Algemene beschouwingen bij de bespreking van de Beleidsbegroting 2019 van de Gemeente Wijdemeren
Mijnheer de voorzitter, leden van het college van B&W, collega-raadsleden, inwoners van Wijdemeren en de aanwezige pers,
Vandaag bespreken wij de Beleidsbegroting 2019. Ouderwets weer aan het einde van het jaar. Wij gaan er van uit dat dat eenmalig is en dat we in juni 2019 weer de Kadernota 2020, en dus feitelijk ook de begroting 2020, gaan bespreken.
Wij kijken als fractie PvdA/Groen Links uit naar 2019. Nu, in november 2018, voelt het alsof 2019 nog helemaal open en ‘ oningevuld´ voor ons ligt dat geeft altijd een heleboel energie.
Net zoals in de afgelopen jaren zullen wij als fractie PvdA / Groen Links nu korte beschouwingen houden over een 5-tal thema’s van de begroting. We zullen dus niet de hele begroting doornemen. Ik zie u allen opgelucht adem halen……………… Maar doe dat niet te snel !
De thema’s bevatten ook een aantal vragen aan het College van B&W.
Voorzitter, waar staat deze gemeente, dit College voor ? Wat zijn nu eigenlijk de ambities van Wijdemeren en waar wil het College naar toe? Wij zien een gemeente die van alles doet, maar geen echte keuzes maakt. Is toerisme echt een speerpunt? Maar waar blijkt dat dan uit? We doen een beetje aan cultuur, een beetje aan duurzaamheid, een beetje aan bouwen, een beetje aan de herplant van bomen. Et cetera.
Maar wat gaan we bijvoorbeeld doen aan het Interbestuurlijk programma (IBP) dat in 2018 is gestart met de rijksoverheid, de provincies, de gemeenten en andere relevante organisaties. Veel maatschappelijke opgaven spelen immers op meerdere schaalniveaus tegelijk. Dan is het niet mogelijk dat één van die overheidslagen dat probleem alleen oplost. Zulke onderwerpen kunnen alleen in samenwerking tussen meerdere overheden aangepakt worden. Denk aan schuldhulpverlening , woningbouw of het klimaat.
En hoe gaan wij de inburgering aanpakken, de taak waar de gemeente in het jaar 2020 gelukkig weer verantwoordelijk voor wordt ? En waar zit de regie bij de invoering van die o zo belangrijke Omgevingswet in 2021? Hoe blijven wij tot 2028 een zelfstandige gemeente ? Allemaal onderwerpen waarover wij vrijwel niets lezen in de begroting 2019.
Wij vinden deze begroting dan ook van weinig ambitie getuigen. Het College wil tot maximaal 2028 zelfstandig blijven en dat levert bij ons het beeld op van “pappen en nathouden”. Rekken en strekken totdat er zich wellicht nieuwe ontwikkelingen voor doen. Wachten op de provincie. Wachten op de nieuwe herindelings-richtlijnen van minister Ollongren.
Vraag aan het College van B&W: Hoe gaat de gemeente Wijdemeren om met het genoemde Interbestuurlijke Programma ?
2 .
Volgens het College is dit een rooskleurige begroting 2019 met een structureel positief begrotingsresultaat.
Nou is de kleur van een roos meestal rood, dat weten wij als fractie PvdA/Groen Links als geen ander. En niet dat het College meteen rood staat met deze begroting, maar wij kijken als fractie anders naar de financiële stevigheid van deze begroting dan dat het College het doet.
Hoezo structureel positief als we in 2019 eigenlijk een negatieve begroting hebben maar die aanvullen vanuit de algemeen reserve ? Hoezo structurele positief als we voor bijvoorbeeld duurzaamheid weinig geld uittrekken terwijl dat wel hard nodig is en dat overal om ons heen wel gebeurt ? Wij komen op dit onderwerp later uiteraard nog terug.
Dat geld is er ook helemaal niet. Al bij de bespreking van de Kadernota 2019 hebben wij als fractie aangegeven dat, doordat er veel geld wordt uitgegeven aan de versterking van de ambtelijke organisatie, en onze loonsom dus fors stijgt, er nauwelijks iets overblijft voor ander terreinen. Dat is de prijs die we betalen voor zelfstandigheid . Deze koers van het College van B&W is niet in het belang van onze inwoners, niet van onze ondernemers en instellingen en zeker niet van onze medewerkers. Hierdoor doen we dingen niet, of slechts suboptimaal. Dat onze lokale lasten zeer hoog zijn is al jaren bekend en dat zal niet veranderen zo lang wij zelfstandig zijn.
De reservepositie van Wijdemeren is mager en wij vinden de risicoparagraaf (met een maximaal risico van 4,1 miljoen euro), gezien de toekomstige plannen, erg optimistisch. Denk aan onze grond- exploitaties en de toekomstige bouw van 3 integrale kindcentra . We hebben recent al de voorbode gehad van een tegenvallende grondexploitatie in Nedervecht. Zonder enige dekking in de risicoparagraaf. Evenmin voor risico’s bij noodzakelijke klimaataanpassingen. We weten dat we de het budget voor jeugdzorg gaan overschrijden maar nemen daar geen maatregelen voor. Ook is er geen dekking voor de risico’s die we lopen als we tot maximaal 2028 zelfstandig willen blijven. Denken we nu werkelijk dat dat zonder extra middelen kan ? En zonder de verkoop van een ambtswoning hadden we geen adequaat budget gehad voor de invoering van de Omgevingswet.
Oftewel: dit College kan ook niet veel anders dan weinig ambitieus zijn. Er is nauwelijks geld voor echte ambities.
Vraag: Is het College van mening dat de risicoparagraaf daadwerkelijk een juiste weergave is van de huidige en toekomstige financiële risico’s van de gemeente Wijdemeren ?
Transitie en transformatie in het sociale domein
Op 1 januari 2015 zijn de gemeenten in Nederland aan de slag gegaan met drie grote decentralisaties in het sociale domein. De Wet Maatschappelijke Ondersteuning, de Jeugdwet en de Participatiewet.
Het gaat hierbij om onze meest kwetsbare inwoners: ouderen, jongeren met een hulpvraag, mensen met een beperking en mensen die al dan niet tijdelijk hun baan kwijt zijn of geen baan kunnen vinden. Groepen inwoners die ons als fractie PvdA/Groen Links zeer na aan het hart liggen.
Wij hebben bij de invoering van die wetten al gewezen op de turbo-taal die ten grondslag lag aan deze decentralisaties. Meer uitgaan van de eigen kracht van betrokkene, meer aandacht voor preventie in plaats van curatie en dus gebruik maken van goedkopere in plaats van dure voorzieningen. Allemaal uitgangspunten die gericht zijn op kostenbeheersing en bezuinigingen. Ondertussen heeft landelijk onderzoek laten zien dat die uitgangspunten niet of nauwelijks gelden. Het netwerk van zorgbehoeftige personen blijkt toch niet zo breed te zij als wij hoopten , de vraag naar jeugdhulp neemt alleen maar toe , ook de dure vormen en de tekorten lopen dus op. Ook in Wijdemeren. Volgens sommige criticasters is de invoering van de Jeugdwet in Nederland een mislukking.
En dan de wachttijden in de WMO, die voor ons als fractie als een verrassing kwamen. Het bijzondere is dat wij dit lazen in de brief van het College bij het Cliëntervaringsonderzoek 2018 WMO van de regio Gooi en Vechtstreek. Via een behandelverzoek hebben wij hier aandacht voor gevraagd in de commissie. De paradox is dat in dit onderzoek van de 261 respondenten uit Wijdmeren 76% aan gaf het eens te zijn met de vraag of ze snel geholpen zijn met hun WMO-hulpvraag. 5% vindt dat niet en 19% is neutraal.
Voorzitter, wij hebben het over flinke wachttijden in de WMO en onze cliënten klagen niet. Wij hebben ook bij de Adviesraad Sociaal Domein gevraagd of zij bekend zijn met klachten over die wachttijden. Dat is niet het geval. Natuurlijk is dit een bekend beeld. Dit is een groep mensen die niet of nauwelijks klaagt. Waarmee de vraagt die wij als fractie al vaker hebben gesteld, weer op tafel ligt: Hoe weten wij nu als Raad of het goed gaat of niet in het sociaal domein? Het feit dar we weinig klachten krijgen is dus zeker geen goede indicator gebleken.
Derhalve hebben wij een motie voorbereid waarin we het College vragen een kwalitatief onderzoek te houden naar het functioneren van de WMO, Jeugdwet en Participatiewet. Door onder andere gerichte interviews met cliënten. Niet digitaal, maar face-to-face. Zodat we een echt goed beeld krijgen van waar we mee bezig zijn en aanbevelingen krijgen hoe we verder kunnen. En of de eerder genoemde uitgangspunten wel echt haalbaar zijn. Ook hebben wij een motie voorbereid om de WMO-wachttijden structureel aan te pakken.
Tenslotte: goed dat dit College het onderwerp Integrale Kind centra (IKC) verder oppakt. Dit is voor de leefbaarheid van onze kernen een zeer belangrijke ontwikkeling.
Eind 2015 heeft de Klimaattop in Parijs het probleem van de opwarming van onze aardbol weer goed op de agenda gezet.
De doelstelling van maximaal 1,5 graad opwarming die daar is afgesproken blijkt nu al weer heel moeilijk haalbaar te zijn, tenzij wij ons handelen de komende periode flink gaan aanpassen. Maar dat zien wij als fractie niet gebeuren. Het gevoel van urgentie is nog te laag. Maar een opwarming van 1,5 graad , of nog meer, zal grote gevolgen zal hebben voor mens en dier. En dus ook voor Wijdemeren.
Die gevolgen zien we de laatste tijd steeds vaker. Droge zomers, overvloedige regenbuien en woedende orkanen, zelfs in Europa. Maar ook: het verminderen van de biodiversiteit en het verdwijnen van vele insectensoorten.
De wethouder duurzaamheid heeft aangegeven dat hij aan het einde van het jaar met een zogenaamde “duurzaamheidsagenda” komt met de te ondernemen stappen voor de komende jaren. Maar in de begroting 2019 zien we daar, zoals gezegd , nauwelijks middelen voor. Het College trekt jaarlijks 30.000 euro extra uit voor “duurzame investeringen” . Een druppel op een gloeiende plaat (leuke woordspeling, trouwens!) . Het dreigt nu al een ‘agenda’ te worden met veel goede ambities en weinig middelen voor de bijbehorende acties.
Maar er is zo veel te doen op dit terrein. De energietransitie. De circulaire economie. Ons aanpassen aan de veranderingen van het klimaat. Het probleem wordt elke dag urgenter. En dus zien we in veel gemeenten dat er forse budgetten worden vrijgemaakt om aan de slag te gaan. De gemeente Hilversum besteedt de komende 4 jaar 3,4 miljoen euro extra aan milieu en duurzaamheid. De gemeente Huizen, qua inwonertal iets minder dan 2 maal Wijdemeren , heeft een groot budget en een reserve duurzaamheid van 2 miljoen euro om nuttige dingen te doen. Die reserve duurzaamheid van Wijdemeren is 60.000 euro. Volstrekt onvoldoende.
Er moet naar onze mening derhalve een extra impuls komen op dit terrein. Het tempo moet echt omhoog. Wij willen het College daarbij helpen en komen daarom met een amendement op de begroting. Tevens zullen wij samen met De Lokale Partij een motie indienen om de evaluatie van het Bomenbeleidsplan te vervroegen. Er is nu te veel onduidelijk bij de bescherming van deze voor de CO-2-reductie cruciale groene vrienden.
Mijnheer de voorzitter, een paar opmerkingen over wonen.
Tot ons genoegen kunnen we stellen dat er in Wijdemeren weer volop wordt gebouwd. Wat we daarbij belangrijk vinden is dat in de planvorming in Wijdemeren steeds de noodzaak van sociale koop en sociale huurwoningen aan de orde komt. En dat we daar afspraken over maken. In dat kader is het goed om van de wethouder te horen dat de 24 Tiny Houses in Loosdrecht er begin 2019 gaan komen. En die zijn nog gasloos ook !
Het woonruimte-behoefteonderzoek van de gemeente Wijdemeren toont de noodzaak van extra woningen in het goedkope en middensegment overduidelijk aan. Wij zullen als fractie deze noodzaak blijven benadrukken.
Wat jammer dat het College krampachtig vast houdt aan het bouwplan in Nederhorst Noord dat volgens ons zeer waarschijnlijk onhaalbaar is gezien de aanwijzing als beschermd vogel-weidegebied. Dat is een argument om het bouwplan aan het Ankeveense Pad niet te hoeven oppakken. Het zijn natuurlijk onvergelijkbare grootheden, het grote bouwplan in Noord en het kleine plannetje met zorgwoningen. Maar ze worden door dit College in het bestuursakkoord 2018-2022 aan elkaar gekoppeld. Of het een, of het ander.
Met als risico dat beide plannen niet door gaan. Hoe verhoudt dat zich tot de terechte woorden over de noodzaak van woningbouw in dat Bestuursakkoord ? Daarom komen wij met een motie over dit onderwerp.
Vraag aan het College:
Kunnen we meer locaties voor Tiny Houses verwachten?
Mijnheer de voorzitter, ik ga afsluiten
In de tweede termijn zullen we aangeven of we kunnen instemmen met deze begroting. Dat zal mede afhangen van de beantwoording van de vragen door het College.
Wij hebben een 2-tal amendementen en een 4-tal moties voorbereid.
Hoe dan ook, wij zien uit naar het jaar 2019 . Een jaar met twee verkiezingen, zowel provinciaal als Europees.
Twee momenten om de 2 kernbegrippen van onze fractie, te weten ‘sociaal’ en ‘duurzaam’ , onder de aandacht te brengen. Ze zijn, meer dan ooit, nodig in de neoliberale samenleving waarin wij momenteel leven. De samenleving waarin geluk en pech het gevolg lijken te zijn van persoonlijke keuzes. “Eigen schuld, dikke bult”, en dan moet je het ook maar zelf oplossen.
Wij willen een samenleving met juist aandacht voor elkaar en voor onze planeet. De onlangs overleden staatsman Wim Kok durfde het woord ‘solidariteit’ nog gewoon te gebruiken. Het is tijd voor een nieuwe Wim Kok. En voor een hernieuwd gebruik van het woord ‘solidariteit’
Tenslotte willen vanaf deze plaats al onze ambtenaren heel hartelijk bedanken voor hun enorme inzet voor onze gemeente Wijdemeren. Om hun te ondersteunen willen we het opleidingsbudget tot 2% van de loonsom verhogen. Daarvoor komen we met een amendement met een dekking die we van dit College hebben geleerd en waarvoor we dit College hartelijk danken.
Tweede termijn:
Wij als fractie PvdA/Groen Links kunnen ons niet vinden in de begroting 2019 van Wijdemeren.
De financiële positie van Wijdemeren is naar onze mening minder florissant dan wordt geschetst. Er is onvoldoende aandacht voor de interbestuurlijke programma’s met ander overheden, bedrijven en maatschappelijke partners, Er is onvoldoende budget om bijvoorbeeld de gevolgen van de klimaatverandering in Wijdemeren adequaat op te vangen.
En dan lijkt die begroting heel wat. Maar wat ons betreft met een te laag eigen vermogen, een te optimistische risicoparagraaf en, zoals gezegd, met onvoldoende middelen voor belangrijke werkvelden. De prijs van zelfstandigheid, noemen wij dat. Een hoge prijs.
Stan Poels en Sandra van Rijkom
Fractie PvdA/ GroenLinks, gemeente Wijdemeren,
november 2018
U kunt hier terecht voor onze moties:
