Poliflw

De klimaattop van de Verenigde Naties vindt dit jaar in Madrid plaats. Voor mensen die geïnteresseerd zijn in meer dan oneliners en soundbites, zijn de ontwikkelingen aan de internationale onderhandelingstafel niet altijd even gemakkelijk te volgen. Dat komt voor een groot deel door het taalgebruik. Op de conferenties van de VN vliegen de afkortingen en vage termen je om de oren. Daarom hier een ABC van de klimaatonderhandelingen. Handig als je precies wilt volgen wat er de komende dagen allemaal speelt in Spanje.

AILAC - AOSIS - APA - CMA - COP - (EU) ETS - G77 - herzieningsmechanisme - IPCC - CMS - klimaatfonds - Kyotoprotocol - landing zone - LDC - LMDC - LULUCF - MRV - NDC - non-paper - OPEC - POTODOSO - rule book - SDG - SIDS - SR15 - UNFCCC - V20 - WIM

AILAC: Independent Alliance of Latin America and the Caribbean

Chili, Colombia, Costa Rica, Guatemala, Panama en Peru. Een alliantie van progressieve Latijns-Amerikaanse landen die voorstanders zijn voor relatief krachtige CO2-reductiedoelstellingen.

AOSIS: Alliance of Small Island States

Een coalitie van drieënveertig laagliggende en kleine eilandstaten. Deze landen lopen het gevaar opgeslokt te worden door de zee als de zeespiegel gaat stijgen door klimaatverandering.

APA: Ad Hoc Working Group on the Paris Agreement

Deze werkgroep is tot leven geroepen om het nieuwe klimaatverdrag van Parijs uit te werken. De APA is verantwoordelijk voor het invullen van de gaten. Het Akkoord van Parijs zet namelijk de brede lijnen uit, maar er waren nog veel details waar beslissingen over genomen moeten worden. Denk bijvoorbeeld aan regels rondom transparantie: hoe controleer je dat iedereen zich aan de gemaakte beloftes houdt?

In de APA-werkgroep kunnen landen zitten die aangesloten zijn bij de United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC) maar het Parijsakkoord niet geratificeerd hebben. Denk bijvoorbeeld aan de Turkije. Formeel gezien mogen zij dus mee besluiten over de details van het Parijsakkoord.

CMA: Conference of the Parties serving as the meeting of the Parties to the Paris Agreement

In de CMA hebben, in tegenstelling tot de APA, enkel landen zitting die het Parijsakkoord geratificeerd hebben. De CMA is het bestuursorgaan met gezag over alle inhoudelijke, procedurele, administratieve en operationele zaken. Deze kwesties worden echter vervolgens vrijwel allemaal weer gedelegeerd naar lagere organen.

COP: Conference of Parties

Het belangrijkste besluitvormende orgaan binnen het klimaatverdrag (zie ook UNFCCC). Elk jaar komen de 197 landen die het klimaatverdrag ondertekend hebben bijeen om de overleggen over de voortgang. Dit jaar in Madrid is de vijfentwintigste bijeenkomst, vandaar de naam COP25.

Deze top wordt trouwens door Chili voorgezeten. Oorspronkelijk zou daar de klimaattop gehouden worden. De Chileense regering heeft dat echter op het laatste moment afgeblazen vanwege de wekenlange protesten tegen de extreme ongelijkheid in Chili. Deze zijn ontstaan door jarenlang volledig doorgeslagen neoliberaal overheidsbeleid.

(EU) ETS: (European Union) Emissions Trading System

EU ETS is het Europese handelssysteem voor het recht om CO2 uit te mogen stoten. In theorie moet een bedrijf voor de uitstoot van CO2 'rechten' op de markt kopen. Een eenheid staat voor een ton CO2. Hoe minder CO2 een bedrijf uitstoot, hoe minder rechten het hoeft te kopen. Het loont dan voor bedrijven om te investeren in een andere manier van produceren die minder CO2-uitstoot veroorzaakt. Ondertussen verminderen we jaar na jaar het totale aanbod van CO2-rechten, waardoor de totale uitstoot steeds verder afneemt en de prijs om CO2 uit te mogen stoten steeds verder oploopt.

Op dit moment moeten ongeveer elfduizend energiebedrijven en industriële installaties in meer dan dertig landen CO2-rechten kopen op de Europese markt. Lange tijd was ETS zo goed als dood doordat er te veel uitstootrechten in het systeem zaten waardoor de prijs van een ton CO2 schommelde rond de vijf euro. Dat is veel te laag. Tijdens een herziening van ETS-systeem in 2017 is de situatie er al iets beter op geworden. De prijs ligt nu rond de 25 euro. Toch is dit nog onvoldoende. Veel te veel bedrijven krijgen deze rechten ook nog volledig gratis. GroenLinks wil daarom een nieuwe hervorming van het systeem.

G77 (+ China)

Samenwerkingsverband van ‘ontwikkelingslanden’ en bestaat uit honderddertig leden, waaronder China, India, Bangladesh, Venezuela. Elk jaar zit een ander land de G77 voor. Omdat het om een grote groep landen gaat met verschillende belangen zijn er ook groepen binnen de G77-groep (zoals AOSIS en LDCs). Volgens analisten zijn de verschillen groeiende en neemt de saamhorigheid af.

Herzieningsmechanisme

De nationale plannen, NDC’s, die landen gemaakt hebben om hun uitstoot terug te dringen gaan niet ver genoeg om klimaatverandering onder de twee graden te houden. Laat staan onder de anderhalve graad. Het Parijsakkoord bevat echter een herzieningsmechanisme om de ambitie in de loop der tijd op te schroeven. Elke vijf jaar moeten landen hun NDC’s aanscherpen.

Volgend jaar, tijdens COP26 in Glasgow, is het eerste officiële moment waarop landen (en de EU) nieuwe en betere NDC's in moeten leveren. Dat wordt een enorm belangrijk moment dus.

IPCC: Intergovernmental Panel on Climate Change

Dit klimaatpanel van de Verenigde Naties verzamelt alle wetenschappelijke klimaatgegevens en bundelt deze in een rapport dat elke zes jaar verschijnt. Bij de opstelling van deze rapporten zijn duizenden wetenschappers betrokken, een van die wetenschappers was Bas Eickhout, voordat hij Europarlementariër werd. Naar de website van het IPCC.

JI / CDM / AAU: CO2-kredieten

Bovenstaande afkortingen staan voor Joint Implementation, Clean Development Mechanism en Assigned Amount Units. Deze termen gaan allemaal over CO2-kredieten, oftewel rechten om CO2 uit te stoten. Zulke kredieten kunnen bijvoorbeeld verkregen worden als een land in een ander land projecten financiert die tot CO2-reductie leiden. In theorie zouden emissies dan zo kostenefficiënt mogelijk gereduceerd worden. De praktijk is uiteraard vele malen weerbarstiger. Zulke systemen zijn erg fraudegevoelig. GroenLinks is erg kritisch over het gebruik van dit soort middelen.

Op de klimaattop in Madrid zal een groot deel van de discussies over dit onderwerp gaan. Zo zijn er landen die allemaal oude en slechte kredieten willen overdragen naar het Parijsakkoord. Deze zogenaamde ‘hot air’ kredieten zijn nog gegenereerd onder het Kyotoprotocol. Dat moet absoluut voorkomen worden.

Klimaatfonds

Het klimaatfonds is opgericht om ontwikkelingslanden te helpen bij het aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering en om hun economieën duurzaam te laten groeien. Momenteel zit er tien miljard dollar in het fonds, vanaf 2020 moet het echter per jaar honderd miljard uitkeren. In het Parijsakkoord is afgesproken dat deze honderd miljard elk jaar een beetje verder opgehoogd zal worden. Onduidelijk is met hoeveel. De rijke landen blijven tot op heden ook erg vaag over waar dit geld vandaan gaat komen. Lees meer over het klimaatfonds...

KP: Kyotoprotocol

We hebben het telkens over het Parijsakkoord, maar dat gaat pas echt lopen vanaf 2020. Het huidige klimaatakkoord is het Kyotoprotocol. Dit internationale verdrag is in 1997 opgesteld in Kyoto. De Verenigde Staten hebben het verdrag niet geratificeerd en Canada trok zich later terug. Onder het Kyotoprotocol hebben alleen industrielanden verplichtingen om de uitstoot terug te dringen, landen die eerder nog als ontwikkelingslanden werden gezien, zoals China, kregen geen reductiedoelstelling opgelegd.

In 2012 liep het Kyotoprotocol af, maar tijdens de klimaatonderhandelingen in Doha is afgesproken om het verdrag te 'verlengen' tot 2020. De inhoud van het verdrag is echter volledig achterhaald, het werd bijvoorbeeld hoog tijd dat landen als China en India ook reductiedoestellingen kregen. Vandaar dat er in 2015 in Parijs een nieuw akkoord is afgesloten. Naar de webpagina van de UNFCCC over het Kyotoprotocol.

Landing zone

Er wordt gesproken over een landingszone zodra er een stuk tekst op tafel ligt waarover alle partijen het eens zijn.

LDC's: Least Developed Countries

De allerarmste landen, erg kwetsbaar voor klimaatsverandering.

LMDC's: Like-minded developing countries

China, de meeste Arabische landen, Bolivia, Ecuador, Venezuela, Nicaragua en India. Deze landen zijn tegen zogenaamde 'evoluerende verantwoordelijkheden', wat inhoudt dat landen meer bij moeten dragen aan de strijd tegen klimaatverandering - inclusief stijgende bijdragen aan internationale klimaatfinanciering - naarmate hun economieën groeien.

LULUCF: Land Use Land Use Change and Forestry

Of in het Nederlands: landgebruik en veranderingen in landgebruik en bosbouw. Bij het ontwateren van moerassen komt uitstoot vrij, terwijl bossen juist CO2 kunnen opslaan. Er moet dus rekening gehouden met de gevolgen van LULUCF. Onder het huidige Kotoprotocol zijn er te veel gaten in de regelgeving rondom LUCLUF. Onder het Parijsakkoord is dit enigszins verbeterd, maar nog steeds onvoldoende. Dat is een van de redenen waarom het onhandig is biomassa uit landen als de VS te verschepen en die vervolgens hier te verstoken in kolencentrales. Door de slechte LULUCF-regels worden de CO2-emissies die daarbij vrijkomen niet goed verrekend.

MRV: Measuring, Reporting, Verification

MRV zijn de internationale afspraken over hoe landen hun uitstoot moeten meten en rapporteren. Daarnaast gaan deze afspraken ook over de controle daarop om de correctheid van de data te garanderen. Het is erg belangrijk dat deze regels strikt zijn, zodat we ook zeker weten dat landen inderdaad doen wat ze beweren te doen.

NDC: Nationally Determined Contribution

Deze ingewikkelde term vervangt het eenvoudige woord 'doelstelling', dat sommige landen veel te definitief vonden klinken. Voor de top in Parijs in 2015 hebben vrijwel alle landen bekend gemaakt wat hun CO2-reductieplannen zijn voor de komende jaren. Het plan moet dan vanaf 2020 uitgevoerd worden. Het mooie van deze NDC's is dat ze geanalyseerd, beoordeeld en opgeteld kunnen worden om te kijken of het voldoende is om de temperatuurstijging onder de twee graden te houden. Alle plannen die nu op tafel liggen zijn lang niet genoeg om de afspraken die in Parijs gemaakt zijn te honoreren. Elke vijf jaar moeten landen echter met een nieuwe NDC komen die ambitieuzer is dan het voorgaande. Zie ook: herzieningsmechanisme

Non-paper

Een document dat geproduceerd wordt om de onderhandelingen te faciliteren maar dat geen officiële status heeft.

OPEC: Organization of the Petroleum Exporting Countries

De organisatie van olie-exporterende landen is een samenwerkingsverband van twaalf landen die over veel olie beschikken.

POTODOSO

Staat voor "position to do so" en verwijst naar de landen die nu nog niet bijdragen aan internationale klimaatfinanciering voor ontwikkelingslanden, maar welvarend genoeg zijn om dat na 2020 wel te gaan doen.

Rule book

De meeste beslissingen over de details van het Parijsakkoord zijn ondertussen genomen. Op de COP24 in Katowice (Polen) die vorig jaar plaatsvond is drie jaar van onderhandelen afgerond. Alle gedetailleerde afspraken zijn te vinden in het zogeheten rulebook. Er is echter nog één grote onopgeloste kwestie: de gedetailleerde regels over de wijze waarop landen CO2-kredieten mogen gebruiken. Met name Australië en Brazilië liggen dwars op dit onderwerp. Het is van groot belang dat de EU niet toegeeft en enkel met regels instemt die geen enkele ruimte voor gesjoemel overhouden.

SDG: Sustainable Development Goal

De zeventien SDG's vormen een universele set van doelen, doelstellingen en indicatoren die de VN-landen willen gaan gebruiken om hun beleid op het gebied van ontwikkelingssamenwerking de komende vijftien jaar vorm te geven. De SDG's zijn een opvolger van en een uitbreiding op de Millennium Development Goals (MDG's) die in 2015 afliepen. Veel van de voorgestelde doelstelling hebben direct of indirect betrekking op het bestrijden van klimaatverandering.

SIDS: Small Island Developing States

Kleine eilandstaten die ook een ontwikkelingsland zijn.

SR15: Special Report on Global Warming of 1.5 degrees

In 2018 bracht het IPCC een rapport uit waarin het kijkt naar het verschil in impact dat een opwarming van anderhalve graden heeft in vergelijking tot een opwarming van twee graden. Ook onder anderhalve graden zijn de gevolgen enorm - koraalriffen die verdwijnen- maar aanzienlijk minder dan onder twee graden - kleinere kans op ijsvrije zomers op de Noordpool.  

In het rapport stellen de wetenschappers verder dat alle kennis en technologie aanwezig is om de opwarming onder de anderhalve graden te houden. Wat mist is de politieke wil om dat om te zetten in concreet beleid.  

UNFCCC: United Nations Framework Convention on Climate Change

Ook wel hét klimaatverdrag. Dit klimaatverdrag is een raamverdrag dat in 1992 onder de Verenigde Naties werd afgesloten. Doel van het verdrag is om de klimaatcrisis aan te pakken door uitstoot van broeikasgassen te reduceren. Het klimaatverdrag trad in 1994 in werking en 197 landen hebben het verdrag ondertekend. Binnen het kader van dit klimaatverdrag is in 1997 het Kyotoprotocol en in 2015 het Parijsakkoord opgesteld.

Onder het raamwerk zijn er twee groepen landen:

Annex I-landen: de geïndustrialiseerde landen niet-Annex I-landen: de ontwikkelingslanden

Binnen het verdrag is de Conference of Parties het belangrijkste besluitvormende orgaan.

V20 Group

De V staat voor ‘vunerables’ of kwetsbaren. De twintig landen die het meest gevoelig zijn voor klimaatverandering hebben een eigen groep opgericht. Ze werken samen om te pleiten voor meer internationale klimaatfinanciering en voor compensatie voor klimaatschade. Naar de website van het V20 Forum.

WIM: Warsaw International Mechanism for Loss and Damage

'Loss and Damage' is de discussie over compensatie aan ontwikkelingslanden voor verlies en schade veroorzaakt door natuurrampen die vaker voorkomen en extremer zullen zijn door klimaatverandering. De gedachte achter deze extra vorm van compensatie is dat ontwikkelingslanden niet verantwoordelijk zijn voor de historische emissies die tot de huidige temperatuurstijging leiden, het zijn echter wel de landen die het hardst getroffen worden door de gevolgen van extreme weersomstandigheden. De armste landen kunnen zich niet snel genoeg aan klimaatverandering aanpassen om zich tegen de toenemende hoeveelheid en ernst van natuurrampen te wapenen, vandaar dat ze extra financiële compensatie eisen. De landen die moeten betalen zien dit idee echter niet zitten, zij houden het liever bij het uitruilen van kennis en informatie.

Loss and damage is expliciet vernoemd in het Parijsakkoord, dat was een belangrijke eis van de ontwikkelingslanden. Het mechanisme dat opgetuigd is om Loss and Damage aan te pakken - de WIM - is echter achterhaald en moet herzien worden. Dat zal een van de grote discussies in Madrid zijn.

GroenLinks is blij dat met het nieuwe investeringsbeleid van de Europese Investeringsbank (EIB) stappen worden gezet richting het einde van fossiele investeringen. De EIB beweegt weliswaar richting een uitfasering van fossiele leningen, maar het voorstel laat tegelijkertijd achterdeuren openstaan om de gasinfrastructuur te kunnen blijven subsidiëren. Juist nu de Europese Commissie de EIB wil omvormen tot een klimaatbank.

In juli kwam de EIB met een voorstel om te stoppen met fossiele investeringen en daarmee met het verspillen van belastinggeld. Onder druk van de Europese Commissie en EU-landen als Duitsland, Italië en Polen is het besluit toch afgezwakt.

Europarlementariër Bas Eickhout is verbaasd over de opstelling van de Europese Commissie: "We horen telkens grote woorden van de Europese Commissie over het omvormen van de EIB tot Europa's klimaatbank of Europa als eerste klimaatneutrale continent ter wereld. Het is verbijsterend dat de Europese Commissie nu zelf op de rem staat bij dé kans om fossiele investeringen van 's werelds grootste publieke investeringsbank af te bouwen. De honger van de Europese Commissie naar meer gas is onbegrijpelijk. We ketenen onszelf daarmee voor decennia vast aan een fossiele economie."

Onverstandige afzwakking

De grootste afzwakking in het uiteindelijke besluit is de standaard voor de maximale hoeveelheid CO2-uitstoot van een energieproject. Deze standaard was de kern van het oorspronkelijke voorstel. Hierin was de maximale uitstootwaarde een keiharde eis van de EIB, terwijl het in de definitieve versie gaat over de gemiddelde uitstoot van de totale levensduur van een gasproject. Eickhout: "Dat is heel onverstandig. Als gasbedrijven nu beloven dat ze later ‘schoner’ gas bijmengen, kunnen ze alsnog publiek geld krijgen. Dit doet denken aan de laatste kolencentrales die Nederland heeft gebouwd. Die mochten er alleen komen als ze de CO2-uitstoot op zouden slaan, wat nooit is gebeurd."

Eickhout ziet desondanks een kentering in het debat over fossiele subsidies: "De maandenlange discussies over het nieuwe EIB-energiebeleid laat zien dat het uitfaseren van fossiele subsidies echt op de agenda staat. Wij blijven vechten voor een snel einde aan publiek geld naar olie, kolen en gas. Over twee jaar evalueert de EIB haar nieuwe investeringsbeleid, ik ga er vanuit dat ze dan echt afscheid nemen van alle fossiele investeringen.”    

De Europese Investeringsbank (EIB) stelt momenteel nieuwe regels op voor het uitlenen van geld aan energieprojecten. Er lag een goed voorstel op tafel, waarmee er snel een einde zou worden gemaakt aan het verspillen van belastinggeld aan fossiele projecten. Achter gesloten deuren is het voorstel echter flink afgezwakt onder druk van verschillende EU-landen. Vandaag gaat GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout met de Europese Commissie in debat over de EIB tijdens de plenaire sessie in het Europees Parlement. Daarnaast stelt Tweede Kamerlid Bart Snels schriftelijke vragen over de opstelling van de Nederlandse regering.

Eickhout: “De Europese Commissie en de Nederlandse regering zitten beiden in het bestuur van de EIB. Ze hebben nog een week de tijd om te voorkomen dat we publiek geld blijven verspillen aan projecten die compleet ingaan tegen de klimaatuitdagingen waarvoor we staan. Laten ze het erbij zitten, dan zijn de afgezwakte regels op 15 oktober een feit. En dat terwijl er nu het plan ligt om de EIB gedeeltelijk tot klimaatbank om te vormen. Dit zou de geloofwaardigheid van dat project ondermijnen.”

De grootste afzwakking is de standaard voor de maximale hoeveelheid CO2 die een energieproject mag uitstoten. Deze standaard was het hart van het voorstel. Daar waar die grenswaarde eerst een harde eis was, is dat voor gasprojecten nu een gemiddelde geworden waar gasbedrijven in de gehele levensduur van een project aan moeten voldoen. Dat is onacceptabel. Als deze gasbedrijven beloven dat ze op later moment ‘schoner’ gas gaan bijmengen, kunnen ze alsnog publieke financiering krijgen voor allerlei inefficiënte installaties. Dit is vergelijkbaar met de wijze waarop Nederland de laatste kolencentrales heeft gebouwd. Die mochten er ook alleen komen als ze de CO2-uitstoot op zouden slaan. Dat is uiteindelijk nooit gebeurd.

“De afgezwakte EIB-regels zijn onaanvaardbaar voor het klimaat en leiden tot verspilling van belastinggeld. Het zou daarom een schandvlek op het plan voor de Europese klimaatbank zijn nog voordat er goed en wel aan begonnen is. De Nederlandse regering en de Europese Commissie moeten snel aan de bak om dat te voorkomen”, aldus Eickhout.

Er is openheid nodig over de invloed van de tabaksindustrie op Tweede Kamerleden. Daarom moet er een transparantieregister komen waarin Kamerleden aangeven welke contacten ze met vertegenwoordigers van deze industrie hebben. Dat zegt GroenLinks, nadat een tabaksfabrikant Tweede Kamerlid Paul Smeulders benaderde om voor hen als lobbyist te werken en zo het standpunt van zijn partij te helpen veranderen.

“Schaamteloos dat tabaksfabrikanten Tweede Kamerleden polsen om voor hen te werken en het partijstandpunt te helpen veranderen. Op deze manier gebruiken zij een sluiproute om de strenge lobbyregels te omzeilen en zo invloed te hebben op overheidsbeleid. Als partij zijn wij hiervan niet gediend”, aldus Paul Smeulders.

Smeulders ontving twee weken geleden via Linked In een uitnodiging om te solliciteren op de functie van lobbyist bij multinational Imperial Tabbaco, bekend van o.a. Davidoff, Gauloises, Drum en Rizla vloeipapier. Uit het gesprek, waarvan Smeulders vandaag een video publiceerde, blijkt dat meerdere Kamerleden door het bedrijf zijn benaderd.

“Het enige belang van de tabaksindustrie is om zoveel mogelijk mensen hun product te laten afnemen. En het enige wat dit oplevert is dat mensen sterven aan kanker. Ik vind het daarom van maatschappelijk belang dat openbaar is welke invloed de tabaksindustrie heeft op de politiek”, zegt Smeulders.

GroenLinks wil dat er een register komt, waarin Kamerleden contacten met de tabaksindustrie openbaar moeten maken, net zoals ambtenaren bij ministeries moeten doen.

Tabakslobby sinds 2005 aan banden gelegd De tabaksindustrie moet zich houden aan strenge regels als het gaat om lobby richting de overheid. In 2005 ondertekende Nederland daarvoor het antilobby verdrag van de Wereldhandelsorganisatie (WHO) over tabak. Daarin staat dat de overheid alleen contacten met de tabaksindustrie mag hebben over de uitvoering van beleid. Parlementsleden worden niet expliciet in dat verdrag genoemd. GroenLinks wil meer duidelijkheid over de positie van Kamerleden bij deze regels.

Geregeld is de tabaksindustrie bekritiseerd vanwege misleiding. Bijvoorbeeld door het financieren van wetenschappelijke onderzoeken om twijfel te zaaien over het gevaar van roken. Door het noemen van termen als “mild” en “light” op sigarettenpakjes. En door het toevoegen van gaatjes in het sigarettenfilter om tests op schadelijke stoffen te manipuleren. Een motie om meer zicht te krijgen op de tabakslobby werd deze maand in de Tweede Kamer weggestemd.

GroenLinks, SP en PvdA presenteren ook dit jaar weer alternatieven voor Prinsjesdag. Het is in deze tijden van voorspoed mogelijk om te kiezen voor meer bestaanszekerheid en een sterkere samenleving. Door leraren, politieagenten en werkenden in de zorg meer te waarderen. Door ervoor te zorgen dat meer mensen een betaalbare woning kunnen vinden. En door dat op zo’n manier te doen dat de rekening eerlijk wordt verdeeld.

Mensen boven multinationals

Het probleem van 2020 is niet dat bedrijven en rijken te weinig winst maken of teveel belasting betalen. Daarom vragen we van grote bedrijven en banken een extra bijdrage. Ook verhogen we de belastingen voor miljonairs en grootverdieners. Zo kunnen we de BTW-verhoging terugdraaien en de zorg voor iedereen betaalbaar houden. SP, GroenLinks en PvdA kiezen er op deze manier voor om mensen boven multinationals te stellen.

Waardering voor de mensen die werken voor ons allen

Elke dag zetten miljoenen mensen zich in om Nederland beter te maken. Leraren die zich met hart en ziel bekommeren om onze kinderen. Mensen in de zorg die met toewijding ervoor zorgen dat zieken de zorg krijgen die zij nodig hebben. Politiemensen die dag in dag uit zorgen voor veiligheid op straat. Wij kiezen ervoor te investeren in de mensen die belangrijk werk doen voor ons allemaal, in plaats van verlaging van de winstbelasting voor grote bedrijven en multinationals.

Betaalbaar wonen en eerlijk klimaatbeleid

Wij kiezen voor meer betaalbare en duurzame woningen. Iedereen moet kunnen rekenen op een fijn huis in een buurt waar je kinderen kunnen buitenspelen. We investeren in bouwen, lagere huren en het renoveren van huizen. Ook zorgen we ervoor dat de energierekening betaalbaar blijft. Grote vervuilers betalen meer.

Jongerenbeweging Coalitie-Y krijgt brede steun voor haar oproep om te komen tot een samenleving waarin recht wordt gedaan aan iedere generatie en de druk van de prestatiemaatschappij wordt doorbroken. Aan de vooravond van Prinsjesdag publiceert Coalitie-Y tien voorstellen om de druk op jongeren weg te nemen.

Politieke partijen ChristenUnie, PvdA, GroenLinks, SP, SGP, Denk,  PvdD en 50PLUS committeren zich aan generatieproof beleid. Ze zullen zich ondermeer sterk maken om een basisbeurs in te voeren, jongeren toegang te bieden tot de woningmarkt, jongeren meer zekerheden te bieden op de arbeidsmarkt en te zorgen voor een generatietoets en inspraak bij de kabinetsformatie.

Manifest vandaag aangeboden aan premier Rutte Coalitie-Y krijgt vandaag ook steun van diverse maatschappelijke organisaties die de doelen onderschrijven. Mark Rutte neemt het manifest vanavond in ontvangst. Voorafgaand is er een bijeenkomst met jongeren en politiek leiders om te spreken over beleid dat rekening houdt met de volgende generaties. Een andere manier van denken over beleid en jongeren is noodzakelijk.

De jongeren, maatschappelijke organisatie en politieke partijen verbonden in Coalitie-Y hopen dat nog vele anderen zich de komende tijd zullen scharen achter het doel om jongeren in Nederland meer perspectief te bieden. Binnen enkele maanden zal Coalitie-Y een bijeenkomst met jongeren en politici organiseren waarbij jongeren input kunnen geven voor de nieuwe verkiezingsprogramma’s. Zo kunnen jongeren meedenken over het Nederland waarin we elkaar rust en ruimte bieden en waarin jongeren hun verantwoordelijkheid kunnen nemen.

Coalitie-Y is een initiatief van NJR, CNV Jongeren, ISO, LSVb, JOB, PerspectieF samen met de ChristenUnie en tv presentator Tim Hofman.

Ondertekenaars:

(Jongeren)organisaties

Landelijke Kamer van Verenigingen Plattelandsjongeren AEGEE Studenten voor Morgen University College Student Representatives of the Netherlands Integrand Studentenplatform Nederland Stip Stichting Time Out YouthforClimate Jonge Klimaatbeweging Studentenvakbond AKKU VIDIUS Studentenunie ASVA Studentenunie SPS-NIP Haagse Studentenvakbond IMFSA-NL FNV Jong Verus FNO Jongerenpanel Zorg én Perspectief MBO Rijnland Dwars ROOD PINK! Oppositie SGPJ PerspectieF CNV Jongeren, ISO LSVb JOB NJR

Politieke Partijen

GroenLinks SP PvdA ChristenUnie Partij voor de Dieren SGP DENK 50PLUS

Onderteken het Manifest!

 

Het Nationaal Preventieakkoord ontbeert maatregelen die daadwerkelijk bijdragen aan de gezondheid van mensen in Nederland. GroenLinks wil meer ambitie zien en komt met alternatieve voorstellen: een suikertax, gezonde schoollunches en een onafhankelijk voedsellabel. Vandaag debatteert de Tweede kamer hierover.

“De overheid heeft een grondwettelijke plicht om de gezondheid van haar burgers te verbeteren. Die verantwoordelijkheid mogen we niet ontlopen. Daarom is het nodig om verder te gaan dan het akkoord dat er nu ligt”, betoogt Tweede Kamerlid Wim-Jan Renkema.

Overgewicht, problematisch alcoholgebruik en roken veroorzaken jaarlijks 35.000 doden en 9 miljard euro aan zorguitgaven. Het Nationaal Preventieakkoord moest dit verhelpen. Het resultaat van maandenlang onderhandelen is niet overtuigend. De ambities om problematisch overgewicht en alcoholgebruik tegen te gaan blijken niet haalbaar, oordeelt ook het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu.

Industrie heeft preventieakkoord gekaapt Renkema: “De strategie van staatssecretaris Blokhuis om met 70 partijen tot een compromis te komen schiet tekort. En dat komt omdat bij de totstandkoming mensen vanuit de industrie ook aan tafel zaten.”

“Het preventieakkoord is gekaapt door de belangen van de (groot) industrie. De gezondheid van burgers dient voorop te staan, niet de portemonnee van aandeelhouders. De volgorde om eerst met de industrie te praten en daarna met het parlement is niet juist.”

Daarom gaat GroenLinks vandaag tijdens het debat hier vol op inzetten. “Onze inzet zal zijn: je kunt niet vroeg genoeg beginnen, beloon wat gezond is, maak ongezonde producten veel minder aantrekkelijk”

Maak gezond goedkoper, ongezond duurder Renkema werkte de afgelopen periode een aantal voorstellen uit om het Preventieakkoord meer slagkracht te geven.

Suikertax op frisdrank: Voer een suikertax in voor frisdrank. Want een suikertax werkt. Sinds begin jaren ’90 is de frisdrankconsumptie met een kwart toegenomen. Het aantal volwassenen met overgewicht is sindsdien met de helft toegenomen, en onder jongeren zelfs verdubbeld. In de afgelopen vijf jaar zijn ruim 200 studies verschenen over de effectiviteit en doelmatigheid van een suikerbelasting. En ook uit de praktijk in Amerika, Engeland, België, Mexico, Finland en Frankrijk weten we dat een dergelijke suikertaks werkt. Gezond eten goedkoper: Het is van cruciaal belang dat mensen uit alle sociaaleconomische klassen gezond kunnen leven. Daarom willen we de btw-verhoging op groenten en fruit wordt teruggedraaid. Gezonde schoolmaaltijden voor alle kinderen: Te veel kinderen groeien ongezond op. In landen als Zweden en Finland krijgen kinderen al tientallen jaren gezonde schoolmaaltijden van de overheid. Dit zorgt ervoor dat alle kinderen, ook kinderen met arme ouders, gezond kunnen opgroeien. GroenLinks wil dat dit ook in Nederland wordt overwogen. Meer jeugdartsen: Jongeren zijn gebaat bij goede begeleiding en voorlichting. Jeugdartsen kunnen ook breder kunnen worden ingezet om de gezondheid van jongeren te verbeteren. Denk aan een spreekuur op school waar scholieren terecht kunnen met vragen over seksualiteit, vaccinaties, alcohol of drugs. Onafhankelijk voedingsadvies via etiketten: Goede voorlichting is van cruciaal belang om gezonde keuzes te maken. De staatssecretaris voert momenteel onderzoek uit naar een nieuw voedingsetikettensysteem. Maar ook hier heeft GroenLinks maar één boodschap voor het kabinet: laat je niet kapen door de industrie.

Betutteling? Zijn maatregelen om keuzevrijheid te beperken niet betuttelend? “Autonomie is belangrijk, maar in hoeverre maak je een eigen keuze als je verslaafd bent aan bijvoorbeeld nicotine? Op die momenten moet je als overheid verantwoordelijkheid nemen. De omgeving waarin mensen kiezen, is te weinig ingericht op hun welzijn en gezondheid.”

Vakbonden en werkgevers hebben samen met het kabinet een akkoord gesloten voor een nieuw pensioenstelsel. De afgelopen tijd hebben we nauw met de PvdA en de vakbonden opgetrokken om te zorgen dat het akkoord dat zij een sociaal en eerlijk akkoord sluiten. Dat is gelukt. Belangrijke eisen van GroenLinks en de PvdA zijn ingewilligd. Mensen met zwaar werk kunnen eerder stoppen met werken, de pensioenleeftijd gaat minder snel omhoog, meer mensen gaan pensioen opbouwen en voor alle werkenden komt bescherming bij pech. Daarom kunnen wij het pensioenakkoord steunen.

Linkse samenwerking heeft resultaat

Al negen jaar wordt er gepraat over een nieuw pensioenstelsel. In november lukte het nog niet om tot een akkoord te komen. Het kabinet koos toen teveel de kant van de werkgevers. Vakbonden en linkse partijen weigerden akkoord te gaan met een plan dat onvoldoende is.

Maar de afgelopen tijd hebben we gezien dat linkse samenwerking loont. Doordat GroenLinks, PvdA en de vakbonden nauw samen op zijn getrokken, is er sindsdien veel veranderd. Het kabinet is een hoop opgeschoven en werkgevers hebben veel moeten toegeven. Er ligt nu een principeakkoord dat wel sociaal en eerlijk is, voor zowel jong als oud. Dit akkoord wordt nu aan de leden van de vakbonden voorgelegd. Als die akkoord gaan, kan er begonnen worden met de uitwerking van een nieuw pensioenstelsel.

Meer mensen gaan pensioen opbouwen

Door de toenemende flexibilisering op de arbeidsmarkt bouwen steeds minder mensen pensioen op. Met name onder jongeren is dit een groeiend probleem. Mensen die werken met een uitzendcontract, voor een payrollbedrijf of als zzp’er: op dit moment zijn er bijna 1,6 miljoen mensen in Nederland die wel werken, maar geen pensioen opbouwen bij een pensioenfonds. En dat worden er steeds meer.

In het pensioenakkoord is afgesproken dat deze trend wordt gekeerd. Werkgevers en werknemers gaan een aanvalsplan maken om ervoor te zorgen dat meer mensen pensioen opbouwen. Daarnaast wordt het voor zzp’ers makkelijker gemaakt om pensioen op te bouwen.

(Collectieve) Arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp'ers

Een ander gevolg van de toenemende flexibilisering van de arbeidsmarkt is dat een groeiende groep mensen niet verzekerd is tegen arbeidsongeschiktheid. Veel zzp’ers kunnen dat nu simpelweg niet betalen.

Iedereen kan pech hebben in het leven en arbeidsongeschikt raken. Wij vinden dat we dan voor elkaar moeten zorgen, risico’s solidair moeten delen. Daarom moet er een vangnet komen voor alle werkenden, zodat je automatisch verzekerd bent tegen arbeidsongeschiktheid.

In het pensioenakkoord is afgesproken dat er een arbeidsongeschiktheidsverzekering komt voor zzp'ers. Voor ons is het belangrijk dat het voor zzp’ers betaalbaar blijft en dat dit de groep kwetsbare zzp’ers niet onnodig verder in de problemen brengt.

Daarom komt er wat ons betreft een collectievearbeidsongeschiktheidsverzekering en worden zo snel mogelijk minimumtarieven voor zzp'ers ingevoerd. Op die manier is de verzekering voor iedereen betaalbaar, worden risico's gedeeld en voorkomen we armoede onder zzp'ers. Hoe deze verzekering er precies uit gaat zien wordt nu uitgewerkt. Daarover gaan we graag met betrokkenen in gesprek.

Vroegpensioen

Toen er in 2013 werd besloten tot verhoging van de AOW-leeftijd is afgesproken dat er een regeling zou komen voor mensen in zware beroepen. Bijvoorbeeld politieagenten, verpleegkundigen, havenwerkers, stratenmakers, verzorgenden of bouwvakkers. Doordat zij zwaar werk doen, halen de pensioenleeftijd niet vanzelfsprekend op een gezonde manier.

Die belofte om voor hen een oplossing te vinden is tot op heden door de politiek nooit ingelost. Dat gaat met dit akkoord veranderen. Mensen met zwaar werk kunnen drie jaar eerder met pensioen, doordat er een ontheffing komt op de ‘boete’ die werkgevers krijgen als ze afspraken maken over vervroegd pensioen (de RVU-heffing). Om te zorgen dat deze afspraken er ook komen wordt er in het pensioenakkoord 800 miljoen vrijgemaakt zodat mensen eerder kunnen stoppen met werken.

Langzamer stijging AOW-leeftijd

Teveel mensen redden het niet om door te werken tot de AOW-leeftijd. De verhoging van de AOW-leeftijd gaat simpelweg te hard. Daarom is afgesproken de AOW-leeftijd minder snel te laten stijgen. Nu betekent een jaar langer leven nog een jaar langer werken. Die één op één koppeling wordt losgelaten. Straks geld dat voor ieder jaar dat we in Nederland langer leven de pensioenleeftijd 8 maanden, in plaats van twaalf maanden omhoog gaat. Veel jongeren is dit een enorme overwinning, omdat het betekent dat ze later jaren eerder met pensioen kunnen. Hiervoor is ieder jaar opnieuw 4 miljard beschikbaar.

Daarnaast is afgesproken dat de AOW-leeftijd in ieder geval deze kabinetsperiode, tot eind 2021, helemaal niet stijgt. Daarna komt de pensioenleeftijd in 2024 uit op 67 jaar. Dat kost de overheid veel geld, maar het is gelukt de coalitie te overtuigen om de benodigde 3 miljard euro hiervoor vrij te maken.

Een sociaal en eerlijk pensioen

De basis van het pensioenakkoord in het nieuwe pensioencontract. Dit pensioencontract moet goed in elkaar zitten. Veel hangt af van de uitwerking. Daarom hebben we een expliciet voorbehoud gemaakt bij onze steun voor een nieuw pensioenstelsel. We zien streng toe op de volgende randvoorwaarden: collectiviteit, solidariteit. Zekerheid voor deelnemers. Adequate compensatie voor alle generaties. Een evenwichtige risicodeling tussen werkgevers en werknemers. En tot slot willen we absoluut zekerheid dat de verplichtstelling in ons pensioenstelsel niet in gevaar komt.

Op dit moment dreigen voor veel pensioenfondsen kortingen. Door de pensioenhervorming zouden onnodige kortingen voorkomen kunnen worden. Als GroenLinks vinden we dit heel belangrijk. We dienden eerder samen met 50PLUS een initiatiefwet in om de kortingen te voorkomen.

Nederland moet migranten evacueren uit Libië. Dit stelt GroenLinks-Tweede Kamerlid Bram van Ojik naar aanleiding van het oplaaiend geweld in Libië. GroenLinks stelt samen met ChristenUnie, SP en PvdA schriftelijke vragen. 

Sinds enkele weken is het geweld in Libië opnieuw opgelaaid. Ongeveer 3.000 migranten verspreid over 5 detentiecentra binnen of rond Tripoli zitten vast in gebieden waar hevig wordt gevochten.

Deze migranten lopen het risico slachtoffer te worden van direct geweld. Zo beschoten op 23 april strijders van generaal Haftar migranten in detentiecentrum Qasr Ben Ghashir. Op 7 mei melden gedetineerden in detentiecentrum Tajoura dat een luchtaanval een deel van de compound raakte, op 100 meter van waar gedetineerden gevangen zitten. Twee migranten raakten gewond. Alle 5 detentiecentra bevinden zich dichtbij de frontlinies (zo’n 5-10 kilometer).

Tot nu toe is Italië de enige EU-lidstaat die 146 migranten naar Italië geëvacueerd heeft. Daarnaast heeft de UNHCR 165 migranten overgebracht naar haar centrum in Niger.

Bram van Ojik roept het kabinet deze week op: evacueer 150 migranten in levensgevaar van Libië naar Nederland.

Een streep door de plannen om de rente op studieleningen te verhogen. Dat willen de meer dan 112.000 ondertekenaars van de petitie “stop de renteverhoging”, een initiatief van GroenLinks, studentenbelangenorganisatie ISO, Landelijke Studentenvakbond LSVB, scholierenorganisatie LAKS, CNV Jongeren en de Nationale Jeugdraad. Vandaag nam de Eerste Kamer de handtekeningen in ontvangst.

Dat de petitie binnen twee weken zo vaak is getekend, is ongekend, stelt GroenLinks. Volgens de partij laat het zien dat het draagvlak voor de renteverhoging minimaal is. Als de wet wordt doorgevoerd, bouwen studenten 5.000 euro extra schuld op. “De renteverhoging zorgt voor een hogere studieschuld voor een nieuwe generatie studenten. Dat is niet te verantwoorden”, zegt Ruard Ganzevoort, Eerste Kamerlid voor GroenLinks.

Vanavond en morgen debatteren de Eerste Kamerleden over het voorstel van de regering om de studierente te verhogen. Of de wet erdoor komt is twijfelachtig. Het is de laatste wet waarover de Eerste kamer in de huidige samenstelling met elkaar spreekt. In de nieuwe samenstelling zou de wet het niet redden. “Senator, u kunt het verschil maken”, is dan ook de boodschap aan de senatoren bij de aanbieding van de petitie.

“De maatregel zorgt niet voor beter onderwijs, niet voor meer begeleiding en niet voor meer kansengelijkheid. De enige reden dat de minister voor Onderwijs de maatregel wil, is om de staatskas te vullen”, zegt GroenLinks Kamerlid Zihni Özdil.

“Deze petitie laat de enorme maatschappelijke onvrede over deze onrechtmatige wet zien’’, zegt ISO-voorzitter Tom van den Brink.

“Waar de overheidsfinanciën ook zonder de renteverhoging haalbaar zijn, is het negatieve effect op studenten erg groot. We roepen de Eerste Kamer daarom op om op te komen voor studenten en tegen dit voorstel te stemmen”, zegt LSVb-voorzitter Carline van Breugel.

NJR-voorzitter Luce van Kempen: "De renteverhoging is de zoveelste maatregel die de uitgangspositie van jongeren verder onder druk zet. Er moet juist in jongeren worden geïnvesteerd, dat is in het belang van ons allemaal.’’

LAKS-voorzitter Jordy Klaas: ‘’Scholieren staan met de renteverhoging nog verder onder druk om in een keer de juiste studie te kiezen. Dat lukt vaak niet en een verkeerde keuze gaat meer geld kosten.’’

“Het verhogen van de rente op de studielening maakt studeren opnieuw duurder. Het is een verkeerd signaal aan studenten dat investeren in je toekomst gelijk staat aan het maken van forse schulden. Wij roepen daarom de leden van de Eerste Kamer op om tegen dit voorstel te stemmen”, zegt Semih Eski, voorzitter CNV Jongeren