Poliflw

Nederland staat grotendeels stil door de lockdown die van kracht is om het Coronavirus onder controle te krijgen. Dit raakt ook het democratisch stelsel. Zo zal de Tweede Kamer tijdens de lockdown niet meer debatteren over andere onderwerpen dan Corona en is het voorlopig niet mogelijk om te demonstreren.

Wie ondertussen niet stil zit is de Minister van Landbouw, Carola Schouten. Uitgerekend nu worden er omstreden stikstofmaatregelen doorgedrukt. De boeren zijn hier zwaar teleurgesteld over. Zeker omdat het nergens voor nodig is dat er met spoed maatregelen worden doorgevoerd, nu de stikstofuitstoot door de lockdown tot maar liefst 60 procent is verminderd.

Forum voor Democratie vindt het onacceptabel dat de Coronacrisis misbruikt wordt om impopulaire stikstofmaatregelen door te drukken en stelde de volgende schriftelijke vragen aan minister Schouten (Landbouw, ChristenUnie):

Vraag 1Bent u bekend met het bericht ‘Boeren boos omdat kabinet zelfs nu stikstofmaatregelen wil doordrukken’?

Vraag 2Welke besluiten op het gebied van stikstof heeft u sinds 9 maart 2020 genomen? Voor welke van die besluiten is wijziging van wet- of regelgeving noodzakelijk? Wanneer zouden die besluiten in werking moeten treden, of wanneer zijn die besluiten in werking getreden?

Vraag 3Welke besluiten op het gebied van stikstof bent u voornemens om voor het zomerreces nog te nemen? Voor welke van die besluiten is wijziging van wet- of regelgeving noodzakelijk? Wanneer zouden die besluiten in werking moeten treden?

Vraag 4Heeft u er begrip voor dat het Landbouw Collectief zich ongehoord voelt, omdat u het door hen gepresenteerde plan van aanpak ‘Uit de gecreëerde stikstofimpasse’ zonder deugdelijke onderbouwing terzijde heeft geschoven? Bent u bereid de voorstellen van het Landbouw Collectief alsnog gedegen te beoordelen om te bezien welke voorstellen kunnen worden overgenomen? Zo nee, waarom niet?

Vraag 5Bent u bekend met het bericht ‘Nevedi vindt aangekondigde voermaatregel van minister Carola Schouten onverstandig’?

Vraag 6Hoe beoordeelt u de vrees dat een norm op het RE-gehalte in mengvoer niet tot het beoogde effect gaat leiden en mogelijk zelfs tot een averechts effect zal leiden?

Vraag 7Hoe beoordeelt u de vrees dat de aangekondigde voermaatregel op individueel bedrijfsniveau gaat leiden tot knelgevallen, wat kan leiden tot gezondheidsproblemen en productiedalingen?

Vraag 8Bent u bereid de voorgenomen voermaatregel te heroverwegen? Zo nee, waarom niet?

Vraag 9Hoe beoordeelt u de massale onvrede bij grote groepen burgers en bedrijven, in het bijzonder uit de agrarische sector, over het door u gevoerde stikstofbeleid? 

Vraag 10Bent u ermee bekend dat de Kamer gedurende de coronacrisis in beginsel niet meer debatteert over andere onderwerpen dan corona? Hoe beoordeelt u dat er omstreden beleid gevoerd wordt, op een moment dat de Kamer dat beleid wegens de crisisomstandigheden niet optimaal kan controleren?

Vraag 11Bent u ermee bekend dat de bevolking gedurende de coronacrisis in beginsel niet meer mag demonstreren? Hoe beoordeelt u dat er omstreden beleid gevoerd wordt, op een moment dat de bevolking wegens de crisisomstandigheden niet optimaal in protest kan komen tegen dat beleid?

Vraag 12Bent u ermee bekend dat de maatregelen om het coronavirus te bestrijden volgens het KNMI leiden tot een vermindering van de stikstofuitstoot tot 60 procent? 

Vraag 13Bent u bereid om de stikstofreductie die het gevolg is van de coronacrisis, in mindering te brengen op de stikstofreductie die u van de agrarische sector eist? Zo nee, waarom niet?

Vraag 14Deelt u de mening dat er, zeker gelet op de enorme vermindering van stikstofuitstoot tijdens de coronacrisis, geen enkele reden voor is om tijdens deze crisis stikstofmaatregelen te blijven nemen? Bent u bereid om het stikstofbeleid op te schorten totdat de Kamer weer debatteert en de bevolking weer mag demonstreren? Zo nee, waarom niet?

Vraag 15Bent u bekend met het bericht “Komende maanden al miljardenschade boeren en tuinders”?

Vraag 16Hoe beoordeelt u de verwachting dat de agrarische sector naar verwachting 5 miljard schade zal lijden door de coronacrisis, in het licht van de door u voorgenomen stikstofmaatregelen die daarbovenop zullen komen? Deelt u de mening dat dit een extra reden is om gedurende de coronacrisis geen nieuwe  stikstofmaatregelen te treffen?

Vraag 17Bent u bekend met het bericht ‘Stikstofwinst door langzamer rijden al weg door één hondendrol’?

Vraag 18Hoe beoordeelt u de berekening van het Mesdagfonds, waaruit blijkt dat de verlaging van de maximumsnelheid een stikstofbesparing van slechts 1,2 mol per hectare per jaar oplevert? Vindt u de stikstofbesparing die de verlaging van de maximumsnelheid oplevert, in verhouding staan tot de enorme weerstand onder weggebruikers over deze maatregel?

De quorumregeling komt voort uit artikel 67 van onze Grondwet. En stelt dat de Tweede Kamer en Eerste Kamer alleen kunnen beraadslagen en besluiten, indien meer dan de helft van het aantal leden ter vergadering aanwezig is. Het idee hierachter is helder: het is ongewenst wanneer besluiten tot stand komen met minder dan de helft van de Kamerleden, wegens gebrek aan legitimiteit. 

De interpretatie van ‘aanwezigheid’ blijkt in de praktijk nogal fluïde. In de Tweede Kamer zijn plenaire debatten tussen een handjevol Kamerleden en een bewindspersoon aan de orde van de dag. Ook in de Eerste Kamer wordt plenair regelmatig ‘beraadslaagd’ terwijl minder dan de helft van de aanwezige senatoren fysiek in de zaal zit. Dat is ook wel zo praktisch. Het is productiever om tegelijkertijd in commissies of op de fractiekamer aan het werk te zijn, dan urenlang toehoorder zijn van een soms behoorlijk specialistisch debat. 

Om vast te stellen of meer dan de helft van de leden formeel aanwezig is, wordt in beide Kamers bijgehouden of de leden zijn ‘ingecheckt’. In de Tweede Kamer digitaal, in de Eerste Kamer nog op papier. Bij aankomst zet iedere senator een handtekening. In de praktijk is het in beide Kamers mogelijk om direct na het zetten van de krabbel weer te vertrekken. Voor het quorum tel je merkwaardig genoeg toch de hele dag mee als ‘aanwezig’. In de Tweede Kamer zorgt acuut hoofdelijk stemmen regelmatig voor hectiek, wanneer Kamerleden afwezig blijken. In de Eerste Kamer is hectiek zeldzaam. De senaat vergadert slechts één dag per week. En stemmingen over wetten en moties vinden in de regel een week na beraadslaging plaats. 

In de huidige coronacrisis blijken beide Kamers te lijden aan ‘quorumkramp’: aanwezigheid van de helft plus één moet formeel worden vastgelegd. En dus reizen op vergaderdagen tientallen Kamerleden vanuit alle uithoeken van Nederland op en neer naar het Binnenhof om ‘s ochtends hun (digitale) krabbel te zetten. Prompt daarna gaan ze weer huiswaarts en voert een beperkt aantal van hun ambtsgenoten later die dag het plenaire debat.

Deze bureaucratie is gênant en zorgt bovendien voor onnodige risico’s voor de volksgezondheid. In een tijd dat iedere Nederlander wordt geadviseerd niet onnodig te reizen en om thuis te blijven en besmettingsgevaar voor henzelf, hun naasten en anderen te beperken, reizen tientallen parlementariërs heen en weer voor slechts het zetten van een handtekening. De enige wezenlijke besluiten die dinsdag voorliggen zijn verder het economisch noodsteun pakket en de wet digitaal stemmen voor decentrale overheden. Voor beide lijkt unanieme steun in beide Kamers. 

Conclusie: de toepassing van het vergaderquorum tijdens de coronacrisis dient op geen enkele wijze het oorspronkelijke doel van de wetgever: legitimiteit van besluitvorming. Sterker: de rigide toepassing levert onnodige besmettingsrisico’s op. Beide Kamers geeft daarmee een bijzonder slecht voorbeeld aan de samenleving van de ernst van de gezondheidsrisico’s.

Star vasthouden aan het vergaderquorum is ook niet nodig. Wij zien meerdere mogelijkheden om èn democratisch te besluiten èn de veiligheid in acht te nemen.

Ten eerste praktisch: Het fysiek tekenen van de presentielijst door 38 senatoren, waarvan de meerderheid direct weer huiswaarts gaat. Zodat 14 van hen plus voorzitter ‘s middags kunnen debatteren en besluiten. Dat staat op zichzelf al op gespannen voet met artikel 67 van de grondwet. Als dat wordt geaccepteerd, dan is de stap dat er digitale quorum-handtekeningen worden ingestuurd, in plaats van fysiek heen en weer reizen, slechts een kleine wijziging. Op de dag zelf kan verificatie plaatsvinden door de Kamerleden (met beeld) te bellen.

Ten tweede staatsrechtelijk: Op grond van het zogenaamde parlementaire staatsnoodrecht kan in uitzonderlijke gevallen namelijk worden afgeweken van wettelijke voorschriften die de continuïteit van het parlement belemmeren. Het moet dan wel gaan om een uiterste noodzaak en de maatregelen mogen niet verder gaan of langer duren dan noodzakelijk. Dat lijkt ons onder de huidige uitzonderlijke omstandigheden legitiem. 

Het ligt daarom voor de hand dat beide Kamers besluiten het vergaderquorum gedurende de coronacrisis tijdelijk buiten toepassing te verklaren. Van belang is dat zij dat besluit periodiek heroverwegen en na afloop van de crisis de uitzonderlijke omstandigheden, de genomen besluiten èn het eigen handelen goed evalueren. Hopelijk kan dan laatste weer snel. En dan ook weer in traditionele parlementaire setting.

Terwijl het hele land in rep en roer is over de Coronacrisis, zou er bijna een schokkende gebeurtenis aan onze aandacht ontsnappen. De Nederlandse overheid heeft een levensgevaarlijke man die wordt verdacht van terrorisme, opgehaald uit Oman en naar Nederland gebracht. 

In 2010 zou hij zijn uitgereisd naar Somalië, om namens een of meer islamitische terreurorganisaties deel te nemen aan de gewapende jihad. Enkele weken geleden meldde hij zich bij de Nederlandse ambassade in Oman, met het verzoek om naar Nederland gebracht te worden. Hij zou een ‘nieuw leven’ willen beginnen. De Nederlandse overheid heeft tot overmaat van ramp besloten aan zijn verzoek te voldoen en hem in Oman op te halen.

Op Schiphol is de man gearresteerd. De ervaring leert dat het niet eenvoudig is om voldoende bewijsmateriaal te verzamelen van terroristische misdrijven die duizenden kilometers verderop zijn gepleegd. Er is dus een reële kans dat deze levensgevaarlijke moslimterrorist binnenkort weer op vrije voeten staat.

Forum voor Democratie vindt het onacceptabel dat de Nederlandse bevolking aan dit risico wordt blootgesteld en heeft minister Grapperhaus (Justitie & Veiligheid) de volgende Kamervragen gesteld:

Vraag 1Bent u bekend met het bericht “Somaliëganger (38) opgepakt op Schiphol”?*

Vraag 2Wanneer bent u erover geïnformeerd dat de 38-jarige man is afgereisd naar Somalië, om zich aan te sluiten bij een of meerdere islamitische terreurorganisaties en deel te nemen aan de gewapende jihad?

Vraag 3Wanneer en op welke welke wijze heeft deze terrorist ooit de Nederlandse nationaliteit verkregen? Had hij naast de Nederlandse, nog een of meerdere andere nationaliteiten?

Vraag 4Van welke terroristische misdrijven wordt de man precies verdacht? Hoe bent u achter deze informatie gekomen?

Vraag 5Wanneer, waarom en door wie is besloten om hem op zijn verzoek in Oman op te halen en naar Nederland te brengen? 

Vraag 6Houdt u er rekening mee dat het niet lukt om voldoende wettig bewijsmateriaal te verzamelen van de terroristische misdrijven die hij duizenden kilometers verderop heeft gepleegd?

Vraag 7Hoe gaat u ervoor zorgen dat deze man geen gevaar voor de Nederlandse bevolking vormt, wanneer hij op vrije voeten wordt gesteld?

Vraag 8Heeft u onderzocht wat de mogelijkheden zijn om zijn Nederlandse nationaliteit af te pakken en hem als ongewenst vreemdeling te laten verklaren? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat waren de uitkomsten van dat onderzoek? 

Vraag 9Hoeveel mensen zijn er naar schatting in totaal afgereisd vanuit Nederland naar Somalië om zich aan te melden bij een terroristische organisatie? Hoeveel van hen zijn teruggekeerd, hoeveel zijn omgekomen en hoeveel zijn er nog in het buitenland?

*Parool, 13 maart 2020, zie https://www.parool.nl/nederland/somalieganger-38-opgepakt-op-schiphol~b63174ea/.

Deze week was er een bijzondere vergadering van het Europees Parlement. Er moesten knopen worden doorgehakt over de goedkeuring van een corona noodfonds. De bespreekstukken waren via de email beschikbaar en het stemmen kon ook op afstand. Toch vond ik het belangrijk om fysiek aanwezig te zijn om u te informeren over urgente Brusselse zaken die uw aandacht verdienen. Uiteraard nadat we de benodigde voorzorgsmaatregelen hadden genomen en het team beperkt tot het hoogstnoodzakelijke. Het is een afweging die in deze tijd door iedereen gemaakt zal moeten worden. Wanneer verlaten we het huis, en wanneer niet?

Veertien dagen heb ik in zelfisolatie gezeten. Het Europees Parlement had op 10 maart plots haar laatste zitting in Brussel. We hadden die week eigenlijk in Straatsburg moeten vergaderen, maar het weekend ervoor werd dat afgelast vanwege de snelle uitbraak van het coronavirus. Halsoverkop werden door het parlement maatregelen genomen. Dit terwijl ik al op 12 februari via een officiële brief aan David Sassoli, de president van het Europees Parlement, had gevraagd om met een plan te komen. Helaas bleef het antwoord uit.

Mijn zelfisolatie was nodig omdat na thuiskomst een directe collega uit Brussel ziek was geworden. Ik heb van 11 tot 25 maart vanuit huis gewerkt en samen met mijn familie al het contact met andere mensen vermeden. Door de zelfisolatie was ik er zeker van dat ik geen besmettingsbron was en kon daardoor - zonder andere mensen in gevaar te brengen - de bijzondere vergadering van het Europees Parlement in Brussel bijwonen. Aanwezigheid vergroot de slagkracht. 

En dat is ook wat er nu moet gaan gebeuren in onze economie. We moeten - waar mogelijk- zo snel mogelijk weer aan de gang. Met de ‘intelligente lockdown’ is gezorgd dat de exponentiële verspreiding van het virus eindelijk kan worden gestopt en het aantal besmettingen onder controle komt. Het gevolg van dit soort maatregelen is wel dat de wereldeconomie een ongekende deuk oploopt. Ook in Nederland. Maar op dit moment kan het niet anders, want de zorgverlening loopt al op zijn tandvlees. De grote vraag die momenteel de wereld bezighoudt is waar de balans ligt, tussen het redden van levens en het redden van de economie. Het is een duivels dilemma, waar niemand een eenduidig antwoord op heeft. 

Toch moeten er besluiten worden genomen. Ondernemers zien hun inkomsten opdrogen terwijl de kosten doorlopen. Het water staat snel tot aan de lippen. Onze regering heeft gelukkig in korte tijd een aantal steunmaatregelen afgekondigd om te zorgen dat de liquiditeit beschikbaar blijft. Nu is het zaak dat deze snel kunnen worden geëffectueerd. Daarvoor moet het ambtenarenapparaat op volle toeren gaan draaien. Terwijl dit gebeurt moet de aandacht alweer naar de volgende fase van het probleem, want de steunmaatregelen zijn slechts een economische waakvlam.

Het vuur moet zo snel mogelijk worden opgestookt voordat ook de waakvlam dooft. De oplossing is dat bedrijven daar waar mogelijk weer snel open gaan voor zaken. Als duidelijk is dat mensen geen drager van het virus zijn, moeten ze weer aan het werk. Hierbij mag uiteraard geen verdere verspreiding optreden, en dat kan alleen als personen snel getest kunnen worden. In andere landen zijn er testen beschikbaar die binnen tien minuten uitsluitsel geven. Die moeten wij dus ook hebben. En wel nu, want meten is weten. 

Bij beheersen hoort het testen op koorts bij binnenkomst van scholen, bedrijven, winkels, horeca, openbaar vervoer etc. en het dragen van persoonlijke beschermingsmiddelen op alle plekken waar mensen samen komen. We kennen allemaal de ‘rare beelden’ van mensen met mondkapjes in Azië. Wij nuchtere Nederlanders zijn dat niet gewend en hebben er een unheimisch gevoel bij. Maar om levens én de economie te redden moeten we daar wel tijdelijk aan gaan geloven. Testkits, mondkapjes, wegwerphandschoenen, infrarood-thermometers moeten met spoed beschikbaar komen. Daar ligt nu een cruciale taak voor onze overheid. Ook moeten we aan de grens bewaken wie er binnenkomt. Waar komen deze mensen vandaan, waar zijn ze de afgelopen veertien dagen geweest en zijn ze vrij van koorts? Op weg naar Brussel heb ik de grenscontrole van onze zuiderburen meegemaakt en de vertraging was slechts een paar minuten.  

Het redden van levens én onze economie is nu topprioriteit en daar moet alle aandacht naar uitgaan. De vraag waarom Nederland zo slecht was voorbereid en hoe het zover heeft kunnen komen is voor latere zorg. Maar gezien de beelden en informatie uit China, is het gebrek aan testmateriaal en mondkapjes voor een welvarend land als Nederland ongehoord. Om over de aanvankelijke strategie van groepsimmuniteit en de gebrekkige communicatie van de regering nog maar te zwijgen. 

Daarbij zal ook Sassoli verantwoording af moeten leggen. Ik wil van hem weten waarom ik nooit een antwoord op mijn brief heb gekregen. 

 

Rob Roos is Europarlementariër voor Forum voor Democratie. 

Volg hem op:

Facebook: https://www.facebook.com/RobRoos.MEP

Instagram: robroos.mep

Twitter: @rob_roos

LinkedIn: linkedin.com/in/robroosnl

Nederland bevindt zich in een ‘intelligente lockdown’. Dat vergt veel van Nederlanders en van onze economie. Maar we doen dit met een heel duidelijk doel: om het aantal nieuwe besmettingen met het coronavirus zoveel mogelijk te beperken. Zodat onze intensive care-afdelingen niet overstromen. En iedereen zorg kan krijgen als dat nodig is. Daarmee hopen we zo snel mogelijk de lockdown te kunnen beëindigen en verder te kunnen met het normale leven.

Maar dat gaat niet als er vanuit het buitenland steeds nieuwe coronapatiënten ons land binnenkomen. Daarom pleit Forum voor Democratie voor grenscontroles - in aanvulling op de lockdown-maatregelen die sinds afgelopen maandag van kracht zijn (en die wij steunen). Neem het vliegverkeer vanuit de VS. Vanochtend nog landde er op Schiphol een vliegtuig uit corona-brandhaard New York. En hoewel België inmiddels unilateraal de grenzen met Nederland heeft afgesloten, staat ook de Nederlands-Duitse grens nog wagenwijd open.

Dat is onverantwoord. Om het coronavirus nu effectief te bestrijden, is het noodzakelijk om grenscontroles in te voeren. Voor wie de reis naar Nederland niet noodzakelijk is, zeggen we: wacht u alstublieft een paar weken (totdat we de zaak onder controle hebben). En passagiersvluchten uit landen met een grote uitbraak van het coronavirus worden tijdelijk geheel gepauzeerd. Geen kleine maatregelen voor een handelsland als Nederland. Maar wel de enige manier om het coronavirus effectief te bestrijden, zodat we er ook zo snel mogelijk weer overheen zijn en zo min mogelijk mensen onnodig hoeven te sterven.

Daarom stelde FVD zojuist de volgende vragen aan minister De Jonge (Volksgezondheid) en minister Grapperhaus (Justitie & Veiligheid):

Vraag 1Is het Nederlandse beleid er op dit moment op gericht om de verspreiding van het coronavirus in Nederland zo veel mogelijk tegen te houden, of om het virus beheerst te verspreiden?

Vraag 2Wordt er op dit moment gecontroleerd of mensen die vanuit het buitenland naar Nederland komen besmet zijn met het coronavirus? Zo ja, op welke wijze? Zo nee, waarom niet?

Vraag 3Hoeveel personen passeren (naar schatting) per week de grens vanuit het buitenland naar Nederland? Hoeveel daarvan arriveren met het vliegtuig, hoeveel met de trein, hoeveel met de auto en hoeveel op andere wijze? Uit welke landen zijn zij afkomstig? 

Vraag 4Deelt u de opvatting dat er een reëel risico is dat er coronapatiënten vanuit het buitenland naar Nederland reizen, mensen in Nederland besmetten en zo de schaal van de bestaande corona-uitbraak in Nederland vergroten?

Vraag 5Bent u bereid al het mogelijke te doen om ervoor te zorgen dat er geen passagiersvliegtuigen vanuit corona-brandhaarden naar Nederland vliegen, behalve ter repatriëring van Nederlanders die zich nog in die landen bevinden? 

Vraag 6Uit welke landen worden op dit moment vluchten geweerd door Nederland? Hoe wordt bepaald welke landen dit zijn? Hoe vaak worden de risico’s geactualiseerd?

Vraag 7Wat voor maatregelen worden er getroffen indien blijkt dat iemand die uit het buitenland Nederland binnenkomt (waarschijnlijk) besmet is met het coronavirus? Bent u het ermee eens dat zo iemand te allen tijde in isolatie moet worden geplaatst, voordat die verder Nederland in kan komen?

Vraag 8Bent u bereid aan de Nederlands-Duitse en de Nederlands-Belgische landsgrens controles in te voeren? Zo nee, waarom niet?

Vraag 9Bent u bereid niet-essentiële reizen naar Nederland tijdelijk te verbieden? Zo nee, waarom niet?

Vraag 10Kunt u deze vragen, gelet op het spoedeisende karakter, uiterlijk 31 maart a.s. beantwoorden?

Er zijn veel misverstanden over het huidige beleid - en er is veel onzekerheid over wat we nu het beste kunnen doen om het Coronavirus onder controle te krijgen. In dit artikel blikken we kort terug op de gang van zaken tot nu toe; en kijken we vooral vooruit naar wat de komende dagen en weken de belangrijkste stappen zijn.

Niet "zomaar een griepje"

Allereerst: waarom nemen we überhaupt maatregelen? Hoe is deze golf van zieken ernstiger dan bijvoorbeeld de jaarlijkse griep? Sommige mensen stellen ons hier vragen over.

En oorspronkelijk stelde het kabinet zich natuurlijk ook op dit standpunt. Lange tijd wilde men de uitbraak van het Coronavirus überhaupt niet groot agenderen; en toen dat toch gebeurde, stelden Rutte en RIVM-directeur Van Dissel voor om de crisis aan te pakken met milde maatregelen.

De stille draai van het kabinet

Door het virus zich ‘gecontroleerd’ te laten verspreiden, hoopte men aanvankelijk dat er ‘groepsimmuniteit’ zou ontstaan. Binnen enkele dagen kwam de regering hierop terug en maakte een draai van 180 graden. Maximale indamming werd nu het doel. 

De reden voor deze draai was niet alleen het aantal geschatte doden of de verhouding tussen “besmettingen” en “ernstige gevallen” - maar ook het enorme aantal mensen dat plotsklaps op de Intensive Care belandde met ernstige klachten van de luchtwegen. Daar waar een longontsteking normaal gesproken parallel aan een griepvirus ontstaat, veroorzaakt COVID-19 zelf de longontsteking.

Corona zorgt voor vele malen meer Intensive Care-behoevenden dan een griep - die bovendien veel langer Intensive Care-verzorging nodig hebben. Daardoor raakt het medisch systeem overbelast en dreigt de samenleving als geheel ontwricht te raken.

Op zo’n moment kunnen ook reguliere operaties niet meer worden uitgevoerd, dreigt de besmetting over te slaan naar verzorgingshuizen, crèches, scholen, overheidsdiensten: dan ontstaat kortom een kettingreactie die de gehele samenleving ontwricht.

Een horrorscenario. En om dat te voorkómen zijn dus serieuze maatregelen nodig - die het kabinet nu ook genomen heeft (zij het, in onze ogen, helaas veel te laat).

Wat nu?

Zijn deze maatregelen nu voldoende? Wij vrezen van niet. Hoewel mensen veel minder met elkaar in contact komen, zijn er nog steeds veel mensen die zich niet houden aan de door het kabinet gestelde regels. Beelden van volle parken en stranden gingen dit weekend de ronde en ook winkels zijn nog open en worden veelvuldig bezocht. Hierdoor zal het virus zich nog steeds snel verspreiden - met overbelasting van de IC als gevolg.

In onze ogen zou het daarom het beste zijn om kort, zeer stevig in te grijpen - waarna de samenleving snel weer de normale draad van het leven kan oppakken. Volgens Rutte zou een lockdown betekenen dat het land een jaar op slot moet. Volgens het RIVM krijg je daarna bovendien een grote opleving van het virus. Beide zijn onjuist. 

Wat houdt een lockdown precies in? 

Met een lockdown wordt alles op alles gezet om te voorkomen dat het virus zich verder verspreidt. Het is de meest verregaande vorm van “social distancing”, en omvat onder meer:

Het - voor korte tijd - sluiten van de grenzen:We kunnen de crisis binnen onze landsgrenzen niet effectief bestrijden, als er nog steeds (potentieel) geïnfecteerden uit het buitenland ons land binnen kunnen komen. Daarom: vluchtverkeer minimaliseren, grenscontroles invoeren, 14 dagen quarantaine voor mensen die het land toch binnen wensen te komen.

Het - voor korte tijd - sluiten van alle niet-essentiële winkels en bedrijven:Kledingwinkels, elektronicazaken, kappers, nagelstudio’s, markten, enzovoorts, moeten allemaal korte tijd sluiten.

Een - kortdurend - samenscholingsverbod:Het is verboden om je in groepen van meer dan twee personen op straat op te houden.

Alle niet-noodzakelijke bijeenkomsten - voor korte tijd - verbieden:Dus ook bijeenkomsten waar minder dan 100 mensen op afkomen.

Gedurende korte tijd restricties aan onnodig de straat op te gaan:Mensen kunnen nog de deur uit om boodschappen te doen, naar de apotheek te gaan of een frisse neus te halen, maar niet met meer dan twee personen (huisgenoten) tegelijk. Het wordt verboden om je op minder dan 1,5 meter afstand tot een ander persoon te begeven (uitzondering voor mensen met jonge kinderen).

We realiseren ons dat deze maatregelen zeer ingrijpend zijn voor een vrije samenleving. In de huidige situatie zijn ze echter noodzakelijk om zo snel mogelijk controle over de uitbraak van het virus te kunnen krijgen.

Hoe lang duurt een lockdown?

De lockdown duurt maximaal enkele weken. Hoe langer ermee gewacht wordt tot de lockdown wordt ingesteld, hoe langer die naar verwachting zal moeten duren en hoe ingrijpender de lockdown zal worden. Maar na twee à drie weken moet het doel zijn bereikt: in kaart brengen waar de besmettingen zijn, tijd kopen om de capaciteit voor de Intensive Care op te schalen, tests klaarzetten zodat de rest van het maatschappelijk leven weer zo normaal mogelijk kan hervatten.

Het is dus pertinent onjuist dat een lockdown zou moeten duren totdat er een vaccin is ontwikkeld (wat naar verwachting nog ruim een jaar gaat duren), zoals onterecht door Rutte is beweerd. De lockdown hoeft niet zo lang te duren, omdat die er puur op is gericht om controle te krijgen over de situatie. Dit gebeurt op de eerste plaats doordat nieuwe besmettingen worden tegengegaan (flatten the curve). Tijdens de lockdown wordt er tijd gekocht om noodzakelijke maatregelen te treffen, zoals voldoende beschermingsmiddelen aan te schaffen, voldoende zorgpersoneel klaar te stomen en de Intensive Care- en testcapaciteit te verhogen. Gedurende deze tijd zullen we ook steeds meer te weten komen over het nieuwe virus, zodat we het virus gerichter kunnen aanpakken als de lockdown is opgeheven. 

Hoe verder ná de lockdown?

Het RIVM schetst onterecht het beeld dat een lockdown geen nut heeft. Het stelt: 

“Weliswaar kan het nieuwe coronavirus zich dan nog minder gemakkelijk verspreiden, maar ook niemand bouwt dan immuniteit op tegen de ziekte. Aangezien de ziekte wereldwijd verspreid is, is de kans groot dat na het opheffen van een lock-down veel mensen alsnog tegelijk ziek in een korte periode worden en zo een piek veroorzaken. Met een lock-down stel je dus vooral het moment uit dat er veel mensen tegelijkertijd ziek worden, en dat willen we niet.”

Deze voorstelling van zaken is afgebeeld in het derde scenario van de onderstaande afbeelding.

Deze inschatting is om twee redenen onjuist. Ten eerste gaat men ervan uit dat de huidige maatregelen ervoor zullen zorgen dat er groepsimmuniteit optreedt, voordat er een vaccin is ontwikkeld. Dat dit praktisch onmogelijk is, blijkt uit het eerdere artikel dat wij hierover hebben gepubliceerd. Dus óók met de mildere maatregelen van het kabinet zal er géén groepsimmuniteit optreden (voordat er een vaccin is ontwikkeld) en is de kans dat het virus zich na het opheffen van de maatregelen onverminderd snel zal verspreiden niet kleiner dan na het opheffen van een lockdown.

Daarnaast gaat men ervan uit dat de lockdown van het een op het andere moment wordt opgeheven. Dit is echter niet wat wij in het debat hebben voorgesteld. Thierry Baudet heeft er in het debat duidelijk voor gepleit om na de lockdown, wanneer de situatie onder controle is, gecontroleerd de maatregelen op te heffen. Zo kan er scherp in de gaten worden gehouden hoe het virus zich verder zal ontwikkelen en of de Intensive Care-capaciteit groot genoeg is. Dat ziet er als volgt uit:

Om de situatie ná een lockdown, in afwachting van een vaccin, onder controle te houden, is nodig dat er maximaal getest wordt. Zo kan snel in kaart gebracht worden waar het virus opduikt, kunnen de geïnfecteerde personen direct in quarantaine worden geplaatst en kunnen de contacten van geïnfecteerde personen ook direct worden getest en indien nodig in quarantaine worden geplaatst. Deze methode wordt met succes toegepast in landen als Zuid-Korea en Singapore, om het virus onder controle te houden. Ook de Wereldgezondheidsorganisatie dringt erop aan om zoveel mogelijk te testen. Het RIVM weigert vooralsnog om maximaal te testen, ondanks dat daar wel de capaciteit voor zou zijn. Hierover hebben wij schriftelijke vragen gesteld.

Vragen van de leden Baudet en Hiddema (FVD) aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport inzake het gehanteerde beleid met betrekking tot het testen op COVID-19 (Corona) besmettingen. 

Vraag 1Bent u bekend met het artikel “Noordelijke provincies laten landelijk beleid los en testen massaal”?

Vraag 2Hoe beoordeelt u het dat het hoofd van de afdeling medische microbiologie en infectiepreventie van het UMCG in Groningen, in tegenstelling tot het RIVM, stelt dat ook geïnfecteerde mensen die nog geen symptomen hebben - de presymptomatische mensen - wel degelijk besmettelijk zijn? Hoe beoordeelt u de opvatting vanuit het UMCG dat de contacten van voor de eerste symptomen ook moeten worden opgespoord en getest?Vraag 3Klopt het dat conform het huidige beleid van het RIVM alleen ernstig zieke patiënten worden getest en mensen met mildere klachten niet in aanmerking komen? Klopt het dat het verschilt per zorginstelling of zorgmedewerkers met klachten worden getest? Wat is de rationale achter het niet testen van alle zorgverleners met klachten dan wel hoog risico vanwege contact met een besmette collega of patiënt? Kunt u duidelijkheid geven wat het concrete beleid is en hoe dit centraal zal worden gecoördineerd, waaronder het tijdig testen van zorgverleners?

Vraag 4Hoe beoordeelt u de stelling dat de tests op Corona in vrijwel ieder gewoon laboratorium zouden kunnen worden uitgevoerd, zoals het UMCG in Groningen aangeeft?

Vraag 5Kunt u testinformatie openbaar (laten) maken? Hoofdzakelijk: wat is de huidige hoeveelheid beschikbare tests in Nederland? Hoeveel tests worden er op dit moment per dag in Nederland verricht, wat zijn de redenen om te testen, op welke locaties worden de tests verricht, wat zijn de resultaten en wat is de gemiddelde doorlooptijd tussen moment van testen en de uitslag?Vraag 6 Hoeveel en welke laboratoria in Nederland zijn er volgens u geschikt om deze tests uit te voeren, in zowel de publieke als private markt? Bent u van plan om als overheid een centraal geleide productie op gang te zetten? Zo ja, welke middelen en mogelijkheden zijn daarvoor beschikbaar en welke daarvan bent u bereid in te zetten?Vraag 7Kunt u gedetailleerd aangeven wat er voor nodig is qua capaciteit (manuren en materialen, overig) om het aantal tests in Nederland op zeer korte termijn op te schalen naar:- 10.000 tests per week,- 25.000 tests per week,- 50.000 tests per week,- 100.000 tests per week (huidige capaciteit Italië, volgens het artikel),- 160.000 tests per week (huidige testcapaciteit Duitsland, volgens het artikel), en- 200.000 tests per week?Hoeveel tests verwacht u dat er nodig zijn de komende periode?

Vraag 8Bent u bekend met de uitlating van Chantal Reusken, viroloog bij het RIVM, die stelt dat de lysisbuffer (een stof die nodig is voor de tests) van fabrikant Roche begint op te raken? Deelt u die stelling? Wanneer blijkt dat de levering vanuit Roche ontoereikend is, welke mogelijkheid bestaat er dan om de informatie van het recept te achterhalen en deze stof vervolgens zelf te produceren?

Vraag 9Is het juist dat meerdere (potentiële) productielocaties van laboratorium- en testmateriaal zijn stilgelegd door de huidige beleidsmaatregelen? 

Vraag 10Bent u ermee bekend dat Zuid-Korea inmiddels in een vergaand stadium zou zijn van het ontwikkelen van een Covid-19 infectie-test, waarmee binnen 10 minuten succesvol op Covid-19 kan worden getest? En dat de productie daarvan momenteel sterk wordt opgeschaald, zodat ze honderdduizenden test-kits per week kunnen worden geproduceerd en geëxporteerd? Hoe beoordeelt u dit? Is er contact met Zuid-Korea hierover? Wordt er in Nederland, of in samenwerking met andere landen, aan soortgelijk testmateriaal gewerkt? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat is er voor nodig om resultaat te bereiken en grootschalige productie in gang te zetten? Vraag 11In hoeverre ziet u mogelijkheden om tests vanuit het buitenland te importeren? Indien deze mogelijkheden er zijn, op welke termijn en in welke hoeveelheid verwacht de regering tests te kunnen aanschaffen? 

Vraag 12 Kunt u deze vragen zo spoedig mogelijk, doch uiterlijk donderdag 26 maart om 9 uur, beantwoorden, zodat de antwoorden kunnen bijdragen aan een goed inhoudelijk debat in de Tweede Kamer?

Het coronavirus heeft een wereldwijde crisis veroorzaakt. Mensen werken thuis, winkels sluiten en ondernemers zien hun opdrachten opdrogen. De snelwegen zijn leeg. Ook in Brussel is het Europees Parlement al enige tijd gesloten. De genomen maatregelen zijn stevig, maar broodnodig om het effect van het virus op de volksgezondheid te beperken. Unieke tijden vragen om unieke maatregelen. Om de economie draaiende te houden is tevens uitzonderlijk beleid nodig.  “Never waste a good crisis”, moet Christine Lagarde, de kersverse baas van de Europese Centrale Bank (ECB) gedacht hebben toen zij afgelopen dinsdagavond het pakket noodmaatregelen bekend maakten.

Bovenop het al lopende opkoopprogramma van 120 miljard euro voor dit jaar deed Lagarde er een enorme schep bovenop: 750 miljard euro tot oudejaarsavond. En, zo bleek uit de bijgaande persverklaring, ongelimiteerd in tijd en omvang.

Dit betekent dat vanaf nu elke maand een slordige 130 tot 135 miljard euro wordt opgekocht tot en met december van dit jaar. En als het niet genoeg is, dan wordt het opkoopprogramma verder uitgebreid. Nieuw is ook dat niet alleen staatsobligaties en obligaties van grote, beursgenoteerde bedrijven worden opgekocht, maar ook kortlopende schulden van kleinere niet-financiële bedrijven. Naar de kwaliteit van het onderpand wordt niet gekeken. De ECB koopt dus schulden, tegen de klippen op. Zelfs haar illustere voorganger Mario Draghi durfde dit niet aan.

Reden van dit alles?

Het corona virus uiteraard. Maar eigenlijk zoekt de EU al langer een reden om schulden van landen gemeenschappelijk te maken. Eerder sprak Lagarde van ‘Green bonds’ – volgens sommigen ‘Greta bonds’ - voor het klimaatbeleid. Net zo min als de EU de eurocrisis van 2010 niet zag aankomen, had ze geen idee welke economische schade het virus kon aanrichten. De EU wilde alleen over ‘klimaat’ praten, terwijl de uitbraak toch al máánden aan de gang was in Azië. Nu Corona er is, volgen de ‘Corona bonds’ vrijwel automatisch. En ook die maken Nederland tot pinautomaat. Wij staan er tenslotte economisch sterker voor dan Zuid-Europa, mede dankzij ons jarenlange zuinige beleid.

Is deze ‘bazooka’ nodig? Het antwoord is driewerf ‘neen’.

Om te beginnen is nog volstrekt onduidelijk op grond van welke criteria welke obligaties gekocht gaan worden. De kans is groot dat dit doelgericht gaat leiden tot dezelfde rentevoet voor álle schuldtitels van alle eurozonelanden. Dan heeft de ECB dus de facto eurobonds ingevoerd, maar onder een andere naam.

Het is bovendien nog onduidelijk op welk niveau ze die rente gaan prikken. Afgelopen dinsdag deed de ECB een ingreep in Italië. De rente van de Italiaanse staatsobligaties was te ver opgelopen. In de persverklaring werd gezegd dat de ECB de gebruikelijke verdeelsleutel voor het opkopen van schulden van de diverse eurolanden ‘flexibel’ zal toepassen. Vertaald: als Spaans of Italiaans schuldpapier te duur wordt, bijvoorbeeld omdat het overheidstekort te groot wordt, dan koopt de ECB gewoon een groter deel van die schuld op dan volgens de eigen criteria is toegestaan. De ECB heeft een carte blanche. Het doet wat zij wil.

Alles om de euro te redden en daarmee de illusie van een verenigd Europa in stand te houden. Inderdaad, never waste a good crisis.

Deze ‘Corona bonds’ zijn niet de oplossing. Zoals voormalig bestuurder van De Nederlandse Bank (DNB) en hoogleraar complexiteit, Lex Hoogduin, tweette is het een veel betere oplossing om de nationale centrale banken van het eurosysteem tijdelijk een noodloket te laten openen. Hieruit kan de overheid tegen nul procent rente dan de financiële noden van burgers en bedrijven ledigen. Dat is veel effectiever maatwerk en doelgerichter dan de ‘bazooka’ uit Frankfurt.

Derk Jan Eppink

Europarlementariër voor Forum voor Democratie 

Vice-voorzitter fractie Europese Conservatieven & Hervormers (ECR)

Twitter: https://twitter.com/djeppink 

Het coronavirus heeft een wereldwijde crisis veroorzaakt. Mensen werken thuis, winkels sluiten en ondernemers zien hun opdrachten opdrogen. De snelwegen zijn leeg. Ook in Brussel is het Europees Parlement al enige tijd gesloten. De genomen maatregelen zijn stevig, maar broodnodig om het effect van het virus op de volksgezondheid te beperken. Unieke tijden vragen om unieke maatregelen. Om de economie draaiende te houden is tevens uitzonderlijk beleid nodig.  “Never waste a good crisis”, moet Christine Lagarde, de kersverse baas van de Europese Centrale Bank (ECB) gedacht hebben toen zij afgelopen dinsdagavond het pakket noodmaatregelen bekend maakten.

Bovenop het al lopende opkoopprogramma van 120 miljard euro voor dit jaar deed Lagarde er een enorme schep bovenop: 750 miljard euro tot oudejaarsavond. En, zo bleek uit de bijgaande persverklaring, ongelimiteerd in tijd en omvang.

Dit betekent dat vanaf nu elke maand een slordige 130 tot 135 miljard euro wordt opgekocht tot en met december van dit jaar. En als het niet genoeg is, dan wordt het opkoopprogramma verder uitgebreid. Nieuw is ook dat niet alleen staatsobligaties en obligaties van grote, beursgenoteerde bedrijven worden opgekocht, maar ook kortlopende schulden van kleinere niet-financiële bedrijven. Naar de kwaliteit van het onderpand wordt niet gekeken. De ECB koopt dus schulden, tegen de klippen op. Zelfs haar illustere voorganger Mario Draghi durfde dit niet aan.

Reden van dit alles?

Het corona virus uiteraard. Maar eigenlijk zoekt de EU al langer een reden om schulden van landen gemeenschappelijk te maken. Eerder sprak Lagarde van ‘Green bonds’ – volgens sommigen ‘Greta bonds’ - voor het klimaatbeleid. Net zo min als de EU de eurocrisis van 2010 niet zag aankomen, had ze geen idee welke economische schade het virus kon aanrichten. De EU wilde alleen over ‘klimaat’ praten, terwijl de uitbraak toch al máánden aan de gang was in Azië. Nu Corona er is, volgen de ‘Corona bonds’ vrijwel automatisch. En ook die maken Nederland tot pinautomaat. Wij staan er tenslotte economisch sterker voor dan Zuid-Europa, mede dankzij ons jarenlange zuinige beleid.

Is deze ‘bazooka’ nodig? Het antwoord is driewerf ‘neen’.

Om te beginnen is nog volstrekt onduidelijk op grond van welke criteria welke obligaties gekocht gaan worden. De kans is groot dat dit doelgericht gaat leiden tot dezelfde rentevoet voor álle schuldtitels van alle eurozonelanden. Dan heeft de ECB dus de facto eurobonds ingevoerd, maar onder een andere naam.

Het is bovendien nog onduidelijk op welk niveau ze die rente gaan prikken. Afgelopen dinsdag deed de ECB een ingreep in Italië. De rente van de Italiaanse staatsobligaties was te ver opgelopen. In de persverklaring werd gezegd dat de ECB de gebruikelijke verdeelsleutel voor het opkopen van schulden van de diverse eurolanden ‘flexibel’ zal toepassen. Vertaald: als Spaans of Italiaans schuldpapier te duur wordt, bijvoorbeeld omdat het overheidstekort te groot wordt, dan koopt de ECB gewoon een groter deel van die schuld op dan volgens de eigen criteria is toegestaan. De ECB heeft een carte blanche. Het doet wat zij wil.

Alles om de euro te redden en daarmee de illusie van een verenigd Europa in stand te houden. Inderdaad, never waste a good crisis.

Deze ‘Corona bonds’ zijn niet de oplossing. Zoals voormalig bestuurder van De Nederlandse Bank (DNB) en hoogleraar complexiteit, Lex Hoogduin, tweette is het een veel betere oplossing om de nationale centrale banken van het eurosysteem tijdelijk een noodloket te laten openen. Hieruit kan de overheid tegen nul procent rente dan de financiële noden van burgers en bedrijven ledigen. Dat is veel effectiever maatwerk en doelgerichter dan de ‘bazooka’ uit Frankfurt.

Derk Jan Eppink

Europarlementariër voor Forum voor Democratie 

Vice-voorzitter fractie Europese Conservatieven & Hervormers (ECR)

Twitter: https://twitter.com/djeppink  

Gisteravond sprak premier Rutte de natie toe. Hij heeft gelijk: ons land wordt geraakt door wellicht de grootste crisis sinds de Tweede Wereldoorlog. Nú is het moment om als land bijeen te komen en solidair te zijn met elkaar. Oog te hebben voor de mensen die het hardst getroffen worden door het Coronavirus en geen partijpolitieke punten te willen scoren. We moeten dit écht samen doen.

Tegelijkertijd is het ook in het landsbelang om een transparante discussie te voeren over de strategie die we nu het beste kunnen kiezen. De consequenties zijn immers enorm. Heel Nederland zal door de crisismaatregelen worden geraakt. Voor ons is dit geen kwestie van coalitie of oppositie, maar van het landsbelang en het redden van zoveel mogelijk mensenlevens. Onze inzet in de Coronacrisis en onze onderstaande overwegingen moeten in dat licht worden bezien.

Groepsimmuniteit

In zijn toespraak kondigde Rutte de nieuwe strategie van het kabinet aan om het Coronavirus te bestrijden: het langzaam en geleidelijk opbouwen van groepsimmuniteit. Wat betekent dit in de praktijk? Het idee van groepsimmuniteit is dat een groot deel van de bevolking gevaccineerd is of natuurlijke antilichamen heeft opgebouwd door besmetting met, en genezing van, een ziekte. Als gevolg hiervan is dat (ingeënte of genezen) deel van de bevolking immuun tegen een nieuwe besmetting. Daardoor ontstaat er tussen een niet-immuun persoon en een besmet persoon een soort ‘buffer’ van mensen die niet ziek kunnen worden en het daardoor niet (meer) kunnen overdragen. Het virus wordt zo als het ware ‘geïsoleerd’ (omdat het niet kan overspringen op mensen die reeds immuun zijn). Uiteindelijk sterft het daardoor min of meer uit.

Echter: de hoeveelheid mensen die immuun moet zijn - en dus ingeënt moet zijn, of besmet moet zijn geweest en vervolgens moet zijn genezen - verschilt per ziekte, afhankelijkheid van de besmettelijkheid van die ziekte. Voor ziekten zoals mazelen, bof en waterpokken ligt de drempel voor groepsimmuniteit op circa 80% (en die drempel wordt tegenwoordig bereikt via vaccinatie). De besmettelijkheid van het Coronavirus is nog niet exact bekend. Zeker is wel, dat die afhankelijk is van het zogeheten reproductiecijfer van het virus - dat wil dus zeggen: de hoeveelheid nieuwe infecties die één besmet persoon gemiddeld veroorzaakt. Op dit moment lijkt dat reproductiecijfer voor Corona op 3,28 te liggen. Hierbij hoort een immuniteitsdrempel van circa 60%, oftewel: 60% van de bevolking moet besmet zijn geweest met Corona om effectieve groepsimmuniteit op te bouwen.1

Dit was tevens het percentage dat de Engelsen hanteerden - vóórdat zij zich bedachten en tóch niet meer voor een strategie van groepsimmuniteit kozen.2

Miljoenen besmettingen, tienduizenden doden

De Wereldgezondheidsorganisatie gaat bij besmetting met het Coronavirus uit van een sterftecijfer van 0,9 tot 3,4 procent.3 Dat wil zeggen dat van alle 1.000 mensen die het virus krijgen, tussen de 9 en de 34 zullen overlijden. Als het de bedoeling van het kabinet is om groepsimmuniteit op te bouwen, moet volgens de huidige schattingen zoals gezegd minimaal 60% van de Nederlanders besmet zijn geweest met het virus - in totaal dus zo’n 10 miljoen mensen (60% van 17 miljoen). Zolang er geen vaccin tegen het Coronavirus bestaat zou dit volgens dit mortaliteitscijfer neerkomen op de sterfte van 91.800 tot 346.800 Nederlanders.

Overbelasting gezondheidszorg

Op dit moment zijn nog ‘slechts’ enkele duizenden mensen besmet. Maar nu al is de druk op de gezondheidszorg en de intensive care ongekend hoog. In het scenario van Rutte - waarbij uiteindelijk 10 miljoen mensen ziek zouden moeten worden om de gewenste groepsimmuniteit te bereiken - zou deze druk astronomisch toenemen; de gezondheidszorg kan zulke aantallen simpelweg niet aan. Weliswaar zegt Rutte de ziekte te willen beperken en de besmettingen geleidelijk te willen uitspreiden over de tijd - maar het bereiken van 10 miljoen zieken zónder onze ziekenzorg te overbelasten zou zeker tien jaar kosten!

Dat zit als volgt.

Op dit moment zijn er 1.130 intensive care-bedden in Nederland. Omdat ook andere patiënten Intensive Care nodig hebben (bijvoorbeeld vanwege een openhartoperatie, een auto-ongeluk, kanker, etc.) ligt de maximale capaciteit voor Corona-patiënten lager dan het totaal aantal IC-bedden. Laten we uitgaan van het meest optimistische scenario van nooduitbreiding van de IC-capaciteit en een maximale benutting van de voorzieningen ter bestrijding van Corona, tot 1.500 toegewezen bedden (inclusief het medisch personeel dat nodig is om de patiënten intensief te verzorgen). Het aantal kritieke gevallen van Corona-besmette patiënten wordt nu geschat op 5%.4 Dat betekent dat van elke 100 Corona-gevallen er 5 op de intensive care belanden. Die statistieken zouden betekenen dat niet meer dan 30.000 mensen tegelijk besmet mogen zijn; immers, als 5% daarvan op de intensive care belandt, zijn de bedden vol (vijf procent van 30.000 = 1.500).

Een gemiddelde opname als gevolg van het Coronavirus duurt twee weken - en in Italië is gebleken dat dit kan oplopen tot wel vier weken. Indien je - zoals premier Rutte aangaf - de besmettingen wilt uitsmeren over de tijd, dan kunnen er maximaal 800.000 mensen per jaar besmet raken (30.000 per twee weken).

Ervan uitgaande dat een vaccin gevonden wordt in de komende anderhalf jaar, zou dat betekenen dat in die tijd maximaal 1.200.000 mensen besmet mogen raken, zonder de maximale IC-capaciteit te bereiken; dat alleen al zou 10.800 tot 40.800 doden betekenen in die anderhalf jaar (0,9% of 3,4% respectievelijk).

Let wel: dit is dus het ‘ideale’ scenario dat Rutte voorstelt. In werkelijkheid is dit onrealistisch omdat de totale gelijktijdige besmetting met het virus met de huidige maatregelen nooit onder de 30.000 gevallen gehouden kan worden. En dan gaan we er dus ook nog vanuit dat in die tijd een werkend vaccin gevonden gaat worden. Indien dit niet zo is, zou het 13 jaar duren voordat eventueel een natuurlijke immuniteitsdrempel van 60% wordt bereikt. Met tussen de 91.800 en 346.800 doden tot gevolg.

Daarnaast is tot op heden onduidelijk of het Coronavirus blijvende longschade oplevert. In dat geval zou een aanzienlijk deel van de patiënten die genezen alsnog levenslang negatieve consequenties van hun infectie ondervinden.

Kortom: het plan van Rutte leidt niet alleen tot een ongekend aantal doden; het heeft ook een uiterst twijfelachtig resultaat. Bovendien zal het ertoe kunnen leiden dat Nederland internationaal geïsoleerd raakt, omdat we als een van de weinige landen op groepsimmuniteit voorsorteren en daarmee op de lange termijn een brandhaard blijven.

Het alternatief

Het kabinet verkiest dit scenario boven een tijdelijke totale lockdown, waarschijnlijk omdat het gekozen scenario de economie en het maatschappelijk leven minder zou verstoren. Ook dat is echter zeer de vraag. Om het aantal besmettingen binnen de perken te houden en onder de IC-capaciteit te blijven, zou het huidige, ingrijpende maatregelenpakket - in het beste scenario - lange tijd in stand moeten blijven. Dat heeft een enorme invloed op de economie en de samenleving en is uiteindelijk veel ingrijpender dan een korte, maar totale, lockdown.

Het alternatief: een tijdelijke totale lockdown. China heeft zojuist haar laatste noodziekenhuis gesloten omdat ze het aantal besmettingen radicaal heeft teruggedrongen. In tegenstelling tot ons kabinet, lijken bijna alle andere Europese landen - Denemarken, Spanje, Italië en Polen, om er maar een paar te noemen - nu voor deze aanpak te kiezen.

In dat - alternatieve - scenario blijven de scholen, bedrijven, restaurants, cafés, discotheken, enzovoorts voorlopig gesloten. Daarnaast worden mensen uit niet-essentiële sectoren verplicht thuis te blijven. Mensen moeten uiteraard boodschappen kunnen doen en krijgen hier ontheffing voor, zoals in Italië. Voor de rest blijft het sociaal verkeer in zijn geheel beperkt, waardoor de kans kleiner wordt dat het virus zich verspreidt. Tevens worden de grenzen gesloten voor personen en wordt de import van producten streng gecontroleerd. Natuurlijk is dit geen pretje en wordt deze periode idealiter tot een minimum beperkt. Maar doordat er veel minder nieuwe besmettingen bij komen, wordt de zorgcapaciteit niet langdurig overschreden en kunnen de bestaande patiënten behandeld worden.

We moeten voorkomen dat ons zorgstelsel dermate overbelast raakt dat mensen niet meer geholpen kunnen worden en het aantal doden desastreuze proporties aanneemt. Hoe langer we wachten met een lockdown, hoe erger de situatie wordt. Na een periode van totale lockdown en stabilisatie is het waarschijnlijk mogelijk om een groter deel van het maatschappelijk leven weer z’n reguliere doorgang te laten vinden, omdat het aantal besmettingen en de snelheid waarmee het virus zich verspreidt dan onder kritiek niveau zijn gebracht.

We weten nog heel weinig over het Coronavirus: we weten niet of en hoe het mogelijk is om een effectief vaccin te ontwikkelen, we weten niet of mensen het meerdere malen kunnen krijgen, we weten niet precies waarom de één een extreme reactie heeft op het virus en de ander een milde reactie, enzovoorts. In een lockdown kan de aandacht verschuiven van totale paniek op de intensive care, naar onderzoek bij bestaande patiënten. Zo kunnen we hopelijk tot een rationeel beleid komen, waardoor mensenlevens gespaard kunnen worden en het virus hopelijk zo spoedig mogelijk onder controle gebracht kan worden.

Kanttekeningen

Uiteraard zullen nog veel meer factoren een rol spelen, aangezien deze berekeningen vanuit een gesloten systeem zijn gemaakt. Deze berekeningen zijn daarnaast gebaseerd op voorlopige cijfers, die nog anders kunnen uitpakken. De orde van grootte zal echter waarschijnlijk niet veel veranderen. 

Bronnen

Zie hierover: Liu, Y. et al: ‘The reproductive number of COVID-19 is higher compared to SARS coronavirus’, Journal of Travel Medicine, Volume 27, 2020

https://academic.oup.com/jtm/article/27/2/taaa021/5735319; en Fine, P. Et al: ’’Herd Immunity’’: A Rough Guide Paul Fine, Ken Eames, and David L. Heymann, Clinical Infectious Diseases, Volume 52 (7), 2011.

https://academic.oup.com/cid/article/52/7/911/299077

Zie hierover: “Johnson puts UK in lockdown in Coronavirus U-turn”, Euractiv, 16 maart 2020 https://www.euractiv.com/section/coronavirus/news/johnson-puts-uk-in-lockdown-in-coronavirus-u-turn; en “The UK Only Realised “In The Last Few Days” That Its Coronavirus Strategy Would “Likely Result In Hundreds of Thousands of Deaths”, Buzzfeed Politics, 16 maart 2020 https://www.buzzfeed.com/alexwickham/coronavirus-uk-strategy-deaths.

“What Is Coronavirus, Is There A Cure, And What Is The Mortality Rate?” The Guardian, 17 maart 2020 https://www.theguardian.com/world/2020/mar/17/what-is-coronavirus-cure-mortality-rate-covid-19-guide

Wu, Z. et al: ‘Characteristics of and Important Lessons From the Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) Outbreak in China’, JAMA. 24 februari 2020.

https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/2762130