Poliflw

De Werkgroep Huisvesting Arbeidsmigranten schrijft in een brief aan B&W van Horst aan de Maas (zie bijlage) dat zij zorgen heeft over de manier waarop de gemeente de coronamaatregelen handhaaft bij arbeidsmigranten in de gemeente. Volgens de werkgroep laat de gemeente te veel over aan de verantwoordelijkheid van de arbeidsmigranten zelf, hun werkgevers, huisvesters, vervoerders en uitzendbureaus. Dat geldt volgens de werkgroep óók bij de komst van arbeidsmigranten uit landen waar de regering code oranje aan heeft gegeven.

In haar brief geeft de werkgroep voorbeelden over het niet nakomen van coronamaatregelen door arbeidsmigranten, hun werkgevers, huisvesters, vervoerders en uitzendbureaus. Tegelijkertijd wijst de werkgroep op de urgentie om daar iets aan te doen. De bescherming van arbeidsmigranten tegen het coronasvirus – en daarmee bescherming van de inwoners van de regio - kan niet wachten. Ook niet op nog te nemen maatregelen van de regering naar aanleiding van de rapportage van de Commissie Roemer.

De verantwoordelijkheid voor toezicht, controle en handhaving ligt bij de gemeente. Dat kun je volgens de werkgroep en zo is in de praktijk gebleken niet alleen overlaten aan belanghebbenden. In veel gevallen geven ze aan andere vaak financiële belangen duidelijk meer prioriteit dan aan de belangen van een veilige en gezonde omgeving en hoe die te handhaven.

Uit antwoorden op vragen aan B&W leidt de werkgroep af dat inzake handhaving de gemeente de verantwoordelijkheid legt bij huisvester, uitzendbureau en werkgever. Daarbij wordt te veel voorbijgegaan aan de afhankelijkheidsverhouding die in deze sector geldt (vaak een meervoudige afhankelijkheid: wonen, werken, vervoer). In de dagelijkse praktijk blijkt dat vele huisvesters, werkgevers en uitzenders winst belangrijker vinden dan volksgezondheid.

Mede met het oog op de toename van de verspreiding van het coronavirus, de afhankelijkheid en kwetsbaarheid van de arbeiders en het niet nakomen van maatschappelijk verantwoord ondernemerschap, pleit de werkgroep er voor dat de gemeente haar verantwoording neemt en doeltreffend gaat handhaven. De werkgroep pleit dan ook voor dat een strengere aanpak waarbij het van belang is dat de gemeente enerzijds grenzen opzoekt waar het gaat om haar bevoegdheden handhavend (en waar nodig sanctionerend) op te treden. En anderzijds middelen zoekt om de handhaving waarvoor ze wél bevoegd is, ook daadwerkelijk uit te voeren en minder uit te gaan van het nemen van verantwoordelijkheden van arbeidsmigranten, huisvesters, vervoerders, uitzendbureaus en werkgevers. De werkgroep vraagt B&W of ze het daar mee eens is en zo ja hoe B&W dan denkt daar gestalte aan te kunnen geven?

Omroep Horst aan de Maas heeft ook aandacht besteedt aan de brief van de werkgroep Huisvesting Arbeidsmigranten aan het college van B&W. Kijk hier naar het nieuwsbericht van Omroep Horst aan de Maas.

Bijlage: 

Brief van de werkgroep Huiisvesting Arbeidsmigranten over handhaving coronamaatregelen bij arbeidsmigranten.

foto: Lei Spreeuwenberg

Arbeidsmigratie. Een belangrijk onderwerp voor mensen in Horst aan de Maas die te maken krijgen met huisvesting van "internationale werknemers", zoals het gemeentebestuur het noemt. De SP geeft binnen en buiten de gemeenteraad veel aandacht aan dit thema. Sonja van Giersbergen, fractievoorzitter van de SP in de raad, laat haar licht er over schijnen in onderstaande column.

"Elk jaar werken honderden, zoniet duizenden arbeidsmigranten in onze gemeente. Volgens werkgevers om het werk te doen wat Nederlanders niet willen doen. Maar is dat wel zo?

Vroeger werden asperges gestoken door huisvrouwen die een centje bij wilden verdienen. Ook in de kassen werden tomaten, komkommers en andere gewassen geoogst door, met name, vrouwen terwijl hun kinderen op school zaten. In de vakantieperiodes namen middelbare scholieren het van hen over.

Maar zoals in zovele sectoren is ook de tuinbouwsector geïndustrialiseerd en zijn er megabedrijven ontstaan die elkaar beconcurreren om zo goedkoop mogelijk te produceren. Een heel klein beetje voor ons eigen land, maar het merendeel voor het buitenland. Ook de logistieke centra, de blokkendozen op Greenport, hebben veel werkplekken voor arbeidsmigranten.

Al deze mensen hebben een dak boven hun hoofd nodig. Handige spelers op de markt bouwen migrantenhotels en ondernemers huisvesten hun eigen werknemers. Dat is geen liefdadigheid, want er wordt grof geld verdiend. Een woning met drie slaapkamers levert al gauw een kleine 2000 euro per maand op.

Sommige arbeidsmigranten willen zich hier vestigen. Dat is hun recht. Zij zijn immers Europees staatsburger. Er is echter zo’n groot tekort aan woningen dat dit tot nog meer spanning op de oververhitte woningmarkt leidt.

Arbeidsmigratie moet beter gereguleerd worden – zeker in een tijd dat veel Nederlanders hun baan kwijtraken –, dat arbeidsvoorwaarden te allen tijde gerespecteerd dienen te worden en dat bij huisvesting een fatsoenlijk gesprek plaats moet vinden met de bewoners in de omgeving waarin zij gehuisvest worden".

7 juli 2020 sprake de gemeenteraad van Horst aan de Maas over de financiële situatie van de gemeente (lees hier het artikel over de inbreng van de SP bij de behandeling van de financiële kadernota). Daarbij ging de SP ook in op de gevolgen van de financiële situatie voor Sociale Zaken.

Sonja van Giersbergen (fractievoorzitter SP): "Er zijn binnen de jeugdzorg grote zorgen, maar de wethouder heeft steeds beloofd dat niemand buiten de boot zal vallen. We wachten op de voorstellen, maar voor de SP staat vast dat zoveel mogelijk van elke euro uit de begroting van het sociaal domein ook daadwerkelijk aan directe zorg besteed moet worden".

Een ander zorgenkind is de NLW. De SP is trots op de mensen die daar werken. Zij hebben een zinvolle taak en geven zo zelf structuur aan hun leven. De SP pleit dan ook voor behoud van de NLW en het bieden van sociaal-maatschappelijke werkgelegenheid. Landelijk heeft de SP (Jasper van Dijk) samen met het CDA het initiatief genomen om de "oude" sociale werkvoorziening in ere te herstellen en de eerdere bezuinigingen terug te draaien.

De aandacht van de SP gaat ook uit naar leefbaarheid en handhaving. Die staan in verschillende wijken onder druk. Dat wordt erkend door wethouder Bouten (PvdA). Een betere verdeling en uitbreiding van het aantal sociale huurwoningen moet hier uitkomst gaan bieden. Dit in combinatie met leefbaarheidsprojecten en handhaving van zaken die niet deugen. Dit gaat veel geld kosten. Maar de kosten gaan voor de baten uit. Bepaalde wijken hebben hun aandeel inmiddels meer dan geleverd. Het wordt nu tijd dat sterkere schouders deze lasten ook gaan voelen.

Sonja van Gierbsergen: "Concluderend zien we dat inwoners vaker op moeten draaien voor de financiële problemen en dat de ambitiehonger van dit college nog niet gestild is. Op deze voet verder gaan lost de problemen niet op. De SP begrijpt niet waarom dit college niet meer en sneller snijdt in haar eigen ambities en vergoedingen. Juist nu zouden we de prestigeprojecten moeten stoppen en moeten investeren in de kernen. Als we hiermee gezondheid en de deelname in de maatschappij middels goede sportclubs en cultuur kunnen bevorderen, dan zetten we in ieder geval een stap in de goede richting".

Linksaf voor alle bewoners van Horst aan de Maas en dus niet via Afslag 10 voor slechts tien procent van de bevolking.

De SP Horst aan de Maas draagt een besluit van de gemeenteraad aan de Kroon voor ter vernietiging. Het gaat om het besluit dat de raad genomen heeft op 2 juni 2020 en dat inhoudt dat (burger)raadsleden geen gebruik meer mogen maken van het ‘burgerpodium’. De SP heeft geconstateerd dat er in de praktijk slechts één persoon gebruik heeft gemaakt van het burgerpodium die tevens burgerraadslid is. Het gaat daarbij om de voorzitter van de Werkgroep Arbeidsmigranten Horst aan de Maas, Paul Geurts, die naast zijn voorzitterschap van de werkgroep ook burgerraadslid is. In het debat in de gemeenteraad over de verandering van het reglement van orde op dit punt kwam duidelijk naar voren dat het eenmalige optreden van Paul Geurts de reden was om de wijziging door te voeren.

Omdat Geurts óók als burgerraadslid tijdens vergaderingen van de gemeenteraad over specifieke onderwerpen het woord niet mag voeren, ontstaat bij de SP de indruk dat Geurts door dit besluit de mogelijkheid ontnomen wordt het woord te voeren over zaken waarbij hij als SP’er actief betrokken is. Reden om het raadsbesluit via een uitgebreide brief aan de Minister van Binnenlandse Zaken ter vernietiging voor te dragen aan de Kroon. Het besluit is volgens briefschrijver Geurts strijdig met de grondwet, in strijd met de wet (Gemeentewet en Awb), voldoet het niet aan de algemene beginselen van behoorlijk bestuur en is het besluit in strijd met het algemeen belang.

De positie van burgerraadsleden is niet uitdrukkelijk in de Gemeentewet geregeld. In de praktijk zijn er een aantal redenen om burgerraadsleden in te schakelen voor het gemeenteraadswerk. Naast de hoge werkdruk van raadsleden of het via het burgerraadslidmaatschap een persoon voorbereiden op een later raadslidmaatschap vormen burgerraadsleden de ‘voelsprieten’ van de fractie. Met andere woorden: zij leggen een verbinding tussen wat in de maatschappij gebeurt en de gemeenteraadsleden. Juist die laatste functie heeft de SP burgerraadsleden ingeschakeld. De burgerraadsleden mogen aan de zogenaamde “voorbereidende” raadsvergaderingen deelnemen, maar niet aan de raadsvergaderingen waarin de raad besluiten neemt over raadsvoorstellen. De burgerraadsleden mogen niet stemmen over de aan de raad voorgelegde raadsvoorstellen. Alleen al om die reden is het vreemd dat burgerraadsleden niet mee zouden mogen praten over onderwerpen waarbij ze politiek nauw betrokken zijn.

Juist door van het burgerpodium gebruik te maken op de momenten vanuit een groep die een maatschappelijk onderwerp aan de orde stelt, is duidelijk vanuit welke achtergrond de betrokkene spreekt. Als hij deelneemt aan de raadsvergadering doet hij dat uitdrukkelijk als burgerraadslid.  In plaats van die transparantie te waarderen worden beide mogelijkheden aan Geurts ontnomen. Door hem de vrijheid van meningsvorming te ontnemen op specifieke onderwerpen wordt gehandeld in strijd met de grondwet.

Het besluit van de raad is in strijd met de gemeentewet en de Algemene wet bestuursrecht. De Awb wordt door de gemeenteraad  te strikt toegepast op de positie van een burgerraadslid, c.q. het begrip “persoonlijk belang”  wordt door hen te ruim opgevat en feitelijk ook toegepast op zijn engagement met maatschappelijke groepen. Dat betekent dat Geurts de raad niet als burger mag toespreken én bij specifieke maatschappelijke kwesties niet als burgerraadslid mag deelnemen aan het debat. Geurts wijst er in zijn brief op dat er bij de specifieke onderwerpen waarop gedoeld wordt (onder andere diens actieve betrokkenheid bij bewoners die meer inspraak willen bij de huisvesting van arbeidsmigranten in hun omgeving) geen sprake is van een “persoonlijk belang”. Het nastreven van “persoonlijk belang” (of eigenbaat) kan gedefinieerd worden als het bereiken van een voordeel waarmee het persoonlijke welzijn is gemoeid. Hierbij wordt wel onderscheid gemaakt tussen geïsoleerd en welbegrepen eigenbelang. Tegenover eigenbelang staan onbaatzuchtigheid, het belang van anderen en het algemeen belang. Dat laatste is het belang waar Geurts zich mee bezig houdt.

Volgens Geurts is het besluit van de raad in strijd met de beginselen van behoorlijk bestuur. In de beraadslagingen in de gemeenteraadsvergadering van Horst aan de Maas[1] is immers duidelijk geworden dat de wijziging vooral bedoeld is om hem de mogelijkheid te ontnemen gebruik te maken van het burgerpodium. Dat bleek onder andere uit het feit dat door fractievoorzitters die mede het voorstel tot wijziging van het reglement geformuleerd hebben in de behandeling van het voorstel nadrukkelijk verwezen werd naar Geurts. Verder zijn de overwegingen die door de betrokken raadsleden naar voren zijn gebracht gebaseerd op “feiten” die niet of nauwelijks onderzocht zijn, zonder het nader horen van de betrokkene. Geurts stelt in diens brief dat een gemeentebestuur – en dat geldt zeker ook voor de gemeenteraad – eerlijk moet handelen, zonder vooringenomenheid en niet op basis van die vooringenomenheid procedures vaststellen die het functioneren als burger én als burgerraadslid beperken.

Het besluit van de gemeenteraad is volgens Geurts ten slotte ook in strijd met het algemeen belang. Indien dat besluit in stand mag blijven, is het een ernstige aantasting van de essentie (‘voelsprieten’) en de positie van het burgerraadslid en betekent het een aanzienlijke beperking van zijn mogelijkheden een bijdrage te leveren aan de maatschappelijk-politieke ontwikkeling van zijn gemeente. Het besluit kan er toe leiden dat soortgelijke onwenselijke initiatieven elders in het land navolging vinden en daarmee de fundamenten van de democratie aantasten.

Alles bij elkaar redenen voor Geurts het raadsbesluit ter vernietiging aan de Kroon voor te leggen.

Bijlage: 

De brief aan het ministerie met het verzoek om het besluit van de gemeenteraad te vernietigen

In America draait al jaren – nabij de kern van America - het mestverwerkingsbedrijf van Willems. Dat bedrijf zorgt voor enorme (stank)overlast voor de omwonenden. Klachten van omwonenden werden ‘per ongeluk’ genegeerd door de gemeente Horst aan de Maas en niet doorgestuurd naar de provincie, zoals feitelijk wel had gemoeten. Eén van de gevolgen: Willems kreeg vergunning voor een uitbreiding van de verwerking van mest, onder andere omdat er geen klachten zouden zijn geweest. Toen er ten lange leste alsnog onderzoek werd gedaan bij Willems, bleek er sprake van diverse overtredingen, die leidden tot het opleggen van een dwangsom, die Willems zou moeten betalen als hij de problemen niet snel genoeg op zou lossen.

Willems had slechts een vergunning voor de verwerking van 58.000 ton mest maar bleek in de praktijk illegaal veel meer mest te verwerken als toegestaan (in 2017 was dat 222.000 ton meer; in 2018 was dat 201.000 ton meer en in 2019 was dat 188.000 ton meer). En tegelijkertijd heeft hij een vergunning aangevraagd en gekregen (!) voor een forse uitbreiding van de mestverwerking, tot wel 450.000 ton! In een brief van de SP en andere partijen in de gemeenteraad aan B&W en de provincie Limburg van 19 mei 2020 werden vragen gesteld. En omwonenden tekenden bij de rechter beroep aan tegen het verlenen van een vergunning voor de uitbreiding van de mestverwerking.

In een gesprek van wethouder Kuijpers (D66/Groen Links) en Rudy Tegels (CDA) met omwonenden en de dorpsraad – waarbij de wel uitgenodigde Willems opmerkelijk genoeg niet kwam opdraven – kwam naar voren dat de gemeente Horst aan de Maas een fout heeft gemaakt (bouwblok verkeerd ingetekend)  die er toe heeft geleid dat de provincie de vergunning kon verlenen voor de uitbreiding. Ondertussen is ook duidelijk dat Willems – en daar gaat hij prat op – zeer goede relaties heeft met de bestuurders in de provincie. Dat blijkt. Uit de ‘fouten’ die door de gemeente worden gemaakt die moeilijk te herstellen zijn, de gemeente die een weg financiert naar het bedrijf van Willems en de coulante houding van de provinciale bestuurders, die regelmatig bij Willems op bezoek komen om diens mestverwerkingsbedrijf te komen bewonderen…

De klap op de vuurpijl kwam toen de rechter uitsprak dat Willems de door de provincie opgelegde dwangsom in verband met de wetsovertredingen (met name illegale mestverwerking) niet hoefde te betalen, omdat hij in het najaar toch ging uitbreiden, met toestemming van de provincie! Duidelijk werd dat de verantwoordelijke gedeputeerden Burlet (Forum voor Democratie) en Housman (PVV) onder één hoedje hadden gespeeld.

In een reactie op de vragen van de verschillende fracties in de gemeenteraad van Horst aan de Maas gaf B&W toe dat de situatie bij Willems zorgelijk was. Op de vraag hoe de gemeente denkt de gezondheidsschade bij de omwonenden te kunnen beperken, verschuilt B&W zich achter de provincie Limburg. In het najaar (oktober/november 2020) moet de gemeenteraad besluiten over een voorstel van B&W tot bestemmingsplanwijziging die Willems in zijn bedrijfsvoering tegemoet komt en daarmee feitelijk de omwonenden in de stank laat zitten. Het college excuseert zich in haar reactie op de vragen van de raad voor het feit dat zij de eerdere klachten van de buurt niet voldoende gehoord heeft en dat de provincie (daardoor) te lang heeft gewacht met handhaving.

Ook in Provinciale Staten van Limburg zijn vragen gesteld aan Gedeputeerde Staten over de situatie. In de reactie op die vragen worden de gestelde vragen onvolledig of niet beantwoord en wordt informatie achtergehouden. De provincie is op verschillende manieren financieel verbonden met Willems. Zo krijgt Willems van de provincie heel veel geld uit een provinciaal innovatiefonds (LEF). Dat geld is onder andere besteed aan projecten van Willems in America, Odiliapeel en Zevenellen, een project in ontwikkeling voor een zogenoemde bio-transitiecentrale op een industrieterrein bij Buggenum. Voor de omwonenden is het duidelijk: de gedeputeerde die verantwoordelijk is voor handhaving en de gedeputeerde die de vergunning voor uitbreiding van de mestverwerkingscapaciteit heeft gezorgd, spelen – zoals direct na de rechtszaak tegen Willems ook al bleek - onder één hoedje. En de omwonenden kunnen ook hier naar gerechtigheid fluiten.