich krijgt. GroenLinks zal de komende weken blijven inzetten om het signaal van kiezers voor meer daadkracht op duurzaamheid en rechtvaardigheid in het toekomstig beleid van de Europese Commissie te verankeren”, stelt Eickhout.

Voorzitter Europees Parlement

Morgen stemt het Europees Parlement over zijn eigen voorzitter. Raadsvoorzitter Donald Tusk hintte dat de Europese Raad ook deze baan al tussen politieke families verdeeld zou hebben. Eickhout: “Morgen wordt een test of het Europees Parlement zich in deze ondergeschikte rol laat drukken.”

Ska Keller is kandidaat namens de Europese Groenen om parlementsvoorzitter te worden. “Keller staat voor een democratisch, transparant en onafhankelijk parlement, die haar oren niet laat hangen naar de regeringsleiders. Deze verkiezingen wordt dus een belangrijke graadmeter voor de stemming onder Europarlementariërs over de deal van de regeringsleiders.”

Europarlementariër Bas Eickhout is woensdag herkozen tot vicefractievoorzitter en penningmeester van de Groenen in het Europees Parlement. Tevens is Eickhout aangewezen om namens de Groenen te onderhandelen met andere politieke fracties over het klimaat- en milieudeel van het werkprogramma voor de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie.

Als eerste vicefractievoorzitter en penningmeester is Eickhout lid van het ‘bureau’ van de Groene fractie, te vergelijken met het fractiebestuur in de Nederlandse politiek. De fractie van de Europese Groenen in het Europees Parlement is met 75 zetels de vierde politieke groep in het Europees Parlement.

Onderhandelingen

De Europese Groenen kunnen samen met christendemocraten en sociaaldemocraten een meerderheid vormen, maar de liberalen kunnen dat ook. Vanaf donderdag beginnen de onderhandelingen tussen deze vier grote fracties in het Europees Parlement om tot een programma voor de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie te komen. De fracties proberen eerst in vijf thematische werkgroepen om overeenstemming te vinden. Namens de Groenen onderhandelt Eickhout in de werkgroep klimaat.

De komende weken gaan de politieke fracties intern bespreken in welke parlementscommissies de Europarlementariërs plaatsnemen en aan de hand daarvan worden ook voor de GroenLinks-Europarlementariërs de portefeuilles verdeeld.

“Europese politieke partijen moeten niet langer geld aan kunnen nemen van bedrijven die belang hebben bij de uitkomst van stemmingen in het Europees Parlement.” Dat stelt Bas Eickhout, lijsttrekker voor GroenLinks en de Europese Groenen.

“De invloed van bedrijven op politieke besluitvorming is veel te groot. Dit geldt voor Nederland, maar zeker ook voor Europa.” GroenLinks wil dat de nieuwe Europese Commissie donaties en betalingen van bedrijven aan Europese politieke partijen helemaal verbiedt. 

Lees het volledige plan om de invloed van bedrijven op politieke besluitvorming in te perken op de website van GroenLinks.

Uit het verplichte transparantieregister over donaties blijkt dat Europese politieke partijen donaties aannemen van grote multinationals. Dat is nu toegestaan tot een bedrag van 18.000 euro. Een aantal van deze bedrijven heeft gelobbyd voor standpunten die ten koste gaan van bijvoorbeeld gezondheid, privacy of het milieu.

Eickhout: "Of het nu gaat om de farmaceutische industrie, autofabrikanten, producenten van bestrijdingsmiddelen of de fossiele industrie: hun invloed op Europese wetten en besluiten moet drastisch worden ingeperkt. Europese beleidsmakers moeten de belangen dienen van mensen in plaats van die van grote bedrijven. Te nauwe banden tussen politiek en het bedrijfsleven zit een eerlijk en duurzaam Europa in de weg."

Van Bayer tot Disney

De fractie van de Europese liberalen (ALDE) waartoe VVD en D66 behoren, nam donaties tot 18.000 euro aan van multinationals als Monsanto-Bayer en Syngenta Crop Protection. Deze bedrijven verzetten zich actief tegen strengere regels voor giftige bestrijdingsmiddelen die slecht zijn voor de natuur. Een groot deel van ALDE-fractie stemde tegen een verbod op pesticiden in ecologische focusgebieden. Ook techbedrijven als Uber en Google gaven geld aan Europese politieke partijen. Zo ontving de stichting van de Europese christendemocraten 18.000 euro van Microsoft.

De Europese liberale ALDE-fractie ontving ook geld van Walt Disney dat een belanghebbend bedrijf was in een recente stemming over copyright. Veel Europarlementariërs uit deze fractie stemden in met de omstreden uploadfiltersdie in deze wet werden opgenomen dankzij een zeer krappe meerderheid.

Om alle schijn van belangenverstrengeling tegen te gaan wil GroenLinks dit soort betalingen aan Europese politieke partijen totaal verbieden. Het Europees Parlement sprak zich onlangs uit tegen donaties van grote bedrijven. VVD, D66, ChristenUnie en PVV stemden tegen een oproep tot dit verbod.

Lobbyregister

Het verbod op betalingen van bedrijven aan politieke partijen is onderdeel van een breder plan van Bas Eickhout om de invloed van bedrijven op politieke partijen aan banden te leggen. In dat plan stelt GroenLinks tevens voor om mogelijke belangenverstrengeling van Europese politici te laten beoordelen door een onafhankelijk ethisch comité. Ook wil GroenLinks snel een bindend lobbyregister op alle niveaus.

Eickhout: “Het moet kristalhelder zijn voor mensen dat Europese politici het algemeen belang dienen. Daarvoor is transparantie cruciaal en moet hard worden opgetreden tegen belangenverstrengeling met het bedrijfsleven.”